Genderneutrale wc’s, vrouwenquota en vaderschapsverlof. Het zijn speerpunten in het feminismedebat. De Kanttekening hield drie vrouwen acht stellingen voor over de uitgangspunten van het huidige feminisme.

Zijn mannen en vrouwen gelijk of gelijkwaardig? Feministen stellen steeds vaker dat mannen en vrouwen veel gelijker zijn dan eerder werd aangenomen. Bedrijven en overheidsinstellingen lijken mee te gaan in die trend. Google ontsloeg onlangs softwareontwikkelaar James Damore, omdat hij zich in een memo kritisch had uitgelaten over het diversiteitsbeleid van het bedrijf. Damore beargumenteerde met wetenschappelijke onderzoeken dat het feit dat vrouwen minder vaak een technisch beroep kiezen een biologische oorsprong heeft. Het idee dat typische vrouwen- en mannenberoepen een sociaal geconstrueerd fenomeen zijn bestrijdt hij met de volgende hoofdargumenten: de verschillen zijn universeel in alle culturen, de oorzaak van de verschillen is meestal te herleiden naar een aangeboren verschil in testosteronniveaus, gecastreerde biologische mannen bleven zichzelf in hun latere leven als man identificeren en mannen en vrouwen gedragen zich precies zoals je kan verwachten vanuit een psychologisch evolutionair perspectief. Verder stelt hij dat mannen meer interesse hebben in dingen en vrouwen meer in mensen en dat vrouwen eerder geneigd zijn tot samenwerken terwijl mannen competitiever zijn. In zijn aanbevelingen schreef hij: ‘Ik hoop dat duidelijk is dat ik niet beweer dat diversiteit slecht is – ik zeg ook niet dat we mensen moeten dwingen in hun genderrol, ik pleit juist voor het omgekeerde: dat mensen individuen zijn en niet zomaar een lid van hun groep.’ Het belangrijkste punt dat de medewerker naar eigen zeggen wilde maken is ‘dat we intolerant zijn tegenover ideeën en bewijzen die niet passen in onze ideologie’. Veel medewerkers van Google betitelden het memo als ‘vrouwonvriendelijk’, maar er kwam ook bijval van mensen die vinden dat de cultuur binnen Google te politiek correct is.

Ook in Nederland woedt een stevig genderdebat. De Nederlandse Spoorwegen besloot onlangs om hun reizigers niet langer toe te spreken met ‘dames en heren’ maar met ‘beste reizigers’. Daarnaast wordt door verschillende bedrijven en overheidsinstellingen geëxperimenteerd met genderneutrale wc’s en laait af en toe de discussie op over ‘genderrol-bevestigend-speelgoed’ voor kinderen. Het idee is dat kinderen een genderrol vanuit een sociale constructie opgelegd krijgen. In schril contrast daarmee staat de SIRE-campagne ‘laat jij jouw jongen genoeg jongen zijn?’, die afgelopen zomer gelanceerd werd. De campagne stelt dat ouders en scholen jongens te beschermend opvoeden en te weinig laten ravotten. De campagne werd overladen met kritiek vanuit feministische hoek.

Lietje Perizonius (73), leraar Zelfkennis

Er zijn geen grote biologische verschillen tussen mannen en vrouwen.
‘Ik vind van wel, er zijn zelfs enorm grote verschillen tussen mannen en vrouwen.’

In paspoorten en andere overheidsdocumenten hoeft de sekse niet vermeld te worden.
‘Daar zou iemand zelf de vrijheid in moeten hebben om te kiezen, wat mij betreft.’

Zogenaamde mannen- en vrouwenberoepen zijn cultureel bepaald en hebben geen biologische oorsprong.
‘Mee eens.’

Kinderen moeten opgevoed worden met sekseneutraal speelgoed.
‘Niet mee eens, ik vind dat het opleggen van welk speelgoed aan wie dan ook moet ophouden.’

In openbare gebouwen moeten genderneutrele wc’s komen.
‘Zou niet weten waarom niet, doen we thuis toch ook, daar heet het gewoon wc.’

Er moet een vrouwenquotum komen voor leidinggevende functies.
‘Ja, dat is nodig, anders blijft de boel net zo patriarchisch als het nu is.’

