‘Tawhidi genereert een platform. Dat is nodig als basis om aandacht te vragen voor je ideeën, maar de islam hervormen doet hij niet. Hij zorgt met zijn controversiële ideeën juist voor polarisatie.’

Wie actief is op Twitter heeft zijn naam vast wel een keer voorbij zien komen afgelopen jaar. Mohammad Tawhidi, die zichzelf de ‘Imam of Peace’ noemt, roept hevige reacties op. Zijn fans zien in de Australische geestelijke een hervormer die afstand durft te nemen van islamitisch geïnspireerd terrorisme en kritiek heeft op misstanden binnen de islam. Zijn tegenstanders daarentegen beschouwen Tawhidi als een bondgenoot van extreemrechts, die als doel heeft om de islam zo zwart mogelijk te maken. Wie is Mohammad Tawhidi? Waarom is hij zo controversieel? Wat vinden Nederlandse socialemediagebruikers van hem? En is Tawhidi een bruggenbouwer of juist iemand die mensen tegen elkaar opzet?

Controversiële celebrity

Over zijn leven is niet heel veel bekend. Mohammad Tawhidi werd in 1982 of 1983 geboren in de stad Qom in Iran en emigreerde op zijn twaalfde naar Australië. In 2009 vertrok hij weer naar Iran om daar islamitische theologie te studeren. Hij keerde daarna terug naar Australië en werd in 2016-2017 een celebrity, dankzij enkele geruchtmakende optredens die veel media-aandacht genereerden. Tijdens zijn optredens is Tawhidi als een traditionele sjiitische imam gekleed, met een tulband en een zwarte mantel. Deze kleding geeft hem in de ogen van buitenstaanders een zeker gezag. Tawhidi’s Islamic Association of South Australia, gevestigd in Adelaide, is pas in 2016 opgezet. Het is volstrekt onduidelijk welke mensen nog meer aan deze groep verbonden zijn. De stichting moet niet worden verward met de Islamic Society of South Australia, die sinds 1955 actief is in Adelaide. Critici denken daarom dat Tawhidi’s associatie slechts op papier bestaat en Tawhidi geen moskeegangers vertegenwoordigt.

In maart 2016 zorgde Tawhidi voor veel ophef, toen een Australische man op borgtocht werd vrijgelaten nadat hij naar verluidt een islamitische vrouw had aangevallen door haar hoofddoek proberen af te rukken. In reactie hierop verklaarde Tawhidi dat als de overheid zou blijven falen haar islamitische burgers te beschermen, deze burgers in de toekomst het recht misschien in eigen handen zouden nemen. Critici zagen hierin een bedreiging, iets wat Tawhidi vervolgens stellig ontkende. De rel had Tawhidi op de kaart gezet.

De grote doorbraak kwam in februari 2017, toen Tawhidi in het televisieprogramma Today Tonight suggereerde dat islamitische extremisten in Australië een kalifaat wilden oprichten en bovendien hoopten op hoge islamitische geboortecijfers, zodat er steeds meer moslims zouden komen. In diezelfde maand verdedigde Tawhidi een christelijke ex-politicus uit Indonesië, die van blasfemie werd beschuldigd. Tawhidi verklaarde bovendien dat niet-moslims in een islamitische samenleving ook leidinggevende posities mochten bekleden. Omdat hij voor deze christelijke ex-politicus was opgekomen zou Tawhidi – aldus hemzelf – doodsbedreigingen hebben ontvangen. In mei 2017 ten slotte verscheen Tawhidi in het Australische televisieprogramma Sunrise, waar hij beweerde dat jonge moslims gepusht werden om terroristische aanslagen te plegen en dat zij geloofden dat zij daardoor in het paradijs zouden komen.

Mohammad Tawhidi was een Bekende Australiër geworden, de lieveling van rechtse media. Nu was de wereld aan de beurt. Bekende islamcritici als de atheïstische intellectueel Sam Harris en Ayaan Hirsi Ali omarmden Tawhidi als één der hunnen. Tawhidi zou een moslim zijn die de islam wilde hervormen en bij de tijd brengen. En daarvoor was het nodig om islamitisch fundamentalisme en islamitisch geïnspireerd terrorisme hard te bekritiseren. Want ‘gematigde moslims’ durven dit niet en spelen daarmee de fundamentalisten in de kaart, zo was het idee.

‘Waar is de verontwaardiging?’

