Nadat zijn maandenlang door hem opgehitste aanhang zondag vergeefs het regeringskwartier in Brasilia had bestormd om zijn legitieme opvolger Lula da Silva af te zetten, werd de Braziliaanse ex-president Jair Bolsonaro direct gearresteerd en verdween hij in de gevangenis.

O nee, sorry: denkfoutje. Over!

Nadat zijn maandenlang door hem opgehitste aanhang zondag vergeefs het regeringskwartier in Brasilia had bestormd om zijn legitieme opvolger Lula da Silva af te zetten, kreeg ex-president Jair Bolsonaro meteen last van buikkrampen en werd hij opgenomen in het ziekenhuis in de Amerikaanse staat Florida.

Valt de vermeende medische oorzaak van zijn ziekenhuisopname in de categorie fake news? Of klopt die medische klacht, die gerelateerd zou zijn aan een oude buikwond als gevolg van een moordaanslag op zich wel, maar bestaat er samenhang met de bestorming in Brasilia? Het is voorstelbaar dat Bolsonaro na de mislukte couppoging – en vooral door het mislukken ervan – spontaan buikklachten kreeg, omdat hij nu mogelijk vervolging vrezen moet.

Joe Biden veroordeelde de bestorming van het Braziliaanse parlement meteen. Daarin verschilt hij van Bolsonaro’s grote voorbeeld Donald Trump. Die laatste zou Bolsonaro vast hartelijk hebben ontvangen, indien zijn eigen, nu als voorbeeld dienende, couppoging van twee jaar geleden niet was mislukt. Biden zit echter niet op Bolsonaro als balling te wachten.

Nu Lula aangekondigd heeft alle schuldigen te zullen vervolgen, moet Bolsonaro een Braziliaans uitleveringsverzoek vrezen. Want ofschoon Bolsonaro, anders dan Trump, op de bestormingsdag zelf geen publieke opruiersrol heeft vervuld en hij na afloop de actie veroordeelde, gaat hij niet vrijuit. En dan betekent ziekenhuisopname, al dan niet als spontane fysieke reactie op dreigende uitlevering, tenminste even uitstel van executie.

Daarnaast dreigen er nog een aantal andere processen voor de oud-president en zijn familiekliek. Ook in zijn opvatting van het presidentiële ambt als een soort gezinsbedrijf heeft Bolsonaro immers het voorbeeld van Trump gevolgd, met even weinig deugdzame zonen met even dubieuze financiële praktijken.

Kun je buikklachten simuleren, zonder bij gedegen onderzoek door de mand te vallen?

Hoe dan ook: Bolsonaro heeft alle reden om uit handen van de Braziliaanse justitie te blijven. Als dat niet zo was geweest, was hij vermoedelijk ook niet na zijn nipte verkiezingsnederlaag met stille trom naar de Verenigde Staten vertrokken.

De hamvraag, die ik zelf wegens mijn ontoereikende medische kennis niet kan beantwoorden: kun je de bewuste buikklachten simuleren, zonder bij gedegen onderzoek door de mand te vallen? Of heeft hij de desbetreffende arts omgekocht? Iets, waarvoor bij Bolsonaro ongetwijfeld geen hoge morele drempel bestaat, maar bij de meeste Amerikaanse dokters vermoedelijk toch wel.

Het feit dat die buikklachten nu toch wel erg goed uitkomen, herinnert aan die andere autoritaire Zuid-Amerikaanse militair die met een medische truc uit handen van de justitiële autoriteiten wist te blijven: de Chileense generaal Augusto Pinochet. Een man die, gezien Bolsonaro’s lofprijzingen aan het adres van de Braziliaanse militaire dictatuur, ongetwijfeld eveneens op zijn bewondering rekenen kon.

Pinochet had, in ruil voor het accepteren van het herstel van de Chileense democratie in 1990, voor zichzelf immuniteit voor rechtsvervolging geregeld. Als gevolg daarvan kon hij niet worden vervolgd voor de grootschalige mensenrechtenschendingen die hij en zijn junta hadden begaan.

Toen Pinochet acht jaar later in Londen was voor een medische behandeling, kreeg de Britse regering plots een Spaans uitleveringsverzoek. Madrid wilde Pinochet vervolgen voor martelingen van Spaanse onderdanen tijdens zijn bewind. Slechts door zware ziekte en invaliditeit te veinzen – hij zou al half stervende zijn – wist de gewiekste ex-dictator aan een enkeltje Madrid te ontsnappen. Na zestien maanden politiek touwtrekken mocht hij uit hoofde van medemenselijkheid die hij zelf nergens ooit had betoond, naar huis terugkeren.

Als een zielig wrak per rolstoel in Londen het vliegtuig ingeschoven, verrees hij meteen na landing in Santiago als een tweede Lazarus uit zijn graf door spontaan uit zijn rolstoel op te staan en vrolijk weg te wandelen. Het is goed denkbaar dat ook Bolsonaro bij het leger geleerd heeft hoe hij overtuigend kan simuleren dat hij op het punt staat dood te gaan.