Elke maand gaat de Kanttekening in gesprek met vluchtelingen en statushouders in Nederland. Hoe zijn ze hier gekomen? En hoe hebben zij hun nieuwe leven in Nederland opgebouwd? Deze maand: Baki Karadeniz. Hij vertrok uit Turkije omdat hem als Koerdische journalist vanwege het organiseren van onder andere culturele bijeenkomsten een gevangenisstraf van 7,6 jaar boven het hoofd hangt. Karadeniz is begin zestig. Op een leeftijd waarop veel mensen het rustiger aan gaan doen, bouwt hij een totaal nieuw leven op.

Ondanks zijn lastige positie betitelt Baki Karadeniz zichzelf als iemand die mazzel heeft gehad. Hij arriveerde in 2021 in Ter Apel. Zes maanden later had hij al een verblijfsvergunning. ‘Ik had alle reden om zo snel mogelijk geaccepteerd te worden. Gelukkig had ik veel bewijzen bij me waaruit bleek dat ik gevaar liep. Ik moest een plek hebben waar ik veilig was. In Ter Apel verliepen alle procedures bij mij goed. Wel signaleerde ik toen al een personeelstekort bij de IND en het COA.’

Karadeniz is sinds 1978 actief binnen de Koerdische gemeenschap, vanaf zijn studententijd. Hij benadrukt dat Koerden bijna automatisch in de problemen komen. Als je je mond dichthoudt, assimileert en je gedraagt als een Turk, dan is er vrijwel niets aan de hand. Maar als je de Koerdische cultuur in stand wilt houden, je eigen taal wilt spreken en een eigen mening hebt, dan kun je worden opgepakt. Ook als je actief bent binnen de Koerdische partij. ‘Het maakt niet uit welk regime er aan de macht is. Koerden waren even populair omdat we ons tegen IS opstelden, maar daarna was het weer over. Koerden hebben het moeilijk.’

Net als alle vluchtelingen startte Karadeniz in Ter Apel. ‘Daar was ik twee dagen en één nacht in een tentenverblijf. Vervolgens ging ik naar het azc in Budel. Na vijftien dagen ging ik naar Wageningen. In deze omgeving heb ik veel gewandeld. Het was fijn om daar kennis te maken met het land en met de mensen. In dat azc ben ik gebleven totdat ik een woning kreeg toegewezen. In Wageningen deelden vier mensen een kamer. Dat ging prima. Tegenwoordig verblijven veel vluchtelingen in tenten. Het leven en eten is daar momenteel niet gezond. Nogmaals, ik heb geluk gehad. Ook omdat ik veilig ben. Mensen als Osman Kavala en Selahattin Demirtas, de voorzitter van de Koerdische partij, zitten al jaren in de gevangenis. Ze hadden een mening. Dat is hen fataal geworden.’ Veel vrienden van Karadeniz zijn naar Zwitserland gegaan. Zelf heeft bewust voor Nederland gekozen.

Groepsapp
Van huis uit is Karadeniz journalist en hij was eigenaar van een eigen reclamebureau, maar het is moeilijk om in Nederland aan de slag te gaan. Toch probeert hij hard om zijn steentje bij te dragen en werk te doen met een humanitair karakter. Zo heeft hij veel contact met andere vluchtelingen. In verband met de taalbarrière gaat het hoofdzakelijk om Koerdische vluchtelingen. ‘We moeten elkaar helpen. Daarom is er een groepsapp opgezet waarbij zo´n driehonderd Koerden zijn aangesloten. Het doel van de appgroep is elkaar steunen bij het vinden van werk, het uitwisselen van informatie en aanpassing aan de Nederlandse cultuur. Er is veel bureaucratie in Nederland, waardoor sommige dingen lang duren. Ik ben de beheerder van de appgroep.’

Er is nog iets anders wat Karadeniz probeert te voorkomen, voor zover dat mogelijk is. ‘Iemand die in eigen land bijvoorbeeld IT’er was, mag in Nederland niet als schoonmaker aan de slag. Er zijn veel vluchtelingen met een hoge opleiding en aan de andere kant zijn er in Nederland een heleboel vacatures. We kunnen dus iets voor dit land betekenen. Het is heel belangrijk om de taal te leren. Het is een moeilijk bestaan voor vluchtelingen en ik ben bang dat het na de verkiezingen moeilijker wordt. We moeten onze vaardigheden zoveel mogelijk benutten, voor onszelf én voor de Nederlandse maatschappij.’

