Bijna zes op de tien Turks-Nederlandse stemmers geven aan te hebben gestemd op president Recep Tayyip Erdogan en zijn AK-partij. Daarmee ‘wint’ hij de verkiezingen onder stemgerechtigden in Nederland afgetekend, met tweemaal zoveel stemmen als zijn concurrent Kemal Kilicdaroglu.

Kilicdaroglu en zijn Nationale Alliantie hebben wel een jongere achterban dan Erdogan. In aanloop naar de Turkse parlements- en presidentsverkiezingen van 14 mei peilde het Opiniehuis in opdracht van de Kanttekening de opkomst, stemkeuze en stemmotieven van Nederlanders met een Turkse achtergrond.

Van de 941 respondenten geeft 46 procent aan te hebben gestemd of te willen stemmen. Dat zijn dus 433 mensen. Een kleine meerderheid van 54 procent geeft aan niet te stemmen.

De meest genoemde reden om niet te stemmen is een gebrek aan binding met Turkije of de Turkse politiek (29 procent). Daarnaast heeft 17 procent geen vertrouwen in de Turkse politiek. Ook denkt 13 procent van de niet-stemmers dat stemmen geen nut of effect heeft. Een even groot percentage noemt de verkiezingen in Turkije niet belangrijk genoeg. ‘Deze groep heeft geen interesse in de Turkse politiek’, zegt Aziz el Kaddouri, directeur van het Opiniehuis. ‘Ze denken: Wij leven hier en niet in Turkije en hoeven daar ook niks mee. Laat de Turkse politiek aan mensen in Turkije over.’

Meerderheid stemt op Erdogan

Van de mensen die wel hebben gestemd, zegt 59 procent voor Erdogan en de AK-partij te kiezen. Oppositieleider Kemal Kilicdaroglu van de Nationale Alliantie, het grootste oppositieblok tegen Erdogans AKP, kreeg 30 procent van de stemmen. De onafhankelijke kandidaat Sinan Ogan kreeg 3 procent van de stemmen. Tot slot heeft 7 procent op het moment van ondervragen nog geen keuze gemaakt.

Onderverdeling naar leeftijd

Het Opiniehuis deed ook onderzoek naar de leeftijd van de Turks-Nederlandse stemmers. Kilicdaroglu heeft de jongste aanhang. Van de 130 mensen die bij deze peiling aangaven op hem te stemmen, is 43 procent jonger dan 36. Bij de aanhang van Erdogan hoort slechts 35 procent bij deze jongste kiezersgroep.

El Kaddouri noemt het opvallend dat er tijdens deze verkiezingen meer jongeren zijn gaan stemmen dan vier jaar geleden. ‘De toenemende ideologische tegenstellingen tussen de verschillende groepen kunnen dit verklaren. De Turkse gemeenschap polariseert.’

De aanhang van Erdogan is meer op leeftijd: bijna een op de drie mensen die aangeven op de zittende president te stemmen, is ouder dan 50 jaar. Bij de aanhang van Kilicdaroglu behoort slechts een kwart tot deze oudste leeftijdsgroepen.

Mensen van 66 jaar of ouder maken slechts een klein deel uit van het Turks-Nederlandse electoraat. El Kaddouri: ‘De reactie van deze oudere groep was vaak dat ze onvoldoende kennis hadden. Of ze hadden logistieke problemen, ze moesten reizen naar een verre stad of voelde zich niet fit om te kunnen stemmen. Het is überhaupt een groep die bijna niet stemt. In Nederland stemt deze groep ook niet, en daar liggen de stemlokalen vaak om de hoek.’