Ook op Twitter begon Tawhidi zich te roeren. Dit medium leent zich perfect voor korte, vaak weinig genuanceerde statements. Tawhidi, die twittert onder de naam @theimamofpeace en nu meer dan driehonderdduizend volgers heeft, houdt zich vooral bezig met de multiculturele samenleving, de vluchtelingencrisis en, natuurlijk, de islam. Zijn tweets zijn ongepolijst van toon en roepen dikwijls emotionele reacties op. Zo twitterde Tawhidi op 26 juli 2018: ‘Multiculturalism is supposed to mean A remains A, and B remains B. Both A and B live in peace based on common values. However, when A wants to convert B and B refuses to live like A, B is then raped and or killed. This sounds like what’s happening in your country, doesn’t it?’ (Vertaling: ‘Multiculturalisme veronderstelt dat A A moet blijven en B B. A en B leven samen in vrede die gebaseerd is op dezelfde waarden. Echter, als A B wil bekeren en B niet zo wil leven als A, dan wordt B verkracht en/of vermoord. Dit klinkt als wat er plaatsvindt in jullie land, nietwaar?’) Ook beweerde Tawhidi dat er zich onder de vluchtelingen nauwelijks vrouwen en kinderen bevonden, het waren vooral mannen die ons (you schreef Tawhidi, hij spreekt tot de blanke Australiërs/westerlingen) hoe dan ook willen vermoorden. Daarnaast verdedigde Tawhidi de moslimban van Donald Trump met de volgende woorden: ‘Let’s assume there really was a Muslim Ban, I don’t understand our Muslim outrage. Most Jewish people are banned from entering 16 Muslim countries. Where’s the outrage for them? Or are Muslim testicles made out of gold that we keep expecting special treatment wherever we go?’ (‘Stel, er was echt een moslimban, ik begrijp onze islamitische verontwaardiging niet. De meeste Joden mogen zestien moslimlanden niet in. Waar is de verontwaardiging van hun kant? Of zijn moslimtestikels van goud gemaakt, dat we een voorkeursbehandeling verwachten overal waar we naartoe gaan?’)

Ondertussen hield Tawhidi de aandacht van de media vast met nieuwe meningen en acties. Hij beweerde onder meer dat Australië tijdelijk moslimmigratie vanuit het Midden-Oosten moest verbieden, dat Palestina een Joods gebied moest zijn omdat Jezus een profeet was die voor de Israëlieten was gekomen en dat islamitische extremisten heel normaal zijn als je ze vergelijkt met transgenders die zich in een seksueel rollenspel voordoen als hond. Voor veel ophef zorgde Tawhidi’s protest tegen de halalcertificaten. Volgens hem waren zulke certificaten onzin, wat hij onderstreepte door een YouTube-filmpje te maken waarop te zien is dat hij een reep chocolade eet waarop geen halalstempel staat. Daarnaast zou Tawhidi zijn bedreigd. Nadat hij het pleidooi van Ayaan Hirsi Ali steunde om islamitische scholen te sluiten, werd Tawhidi naar eigen zeggen door de politie geëscorteerd naar een onderduikadres om beschermd te worden tegen de toorn van extremistische moslims. Een woordvoerder van de politie vertelde aan de krant The Australian echter dat zo’n incident toen niet heeft plaatsgevonden.

Tawhidi is dankzij zijn ongezouten opinies de favoriete islamitische geestelijke geworden van uiterst rechts. Hij ziet eruit als een vrome moslim die verstand heeft van zaken, maar bevestigt ondertussen alle anti-islamitische angsten en vooroordelen. De omstreden Britse activist Tommy Robinson zei in een YouTube-interview tegen Tawhidi dat hij de eerste imam is die zegt wat er gezegd moet worden. Ook Brigitte Gabriel van de anti-islamitische actiegroep ACT! for America en Paul Joseph Watson, de tweede man van nepnieuwssite Infowars, zijn fans van Tawhidi. En in Nederland wordt de boodschap van Tawhidi gepromoot door onder anderen Telegraaf-journalist Wierd Duk en Thierry Baudet van het Forum voor Democratie.

Geloofsbrieven

Behalve instemming roept Tawhidi ook veel weerstand op. Allereerst is er natuurlijk de inhoudelijke kritiek. Volgens de website Middle East Eye is hij een validator (bevestiger) van extreemrechts. Sommige critici menen dat Tawhidi een sjiitische extremist is. Volgens de Australische journaliste Chloe Patton wil Tawhidi een sektarische oorlog voeren tegen de soennitische islam. Als voorbeeld noemt ze het pleidooi van Tawhidi om de Sahieh al-Boekhari te verbieden, één van de belangrijkste hadith-teksten. Journalist Paul Barry beweert dat Tawhidi soennieten ‘de volgelingen van de alcoholistische, aanrandende kalief’ heeft genoemd. Tawhidi zegt zelf echter voor islamitische eenheid te zijn, onder andere in een artikel voor de linkse website Huffington Post.

