Israëlische militairen grepen niet in toen extreemrechtse kolonisten eind februari een anti-Palestijnse pogrom uitvoerden in het dorp Za’tara op de bezette Westelijke Jordaanoever. Dat ligt twee kilometer van Huwwara, het dorp waar de kolonisten diezelfde avond de grootste vernielingen aanrichtten.
Sicha Mekomit, een onafhankelijke Israëlische nieuwssite, publiceerde een video van de rellen. Daarin zijn twee legervoertuigen en een politieauto te zien, maar de militairen en agenten in deze auto’s besluiten om niet tussenbeide te komen om het geweld te stoppen, zodat de extreemrechtse Israëlische kolonisten hun gang kunnen gaan. Sameh al-Aqtash, een 37-jarige Palestijnse man, werd tijdens de pogrom in Za’tara neergeschoten en overleed.
De pogrom vond plaats op 26 februari en was een reactie op de moord op twee Israëlische illegale kolonisten eerder die dag, vermoedelijk door een Palestijnse dader. Uit wraak organiseerden kolonisten een grootscheepse aanval op Huwwara, het dorp waar de Israëli’s waren doodgeschoten, maar ook op andere Palestijnse dorpen.
Het dorp Za’tara ligt ten zuiden van Nablus, vlakbij een beruchte Israëlische militaire controlepost waar soldaten volgens bewoners dagelijks Palestijnen mishandelen. Er wonen zo’n honderd mensen in Za’tara. De inwoners hadden eerder al een hek van anderhalve meter hoog rond hun dorp geplaatst, om zich te beschermen tegen aanvallen van Israëlische kolonisten.
Ondertussen heeft de extreemrechtse Israëlische minister van Nationale Veiligheid, Itamar Ben-Gvir, de politie bevolen ook tijdens de islamitische vastenmaand ramadan door te gaan met de sloop van zogenaamd ‘illegaal gebouwde’ Palestijnse huizen in Oost-Jeruzalem. De ramadan begint deze maand rond 22 maart. Israël sloopte de afgelopen jaren tijdens die maand geen huizen, om spanningen met Palestijnse moslims te voorkomen.
Ben-Gvir is een warm voorstander van de doodstraf voor Palestijnse ’terroristen’. Het Israëlische parlement heeft op woensdag 1 maart de voorlopige goedkeuring gegeven aan het wetsontwerp dat daarin voorziet. Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) reageerde daar kritisch op, de protestants-christelijke pro-zionistische organisatie Christenen voor Israël verwijt critici daarentegen selectieve verontwaardiging.
Ongeveer 20 procent van Amsterdammers van Turkse komaf heeft last van depressieve klachten. Dit is fors meer dan het gemiddelde van 5 procent onder alle Amsterdammers. Discriminatie is de hoofdoorzaak.
Dit blijkt uit een nieuw onderzoek, dat is uitgevoerd door Helius (‘Healthy Life in an Urban Setting’), een samenwerkingsverband van Amsterdam UMC en de Amsterdamse GGD. Psychiater Anja Lok vertelt in HetParool dat depressies vaker ontstaan in een complexe en dynamische omgeving. Of iemand depressief wordt, hangt dus niet alleen van persoonlijke kenmerken, maar ook van de sociale context.
Onder Turkse Amsterdammers komen depressies vier keer zo veel voor als bij de gemiddelde Amsterdammer. Er is daarbij niet alleen onderzoek gedaan naar Turkse Nederlanders die in Turkije geboren zijn, maar ook naar Turkse Nederlanders die in Nederland geboren zijn. Dat zij discriminatie ervaren en een relatief lage sociaal-economische positie hebben, draagt bij aan hun gevoeligheid voor depressie.
Volgens de Maleisische jurist Mohamed Azam Mohamed Adil moeten we af van de notie dat de vrijheid van meningsuiting heilig is. Het inperken van de ‘absolute vrijheid van meningsuiting’ is volgens hem ‘cruciaal in de strijd tegen islamofobie’.
Adil, algemeen directeur van het Institute of Islamic Understanding (IKIM), schrijft een vlammend opiniestuk in de New Straits Times over de koranverbranding door de Zweedse rechtsextremist Rasmus Paludan. ‘De provocerende daad, uitgevoerd voor de Turkse ambassade, bewijst dat de haat tegen de islam, of islamofobie, nog steeds groot is in Europa.’
De ‘schadelijke daad’ van Paludan, ‘onder het mom van ‘absolute vrijheid”, staat niet op zichzelf, aldus de jurist. In het Westen is angst voor en haat tegen de islam en moslims volgens hem de normaalste zaak van de wereld en zit het diep ingebakken in de westerse mindset.
‘Islamofobie begon wortel te schieten in het westerse discours in de Middeleeuwen, toen negatieve stereotypen over moslims hielpen bij het opbouwen van steun onder de bevolking tijdens de kruistochten. De valse perceptie van moslims als onbeschaafd en gewelddadig droeg ook bij tot het rechtvaardigen van de Europese koloniale overheersing over moslimlanden. De term ‘oriëntalisme’, bedacht door de beroemde Amerikaanse socioloog Edward Said, beschrijft het beste de negatieve stereotiepe houding ten opzichte van moslims en andere gekoloniseerde volkeren. (…) Islamofobie zit diep geworteld in de hoofden van westerlingen. Ze geloven dat de islam en moslims geweld propageren. Daarom worden moslims voortdurend beschimpt en gediscrimineerd.’
Veel westerse moslims voelen zich niet gerespecteerd: 52 procent van de Amerikaanse moslims en 48 procent van de Canadese moslims is van mening dat het Westen moslimgemeenschappen niet respecteert. Dat westerlingen islamofoob zijn, blijkt volgens Adil uit het feit dat velen van hen niet in een moslimland willen wonen.
Om moslimdiscriminatie in het Westen aan te pakken is volgens hem een holistische aanpak nodig. Westerlingen moeten op school leren respect te hebben voor andere religies. Ook moet de internationale gemeenschap de notie van de absolute vrijheid van meningsuiting verwerpen, omdat die leidt tot islamofobie. Westerse regeringen moeten het idee promoten dat de islam vrede is.
Turkije worstelt met de nasleep van de aardbevingsramp, maar intussen staan er ook verkiezingen voor de deur. ‘De kans is groot dat die verkiezingen niet eerlijk zullen zijn’, stelt politicus Ömer Faruk Gergerlioglu. Hij is parlementariër voor de linkse oppositiepartij HDP.
