In de verkiezingscampagne zingt op dit moment één woord rond: bestaanszekerheid. Keren de politieke partijen zich af van het liberale individualisme? Is er meer oog voor gemeenschapszin? Dit vindt ons panel.

Ahmed Abdillahi, postbezorger:

‘Ja, inderdaad iedereen heeft er de mond vol van, maar concrete maatregen zie ik nog niet. Waarom komt geen ene partij met het idee van een miljonairsbelasting om de gemeenschapszin op te krikken. Iedereen die meer dan een miljoen heeft op zijn rekening, voelt er niks van als daar een forse, progressieve belasting op komt. Maar met die miljoenen aan belastinggeld, kunnen we wel wel keihard de armoede bestrijden. Zolang zulke ideeën niet collectief worden besproken, zie ik helemaal geen gemeenschapszin. De gemeenschap valt uit elkaar. Iedereen is hyperindividueel bezig. Dat is allemaal toegenomen sinds Nederland afstand heeft genomen van de verzorgingsstaat en alles aan de markt heeft overgelaten. Maar vergis je niet, marktpartijen zijn er niet voor het algemeen belang. Het zijn vooral zakkenvullers.’

Ibrahim Özgül, ondernemer en bestuurder:

‘Er is altijd gemeenschapszin geweest. Wij Nederlanders, waar we dan ook vandaan komen, zijn altijd sociaal geweest. Als dat niet zo was geweest, dan hadden we al lang elkaar het leven zuur gemaakt. Dat is vooralsnog niet gebeurd in Nederland. Nederland is nog lang geen harde samenleving, zoals we die in Amerika, Frankrijk of Turkije kennen. Landen waar veel meer armoede en geweld is. In de jaren Rutte is er wel een kleine groep elitairen, en een groepje middenklassers die zich elitair willen gedragen, ontstaan. Een bovenlaag die zich nog meer heeft verrijkt. Zij hebben zich afgescheiden van de rest van de samenleving en zien eigenlijk niet meer wat voor schade hun rijkdom veroorzaakt bij mensen die niet kunnen meekomen: Laaggeletterden, uitkeringsgerechtigden, arme immigranten. Als iedereen harder werkt voor deze mensen dan lossen we het ook op.’

Anushka Soekhradj, sociaal werker:

‘De behoefte aan gemeenschapszin is terug en ja die ervaar ik wel, maar de gemeenschapszin zelf is nog niet. De verdeling onder mensen is sinds Rutte’s kabinet groter dan ooit. Dat de campagnes ingericht worden rondom modewoorden woorden als ‘bestaanszekerheid’ en ‘gemeenschapszin’ zegt vooral iets over het gat in de markt, de behoefte eraan. Het beantwoord aan een onvervuld verlangen. Deze woordkeuze benadrukt een positieve benadering maar is vooral een verkooppraatje voor de verkiezingen: armoedecijfers en het gebrek aan verbondenheid laat zien hoe wankel we in essentie zijn. Laten we de campagnes vooral loszien van de verkiezingsprogramma’s, hierbij geldt dus ook: eerst zien dan geloven.’

Mostafa Hilali, militair:

‘Volgens de Dikke van Dale is gemeenschapszin het gevoel van verbondenheid met je medemensen of de gemeenschap waartoe je behoort en de bereidheid in haar belang te handelen. Ik denk dat gemeenschapszin vanuit de verbondenheid met de “eigen” gemeenschap erg sterk is. Helaas is die gemeenschap echter niet Nederland an sich, maar eerder een subgroep zoals boeren, “allochtonen” of 7-vinkers. Die vorm van verbinding is te smal en zorgt juist voor verwijdering en het tegenover elkaar staan. En het is helaas die vorm van gemeenschapszin die veel personen en partijen bedoelen als ze daar nu over praten.

Wat we echt nodig hebben is een gemeenschapszin op basis van het land waar we allemaal wonen en waartoe eenieder die hier woont onvoorwaardelijk toe behoort. En waarbij je niet gelijk uit de groep wordt geplaatst als je een kleine of grote fout maakt. Als dat het geval is, dan is er sprake van verbondenheid met elkaar als medemensen en kunnen we pas echt over 1 gemeenschap spreken. De partij die dat uitdraagt zal mijn stem krijgen.’

Dimple Sokartara, communicatieadviseur: 

‘Ik denk dat tot op zekere hoogte de gemeenschapszin weer terug is. Zelfs mensen die heel individualistisch te werk gingen hebben intussen wel door wat de implicaties zijn van hebzucht. En dat die hebzucht ook een tol eist. Denk aan hogere huren, uitgeklede zorg en duur openbaar vervoer. Het is ook aan de politiek om de verkoop van sociale huur te stoppen en huisjesmelkers de pas af te snijden. Dat gebeurt nu al een beetje. En ik denk dat hierdoor mensen in Nederland doorhebben dat je niet te individualistisch kan zijn, omdat het niet de realiteit is. Of men het nou wil of niet, er blijft altijd een grote groep mensen over die hulp nodig heeft van anderen. Denk aan armeren, ouderen, mensen die chronisch ziek zijn enz. Dit gebeurt dan via het belastingstelsel, maar ook de strijd voor eerlijke lonen. Dus gemeenschapszin keert wel terug. Alleen weet ik niet of dat komt vanuit het idee dat iedereen in de samenleving naar hetzelfde niveau getild moet worden, of dat men vooral beperkt wordt door maatregelen van de overheid. In ieder geval is het bewustzijn dat niet iedereen het goed heeft. Vooral de inflatie heeft dat ontmaskerd, de koopkracht is enorm gedaald. Dat zijn feiten waar men niet echt omheen kan. Dus ja, er moet veel meer gebeuren om aan mensen bestaanszekerheid te bieden.’

Jakob de Jonge, kunstenaar:

‘Bestaanszekerheid en gemeenschapszin hebben natuurlijk met elkaar te maken. Een gevoel van gemeenschap kan niet bestaan als één groep afhankelijk is van de voedselbanken en rijkelui staan te genieten op de Wassenaars en Zuidassen van deze wereld. Als je deze kloof laat groeien en er is geen bestaanszekerheid voor de onderklasse, dan kan er geen sprake zijn van gemeenschapszin. De manier waarop Frans Timmermans hierover praat, een beetje desperaat laten zien dat ze er zijn voor de armeren, klinkt dit wrang uit de mond van een partij die zo lang heeft meegewerkt aan het neoliberaal afbraakbeleid van alle sociale zekerheden.

Dus het komt bij mij niet echt geloofwaardig over als het uit de hoek van PvdA-GroenLinks komt. Je kan niet zwalken van links naar rechts, je hebt een goed verhaal nodig met de nodige uitleg. Waar is de analyse over het feit dat we zo’n rijk land zijn en dat er toch zoveel mensen afhankelijk zijn van de liefdadigheid van de voedselbanken? Leg dat maar eens uit aan de mensen. En leg ook maar eens uit hoe we daar uit gaan komen. Gaan de sterkste schouders, de zwaarste lasten dragen? Dit gebeurt allemaal nog steeds niet.’