Maar Tawhidi’s critici trekken ook zijn geloofsbrieven in twijfel. Zo zou Tawhidi helemaal geen imam zijn, omdat hij zijn studie in Iran niet zou hebben afgemaakt. Hoe zit dat? In 2009 vertrok Tawhidi naar zijn geboortestad Qom om daar aan de Al-Mustafa Universiteit islamitische theologie te studeren. Hij behaalde echter geen universitaire graad en omdat hij geen voortgang boekte met zijn studie, werd hij in maart 2012 van de opleiding verwijderd. Volgens de Al-Mustafa Universiteit, die hierover een brief schreef aan het Islamitisch Centrum in Sidney, had Tawhidi alleen de vooropleiding met succes afgerond; de propedeuse haalde hij niet. Dit was voor het Australische ABC News het bewijs dat de zelfbenoemde Imam of Peace een nepimam was, nieuws dat door Tawhidi’s tegenstanders natuurlijk met beide handen werd aangegrepen om hem onderuit te halen. Eerder was al bekend dat de Australian National Imams Council (ANIC) Tawhidi niet erkent als imam.

De kritiek was dermate ernstig dat Tawhidi een beroep deed op het Zuid-Australische Royal United Services Institute for Defence and Security Studies (RUSI), dat een onderzoek instelde. Dit onderzoek bestond uit twee telefoongesprekken, één met sayyid Mohammad Mahdi Tabatabai en één met sjeik Mahdi Ma’ash. Zij beweerden dat Tawhidi wel gekwalificeerd was als imam. Hij zou aan het Islamitisch Seminarie in Qom en in de Iraakse stad Karbala hebben gestudeerd en een eminente en erudiete geleerde zijn. Critici, waaronder de Australische journalist C.J. Werleman, hebben echter grote vraagtekens bij deze verklaring. Tabatabai (niet te verwarren met Sayyed Mehdi Tabatabaei Shirazi, een in 2018 overleden Iraans parlementslid) is volgens Werleman een nobody, sjeik Mahdi Ma’ash is een persoonlijke vriend van Tawhidi en derhalve dus niet neutraal. Daarnaast is er geen bewijs van een diploma of iets dergelijks. Op de website van Tawhidi staan echter wel foto’s waarop te zien is dat Tawhidi door ayatollah Sadiq Shirazi gekroond wordt met een tulband, wat het bewijs zou zijn dat hij echt een geestelijke is.

Op Twitter reageerde Tawhidi ook op de beschuldigingen dat hij extreemrechts in de kaart zou spelen, door openlijk afstand te nemen van extreemrechts. ‘If you’re following me because you think I’m ‘Right-Wing’, I kindly ask that you unfollow me. I am not Right or Left Wing. I’m Human-Wing. I care about justice and the establishment of peace. I love all equally. Thank you.’ (Vertaling: ‘Als je mij volgt omdat je denkt dat ik rechts ben, dan moet ik je vriendelijk vragen mij te ontvolgen. Ik ben niet links of rechts. Ik ben voor menselijkheid. Ik geef om rechtvaardigheid en het stichten van vrede. Ik hou van iedereen hetzelfde. Dankjewel.’) De niet-extreemrechtse fans van Tawhidi zien hierin het bewijs dat hij helemaal geen bondgenoot van racisten en vreemdelingenhaters is. Tegenstanders blijven echter sceptisch.

Nederlandse reacties

In Nederland is Tawhidi vooral bekend onder socialemediagebruikers. Rechtse socialemediagebruikers zijn overwegend positief. Kenny Rojas*: ‘Hij is voor mij een rolmodel voor liberale moslims. Laat geen kans onbenut om zich te distantiëren van achtergestelde denkpatronen binnen zijn eigen religie.’ Cinderelle Coumans: ‘De moderne/liberale/hervormde islam bestaat niet. De enige moslim die zich hardop uitspreekt als voorstander van hervorming, is deze Tawhidi.’ Rogier Kahlmann: ‘De moslims die ik ken vinden hem een nepperd. Ik mag hem wel. Hij wil hervorming.’ Shashi Roopram, actief voor Groep de Mos/Hart voor Den Haag, noemt Tawhidi zelfs een held: ‘Hij durft zelfkritisch te zijn door het sentiment rondom immigratie/islamisme te erkennen en te onderstrepen zonder afbreuk te doen aan zijn eigen religieuze/etnische identiteit.’