De aardbeving van vorige maand heeft in Turkije en Syrië aan tienduizenden mensen het leven gekost. De gevolgen voor de overlevenden en nabestaanden zijn desastreus. Ze zijn bijna alles kwijt en moeten getraumatiseerd weer opkrabbelen.
Hoe zit het met de politieke gevolgen van deze vernietigende aardbeving? Krijgen de huidige machthebbers van Turkije, zoals president Recep Tayyip Erdogan en diens AKP, de rekening gepresenteerd? Of gaat alles op de oude voet verder?
De Kanttekening besprak het met parlementariër Ömer Faruk Gergerlioglu van de pro-Koerdische HDP. Zijn partij zit in de oppositie, maar maakt geen deel uit van het blok van zes oppositiepartijen dat maandag Kemal Kilicdaroglu presenteerde als presidentskandidaat tegenover Erdogan. Hij is niet optimistisch over de kansen op politieke verandering in Turkije.
Heeft de aardbeving ook Ankara op zijn grondvesten doen schudden?
‘Ik denk dat er geen grote politieke verandering in Turkije zal zijn na de aardbeving. De meerderheid van de bevolking beschouwt natuurrampen en de gevolgen daarvan als onderdeel van het ‘lot’ en ‘dat er niks aan te doen was’. Erdogan weet dit en gebruikt die term dan ook geregeld. Maar er zijn willens en wetens grote onrechtmatigheden gepleegd. Die zijn nu in het nieuws en kunnen Erdogan misschien stemmen kosten, maar het electorale verlies zal beperkt zijn. Zo ging het ook na de aardbeving uit 1999 in Gölcük. Toen waren er ook mensen die solidair waren met hun medemens, maar daarna draaide het weer om geld en eigenbelang, zoals vanouds. Nu zijn mensen vanwege de aardbeving weer voor enige tijd alert en hebben kritiek op de machthebbers. Maar op de keper beschouwd, en gezien de enorme ravage, is die kritiek niet zo groot.
Erdogan zal met sociale hulpacties die hij nu aanbiedt, zijn falen proberen goed te maken. Hij is een ervaren politicus. Hij treft talloze voorbereidingen om met inzet van de buitenlandse donaties de aardbevingsslachtoffers een hart onder de riem te steken. Zo heeft hij de verkiezingen ook definitief naar 14 mei vervroegd. Hij wil met snelheid en hulp de kiezer weer voor zich winnen. Een andere stap om het volk weer voor zich te winnen is de nieuwe omstreden pensioenregeling. Hierdoor kunnen twee miljoen Turken direct en ongeveer zes miljoen Turken binnen een paar jaar met pensioen gaan. Dit zal veel kosten met zich meebrengen voor de staat. Toch deelt Erdogan deze cadeautjes uit om kiezers te paaien.’
Kemal Kiliçdaroglu van de CHP, de grootste oppositiepartij van Turkije, was vlak na de aardbeving samen met Pervin Buldan, plaatsvervangend voorzitter van de pro-Koerdische HDP, op slachtofferbezoek in Diyarbakir. Heeft de aardbeving de houding van de oppositiepartijen, verenigd in de ‘Tafel van Zes’, tegenover de HDP veranderd?
‘De visie van de Tafel van Zes op de HDP blijft ongewijzigd. Ze willen zich niet al te veel bemoeien met de Koerdische kwestie.’
Afgelopen weekend was er crisis bij de Tafel van Zes: een van de partijen liep weg, om later toch weer terug te keren. In een poging het blok te lijmen zijn de burgemeesters van Istanbul en Ankara nu kandidaten voor het vicepresidentschap onder Kilicdaroglu. Verandert dit alles nog iets aan de houding van de HDP tegenover de Tafel van Zes?
‘Nee, dat lijkt er niet op. De HDP zal hoogstwaarschijnlijk niet met een eigen kandidaat komen en Killiçdaroglu volledig steunen. Er komt nog een verklaring hierover van het partijbestuur, maar zo waait de wind in de partij. De Tafel van Zes heeft een belangrijke crisis doorgemaakt. Meral Aksener van de Goede Partij liep dit weekend weg, maar moest uit wanhoop en na druk van buitenaf weer terugkeren. Ze heeft hiermee niet veel gewonnen. Ik geloof er namelijk niet echt in dat Imamoglu en Yavas later vicepresidenten zullen worden. Dit is slechts een formule om Aksener over de streep te halen. Want het burgemeesterschap is in Turkije een veel populairdere positie dan het vicepresidentschap. Dus ze zullen liever voor het burgemeesterschap kiezen.’
‘Hulpgeld is niet in goede handen. Het is onmogelijk om de Erdogan-regering te vertrouwen’
Is de Tafel van Zes sterker of zwakker uit deze crisis gekomen?
‘De Tafel van Zes heeft een vertrouwensbreuk meegemaakt. Ze hebben zich kunnen hergroeperen, maar bij de minste of geringste crisis zal deze vertrouwensbreuk nog weer sterker opspelen. Het lijkt er nu even op dat ze sterker zijn, maar dat moeten we maar afwachten. Dit akkoord is na intensieve discussies en ruzies tot stand gekomen. Hoe het verder zal lopen is een vraagteken. Erdogan heeft enorme machtsmiddelen. Hij controleert de staat en coördineert de hulp aan de slachtoffers van de aardbeving. De oppositie gaat de verkiezingen in met een achterstand.’
Ook grote Turkse voetbalclubs protesteren. ‘Treed af, regering’ werd er gescandeerd bij Fenerbahçe en Besiktas. Gelijk daarop kwam de regering met toeschouwersverboden. Zijn ze bang geworden?
‘De regering bekijkt bijna alles vanuit het oogpunt van de veiligheid. Ze kijken niet naar mensenrechten. Ze drukken alle maatschappelijke kritiek de kop in, die een gevaar kan vormen tegen hun macht. Zo zijn er journalisten en influencers met kritiek op de regering, die gelijk van hun bed gelicht werden.
De regering ziet kritiek vanuit de Turkse samenleving, zoals kritische toeschouwers in stadions, bij demonstraties en tijdens persconferenties van de oppositie, als ‘schadelijk voor de staat’. Ze vaardigt daar drastische maatregelen tegen uit. Zo ging de regering na de slogan ‘Treed af, regering’ van Besiktas en Fenerbahçe gelijk over tot bestraffen (de clubs mochten geen toeschouwers meer ontvangen in hun stadions, red.).
Voetbalclubs die de regering juist steunen, kregen de opdracht om dat uit te spreken. Overigens heeft het Hof het stadionverbod opgeheven, nadat Fenerbahçe beroep aantekende. Fener-toeschouwers kunnen nu dus wel aanwezig zijn. Maar deze ontwikkelingen laten zien dat de regering protesten, die het regime mogelijk aan het wankelen kunnen brengen, niet tolereert.’