Overigens, let wel: uit bovenstaande grafiek kan niet geconcludeerd worden dat Kilicdaroglu onder kiezers van 18 tot en met 35 jaar meer stemmen heeft dan Erdogan. Immers, de percentages zijn een percentage van het aantal stemmen dat elke kandidaat in deze peiling kreeg. Erdogan kreeg in de peiling 255 stemmen, Kilicdaroglu slechts 130. Onder kiezers van 18 tot en met 35 jaar kreeg Erdogan dus 89 stemmen (35 procent van 255) en Kilicdaroglu 56 stemmen (43 procent van 130). Kortom: ook onder de jongste kiezers is Erdogan duidelijk de winnaar.

Redenen om op Erdogan te stemmen

Van de stemmers op Erdogan (en de AKP) heeft 18 procent deze keuze gemaakt vanwege zijn leiderschap en 15 procent vanwege tevredenheid over zijn huidige beleid. El Kaddouri: ‘Ze zijn tevreden over wat hij heeft laten zien als wereldleider, hij staat voor de waarde van Turkije en de belangen van Turkije. Hij heeft een aantal symbolen gerealiseerd waaronder de auto-industrie en infrastructuur.’

De islam is voor 11 procent de belangrijkste reden om op Erdogan te stemmen. Ook opvallend: 8 procent noemt zijn anti-Koerdenpolitiek als belangrijkste motivatie. ‘Het feit dat de pro-Koerdische HDP adviseert te stemmen op Kilicdaroglu’s Nationale Alliantie, is bij veel Turken in het verkeerde keelgat geschoten’, denkt El Kaddouri.

Voor 6 procent is ‘vertrouwen’ op zijn presidentschap de belangrijkste reden om op Erdogan te stemmen en 5 procent geeft aan dat voor hen het vertrouwen de doorslag gaf dat de toekomst van Turkije bij de zittende president in de beste handen is.

Redenen om op Kilicdaroglu te stemmen

‘Verandering’ is voor 21 procent de doorslaggevende reden om op Kilicadaroglu te stemmen. Voor 19 procent is zijn pro-Koerdische houding bepalend en 16 procent noemt de economie als belangrijkste motivatie. Ook het leiderschap van Kilicadaroglu is van invloed, terwijl een op de tien kiezers vooral voor hem kiest om een anti-Erdogan stem uit te brengen.

Het Opiniehuis heeft de respondenten ook gevraagd wat ze vier jaar geleden stemden, vertelt El Kaddouri. ‘Het bleek dat de mensen die nu op Erdogan stemden, dat vrijwel allemaal vier jaar geleden ook deden. Er zijn ook vrijwel geen mensen die de vorige keer op Erdogan stemden en nu voor de oppositie kiezen. De mensen die op Kilicdaroglu en de Nationale Alliantie stemden, waren doorgaans nieuwe stemmers die de vorige keer niet hebben gestemd. Ze hopen hiermee verschil te kunnen maken.’

‘Ik had gedacht dat de belangrijke thema’s de economie, de wederopbouw en de vluchtelingen zouden zijn’, vervolgt El Kaddouri. ‘Maar werkelijk niemand van de respondenten heeft de aardbeving, gesjoemel met bouwvoorschriften en de vele Syrische vluchtelingen in Turkije genoemd als reden waarom ze zijn gaan stemmen. Ik kan dat niet verklaren, maar deze thema’s leven blijkbaar niet onder Turkse Nederlanders.’

De motieven om te stemmen liggen vooral op emotioneel vlak, vindt El Kaddouri. Er werd gesproken van ‘een tegenstem’, de economie, of ‘ik stem voor Turkije’ of men vindt dat de kandidaat ‘staat voor Turkije’.

Het onderzoek van het Opiniehuis werd uitgevoerd onder stemgerechtigde Turkse Nederlanders, woonachtig in de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht, Noord-Brabant, Overijssel en Gelderland. Dit zijn provincies waar relatief veel mensen wonen met een Turkse achtergrond.

Het onderzoek werd online gehouden en aangevuld met face-to-face gesprekken op straat in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. De peiling werd uitgevoerd in de periode van 1 tot en met 7 mei, de laatste dag waarop gestemd mocht worden.