Nederlandse moslims op sociale media zijn zeer kritisch over de sjiitische geestelijke. Shabir Burhani (beter bekend als Maiwand al-Afghani) noemt Tawhidi een charlatan, Boubker Chanhih vindt hem een sjiitische fundamentalist en Marrit Anne Hoomoedt beschouwt de sjiitische geestelijke als een useful idiot (nuttige idioot) van extreemrechts die moslims zwart maakt. Ook linkse socialemediagebruikers hebben zo hun twijfels over Tawhidi. Zo schrijft Franka Hummels: ‘Hij zet zich af tegen alle andere moslims en zet hen weg als vrouwenhaters en terroristen en mensen die niet zelf denken. Met dit absolute onderscheid brengt hij geen nuance aan, maar schept hij juist een extra zwart-wit beeld van het geloof waar hij zichzelf toe rekent. Hij is bovendien tegen vluchtelingen. En daarmee mist hij de barmhartigheid die officieel bij zijn geloof (en andere geloven) hoort.’

De links-rechts-tegenstelling is overigens minder zwart-wit dan je zou verwachten. Zo schrijft Fabian van Hal, voormalig hoofdbestuurslid van DWARS (GroenLinks-jongeren): ‘Zijn ideeën slaan soms door, maar wat ik bijzonder goed aan hem vind is dat hij zich als moslim uitspreekt tegen uitwassen van de Islam en als één van weinigen problemen binnen zijn religie erkent. Dat mogen meer moslims doen.’ Daarnaast zijn er ook islamcritici die Tawhidi niet vertrouwen omdat hij moslim is. Lea van Engelshoven stelt: ‘Misschien een geval van het zogenaamde ‘Taqiyya’. Dit behelst een toegestane gedragsregel uit de koran, die een moslim het fiat geeft te liegen en te bedriegen, alles wat nodig is, om het moslimgeloof te beschermen.’

Een Nederlandse islamdeskundige (naam bij de redactie bekend) vindt het fenomeen Tawhidi ten slotte maar lastig. Het valt hem op dat vooral (uiterst) rechtse mensen met hem weglopen. Onder moslims heeft Tawhidi helemaal geen aanhang en de moskee die hij vertegenwoordigt heeft nauwelijks leden. Ook is het discutabel dat Tawhidi een tulband draagt. ‘Bij het sjiisme mag je pas een tulband dragen als je je diploma’s hebt. Maar volgens een betrouwbare bron heeft Tawhidi maar drie maanden gestudeerd aan de universiteit in Qom.’ Een afvallige is Tawhidi volgens hem echter niet. ‘Dat kun je niet zomaar zeggen. Wel kun je Tawhidi omschrijven als iemand die de gemeenschap schade toebrengt. Tegenstanders noemen hem een charlatan, een clown. Dat extreemrechts met hem wegloopt komt omdat hij van binnenuit de islam bekritiseert. Hij is een inside informer, die de vooroordelen van de buitenwereld over de islam bevestigt.’ Maar wat is het motief van Tawhidi om de rol te spelen die hij speelt? Gaat het om aandacht? Gaat het om geld? Volgens de islamdeskundige is dat inderdaad een mogelijkheid. ‘Tawhidi genereert een platform. Dat is nodig als basis om aandacht te vragen voor je ideeën, maar de islam hervormen doet hij niet. Hij zorgt met zijn controversiële ideeën juist voor polarisatie.’

Op 20 oktober vorig jaar zou Tawhidi naar Nederland komen om samen met de controversiële Canadese ‘islamhervormer’ Tarek Fatah te spreken op een bijeenkomst van het Nederlands Burgerplatform (NBP). Moderator van deze discussie zou Metro- en GeenStijl-columnist Ebru Umar zijn. NBP-organisator Elisabeth Hunyadi was eerder betrokken bij stichting De Nederlandse Leeuw, die de in alt-rechtse kringen zeer populaire professor Jordan Peterson naar ons land haalde. De bijeenkomst werd echter op het laatste moment afgezegd. Het is de bedoeling dat Tawhidi dit jaar naar Nederland komt.

*Gefingeerd. Naam bij redactie bekend.