Ik heb gehoord dat de regering nu ook pro-regeringsspreekkoren zal organiseren.
‘Dat is heel goed mogelijk. De machthebbers hebben baat bij zulke polarisering, ze houden daarvan. Het is een mentaliteit van: als je kritiek hebt op mij, dan zal ik daar met overtreffende trap en duizend keer harder op antwoorden. Over die macht beschikt de regering. En dit zal het regime geen windeieren leggen, omdat er een conservatief-nationalistische meerderheid is in Turkije.
Aan de andere kant zien we dat de oppositie tegen de regering toeneemt. Dit gebeurt ook binnen conservatieve gemeenschappen. Daar is eveneens sprake van een zekere afbrokkeling van steun aan de regering. Dat ongenoegen is niet al te groot, maar het is zeker niet zo dat alle conservatieven de AKP steunen.’
Kiest de oppositie bewust een gematigde toon, uit angst dat vooral Erdogan zal profiteren van polarisatie?
‘Ik denk dat alleen Kiliçdaroglu hier een beetje rekening mee houdt. De andere oppositieleiders hebben niet echt een boodschap aan gematigdheid.’
In het Westen was er veel solidariteit met Turkije na de aardbeving. Zo is er in Nederland op één dag 110 miljoen euro opgehaald. Maar er zijn ook veel vragen over die opgehaalde steun. Verdwijnt al het geld niet in de zakken van Erdogan?
‘Helaas kunnen we niet zeggen dat dit geld in goede handen is. Het is onmogelijk om de Erdogan-regering te vertrouwen. Toen wij na de aardbeving hulp aan het inzamelen waren, reageerden veel mensen terughoudend. ‘Als het naar hulporganisaties als Kizilay of Afad gaat, willen we niet geven’, zeiden ze, omdat ze deze overheidsinstanties niet vertrouwen. Erdogan kan alle internationale hulp op de een of andere manier gebruiken om zijn eigen machtspositie te versterken. Hij is totaal niet te vertrouwen. Dat staat vast.’
Het is nu zeker dat op 14 mei de verkiezingen worden gehouden. Maar zullen die wel eerlijk verlopen?
‘De kans is heel groot dat de verkiezingen niet eerlijk zullen zijn. Zo is in elf steden de noodtoestand van kracht. Dan heb je het direct over de allesoverheersende dominantie van de staat in die gebieden. Dat betekent wetteloosheid en rechteloosheid.
In de rest van Turkije gold zes jaar lang de noodtoestand (na de couppoging in 2016, red.). De gevolgen daarvan zijn nog voelbaar. Die noodtoestand is zogenaamd in 2022 geëindigd, maar wij denken dat deze de facto nog voortduurt.
De regering lijkt geneigd om de noodtoestand met drie maanden te verlengen, in het bijzonder in die getroffen gebieden waar het niet zeker is of de huidige regering er voldoende stemmen wint. We weten niet wat voor trucjes uit de doos zullen worden getoverd in die gebieden. Daar maken we ons wel zorgen over.
Ook over de veiligheid rond de verkiezingen zijn we bezorgd. Bijvoorbeeld als Erdogan de verkiezingen verliest. Er zijn vermoedens dat de president dan via paramilitaire groepen interventies zal plegen. Na de couppoging deelde de regering wapens uit aan groepen (militaire privébedrijven, red.) die aan Erdogan gelieerd zijn.’
Maar de stemmen worden toch ook geteld door delegaties van andere politieke partijen dan de AKP. Hoe kunnen de verkiezingen dan toch oneerlijk verlopen?
‘Dat klopt, maar de verkiezingsraden kunnen met stemmen knoeien. In Turkije is dit jarenlang gebeurd. Ook kunnen de politie of het leger op de verkiezingsdag invallen doen in gebieden waar de noodtoestand geldt of in Koerdische gebieden. Ook kunnen AKP-aanhangers, die gemachtigd zijn om te stemmen voor een ander, voor die persoon AKP stemmen in plaats van de partij waarvoor hij of zij wilde gaan stemmen. Zulke trucjes komen we vaak tegen. Daarnaast worden niet op alle plekken in Turkije de stemmen geteld, omdat de regering daar een veiligheidsrisico heeft afgekondigd. Dat alles bij elkaar kan leiden tot een oneerlijk verkiezingsresultaat.’
Ik doe de deur van mijn galerijwoning op slot en kijk naar de windmolens die fier boven de appartementen van Geuzenveld uitsteken. Blaas, wind, blaas, opdat de wieken harder draaien. Net voordat ik links afsla bij het trapportaal check ik nog even de zonnepanelen op het dak van een lagergelegen woning. Schijn, zon, schijn, opdat mijn energierekening de nul euro bereikt.
Het is tijd voor een ommetje in de buurt na een dag lang achter de laptop. Ik gun mijn ogen, oren en longen de frisse lucht en mijn benen de beweging. Weg van al die voorspelbare meningen op sociale media en de eindeloze lappen tekst in de krant.
Ik strijd tegen paniekaanvallen, die het gevolg zijn van mijn gevoel dat ik zo nodig van alles moet doen. Diep inademen, en dan gecontroleerd vier seconden uitblazen. Wanneer mijn lichaam zegt dat ik moet stoppen, dan luister ik voortaan. Ik moet wel. Als je je eigen grenzen niet bewaakt, dan walst men er zo overheen.
Ik woon nu ongeveer anderhalf jaar op mezelf en heb als achtendertigjarige Turkse Amsterdammer eindelijk de vrijheid waar jarenlang zo veel drukte om is geweest. Anderhalf jaar op een half mensenleven. In percentages is dat 4 procent vrijheid in 38 jaar. Nagenoeg mijn hele leven, 96 procent, zat ik dus economisch vast aan het ouderlijke thuisfront in Amsterdam Nieuw-West.
Toevallig waren dat exact de jaren waarin dag in dag uit te horen was dat Nederland ‘een vrij land’ is, dat je hier ‘alles’ kunt bereiken, zolang je maar hard genoeg werkt. Als je maar enigszins liet blijken dat niet al die ‘vrijheid’ evenveel beviel, was er altijd wel iemand die je er vriendelijk aan herinnerde dat je hier niet hoefde te blijven. ‘Oprotten naar je eigen land, allochtoon!’