Vaders moeten minimaal evenveel zorg besteden aan hun kinderen als moeders.
‘Ik vind niet dat dat moet, maar het moet kunnen als keuze.’

Scholen moeten hun leerlingen voorlichten over LHBTQ+.
‘Nee, niet mee eens, die krijgen dan al die minderheden en afwijkingen van ‘normaal’ voorgeschoteld, nergens voor nodig.’

Margot Poels (26), student Gender-studies

Er zijn geen grote biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
‘Dat er biologische verschillen zijn tussen het mannelijk en het vrouwelijk geslacht is een gegeven. De meeste vrouwen kunnen kinderen krijgen, mannen niet, daarnaast zijn er nog meer anatomische verschillen op te noemen tussen mannen en vrouwen. Deze biologische verschillen zijn universeel. Echter, de betekenis die wordt toegekend aan deze biologische verschillen is sterk contextafhankelijk. Persoonlijk zal ik biologische verschillen tussen de twee seksen nooit ontkennen, maar ik ben er wel van overtuigd dat het essentieel is om het dominante gedachtegoed over de betekenis van deze verschillen, te problematiseren. Deconstructie is daarin ook essentieel omdat er in deze westerse maatschappij nog steeds diepgewortelde seksistische en op stereotypen gebaseerde ideeën leven over mannelijk- en vrouwelijkheid en de verschillen tussen deze twee.’

In paspoorten en andere overheidsdocumenten hoeft de sekse niet vermeld te worden.
‘Nou, ik kan me voorstellen dat het in sommige gevallen wel van pas kan komen. Dus ik zou niet streven naar het niet vermelden van sekse, maar ik zou er wel naar streven dat er meerdere mogelijkheden komen dan louter ‘man’ en ‘vrouw’.’

Zogenaamde mannen- en vrouwenberoepen zijn cultureel bepaald en hebben geen biologische oorsprong.
‘Deze beroepsverdeling zou ik niet ‘natuurlijk’ willen noemen. Ik denk dat we er ons bewust van moeten zijn dat we leven in een maatschappij waarin diepgewortelde denkbeelden leven over mannelijk- en vrouwelijkheid. Dit uit zich in vele facetten van de maatschappij, zo ook in de ideeën over beroepen.’

Kinderen moeten opgevoed worden met sekseneutraal speelgoed.
‘Moeten’ is een groot woord, ik zou niet graag anderen willen opleggen hoe ze hun kinderen opvoeden. Desalniettemin vind ik het een iets té idealistisch streven, ik zou eerder pleiten voor een opvoeding waarin de ouders divers speelgoed aanbieden. Daarnaast is er op het gebied van speelgoed ook veel te wijten  aan het doorgeslagen kapitalisme en consumentisme: producten spelen sterk in op het problematische idee dat jongens en meisjes totaal verschillend van elkaar zijn want het verkoopt.’

In openbare gebouwen moeten genderneutrele wc’s komen.
‘Ja.’

Er moet een vrouwenquotum komen voor leidinggevende functies.
‘Ja, In de huidige situatie is het zo dat hoe hoger je komt, hoe minder vrouwen je ziet. Over de oorzaken en gevolgen hiervan kunnen we het lang hebben, maar het is nu eenmaal zo dat nog niet zo gek lang geleden vrouwen bewust beperkt werden in hun mogelijkheden. Door middel van een vrouwenquotum kan dit verschil genuanceerd worden. Meer vrouwen aan de top zorgt voor meer diversiteit en verschaft tegelijkertijd nieuwe vrouwelijke rolmodellen. Wel moet er in deze worden uitgekeken voor seksisme: de vrouwen in kwestie moeten alsnog beoordeeld worden op hun kwaliteiten en niet op hun geslacht.’

Vaders moeten minimaal evenveel zorg besteden aan hun kinderen als moeders.
‘Persoonlijk zou ik niet alles op een weegschaal leggen, maar idealiter komt hier wel een gelijkwaardigheid in.’

Scholen moeten hun leerlingen voorlichten over LHBTQ+.
‘Zonder meer!’

