Nederland heeft afscheid genomen van minister Sigrid Kaag. Zij heeft de bijzondere taak van VN humanitair- en wederopbouwcoördinator voor Gaza op haar schouders genomen.
Op dit moment woedt de oorlog daar nog in volle hevigheid. En niet alleen in Gaza zelf, er zijn ook voortdurend beschietingen en oorlogsdreigingen aan de andere kant van de grens, in Israël. Daarnaast dreigt een tweede front in het noorden van Israël. Dus vijandigheden en krijgsverrichtingen alom.
Te midden van dit geweld gaat mevrouw Kaag aan de slag. Ondanks de bombardementen, de beschietingen, de slachtoffers, de verwoestingen. We hebben het over wederopbouw en hulp. Gebouwen worden nog steeds in puin geschoten. Maar we denken nu al na over herstel en wederopbouw.
Deze ontwikkeling is verstandig. Een wapenstilstand, laat staan een vrede, lijkt nog heel ver weg maar die vrede moet er ooit komen. Tachtig jaar strijd eindigde in 1648 bij de Vrede van Münster. De verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog werden in 1919 afgesloten met het Verdrag van Versailles. En in 1945 werden, dichter bij huis, in Hotel de Wereld in Wageningen de handtekeningen gezet die een einde maakten aan de Duitse bezetting van Nederland. Ook in Gaza wordt het ooit weer stil.
In de pers klonken over mevrouw Kaags opdracht termen als ‘een monsterklus’ en ‘mission impossible’. Of dat zo is, we zien het wel. Zij heeft jarenlang ervaring als beroepsdiplomate. Ze is heel bekend met de regio en de gemeenschappen waar zij mee te maken zal krijgen. En zij beschikt over een enorme werklust. Het lijkt mij dat zij voldoende bagage heeft om te weten waarom zij ’ja’ heeft gezegd.
Het lijkt mij dat Kaag voldoende bagage heeft
Op een zeker moment wordt het stil in Gaza. Troepen trekken zich terug. Puin wordt geruimd. Nieuwe fundamenten worden gelegd. De eerste appartementen verrijzen. Ziekenhuisafdelingen openen opnieuw hun deuren. Mevrouw Kaags wederopbouw wordt zichtbaar.
Maar wederopbouw bestaat niet alleen uit beton en stenen. Er is meer. Oorlog brengt altijd verdriet, woede, haat, angst, uitzichtloosheid en nog heel veel meer. Aan beide kanten van het conflict. Hoe wordt dat hersteld? Hoe kunnen vijanden elkaar weer zien als bondgenoten? Als naaste buren die samenwerken aan een bloeiende samenleving in de regio? Dat gaat Sigrid Kaag niet doen.
In mijn werk verbind ik jongeren van verschillende afkomst en werelden. We lopen met onze jongeren over het kampterrein van Westerbork. De knullen en meiden waren tot gisteren zeker niet altijd echte lieverdjes. Daarom maken we dit uitstapje met hen. Vlogen op de heenreis vanuit de grote stad de zakjes chips nog door de bus, in dit kamp werd het heel stil. Het verhaal, het verdriet, de ellende van de oorlog, het maakte diepe indruk op onze vrienden.
De zon gaat bijna onder. We nemen afscheid van onze gids. Ze wordt door de jongens en meisjes hartelijk bedankt. Iedereen geeft haar een hand. Yussuf stapt naar voren. ‘Mevrouw, ik wil nog één ding vragen: Hoe zorgt u ervoor dat deze herinnering aan de Holocaust blijft bestaan?’ De gids stamelt iets van ‘een monument, een museum, Tweede Wereldoorlog’. ‘Nee’, Yussuf schudt zijn hoofd. ‘Als er een of andere rijke vent komt die hier grote villa’s neerzet verdwijnen alle herinneringen aan toen!’ Yussuf kijkt het kringetje rond. Zijn vinger wijst naar zijn vrienden. ‘Moeten wij, met ons allen, niet zorgen dat dit nooit vergeten wordt?’ De jongens, de meisjes, de boefjes van gisteren, knikken allemaal hardgrondig ‘Ja!’.
Steden worden herbouwd, wegen worden hersteld. Gaza komt weer tot leven. De zichtbare vernietiging verdwijnt. Onder het toeziend oog van mevrouw Sigrid Kaag. Maar de pijn blijft, de gevoelens van vijandschap, de angst voor elkaar, de wederzijdse beeldvorming. Wie bouwt de mensenband weer op? Dat kan de VN-coördinator niet doen.
Wij, aan beide kanten van de grens, moeten elkaar diep in de ogen kijken. We moeten luisteren naar die wijze woorden van Yussuf. ‘Moeten wij daar niet voor zorgen?’ En dan met ons allen knikken, over de grenzen van de oorlog heen. ‘Ja, dat gaan wij doen!’