‘Het zijn niet de statushouders die onze huizen hebben afgepakt, dat heeft de VVD gedaan’
Pfff, weer even diep ademhalen. Positief denken, het komt wel goed, zeg ik tegen beter weten in. Sorry, als mijn zure woorden hard aankomen. Sorry, dat ik weer die bitterbal ben. Maar het zijn nu de Provinciale Statenverkiezingen die het bloed onder mijn nagels vandaan halen. Politici die vinden dat er een ‘andere bestuurscultuur’ moet komen, die verantwoordelijk zijn voor institutioneel racisme bij de Belastingdienst en, last but not least, een kaalgevreten woningmarkt, azen weer op onze stem.
Maar guess what, twee jaar na de grote woonprotesten is ‘alles nog steeds kut’, zoals de slogan van het woonprotest luidt. Zo werd begin dit jaar bekend dat het verkrijgen van een sociale huurwoning vrijwel onmogelijk is Amsterdam. Extreemrechts wijst meteen naar migratie en wil een zogenoemde ‘asielstop’ om deze problemen het hoofd te bieden. Nee racist, het zijn niet de statushouders die onze huizen hebben afgepakt, dat heeft de VVD gedaan, zei ik in 2021, en ik zeg het nu nog een keer.
De extreemrechtse tornado die sinds Pim Fortuyn door dit kleine kikkerlandje waait, heeft bijna al het moois van de Nederlandse verzorgingsstaat kapotgemaakt. De politici van xenofobe anti-migratie partijen zoals de VVD, PVV, CDA, FvD, JA21, BVNL, SGP en BBB hebben geen last van de woningcrisis die ze zelf hebben gecreëerd. Hun nalatenschap is dat Nederlanders geen woning meer kunnen vinden in hun eigen land. En het spijtige is dat ook zogenaamde linkse en liberale partijen zoals de PvdA en D66 hieraan hebben meegewerkt. Zij worden straks allemaal weer gekozen, met de belofte dat ze problemen gaan oplossen. Ze lossen niks op, die gasten, dat hebben we al gezien.
Mensen zijn te egoïstisch en racistisch gebleken om systeemverandering te creëren. Misschien lukt het wel als we een partij machtig genoeg maken die niet de mens, maar het klimaat en de dieren als vertrekpunt neemt. Mijn stem gaat dit jaar naar de Partij voor de Dieren.
De Turkse Goede Partij is weggelopen bij de Tafel van Zes, de verenigde oppositie tegen president Recep Tayyip Erdogan. Na een lijmpoging keerde de partij maandag toch weer terug in het oppositieblok. Hoogstwaarschijnlijk zullen de zes partijen Kemal Kilicdaroglu naar voren schuiven als gezamenlijke presidentskandidaat.
Dat meldt de Turkse nieuwszender NTV. De Goede Partij gaf dit weekend aan zich weer bij de Tafel van Zes aan te sluiten als er niet één presidentskandidaat komt, maar een ‘driemansformule’. Daarbij zijn Ekrem Imamoglu en Mansur Yavas, de burgemeesters van respectievelijk Istanbul en Ankara, kandidaten voor het vicepresidentschap onder Kiliçdaroglu.
De kandidatuur van Kiliçdaroglu, oudgediende van de seculiere partij CHP, was tot vorige week het grootste struikelblok voor de Goede Partij. Partijleider Meral Aksener wilde liever een andere CHP-kandidaat en noemde daarbij de namen van Imamoglu en Yavas. Nadat ze het oppositieblok verliet, sloot ze zich met haar partij daar maandag toch weer bij aan, meldt de nieuwssite Rudaw Turks.
De Tafel van Vijf reageerde dit weekend strijdlustig op het vertrek van Akseners Goede Partij: ‘Onze alliantie, waar alle segmenten van de samenleving in de breedste zin worden vertegenwoordigd, en die onze natie heeft gevestigd, is vastberaden om door te gaan in de ingeslagen weg met dezelfde principes en doelen van eerste dag.’
Ook verwees de coalitie naar de verwoestende aardbeving van 6 februari, vandaag precies een maand geleden: ‘Geen enkele ontwikkeling kan het lijden van ons volk doen vergeten vanwege de aardbeving en de zwakte van het overheidsoptreden dat dit lijden heeft veroorzaakt.’
De oppositie zei vorige week nog dat ze streeft naar een overwinning ‘zonder verliezers’. Of de kansen van de tegenstanders van Erdogan door alle gebeurtenissen zijn gegroeid of geslonken, is nog ongewis.
De Selimiye-moskee in het Gelderse Lochem is weer in actie gekomen voor de slachtoffers van de aardbeving in Turkije.
Dit is nodig, vinden de vrijwilligers van de moskee. ‘Je hoort eerst van heel veel acties, maar op een gegeven moment zakt het in.’ De aandacht mag niet verslappen, vinden ze.
Daarom zijn de vrijwilligers weer aan de slag gegaan, en hebben ze allemaal gerechten gemaakt die ze kunnen verkopen. De opbrengst gaat naar de slachtoffers van de aardbeving in Turkije.
Op 6 februari, vandaag precies vier weken geleden, vond er in de vroege ochtend een zwarte aardbeving in Zuid-Turkije plaats, met een kracht van 7,8 op de schaal van Richter. Er zijn meer dan 50.000 mensen omgekomen, en meer dan 2,4 miljoen mensen zijn van huis en haard verdreven. De ramp heeft mensen voor het leven getekend. Veel kinderen in Turkije zijn wees geworden, berichtte EenVandaag gisteren. Zij gaan een onzekere toekomst tegemoet.
Er komen steeds meer groene moskeeën in Nederland. Moslims worden meer klimaatbewust, maar ook de hoge gasprijzen zijn een reden om te verduurzamen aldus VPRO.
Een van de moskeeën die is vergroend is de Selimiye-moskee in Haarlem. Het bestuur wil overgaan op zonne-energie en hoopt dat moskeegangers straks elektrisch rijden. Maar ook de hoge gasprijs speelt een rol. Voorzitter Mustafa Yigit: ‘We móéten over twee jaar klimaatneutraal zijn, anders hebben we een probleem. We betalen 1500 euro voor het gaspakket, zonder dat gunstige contract zouden we 7000 euro per maand betalen. Dan kun je meteen stoppen.’ Daarnaast heeft de voorzitter ook groene motieven, vertelt hij aan de VPRO: ‘Volgens de islam moeten we zuinig omgaan met de natuur. Als openbare moskee proberen we onze naasten daarvoor warm te krijgen.’
