In de nacht van 11 op 12 juli werd in het Noord-Brabantse dorp Stampersgat de 25-jarige Hamza el Baghdadi vermoord door de 55-jarige Gerben van V. Volgens de Telegraaf ging het om een ordinaire burenruzie, maar omdat Van V. op social media veel islamofobe uitlatingen deed, bestaat het sterke vermoeden dat het hier gaat om een haatmisdrijf.

Op social media heeft Gerben van V. uitspraken gedaan over moslims, de islam en Palestina, die islamofoob en racistisch zijn. Zo beschuldigt hij moslims van pedofilie, noemt hij vrouwen met een hoofddoek ‘een toonbeeld van achterlijkheid’ en noemt hij de Israëlische moord op de zus van Hamas-leider Ismail Haniyeh en andere familieleden ‘een goede start’, bericht de website Boevennieuws. Daarnaast heeft Van V. veel interesse in vuurwapens uit de Tweede Wereldoorlog en heeft daar bovendien twee boeken over geschreven.

1 en 1 = 2 denken veel moslims in Nederland. Volgens het Al-Andalus Instituut, een stichting die voor moslimrechten opkomt, was de dood van Hamza el Baghdadi een ‘racistische moord’ en zwegen de Nederlandse media daar bewust over. Ook voormalig GroenLinks-Kamerlid Tofik Dibi sprak zich vorige week uit op Instagram. Hij riep iedereen met meer informatie over de zaak op om zich te melden.

Column van Sander Schimmelpenninck

De zaak werd echter pas echt groot in de media toen Volkskrant-columnist Sander Schimmelpenninck zich ermee bemoeide. ‘Mensen als Geert Wilders en Wierd Duk moeten worden aangesproken op de manier waarop zij online extremisme aanjagen’, schreef Schimmelpenninck in een geruchtmakende column die veel reactie opriep. Hij hield de PVV-leider en vooral de Telegraaf-journalist indirect verantwoordelijk voor de moord, omdat zij jarenlang vreemdelingenhaat en moslimhaat aanjagen op X.

Schimmelpennick gelooft dat Telegraaf-journalisten Marcel Vink en Gerda Frankenhuis bewust niet schreven over de berichten van Van V. op social media, omdat er veel interactie was tussen hun Telegraaf-collega Duk en de verdachte. ‘Het eerste dat een journalist doet na zo’n verschrikkelijke moord, is het checken van het socialemediaprofiel van de dader’, schrijft Schimmelpennick. ‘Dat heeft Marcel Vink, een notoire loopjongen van Duk, natuurlijk ook gedaan. Maar toen hij daar de moslimhaat en adoratie voor Wilders en Duk zag, besloot Vink dat motief maar gewoon te verzwijgen. Een journalistieke schande; cruciale informatie over de dader weglaten, omdat dat een collega in verlegenheid zou kunnen brengen.’

‘Islamofobie en haat tegen andere minderheden is nu ‘in”

De Volkskrant-columnist betoogt dat zijn krant en andere linkse kwaliteitskranten ook moeten investeren in misdaadjournalistiek, omdat de Telegraaf ‘haar eigen domrechtse propaganda belangrijker vindt dan de feiten’.

Geen woord over islamofobie

Een andere journalist die zich erg druk over de zaak maakt, is Sakina Elkayouhi, freelance journalist voor onder meer NRC en docent journalistiek aan Hogeschool Windesheim in Zwolle. Elkayouhi stoort zich enorm aan het feit dat andere media in eerste instantie de onvolledige informatie van de Telegraaf overnemen, waarin met geen enkel woord gerept wordt over de hatelijke overtuigingen van de verdachte. ‘Zou de aandacht ook zijn uitgebleven als de rollen waren omgekeerd?’, schrijft ze op LinkedIn. ‘Een getinte, Arabische en/of islamitische man die zijn witte buurman zou omleggen? En daarna zijn vrouw en twee maanden oude baby wat willen aandoen?’

Bij het radioprogramma Mediaforum van KRONCRV gaat Elkayouhi ook in op het argument, dat we alle feiten nog niet weten. Ze vindt het zeer relevant dat Van V. allerlei hatelijke uitlatingen deed. Daar ligt heel goed mogelijk zijn motief om een Marokkaans-Nederlandse man twee keer in zijn rug en een keer door het hoofd te schieten. ‘Een uur voordat hij zijn geweer pakte en zijn buurman in koelen bloeden doodschoot heeft hij een tweet in de wereld gestuurd die ook zo’n racistisch motief had.’ Hierover zwegen de media dagenlang, niet alleen de Telegraaf maar ook persbureau ANP. Elkayouhi begrijpt dat veel moslims in Nederland zich nu niet veilig voelen.

