De oorlog tussen Israël en Hamas wordt niet alleen steeds gruwelijker maar krijgt ook steeds absurdere trekken. Hier volgt een kleine selectie van wat ik de laatste dagen las.
Door de enorme kosten voor de oorlog tegen Hamas, geschat op tussen de 50 en 60 miljard dollar, heeft het Israëlische ministerie van Financiën voorgesteld 10 ministeries, gekwalificeerd als ‘overbodig’, te sluiten. Daaronder is ook het ‘ministerie van Nederzettingen en Nationale Missies’. De kosten zijn onder andere zo hoog opgelopen omdat Israël burgers die wonen aan de grens met Zuid-Libanon na 7 oktober heeft geëvacueerd naar het zuiden, waar ze al die maanden in luxe hotels bivakkeren.
De ruzies in het Israëlische kabinet van nationale eenheid over het uitblijven van oorlogsresultaten zijn inmiddels zo hoog opgelopen dat president Herzog openlijk heeft opgeroepen het ‘kibbelen’ te staken omdat dat in het voordeel van Hamas werkt. Zijn klemmend beroep kwam nog voordat de veiligheidsdienst Shin Beth het kabinet waarschuwde dat een van de generaals, Yehuda Fox, met de dood wordt bedreigd door de extreemrechtse kolonisten, op wie minister van Veiligheid Ben-Gvir steunt. Ook de conflicten binnen de samenleving zijn toegenomen. Woedende families van gegijzelden overstemden met hun geschreeuw in de Knesset een speech van premier Benjamin Netanyahu. Premier Netanyahu zegt inmiddels te overwegen de naam van de oorlog, Zwaarden van IJzer, te veranderen. Misschien heeft dat ermee te maken dat hij zijn doelen, het uitschakelen van Hamas en diens leiders, maar niet bereikt.
Aan Palestijnse kant vonden er voor het eerst in de christelijke geschiedenis geen feestelijkheden plaats in Bethlehem rond de geboorte van Jezus. De pasgeboren heiland lag niet in een kribbe, maar in een kefiyah gewikkeld, de Palestijnse zwart-wit geblokte sjaal tussen een hoop puin, uit solidariteit met het lijden van alle Palestijnen. In de buurt van de Geboortekerk stond ook een couveuse, met daarin een zwarte baby, verwijzend naar de couveuses in Gaza-stad die niet meer functioneerden nadat Israël de elektriciteit tot het hele gebied had afgesloten.
Opmerkelijk was ook dat de UNRWA, de VN-organisatie die de belangen van Palestijnse vluchtelingen behartigt, heeft verklaard dat er in de Gazastrook nergens meer een veilige plek is voor de mensen. VN-functionaris Gemma Cornell zei dat het is alsof ‘mensen over een menselijk schaakbord’ heen en weer worden geschoven. Verder las ik in de Arabische media dat het stelsel van de kilometers tunnels, de Hamas Metro, soms bestaand uit drie lagen boven elkaar, Hezbollah in Libanon heeft geïnspireerd tot de aanleg aldaar.
Bovendien reageerde Hamas in de eerste instantie verrassend genoeg negatief op het staat-het-vurenplan van Egypte. Ondanks het enorme verlies aan burgers, terwijl ik die schrijf 21.000, onder wie 8000 kinderen, nog eens 9000 vermisten en nog veel meer gewonden, voelt de beweging zich sterk genoeg om de strijd tegen het Israëlische leger voort te zetten.
Ondanks de grote kosten zijn beide kanten nog lang niet oorlogsmoe. Netanyahu schreef in een opiniestuk in de Wall Street Journal dat hij drie voorwaarden ziet voor vrede: Hamas te vernietigen, Gaza te demilitariseren en de hele Palestijnse bevolking te ‘deradicaliseren’. Dat hij daarbij niet het bevrijden van de gijzelaars noemde, zal de gemoederen thuis niet tot bedaren hebben gebracht.
Hamas heeft tot doel Israël van de kaart te vegen, maar, pragmatisch als de beweging is, neemt het genoegen met een land naast Israël op de grenzen van 1967. Terwijl het aantal Palestijnse burgerslachtoffers met de dag toeneemt, het aantal gedode Israëlische soldaten ook en er berichten komen van doorlopende aanmelding van Gazaanse jongeren bij Hamas, neemt de internationale druk toe om onderhandelingen voor het staakt-t-vuren en duurzame vrede te beginnen.
Dat wil dus zeggen ook onderhandelen met een delegatie van Hamas onder de vleugels van de Palestijnse Autoriteit. Misschien moeilijk te verteren, niet alleen voor Israël maar ook voor het westen. Maar, aartsvijanden als Serven en Bosniërs, katholieken en protestanten in Ierland, en Israël en de PLO gingen voor. Israël erkende tot 1993 geen enkele vertegenwoordiger van het Palestijnse volk en de PLO was staatsvijand nummer 1. De fracties van de organisatie waren verantwoordelijk geweest voor gruwelijke bomaanslagen, vliegtuigkapingen en gijzelingen. Toch ging premier Rabin uiteindelijk met de verafschuwde Arafat om de tafel. Er waren een intifada en een Golfoorlog voor nodig. En er kwam vrede tot stand in Oslo.
Want vrede sluit je niet met een vriend, maar met de vijand. Laten we wel zijn, in Qatar, Warschau en Cairo praten delegaties van Israël en Hamas al maanden met elkaar, niet alleen over gijzelaars, maar ook over staakt-t-vuren, toevoer van hulpgoederen, vervoer van patiënten en corridors. Vredesonderhandelingen zullen een logische stap zijn. Nee, dat moeten ze zijn.