Een andere moskee is de Orhan Gazi Camii-moskee in Den Bosch. Op het dak van deze moskee liggen 276 zonnepanelen, er is een warmtepomp geïnstalleerd en om minder CO2 uit te stoten, wordt er gebruik gemaakt van een geavanceerd luchtbehandelingssysteem. Ook is het gebedshuis volledig van waterbesparende kranen en lichtsensoren voorzien.
Samen met vijftien andere moskeeën is de Selimiye-moskee in Haarlem en de Orhan Gazi Camii-moskee in Den Bosch aangesloten bij het project GroeneMoskee. Deze actiegroep, ontstaan vanuit moskeekoepel Islamitische Stichting Nederland Diyanet (ISN Diyanet) en GroeneKerken, wil inzetten op duurzaamheid. Doel is om dit jaar veertig moskeeën te bereiken, en uiteindelijk alle 148 ISN-moskeeën.
Op 15 maart zijn de verkiezingen voor de Provinciale Staten. De gekozen Statenleden kiezen vervolgens op 30 mei de leden van de Eerste Kamer. De Kanttekening spreekt met biculturele kandidaat-Statenleden én met een kandidaat-senator over de komende verkiezingen, over hun partij, over hun plannen en uiteraard over de thema’s diversiteit en inclusie.
(Beeld: YouTube)
Sinan Özkaya (36), lijsttrekker van GroenLinks in Zuid-Holland
Sinan Özkaya gaat voor zijn tweede termijn als Statenlid, nu voor het eerst als lijsttrekker. Hij maakt zich hard voor het klimaat en voor sociale rechtvaardigheid, en wil dat graag doen bij een partij die ook invloed uitoefenen kan. ‘GroenLinks heeft nog niet in de regering gezeten, maar bestuurt wel mee in veel gemeentes en diverse provincies, waaronder ook Zuid-Holland. Daar maken we ook echt het verschil.’
Van ‘tokenisme’, zoals het kandideren van mensen uit minderheidsgroepen puur vanwege hun achtergrond, moet Özkaya niets hebben, vertelt hij. ‘Laatst kwam ik bij een lokale partijbijeenkomst in Delft, de stad waar ik gemeenteraadslid ben geweest. Een ouder lid sprak zijn trots uit, dat ik lijsttrekker geworden was van Zuid-Holland. Hij bedoelde het ongetwijfeld goed, maar ik had er toch een dubbel gevoel bij. Alsof het niet vanzelfsprekend is dat ook Turkse Nederlanders lijsttrekker kunnen zijn. Dat zal namelijk de normaalste zaak van de wereld moeten zijn. Als ik een witte man van middelbare leeftijd was geweest dan zou hij dit niet tegen mij hebben gezegd.’
Özkaya is gelovig moslim, maar wil liever niet over zijn geloof praten. Dat ziet hij als iets persoonlijks. Hij heeft zijn bachelorscriptie geschreven over ecologisch denken en de islam. Hij was niet betrokken bij de Groene Moslims, waarvoor GroenLinks-parlementariër Kauthar Bouchallikht actief was. ‘Die organisatie bestond helaas nog niet toen ik studeerde. Maar ze doen geweldig werk.’
Het GroenLinks-Statenlid voelt zich onderdeel van de Turkse gemeenschap in Zuid-Holland, helemaal na de verschrikkelijke aardbeving in Zuid-Turkije. Maar hij ziet zichzelf niet als de spreekbuis van Turkse belangen. ‘Toen ik nog gemeenteraadslid was, vroegen Turkse Nederlanders mij of ik wilde pleiten voor een grotere parkeerplaats bij de moskee, want er was te weinig ruimte. Maar ik ben een GroenLinkser, voor groene politiek. Ik antwoordde hen daarom dat ze moesten carpoolen, of de fiets konden pakken.’
‘Het zou de normaalste zaak van de wereld moeten zijn dat ook Turkse Nederlanders lijsttrekker kunnen zijn’
(Beeld: YouTube)
Ines Kostić (38), lijsttrekker voor de Partij voor de Dieren in Noord-Holland
‘In tegenstelling tot GroenLinks heeft de Partij voor de Dieren minder dringend de behoefte om te besturen’, vertelt Ines Kostić. ‘We moeten uit ons oude paradigma stappen. Wat is echt belangrijk? We lopen niet weg voor verantwoordelijkheid, maar andere partijen moeten beseffen dat de klimaatcrisis urgent is.’
De Partij voor de Dieren wil geen ‘oude politiek’ en geen ‘dichtgetimmerd regeerakkoord’, vervolgt Kostíc, en is daarom voorstander van een coalitieakkoord op hoofdlijnen. ‘We moeten eerlijk zijn over wat er moet gebeuren wat betreft het klimaat. We moeten boeren helpen de transitie te maken.’
Kostíc heeft een Bosnische achtergrond en vluchtte in 1995 naar Nederland, tijdens het hoogtepunt van de burgeroorlog. ‘We wisten op dat moment nog niet dat de oorlog bijna voorbij was. Maar mijn vader was gewond geraakt. Het was genoeg geweest.’ De oorlog leerde Kostíc een belangrijke les, vertelt ze. ‘Je moet je op tijd uitspreken tegen haat. Het begint altijd met een klein groepje dat haat verspreidt, terwijl de meerderheid zwijgt. En dan wordt haat langzaam maar zeker genormaliseerd.’
De Bosnische geschiedenis en haar zelfidentificatie als queer maken Kostíc tot een warm voorstander van meer diversiteit en inclusie. ‘We moeten niet in hokjes denken.’ Je mag Kostíc aanduiden als ‘zij/haar’, maar ze vertelt dat haar genderidentiteit zich niet in een hokje laat duwen. ‘In overleg met de griffie word ik nu aangesproken als Statenlid Kostíc. Dat is lekker neutraal.’
Maar waarom koos Kostíc voor de Partij voor de Dieren? ‘Mijn vriendin wilde graag katten. We hebben toen, op proef, twee weken twee katten in huis gehad. Ik werd dol op deze dieren en realiseerde mij: het zijn eigen karakters, met eigen behoeften. Dat hielp mij om van dieren te houden. De katten hebben er, zo bedenk ik mij nu, voor gezorgd dat ik nu lijsttrekker ben van Noord-Holland.’
(Beeld: Alliantie)
Tony Sener (39), nummer 6 van Alliantie in Overijssel
Alliantie is een nieuwe politieke partij, opgericht eind vorig jaar. Ze laat zich inspireren door het onafhankelijke Kamerlid Pieter Omtzigt, die echter niet betrokken is bij de partij. Tony Sener, geboren en getogen in Hengelo, is kandidaat voor deze partij.