Aan de Kanttekening vertelt Elkayouhi dat ze het jammer vindt dat niet een journalist maar een columnist, Schimmelpennick, de moord op Hamza el Baghdadi pas echt goed heeft aangekaart in de media. ‘Journalisten moeten hun werk gewoon goed doen. Feiten onderzoeken, research doen, kritisch zijn. Dat is aanvankelijk niet gebeurd, met als gevolg dat de berichtgeving eenzijdig en onvolledig was. Ik denk dat als het slachtoffer tot een andere minderheidsgroep had behoord er wél media-ophef was geweest. Stel, als Hamza homoseksueel was en de verdachte schreef op social media allerlei homofobe berichten, dan was die link vermoed ik meteen al gelegd.’

Elkayouhi begrijpt dat we op dit moment nog niet alles weten over de precieze toedracht. Dat is vooral aan de politie. En of het nu racisme is of islamofobie, dat is aan het Openbaar Ministerie. Maar dit ontslaat journalisten niet van de plicht om journalistieke vragen te stellen, in de materie te duiken en te komen met proportionele berichtgeving. Niet alleen De Telegraaf maar ook andere media zijn hierin tekortgeschoten, vindt ze. Want voordat Schimmelpenninck met zijn vlammende column kwam berichtten maar weinig media überhaupt over de moord op Hamza. En als ze erover berichtten, dan werd er niet verteld dat het hier mogelijk om een hate crime ging. Uitzonderingen op de regel waren de opiniewebsite Joop en de Kanttekening, die in navolging van Boevennieuws wezen op de berichten van de verdachte op social media. ‘Ik las hierover voor het eerst op het populaire Instagram-account Cestmocro, dat geen journalistiek medium is. Journalisten hebben een journalistieke verantwoordelijkheid en moeten in het vervolg veel alerter zijn op dit soort onderwerpen.’

Geschrokken door PVV-winst

Publicist Said Bouddouft, actief betrokken bij het wel en wee van Marokkaanse Nederlanders, is blij dat de media nu, anderhalve week later, wel schrijven over de moslimhaat en islamhaat van de verdachte. ‘Hamza is twee keer in de rug geschoten en daarna in zijn hoofd’, vertelt Bouddouft aan de telefoon. ‘De verdachte wilde daarna zijn huis binnengaan, mogelijk om ook zijn familieleden te vermoorden. Het gaat hier niet slechts om een ordinaire parkeerruzie, dat was de aanleiding misschien, maar om iets anders. Want bijna geen enkele ruzie eindigt met pistoolschoten.’

‘Vooral het platform X wordt misbruikt om haat te verspreiden’

Bouddouft vindt het van cruciaal belang dat politie en justitie goed onderzoek doen en de ware toedracht boven water krijgen. ‘En als het daadwerkelijk om een haatmisdrijf gaat, daar zijn zeer duidelijke aanwijzingen voor, dat dit ook wordt vastgesteld. Anders stelt de Nederlandse antidiscriminatiewetgeving helemaal niets voor in de praktijk.’

Belangrijk is voorts dat er meer bewustwording over islamofobie en andere vormen van racisme moet komen. ‘We hebben nu de PVV in de regering, een partij die haat tegen moslims en de islam verspreidt. Ook de BBB en de rechtervleugel van de VVD zijn negatief over moslims. Islamofobie en haat tegen andere minderheden is nu ‘in’. Vooral het platform X wordt misbruikt om haat, om gif te verspreiden. Daarover moeten we een gesprek voeren. Want anders is dit niet de laatste moord.’

Tot slot denkt Bouddouft niet dat Hamza el Baghdadi de Nederlandse George Floyd wordt. De moord op de zwarte George Floyd op 25 mei 2020 door een witte politieagent was de aanleiding van de massale Black Lives Matter-protesten in de Verenigde Staten, waardoor er veel meer bewustwording is gekomen over racisme. Bouddouft: ‘De moord op Hamza is toch echt een geïsoleerder incident. Daarnaast zijn Nederlandse moslims nog steeds niet bekomen van de schrik, dat we nu een kabinet hebben met daarin de PVV. Ze zijn nog altijd in shock.’