´Sommige partijen doen alsof we een last zijn´

Door alle uitlatingen van bepaalde  politici wordt de positie van vluchtelingen steeds lastiger. ‘Ik maak me zorgen over de situatie van de huidige asielzoekers. Mijn procedure duurde zes maanden. Momenteel is die periode vijftien tot eenentwintig maanden! En het wordt nog erger. Dit brengt ontzettend veel spanning met zich mee. Ze hebben vaak al veel stress door alles wat ze hebben meegemaakt. Ook in het land van herkomst. Ze willen hun leven oppakken maar kunnen niet werken, want dat is onmogelijk zonder BSN. Ze kunnen tijdens die wachttijd geen bijdrage leveren. Dat zit hen ontzettend dwars.

Vanuit de eerder genoemde appgroep zijn bijeenkomsten georganiseerd waar gediscussieerd kan worden over onderwerpen zoals de taal leren en je leven op orde brengen. ‘Niet iedereen die lid is van de appgroep komt, ook vanwege de afstand en de reiskosten. Toch waren er vijftig bezoekers per keer.’

De zestig gepasseerd of niet, Karadeniz heeft nog een boel energie en koestert de wens om zich verder te ontwikkelen. ‘Dan kan ik alles wat ik hier heb geleerd toepassen in Turkije als ik weer terug ben.’

Een heel mooi streven, maar toch roept deze uitspraak een pijnlijke vraag op. Want houdt  Baki Karadeniz er dan geen rekening mee dat hij misschien nooit meer terug kan keren? Jawel.

Daarna gaat hij al snel over op hoe sommige vluchtelingen in de knel zitten. ‘Een jonge jongen met een goede opleiding die vijf talen spreekt is naar Nederland gekomen. Eerst moet hij eenentwintig maanden wachten op zijn verblijfsvergunning, hij moet op een huis wachten, Nederlands leren, integreren. Alles bij elkaar opgeteld verliest hij op deze manier vijf jaar van zijn leven. Hij kan niet wachten om aan de slag te gaan maar hij kan geen kant op. Zijn psychische toestand holt achteruit. En zo kan ik nog veel meer voorbeelden noemen.’

Wilders
Karadeniz spreekt Turks, Koerdisch en een beetje Nederlands. Hij slaagt er in om de Nederlandse politiek en vooral de verkiezingscampagne goed te volgen. (Op het moment dat het gesprek plaatsvindt, gaan de peilingen alle kanten op en moeten we nog naar de stembus). Volgens Karadeniz wordt er tijdens de campagne misbruik van de vluchtelingen gemaakt. ‘Er wordt totaal niet gedacht aan de mensen achter de cijfers. Vooral niet door de VVD, Wilders en Omtzigt. De kans bestaat dat deze partijen een coalitie vormen. Wij worden onrustig van de manier waarop over vluchtelingen wordt gepraat. Het is ook erg pijnlijk. Sommige partijen doen alsof we een last zijn en praten niet over wat vluchtelingen voor Nederland kunnen betekenen of in de praktijk al bieden.’

Wat Karadeniz ook ergert, is dat politici tijdens lijsttrekkersdebatten spreken over vierhonderdduizend asielzoekers en migranten per jaar. ‘Alle politici en rechtse clubjes hebben het over statushouders en dat die de oorzaak zijn van hun problemen, bijvoorbeeld in verband met de wooncrisis. Dat is niet waar. Van alle migranten die in 2022 naar Nederland zijn gekomen is 11% asielzoeker. De rest bestaat uit studenten, expats, enzovoort. De asielzoekers worden als zondebok gezien. Dit doet me verdriet. Bovendien wordt er tijdens migratiediscussies niets vermeld over remigratie. Dat gebeurt ook op grote schaal. De oorlog in Oekraïne is ook een grote oorzaak voor de drukte bij de IND en het COA. Ik zou genuanceerd willen zijn als het om de discussie over migratie gaat. Mensen roepen van alles, waarbij niet wordt gekeken of het waar is wat er gezegd wordt.’

Amsterdam
Maar alles bij elkaar opgeteld is Karadeniz blij dat hij in Nederland woont. Hij houdt van dit land en hij vindt het fijn om in Amsterdam te wonen. ‘Ik wandel veel door de stad. Door culturele activiteiten te bezoeken leer ik dit land en de stad beter kennen. Alleen vind ik de gezondheidzorg niet zo goed georganiseerd. Iedere huisarts heeft een overeenkomst met verzekeringen.’

Wat Karadeniz ook al heeft ontdekt, is dat huisartsen patiënten niet zonder slag of stoot doorsturen naar een specialist. Dan moet je vaak écht meerdere keren langs zijn geweest. Deze traagheid is duidelijk nieuw voor hem.

Bij de appgroep hoort ook een website: www.nederlandonderwijs.com. Op de website, die in verschillende talen te bekijken is, staat informatie over scholing, maar ook over de werkzaamheden van diverse hulporganisaties voor vluchtelingen. Karadeniz is coördinator van NL Onderwijs.