‘De nieuwe partij is echt een initiatief van onderop’, vertelt hij. ‘We staan voor een andere bestuurscultuur, een ander beleid. We willen het politieke midden een nieuw leven inblazen. Populisten komen niet met haalbare alternatieven, wij wel.’
Alliantie is volgens Sener geen traditionele partij, maar een beweging van burgers, die vanuit de gemeenschap denkt. Om die reden is hij ook voor gereguleerde migratie. Dat past volgens hem beter bij de economische en sociale draagkracht van de samenleving.
Sener heeft zelf een migratieachtergrond. Hij behoort tot de Aramese gemeenschap, die ongeveer twintigduizend leden telt. De christelijke Arameeërs, waarvan het leeuwendeel lid is van de Syrisch-orthodoxe kerk, emigreerden vanaf de jaren zestig vanuit Zuidoost-Turkije naar Nederland, vooral naar Twente.
‘Ik wil het immateriële erfgoed van mijn gemeenschap in stand houden’, zegt Sener hierover. Het gevaar van assimilatie en modernisering is dat juist het immateriële erfgoed dreigt verloren te gaan, waardoor er straks weinig overblijft dat nog kan worden doorgegeven aan de komende generaties.‘
Hij ziet zichzelf als een bruggenbouwer. Aramese organisaties staan met verschillende groepen oriëntaals-orthodoxe christenen in contact, waaronder Armeniërs en Kopten. Hij vertelt dat hij zich tijdens de verkiezingscampagne vooral wil richten op deze groepen, ook om voorkeurstemmen te krijgen.
De electorale ambities van Alliantie zijn hoog. ‘We doen mee in drie provincies – Drenthe, Overijssel en Noord-Brabant. Als we in alle drie de provincies drie zetels halen, dan komt er ook een senator van Alliantie in de Eerste Kamer, en kunnen we ook invloed uitoefenen op het landelijke beleid.’
(Beeld: YouTube)
Fatima Oulad Hadj (45), nummer 3 van de PvdA in Noord-Holland
De ondernemende Fatima Oulad Hadj heeft twaalf jaar gewerkt voor een energiebedrijf en werkt nu als ict’er voor de gemeente Amsterdam. Ze kwam bij de PvdA terecht, omdat de partij haar hielp met een actie in Amsterdam voor beter onderwijs. ‘Ik ben gescheiden en heb twee kinderen. De basisschool waar mijn beide dochters naartoe gingen gaf ondermaats onderwijs. Ik werd niet gehoord toen ik daartegen actie voerde. Ik zocht steun en kwam in contact met de PvdA en werd lid.’
Fatima Oulad Hadj wil graag wat betekenen voor haar achterban, vertelt ze. Daarmee bedoelt ze niet alleen Marokkaanse Nederlanders, ‘maar ook alleenstaande moeders en vaders, mensen die anders zijn dan de ‘gewone Nederlander’.’ Ze strijdt voor gelijke kansen. ‘Het is niet vanzelfsprekend over de juiste papieren te beschikken, of de juiste opleiding te hebben. Maar zonder die zaken vis je achter het net. Daar wil ik iets tegen doen.’
Maar waarom kiest Fatima Oulad Hadj er dan voor om aan de Statenverkiezingen mee te doen, in plaats van aan de gemeenteraadsverkiezingen? ‘De Provinciale Staten zijn ook heel belangrijk, het is geen ver-van-je-bed-show. Veel mensen zitten nu financieel in de problemen vanwege de hoge gasprijzen. De provincie gaat hierover in gesprek met de leveranciers. En laat ik nu een achtergrond te hebben in energie. Daarnaast gaat de provincie ook over onderwijs, in samenspraak met de gemeente, en natuurlijk over de woningbouw. Dat laatste staat hoog op de agenda, vanwege het woningentekort.’
Fatima Oulad Hadj gelooft niet dat ze haar hoge positie op de lijst dankt aan haar hoofddoek, of omdat ze Marokkaanse is. ‘Ik ben gelukkig geen token. Ik word gewaardeerd voor het werk dat ik doe voor de samenleving. En dat wordt gezien en gewaardeerd.’ Ze heeft het gevoel dat de PvdA best wel eens een comeback kan maken. ‘Enkele jaren terug was de PvdA voor Marokkaanse Nederlanders een ‘no go’ en stemden veel mensen Denk, maar nu krijg ik veel positieve reacties als ik mensen uit mijn omgeving vertel dat ik voor de PvdA actief ben. Dat de PvdA meeregeert speelt ook mee. Dan kunnen we echt invloed uitoefenen.’
Dave Ensberg-Kleijkers (38), kandidaat-senator voor D66
Dave Ensberg-Kleijkers, directeur van Jantje Beton, de organisatie die zich inzet voor speelplaatsen, woont in het Gelderse Culemborg. Sinds kort is hij lid van D66. ‘Ik ben jarenlang actief geweest voor het CDA, maar ik kon mij niet langer verenigen met de rechts-conservatieve koers van de partij’, vertelt hij. ‘Nu weer wil het CDA in Limburg de PVV en FvD niet uitsluiten voor coalitiedeelname. Dat vind ik echt niet goed.’
Nadat hij negen maanden was afgekickt van het CDA, benaderde D66 hem om voor deze partij actief te worden. ‘Ik ben een man van het midden. Daarom zat ik eerst bij het CDA. Ik vind het bijvoorbeeld ook belangrijk om met grote bedrijven samen te werken, om samen met hen Nederland beter te maken. Bij PvdA en GroenLinks proef ik te vaak het sentiment dat multinationals per definitie verkeerd zijn. Dat bestrijd ik.’
Voor D66 staat Ensberg-Kleijkers op nummer 13 voor de lijst van de Eerste Kamerverkiezingen. ‘Ik heb ooit aan de Statenverkiezingen meegedaan, maar ik ben een import-Gelderlander. Ik voel mij meer betrokken bij landelijke thema’s. Een voorkeurscampagne kan ik niet echt voeren, want we worden door Statenleden gekozen. Maar misschien gebeurt er – dit klinkt wel een beetje CDA – een wondertje.’
Het imago dat aan D66 kleeft, een partij van hoogopgeleide witte mensen uit de Randstad, is niet terecht, vindt Ensberg-Kleijkers. ‘Ik ben van kleur en woon in Culemborg, in de provincie. Maar we hebben ook minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming in het kabinet, staatssecretaris Gunay Uslu van Cultuur en Media, en verder ook veel vertegenwoordigers van kleur, denk aan Kamerlid Fonda Sahla en Europarlementariër Samira Rafaela.’
