Onlangs werd ik gebeld door een redacteur van het programma Pauw. De redactie had bedacht dat ze een item in het programma wilde wijden aan concentratieproblemen die veroorzaakt werden door de ramadan. Nu snap ik dat het best nog een klus is om elke dag een programma vol te krijgen, maar dit vond ik nou echt een flauwekulonderwerp. Natuurlijk, als kinderen de hele dag niet eten en drinken vermindert de concentratie, maar het is hun keuze (of die van hun ouders). En om het nou een probleem te noemen, dat gaat me echt te ver. ‘Ik vind het geen onderwerp’, zei ik. Dus ik was geen gast die avond.

Natuurlijk ging ik ’s avonds wel kijken en toen had ik eigenlijk met terugwerkende kracht spijt dat ik niet was aangeschoven. Het onderwerp ‘problemen vanwege ramadan’ was gesneuveld zag ik. Wel zat aan tafel een bekende Nederlandse actrice samen met haar zoon. Ze zaten daar vanwege Generatie Z, een generatie die geboren is tussen 1995 en 2005, met een smartphone in de hand. Die voornamelijk communiceert via sociale media, wat er mede voor zorgt dat deze jongeren erg onzeker zijn over de toekomst. Zoon vertelde dat hij na zijn middelbare school drie tussenjaren had gehad, omdat hij maar telkens niet wist wat hij wilde. Die tussenjaren bestonden uit lang uitslapen, om dan te gaan blowen, uitgaan, gamen, op de bank zitten en nietsdoen. Hij is inmiddels negentien, maar woont nog bij zijn moeder, die waarschijnlijk dat leven ook bekostigt, want zoon werkt niet. Wel heeft hij over dit monotone leven een serie gemaakt die ook nog op tv wordt uitgezonden: Falen en opstaan.

Hoe was hij beland in die situatie van algehele ledigheid? ‘Het komt ook door de druk van de samenleving en van de ouders. Die verwachten allemaal dat je gaat studeren en een baan neemt. Ik weet niet of dat de juiste weg is’, aldus zoon. Wat wel de juiste weg was wist hij ook niet, daar probeerde hij dus met de drie B’s (bankhangen, blowen en Barfly spelen) achter te komen. Zijn moeder had hem vier maanden naar New York gestuurd, misschien zou hij daar wat vinden, maar het had allemaal geen effect. ‘Ik wist daarna nog steeds niet wat ik wilde.’

‘Hij is wel bevoorrecht’, zei een gast over de zoon. Dat begreep moeder niet. ‘Wat is precies bevoorrecht?’ Even duizelde het me. Vier maanden New York? Drie tussenjaren zonder te werken? Zijn vlogserie meteen op tv wellicht dankzij de lijntjes van moeder? Maar bevoorrecht, nee, haar kind was juist slachtoffer! ‘Nu weet ik dat het een kind van de Generatie Z is.’ Opluchting. Over het gebrek aan structuur en het stellen van grenzen in de opvoeding hoefde ze zich niet druk te maken, want alles werd toch overruled door het Generatie Z-syndroom.

Happend naar adem dacht ik aan mijn leerlingen. Na de vakantie gaan we met de klas naar Barcelona. De afspraak is dat de kinderen die meegaan vóór 10 juni de kosten voor de reis betalen. Driehonderdnegentig euro voor een weekje all inclusive. Nasir kwam vorige week bij me. ‘Juf, we hebben het zo geprobeerd om het geld bij elkaar te sparen.’ Maar ze kwamen vijfennegentig euro tekort. ‘Volgende maand lukt het waarschijnlijk wel.’ Ik besloot het voor te schieten, want Nasir moet natuurlijk mee.

En ik dacht aan Justele die drie jaar in Nederland is en door haar harde werken al in mavo drie zit. Naast haar schoolwerk past ze op haar zusje en ze doet het huishouden. Eerder had vader toestemming gegeven, maar stiefmoeder moet in september bevallen, dus ze mag niet meer mee. Ook het geld speelde een rol.

Weten mijn leerlingen wat ze willen? Lang niet allemaal, maar ze komen er niet op om daar eens even drie jaar al blowend over na te gaan denken. Daar is helemaal geen tijd en geld voor. En met excessief blowen kom je daar trouwens ook helemaal niet achter. Iets leren, iets doen, dat helpt. Begeleiding, stimuleren en je mag ook best wat eisen van kinderen. Leerlingen mogen van mij lui zijn soms, maar ons doel op school is dat je je best doet, dat je je ergens mee bezig gaat houden, dat je op wat voor manier dan ook jezelf nuttig maakt voor jezelf of anderen, zodat je uiteindelijk je eigen broek op kunt houden. Ten slotte de moeder: dat blowen, daar had ze vaak wat van gezegd, maar ‘als ouders moet je dat durven laten gebeuren’. Maar als je het allemaal laat gebeuren, gebeurt er verder weinig meer, vrees ik. Je passie in blowen stoppen, daar wordt behalve de coffeeshop echt niemand wijzer van.

De namen in deze column zijn gefingeerd.