Samira Jadir (34), journalist

Er zijn geen grote biologische verschillen tussen mannen en vrouwen.
‘Er zijn biologische verschillen tussen man en vrouw. Of het nou groot of klein is, dat doet er niet echt toe. Feit is dat er nu eenmaal biologische verschillen zijn.’

In paspoorten en andere overheidsdocumenten hoeft de sekse niet vermeld te worden.
‘Als men zich niet wil identificeren als man of vrouw vind ik dat ze dat echt zelf moeten weten. Alleen het punt is dat er heel veel landen zijn die die maatstaf niet gebruiken. Dus wil je naar een land gaan waar ze daar wel opletten, dan is het misschien verstandig om dat er wel bij te vermelden.’

Zogenaamde mannen en vrouwenberoepen zijn cultureel bepaald en hebben geen biologische oorsprong.
‘Ik denk inderdaad dat veel beroepen cultureel bepaald zijn. Neem bijvoorbeeld het docentschap. Ik denk niet dat er een biologische oorsprong is, aangezien honderd jaar geleden de vrouw niet eens voor de klas mocht staan, terwijl het nu een typisch vrouwenberoep is geworden. Wat betreft werken op het land, dat is en was niet alleen iets voor de mannen. Daar deed het hele gezin aan mee.’

Kinderen moeten opgevoed worden met sekseneutraal speelgoed.
‘Baby’s willen gewoon spelen, maakt hen niet uit met wat. Voor de wat oudere kinderen vind ik niet dat je er op moet letten of het speelgoed is voor jongens of meisjes. Ik denk dat kinderen heel goed zelf kunnen aangeven met wat voor speelgoed ze willen spelen.’

In openbare gebouwen moeten genderneutrele wc’s komen.
‘Hier ben ik het niet mee eens. Dit heeft met veiligheid te maken. Ik voel me niet prettig als een onbekende man een openbaar toilet binnenkomt. Dit heeft dus niets te maken met transgenders. Volgens een onderzoek is het zo dat één op de drie vrouwen in Nederland weleens seksuele intimidatie heeft ervaren door mannen. Minder moeite heb ik ermee als je in een klein bedrijf werkt waar je iedereen kent en de toiletten voor beide seksen zijn. Maar wat ik vooral belangrijk vind is dat de wc’s schoon zijn.’

Er moet een vrouwenquotum komen voor leidinggevende functies.
Ik denk eerder dat de mindset in bedrijven moeten veranderen. Een quotum zou wellicht wat kunnen helpen, maar als er vanuit de samenleving niet gedacht wordt dat vrouwen ook een leidinggevende functie kunnen bekleden dan heb je er niet veel aan. Vaak worden er nog te hoge eisen gesteld aan vrouwen alvorens ze in aanmerking komen. Een kinderwens bij vrouwen wordt nog altijd gezien als een belemmering.

Vaders moeten minimaal evenveel zorg besteden aan hun kinderen als moeders.
‘Dit is een beetje belachelijk. Ik neem aan dat je als ouder zelf bepaalt in hoeverre je de zorg over je kind wil dragen. Als één van de ouders thuisblijft is het niet meer dan logisch dat de één meer voor het kind zorgt dan een ander. Maar dat hangt er dus vanaf of de moeder of de vader thuisblijft. Werk je allebei dan kan de zorg meer op de moeder vallen. Dat is ook niet erg. Dat is cultureel bepaald en dat is ook nog zo in autochtone Nederlandse gezinnen. wellicht omdat je als moeder een hele andere band voelt met je kind omdat je het negen maanden hebt gedragen. Die band zorgt ervoor dat je als moeder ook heel graag bij je kind wil zijn. En misschien belemmert dat de vader onbewust om een zelfde band op te bouwen.’

Scholen moeten hun leerlingen voorlichten over LHBTQ+.
‘Op basisscholen vind ik überhaupt dat kinderen niet te veel geconfronteerd moeten worden met seksuele voorlichting. Seks is een zware verantwoordelijkheid. Maar aan de andere kant is seksuele voorlichting ook heel erg belangrijk bij basisschoolleerlingen. Laatst was er in het nieuws dat zevenjarigen op school seksuele handelingen bij elkaar uitvoerden. Daar schrik ik van en dan denk ik dat voorlichting wel erg belangrijk is.’