Mocht hij – als het wondertje plaatsvindt – toch in de Eerste Kamer worden verkozen, dan wil Ensberg-Kleijkers debatteren over belangrijke zaken als onderwijs, maar ook en vooral meedenken over de uitvoering. ‘En wat doen voor de BES-gemeenten (Bonaire, Sint Eustatius en Sint Maarten, red.). Zij zijn niet vertegenwoordigd in de Eerste Kamer, maar dat moet eigenlijk wel.’
‘Ik ben christelijk opgevoed en kijk regelmatig naar Hour of Power’
(Beeld: Ayanna Mercelina)
Jane Lobles, nummer 9 van het CDA in Noord-Holland
Jane Lobles is een vierde generatie Nederlander. ‘Juridisch gezien ben ik een Nederlander. Mijn familie heeft Surinaamse roots, maar ik heb ook een tijd op de Antillen gewoond.’
Ze is al heel lang geïnteresseerd in politiek. Ze was betrokken bij het Zij-aan-zij-project, om vrouwen te trainen en op bestuurlijke functies te krijgen. Ze werd daarna door het CDA gevraagd om actief te worden voor de partij. ‘Dat waardeerde ik enorm. Ik vind het prettig als ik gevraagd word vanwege mijn kwaliteiten, wat ik allemaal in huis heb.’ Daarnaast heeft ze feeling met de christelijke signatuur van het CDA. ‘Ik ben christelijk opgevoed en kijk regelmatig naar Hour of Power.’
Regelmatig kreeg Lobles van mensen met een niet-westerse achtergrond te horen dat het bijzonder was dat ze bij het CDA zit, een centrumrechtse partij. Het CDA is diverser dan linkse mensen misschien denken. ‘We hebben ook een Kamerlid met Marokkaanse roots.’ Wat haar aan het CDA aanspreekt is de filosofie van de partij, de focus op normen aan waarden. ‘Het draait niet om ‘ik’, maar om ‘wij’. Ik kom uit een ‘wij-cultuur’.’
Mocht ze verkozen worden in de Staten, dan wil Lobles meer betekenen voor de kop van Noord-Holland. Ook wil ze een rolmodel zijn voor andere vrouwen. ‘Er zijn er nu te weinig. Het Statenlidmaatschap is op het eerste gezicht niet heel sexy, maar in deze positie kan ik wel iets voor vrouwen betekenen.’
Ze is niet van plan een voorkeurscampagne te voeren. ‘Ik blijf liever low profile’, zegt ze. In de toekomst wil ze best op een hogere positie staan, maar daar moet ze dan wel voor gevraagd worden.
Op HPV Awareness Day, zaterdag 4 maart, kunnen jongeren van 18 tot 27 jaar zich gratis laten vaccineren tegen het hpv-virus. Onder andere bij moslims blijft de vaccinatiegraad tegen dit virus achter, meldt het RIVM. Hoe zit dat? Charifa Zemouri, deskundige op het gebied van infectieziekten, is bij de campagne betrokken.
De Kanttekening legt Zemouri enkele vragen voor over de bereidheid bij niet alleen moslims, maar ook Nederlanders met een Marokkaanse of Turkse achtergrond, om zich tegen hpv te laten vaccineren. Vooral voor vrouwen is dit virus gevaarlijk. Met een vaccinatie zijn ze beschermd tegen zes soorten kanker.
Wat weet het RIVM, dat een rijksvaccinatieprogramma heeft ter bestrijding van hpv, over de vaccinatiebereidheid bij diverse groepen? ‘We weten uit de afgelopen jaren dat meisjes met een islamitische of met een streng-christelijke achtergrond terughoudender zijn om zich tegen HPV te laten vaccineren’, laat een woordvoerder van het gezondheidsinstituut weten. ‘Dat zien we ook terug in de vaccinatiegraad.’
Daarom zijn deskundigen als Zemouri bij de campagne betrokken. ‘We willen dat ouders, jongeren en jongvolwassenen die nu voor de keuze staan voor een hpv-vaccinatie een afgewogen keuze maken op basis van goede informatie’, laat het RIVM weten. ‘Dat doen we door informatie op maat te ontwikkelen. Zo besteden we binnen ons onderwijsmateriaal specifiek aan dacht aan de hpv-vaccinatie in de context van de islam. Ook ontwikkelen we samen met de stichting Ocan voorlichtingsmateriaal voor jongvolwassenen en ouders met een Caribische, Zuid-Amerikaanse of Afrikaanse achtergrond. Ook van deze groepen weten we dat er weinig kennis is van hpv. We willen de informatie verbinden aan hun culturele waarden en normen. We hebben de flyer en uitnodigingsbrief ook in zes talen beschikbaar om de toegankelijkheid van de informatie te vergroten.’
Het RIVM zegt te hopen samenwerkingen zoals die met stichting Ocan, in de toekomst verder te kunnen uitbreiden. ‘Zodat we zo specifiek mogelijk kunnen aansluiten bij vragen of twijfels uit verschillende groepen in de samenleving.’
Charifa Zemouri werkt als onderzoeker en adviseur op het gebied van infectieziekten en volksgezondheid. Vorig jaar interviewdede Kanttekening haar over de bereidheid onder moslims en biculturele Nederlanders om zich tegen corona te laten vaccineren.
Waarom is hpv-vaccinatie belangrijk volgens u?
‘Het is bewezen dat dit vaccin besmetting met het humaan papillomavirus – hpv – en aanhoudende infectie voorkomt en daarmee dus ook risico op zes verschillende soorten kanker aan de geslachtsdelen – de baarmoederhals, vulva, anus en penis – en de mond en keel.
Hpv is een zeer veel voorkomende infectie en zeer besmettelijk. Ongeveer 80 procent van de mensen die ooit seksueel actief zijn loopt het virus op. De kans op besmetting is na één keer seksueel contact met iemand die positief is voor hpv al 60 procent. De gevaarlijke types hpv, types 16 en 18 waartegen nu wordt gevaccineerd, geven geen klachten of symptomen. Alleen vrouwen kunnen zich hierop laten testen middels een uitstrijkje. Je kan ook meerdere malen in je leven hpv oplopen en veilige seks alleen geeft niet genoeg bescherming tegen dit virus.
Hpv kan ook kanker veroorzaken, als het immuunsysteem het virus niet opruimt. Dit duurt ongeveer tien tot vijfentwintig jaar. Het meest voorkomende type kanker is dan bij vrouwen baarmoederhalskanker. Mannen kunnen van het virus kanker krijgen in de anus, mond of penis. Het vaccin voorkomt besmetting en de ontwikkeling van kanker, daarom is het belangrijk om het vaccin te nemen.’
