Helaas hield ik het dit jaar maar een paar dagen vol met de ramadan, de islamitische vastenmaand waar je van zonsopgang tot zonderondergang niks mag eten, drinken, roken of ejaculeren, hetzij met een partner of alleen. Het was voornamelijk dat allerlaatste punt…

Nee hoor, het stierachtige libido van mijn twintiger jaren is al lang voorbij. Gezondheid is de reden. Sinds een paar maanden ben ik goed te grazen genomen door een acuut verstoord evenwichtsorgaan.

Dat was heftig aan het begin. Ik dacht: klaar, ik ga dood. Maar het is goddank rustiger nu. Hoewel het na lange werkdagen weer angstaanjagend kan duizelen, heeft een ontnuchterend gesprek met de neuroloog me goed gedaan en krabbel ik langzaam op. Ik moest niet ‘al te veel doordenken’. Tot ik me sterk genoeg voel geen ramadan voor mij.

Nota bene: dit zijn ook de islamitische regels. Als je fysiek niet in staat bent om te vasten, dan is het in de islam zelfs zonde om je gezondheid op het spel te zetten. Mooi dat de islam zo’n regeling kent –  dat geeft mij weer aanleiding om schaamteloos een ‘islamofiele’ opmerking te maken als hierboven.

Huh, wat? Parool-columniste Lale Gül introduceerde onlangs de term ‘islamofiel’. Ze legde deze ook gelijk even uit: ‘De neiging om alles wat van de islam is meer te eren en op te hemelen, terwijl er geen haan naar kraait als het bijvoorbeeld tijd is voor de christelijke vastentijd.’

Al die ‘positieve jubelverhalen’ in de media over de ramadan, Gül werd er als ex-moslim kennelijk helemaal gek van. Zulke verhalen zouden ‘de werkelijkheid’ een ‘hoop geweld’ aandoen.

Ten eerste: sorry christenen, dat ik geen feelgood-column aan jullie vastentijd heb besteed. Zo’n ondankbare allochtoon ben ik dan wel weer, om eerst mijn eigen geloof te promoten, alvorens ik überhaupt nog hartelijkheden wens te wisselen vanwege de christelijke festiviteiten. Ook niet bij Pasen.

Ondertussen staat onze agenda nog steeds vol met al die institutioneel erkende christelijke feestdagen. Tot zover dus het ‘journalistieke probleem’ van Gül dat je nooit wat zou horen over de katholieke vastentijd. Met onze christelijke agenda ontkom je niet aan de christelijke festiviteiten! Oh, verrek – nogmaals mijn excuses voor deze islamitische, betweterige transgressie in Nederland.

Ten tweede: zal Gül het opkomen voor en vieren van de rechten van de LHBTIQ+-gemeenschappen in Nederland, met regenboogstraten en veelvuldige media-aandacht, als een ‘homofiele’ neiging wegzetten? Doe je dan al die mensen die voor gelijkwaardigheid en vrijheid opkomen niet tekort?

Zal Gül het opkomen voor en vieren van LHBTIQ+-rechten, met regenboogstraten en veelvuldige media-aandacht, als ‘homofiele’ neiging wegzetten?

Natuurlijk moet er aandacht zijn voor de schaduwkanten van de ‘ramadanpolitie’, die Gül in haar column terecht benoemt. Daar heb ik zelf in mijn jeugd ook last van gehad. Ik heb overijverige soennitisch-Turkse of Marokkaanse gelovigen gezien die anderen, bijvoorbeeld Turkse alevieten, als ‘ramadanvreters’ hebben zwartgemaakt. Wat hypocriet is het juist om zogenaamd de goede moslim uit te hangen, terwijl je kwaad spreekt over je medemens die je niet eens werkelijk kent. Alsof het moslim-zijn staat of valt bij het vasten en bidden of niet.

Uiteindelijk dient het individu in alle vrijheid te kunnen beslissen of hij of zij mee wil doen aan de ramadan. Niemand heeft over die keuzevrijheid wat te zeggen. Moslims niet, maar ook ex- en niet-moslims niet.

De ware islam kent geen dwang. In helemaal niets. En ja: toch bestaat er helaas dwang door moslims. Die dient ook geproblematiseerd te worden. Dus bij dezen.

Een laatste punt naar aanleiding van de term ‘islamofilie’: komt het tegenovergestelde, namelijk de neiging om alles wat van de islam is de grond in te boren – islamofobie -, niet juist veel vaker voor in dit land? Gül lijkt blind voor partijen die in hun verkiezingsprogramma’s onder meer pleiten voor ‘de-islamisering’, een immigratiestop en ‘inheems Nederlanderschap’, racisme in de vluchtelingenopvang en discriminatie van moslima’s met hoofddoek die bij de politie willen werken.

