Het was een opvallende kop boven het stuk in de Volkskrant van 25 januari: ‘Soumaya Sahla brengt de VVD in gewetensnood.’ Dat kán helemaal niet. Dat vergt immers dat de VVD over een geweten beschikt.

Indien dat inderdaad zo mocht zijn, dan heeft die partij dat de afgelopen decennia in elk geval heel goed voor de buitenwereld weten te verbergen. Dus mocht u enig idee hebben wáár het verstopt is, laat het mij dan even weten. Dan kom ik daar graag eens bij langs.

Of het gezien haar verleden en veroordeling een erg gelukkige keuze van de VVD was om Sahla binnen de partij de rol toe te bedelen die ze nu schielijk moest opgeven: daarover kan men twisten. Ofschoon: je kunt natuurlijk ook redeneren dat ze ‘ervaringsdeskundige’ was, iets waar in andere gevallen altijd sterk aan gehecht wordt. En dat haar functie als gespreksleider van een partijwerkgroep over radicalisering niet meteen toegang tot staatsgeheimen inhield. En hoort het niet tot de beginselen van de rechtsstaat dat mensen een tweede kans krijgen? Dat, nadat een straf is uitgezeten, er een streep onder het verleden gaat?

Maar Barbertje moest hangen, omdat VVD-fractieleidster Sophie Hermans last van politieke maagklachten kreeg. En dat krijgt ze zodra Wilders zijn mond open doet, duidelijk zeer snel.

Sahla’s openlijke spijtbetuiging kwam er pas kwam toen het daarvoor te laat was. En ze had moeten weten dat we in dit calvinistische land erg aan openbare boetedoening hechten. Daarin heeft Sahla zich overigens eigenlijk best een echte VVD-er betoond, want Rutte doet niets anders: pas spijt betuigen als het te laat is, en vervolgens gewoon weer op de oude voet doorgaan.

Alleen dat laatste was haar niet gegund. Daarvoor moet je bij de VVD nog veel grotere brokken maken. En natuurlijk níet iets doen wat slecht bij Wilders valt.

De VVD is nu al zo’n jaar of vijftien door electorale angst voor de PVV gehypnotiseerd. Dat verklaart de beschamende VVD-obstructie binnen het vorige kabinet bij de evacuatie van Afghaanse medewerkers uit Kabul afgelopen zomer, of bij het opnemen van minimale aantallen vluchtelingen uit een Griekse zee.

De VVD is nu al zo’n jaar of vijftien door electorale angst voor de PVV gehypnotiseerd

Dat de VVD een partij zonder enige morele kern is, bleek overigens al bij de formatie van Rutte I: het redden van de miljonairsvillasubsidie bleek zwaarder te wegen dan dat van de rechtsstaat, en daarom ging Rutte toen niet met links, maar met extreemrechts in zee.

Bij het CDA leidde dat tenminste nog tot heftige debatten – iedereen herinnert zich ook nog vast wel een hysterische Camiel Eurlings – en bijna tot een partijscheuring. Bij het VVD leidde het tot niets: de stilte van het graf.

Welgeteld vier prominente partijleden lieten toen afkeurend van zich horen: oud-partijleider Joris Voorhoeve, oud-eurodelegatieleider Gijs de Vries, oud-partijideoloog Frank Ankersmit en oud-Kamervoorzitter Frans Weisglas. De eerste drie zeiden prompt hun partijlidmaatschap op.

Alle andere VVD-bobo’s zwegen, of juichten de gedoogconstructie met Wilders toe. Ook Frits Bolkestein, die zich nadien tot beschermheer van Sahla zou ontpoppen en haar in zijn partij heeft geïntroduceerd. À propos Frits Bolkestein: waarom heeft die de afgelopen dagen niets van zich laten horen?

Het is veelzeggend voor de ruggengraat van ‘fatsoenlijk’ rechts: bij de minste geringste tegenwind buigt men als halfzacht riet. Zivilcourage, zoals het tegendeel in het Duits zo mooi luidt, en wat Thomas Mann-liefhebber Rutte van zijn idool had kunnen leren. Iets, wat de huidige premier dus nadrukkelijk níet bezit. Zie zijn draai in de discussies over vuurwerk en Zwarte Piet: hij ging pas om, nadat het merendeel van zijn volgelingen hem daarin was voorgegaan. Ik ben hun leider, dus ik moet hen volgen.

Het verklaart ook mede waarom we de afgelopen tien jaar in het klimaatdossier niets zijn opgeschoten. Tien boze boeren plus één tractor, en de VVD doet het in haar broek.

De toenmalige Noord-Brabantse VVD-voorman Christophe van der Maat, die daarop prompt ‘Forum voor Democratie’ het provinciebestuur binnenhaalde om Farmers Defence Force te paaien, is nu staatssecretaris van Defensie. Die slaat dus straks bij een Russische inval in Oekraïne als allereerste op de vlucht.