U werkte mee aan de RIVM-campagne, met focus op de islamitische bevolkingsgroep. Waarom die focus?
‘In Nederland, maar ook in Engeland en Denemarken bijvoorbeeld, is de vaccinatiebereidheid en de hpv-vaccinatiegraad onder jongeren met een islamitische achtergrond het laagst. Als deze groep jongeren zich niet beschermt tegen hpv, dan is de kans op het ontwikkelen van kanker op latere leeftijd groter dan de autochtone Nederlandse populatie. We zien nu ook al dat bij landelijke screeningsprogramma tegen baarmoederhalskanker, dat dezelfde groep minder vaak meedoet waardoor kans op missen van een beginnende kanker vergroot. Zo krijg je gezondheidsverschillen in Nederland en dat wil je niet.
‘In orthodoxe christelijke en islamitische gemeenschappen heerst het beeld van ‘als ik ziek word is het de wil van God’’
Het is belangrijk om de beleefwereld en de factoren die vaccinatiebereidheid drijven goed te begrijpen voor succesvolle kennisoverdracht en dat personen goed geïnformeerde keuzes maken. Vaccinaties zijn niet haram, ook niet tegen een seksueel overdraagbaar virus als het vaccin je beschermt tegen ernstige ziekte. Dus religieus gezien houdt niemand vaccinaties tegen. De islam doceert over verschillende kuisheidsregels, maar we weten dat niet iedere moslim zich hieraan houdt. Daarom is het belangrijk om cultuursensitief over hpv-vaccinatie te informeren. Beleefwereld, referentiekaders, cultuur, geloof, sociale normen zijn allemaal factoren die vaccinatiebereidheid drijven en daarom in kaart moeten worden gebracht voor maatwerk campagnes.
Onder sommige islamitische jongeren bestaan misverstanden over hpv en spreken over seks is in veel islamitische gezinnen taboe. Hierdoor blijven misconcepties bestaan en is er een onterechte vorm van zelfgenoegzaamheid. Mensen denken: ik blijf maagd, ik heb maar seks met één persoon en kan daarom niet besmet raken. Zo legde ik tijdens een van mijn onderwijspilots aan het ROC in Amsterdam uit dat je het virus ook kunt oplopen als je als meisje maagd blijft tot je huwelijk, via je echtgenoot als die besmet is. De reactie was een kort moment van stilte.’
Vorig jaar was u over corona-vaccinaties stellig: ‘Marokkaans is geen factor qua vaccinatiebereidheid’. Geldt dat ook voor de hpv-vaccinatie?
‘Correct. Tijdens de pandemie werd gesteld dat Marokkanen zich niet vaccineren vanwege hun afkomst en cultuur. Dat is onterecht. Het hpv-vaccin is voor iedereen met een orthodoxe of conservatieve houding jegens seks een factor voor vaccinatiebereidheid. Er bestaan veel misconcepties over het vaccin zoals dat het seks promoot, dat jongeren zichzelf onterecht veilig wanen en dat moslims geen soa’s kunnen oplopen. Dit belemmert de vaccinatiebereidheid, ook bij niet-moslims.
Net zoals bij coronavaccinatie geldt voor hpv-vaccinatie het volgende: vertrouwen in overheid, in effectiviteit van het vaccin en voldoende kennis zijn belangrijke factoren. Persoonlijk ken ik veel Marokkaanse jongeren en gezinnen die zich wel hebben laten vaccineren tegen hpv, omdat zij voldoende kennis hebben over het vaccin en dit vonden passen als preventiemaatregel met respect voor hun geloof of culturele achtergrond.
En wist je dat het hpv-vaccin sinds de herfst van 2022 is opgenomen in Marokkaanse rijksvaccinatieprogramma? In Marokko en de Verenigde Arabische Emiraten, twee moslimlanden, worden jongeren nu ook al gevaccineerd tegen hpv.’
Heb je andere argumenten nodig dan voor de algemene Nederlandse bevolking om Marokkaanse of Turkse Nederlanders te overtuigen voor een hpv-vaccinatie?
‘Deels. Als het gaat om feiten over het virus en het vaccin is het voor iedereen hetzelfde. Aangezien hpv seksueel overdraagbaar is, krijg je een andere houding vanuit jongeren voor wie seks buiten het huwelijk taboe is of niet toegestaan. Ik merk bij onze gemeenschap dat er nog te weinig wordt gesproken over seksuele gezondheid en hoe je jezelf kan beschermen. Het hpv-vaccin is daar één van. De rol van de ouders is ook zeer belangrijk. Ouders moeten weten dat het vaccin er niet is om je kind ‘losbandig’ te maken. Denken dat je kind voor altijd kuis blijft is wensdenken en ook geen reden om je kind te onthouden van bescherming. In onze gemeenschap heerst ook de dubbele seksuele moraal, waarbij jongens weinig tot geen consequenties ervaren als zij seks hebben. Daardoor stijgt de kans op hpv-besmetting.
In de orthodoxe christelijke en islamitische gemeenschappen heerst bij velen het beeld van ‘als ik ziek word is het de wil van God’. Maar je bindt toch eerst je kameel vast en vertrouwt dan op Allah, zoals het islamitische gezegde luidt? Of op seculiere manier gezegd: je zet toch ook je fiets op slot om diefstal te voorkomen? Of zeg je hier ook als het de wil is van God wordt mijn fiets gestolen?’
Dus hier speelt ook een probleem dat verbonden is aan orthodoxe religie, christelijk en islamitisch?
‘Ja, verbonden aan de interpretatie en beleving van religie volgens mensen. De religie zelf, zoals ik eerder stelde, verbiedt vaccinaties niet. Vandaar dat ik in de nieuwe soa-richtlijn moslims en orthodoxe christenen en andere conservatieve groepen samen heb genomen als één groep omdat ze veel raakvlakken hebben als het gaat om seksueel overdraagbare aandoeningen en seksuele relaties. Net zoals orthodoxe christenen, zullen moslims op een dag seksueel actief worden omdat trouwen en kinderen krijgen in beide gemeenschappen wordt aangemoedigd. Je kan dan niet met 100 procent zekerheid vaststellen dat jij of je toekomstige partner nooit eerder seks hebben gehad en dus besmet zijn. En met seks bedoel ik dus niet alleen penetratie, want je kan hpv ook overdragen via tongzoenen en door elkaar aan te raken op intieme delen. Daarom is het belangrijk voor iedereen om zich te vaccineren tegen hpv voor het voorkomen van kanker.’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
Dave Ensberg-Kleijkers (38), kandidaat-senator voor D66