Daarnaast ben ik wel benieuwd naar Güls eigen ervaringen met islamofobie. Ze gaat me toch niet zeggen dat ze bijvoorbeeld vanwege haar vroegere hoofddoek nooit islamofobie heeft meegemaakt of gevoeld? Ik zou dat namelijk erg ongeloofwaardig vinden, net zo ongeloofwaardig wanneer iemand zou beweren dat met de hoofddoek nooit islamitische dwang gemoeid zou zijn.

Stel: je bent een student met een niet-westerse migratieachtergrond en het is tijd om stage te lopen. Normaal is dit een mooi moment om de arbeidsmarkt te verkennen, maar voor jongeren met een migratieachtergrond is het vinden van een stageplek een hel. Uit diverse onderzoeken en rapporten blijkt dat deze studenten veel meer moeite moeten doen om een stageplek te krijgen en daarbij dus ook worden gediscrimineerd.

Het is een structureel probleem. De politiek heeft hier tot op heden weinig mee gedaan, behalve een campagne waarin studenten zichzelf beter leren verkopen aan werkgevers en een paar experimenten waarbij studenten zonder sollicitatietrajecten gewoon ergens worden geplaatst.

Het enthousiasme over deze verplichte plaatsingen is mager, maar uit de experimenten blijkt dat het wél werkt. Het ongemak ligt vooral aan de witte ontvangende kant van onderwijsinstellingen, de bekende koepels, vereniging van hogescholen en politici: iedereen vindt wel een mitsje en een maartje en stelt als voorwaarde dat er sprake moet zijn van ’draagvlak’.

Zo typisch. Discriminatie is bij de wet verboden, maar de politiek doet hier te weinig tegen met een beroep op ‘draagvlak’. Vreemd, want je hoort ze nooit over het draagvlak voor de regel dat wie door rood rijdt een boete krijgt. Feitelijk hebben we het hier over ‘wit draagvlak’, want het zijn witte politici en bestuurders die dwars liggen.

Stagediscriminatie is uitermate schadelijk voor studenten, die op deze manier worden geblokkeerd in hun schoolcarrière. Zonder stage kan je immers niet afstuderen. Daarom zijn verplichte stageplaatsingen een fantastische oplossing en moeten we deze uitbreiden. Ook de Nationaal Coördinator Discriminatie en Racisme is hier voorstander van.

Het pleidooi van de nationaal coördinator deed mij denken aan de praktijk van ‘open hiring’, dat onder meer in de praktijk wordt gebracht door filiaalmanager Dirck Slabbekoorn van een Jumbo-supermarkt in Rotterdam. Als je bij hem in de winkel wilt werken, hoef je niet te solliciteren. Bijna iedereen is welkom: of je nu blauw haar, een neuspiercing of je een strafblad hebt. Zolang het geen gevolgen heeft voor de hygiëne of de veiligheid is het geen probleem voor Dirck. Je wordt verwelkomd met een gesprek, waarin een aantal afspraken worden gemaakt en verwachtingen worden uitgesproken…

Het loopt als een tierelier!

Voorheen volgde Dirck de gangbare manieren om personeel aan te namen: brieven, sollicitatiegesprekken en aannemen van mensen op basis van een ‘klik’. Maar die ‘klik’ is heel subjectief en gaat vaak gepaard met vooroordelen. Vaak worden mensen aangenomen die op jou lijken. Maar Dirck besloot het roer 180 graden om te draaien. Door een persoonlijk ongeluk en een revalidatieproces kwam hij tot het inzicht dat hij bevooroordeeld was. En koos hij voor open hiring.

Vooralsnog beperkt open hiring zich tot banen waarbij een opleiding geen noodzakelijke vereiste is. Bij banen waar dat wel nodig is, zie je dat werkgevers steeds vaker competentiegericht werven. Ze kijken niet naar de subjectieve ‘klik’.

Vaak worden mensen aangenomen die op jou lijken. Maar Dirck besloot het roer 180 graden om te draaien

Het is fantastisch dat de nationaal coördinator het idee van stageplaatsingen heeft omarmd. Wie volgt? Ik denk bijvoorbeeld aan belangrijke instituties uit de polder: vakbonden, werkgevers en het bedrijfsleven, dat verenigd is in de Sociaal Economische Raad.

Bij het afscheid van voorzitter Mariëtte Hamer op 1 april besefte ik hoe vaak de SER succesvol de strijd aanbond met het tekort aan vrouwen aan de top en een lans brak voor het vrouwenquotum. Minister Karien van Gennip (Sociale Zaken), die ook aanwezig was bij Hamers afscheid als SER-voorzitter, zei in haar speech dat het tijd wordt om nu ook maatregelen te treffen ter bevordering van culturele diversiteit op de arbeidsmarkt.

