2020 is al bijna weer voorbij. Het was een verschrikkelijk jaar voor velen bij wie corona hun dierbaren uit het leven heeft gerukt en hen economisch heeft verwoest. God hebbe de ziel van de mensen die zijn heengegaan, sterkte aan de nabestaanden. Voor de mensen die economisch zijn geruïneerd hoop ik van harte dat de steunmaatregelen van het kabinet enigszins de schade hebben kunnen verlichten, of dat ze zo snel mogelijk weer uit hun as herrijzen. Niet bij de pakken neerzitten, broeder.

2020 was namelijk niet alleen een rampjaar van slachtofferschap en verslagenheid. Nee, zeker niet. Het was ook een periode van creativiteit en uitdaging. Een realitycheck om op een andere manier te kijken naar de inrichting van onze maatschappij en economie. Voor mij was vooral het herboren activisme interessant. De steunmaatregelen van het kabinet kwamen mede op gang, en werden verruimd, juist doordat van begin af aan actie werd gevoerd. Een petitite voor noodlijdende zzp’ers werd meer dan 180.000 keer ondertekend. De VVD’er Eric Wiebes kon geen kant meer op en moest zijn belachelijke uitspraken over het ‘ondernemersrisico voor zzp’ers’ inslikken.

De economische maatregelen vanwege de pandemie lieten ook zien dat Nederland diepe zakken heeft als het er op aankomt, of beter gezegd, als de belangen van grote bedrijven in het geding komen te staan. Het gemak waarmee de miljardensteun aan KLM werd gegeven, spreekt boekdelen. Als dat allemaal kan, dachten velen, waar waren die jaren met pijnlijke bezuinigingen dan goed voor? Ze hebben de kloof tussen arm en rijk alleen maar vergroot. Maar goed. Terug naar het herboren activisme.

2020 was natuurlijk ook het jaar van de verschrikkelijke politiemoord op George Floyd, die een wereldwijd protest ontketende tegen antizwart racisme en institutionele discriminatie. Duizenden mensen gingen de straat op en dwongen witte machthebbers in het nauw. Tijd om kleur te bekennen. Geen zoethoudende praatjes meer. Dekoloniaal beleid tegen racisme eisten we in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en andere steden. Het maakte mij trots en strijdvaardig. Maar in mijn achterhoofd speelde altijd: hoe lang houdt dit aan?

Immers, de racisten met stropdas en goedgeföhnde haren zijn niet op hun achterhoofd gevallen. In het Turks zeggen we wel eens: dilin kemigi yoktur, er zit geen bot in tong. Wat vandaag is beloofd, wordt met hetzelfde gemak morgen weggekletst.

Dat het bijna allemaal lippendienst was van de gevestigde machthebbers bleek in de ijver waarmee moslims collectief verdacht werden gemaakt na de moord op Samuel Paty. Hoe Kauthar Bouchallikht van GroenLinks werd aangevallen vanwege Moslimbroeder-associaties die kant noch wal raakten. De bedreigingen die vreedzame demonstranten van Kick Out Zwarte Piet ontvingen. Het laat nogmaals zien hoeveel malen harder je als minderheid moet werken om een millimeter vooruitgang te boeken naar een gelijkwaardige positie in Nederland. We zijn er nog lang niet.

Wat vandaag is beloofd, wordt met hetzelfde gemak morgen weggekletst

Zo stellen bijna alle verkiezingsprogramma’s weer teleur qua diversiteit en sociaaleconomische rechtvaardigheid. De meeste kandidaten van kleur bungelen bij gevestigde partijen ergens onderaan op onverkiesbare plekken. De meeste partijen lijken ook geen benul te hebben van de economische pijn die aan de onderkant van de maatschappij wordt gevoeld. Dat blijkt alleen al van het feit dat alleen GroenLinks en BIJ1 voor een afschaffing van de kostendelersnorm pleiten in hun programma. Door de kostendelersnorm krijgen mensen zonder baan of AOW fors minder geld omdat ze noodgewongen samenwonen, want ze zouden kosten kunnen delen. Alsof de uitkeringen een vetpot zijn.

Het is werkelijk een gotspe. Door asociaal beleid van de VVD en de PvdA is de sociale woningsector vastgelopen, en dan moeten die mensen ook nog een samenwoonboete betalen omdat er geen betaalbare woningen meer voorhanden zijn. Nee broeder, we zijn er nog lang niet.