Hoopvolle woorden. Die op deze bijeenkomst ook werden uitgesproken door Oumaima Yahiaoui en Manoa Boudine van het Hofplein Jeugdtheater. Amper vijftien zijn deze meiden, maar nu al begenadigde sprekers, die in staat waren om in een zaal vol machtige mannen en vrouwen gewoon te zeggen waar het op staat.

‘Wij zijn dat ook. Nederlanders.
Geboren en getogen.
Toch zijn wij het die u mogen toespreken over ‘iedereen een kans’.
Oumaima en Manoa.
Niet Anne en Fleur.
Want blijkbaar maakt dat uit.
Nog steeds.’

Niks draagvlak. Laten we stageplaatsingen vandaag nog verplicht invoeren. Voor de generatie van Oumaima en Manoa.

‘De begraafplaatsen kosten gemeenten meer dan ze opleveren.’ Bij het voorlezen van deze zin uit het nieuws viel er letterlijk een doodse stilte. De dame die mij het artikel liet lezen schudde haar hoofd en mompelde: ‘Ja, dit is echt een doodlopende weg.’

De voormalig opperrabbijn van het Verenigd Koninkrijk, Sir Immanuel Jacobovits, begon tientallen jaren geleden een heftige discussie aan de overkant van de Noordzee over het in stand houden van oude begraafplaatsen. Hij deed dit met de uitspraak: ‘Aan de wijze hoe wij met onze doden omgaan, is te zien welk respect wij tonen aan onze levenden’.

In de gezondheidszorg zijn patiënten cliënten geworden. Ziekenhuisbedden zijn een verdienmodel. De huisarts om de hoek moet plaatsmaken voor de B.V. Gezondheid. En de beschikbaarheid van medicijnen heeft niets meer te maken met de voorraad bij de apotheker, maar alles met de beurskoers van de grote multinationals.

En nu zijn de doden dus aan de beurt. Meerdere gemeenten in Noord-Brabant maken zich zorgen dat ‘de lasten hoger zijn dan de baten’ en klagen dat ze zich deze ‘financiële inspanning niet langer kunnen veroorloven’.

Binnen onze joodse gemeenschap is, net zoals binnen andere religieuze gemeenschappen, het verzorgen van de doden nog altijd een daad van liefdadigheid die door vrijwilligers onbaatzuchtig wordt verricht. En na het ter aarde bestellen wacht de overledene nog steeds een eeuwige graftrust. Opgraven en het knekelveld zijn uit den boze.

Termen als ‘kosten-batenanalyse’ blijven ver weg van de dodendakker. En zo hoort dat ook.

Nu weten we natuurlijk dat de regels over het omgaan met de overledenen in het jodendom en ook in de islam dateren van vér voordat de huidige manier van omgaan met het stoffelijk overschot bestond. In die tijd hoefde er nog geen regelgeving te worden uitgevonden voor crematie, obductie, euthanasie, voltooid leven en meer van die producten die hun weg inmiddels ook naar de commerciële markt hebben gevonden.

Het lichaam wordt gezien als het stoffelijk omhulsel dat het spirituele in ons, de menselijke ziel, tijdens dit aardse leven tegen het materiële om ons heen beschermt. Wanneer haar taak volbracht is en de ziel terugkeert naar het Hemelse, dan wordt dat lichaam vanwege de bijzondere taak die het heeft verricht op de meest omzichtige en respectvolle manier ter aarde besteld. Zo volledig mogelijk, zo onbeschadigd mogelijk en zo waardig mogelijk. De kwaliteit van deze rituele handelingen zal nooit afhankelijk zijn van wat de markwerking of andere economische factoren hiervan vinden.

Termen als ‘kosten-batenanalyse’ horen hier ver weg te blijven

Binnen het jodendom bestaat een plicht om de dode onmiddellijk na het moment van overlijden te bedekken. Zorgvuldig wordt een laken over het gehele lichaam uitgespreid. Ook over het aangezicht. Alle handelingen die daarna plaats gaan vinden – de wassing, het kleden en het kisten – gebeuren allemaal in die toegedekte toestand.

Een van de redenen die hiervoor wordt gegeven, is dat het niet is toegestaan om de dode in het gezicht te kijken. Deze kan immers niet terugkijken. De overledene is vanwege de doodstoestand kwetsbaar ten opzichte van de levenden in de naaste omgeving. Een dode aanstaren wordt gezien als het aantasten van de waardigheid van het levenloze dat hier nu ligt.

Zo kwetsbaar is de dood, zo noodzakelijk is het respect dat de dood en alles wat daarbij hoort verdient.

Marktwerking in de zorg? Houd de markt buiten de dood. Laat nabestaanden rustig en in vrede rouwen om hun dode.