Mijn generatie allochtonen, late dertigers en begin veertigers, is opgegroeid met het idee dat je twee, drie of zelfs tien keer harder moest werken om hetzelfde te bereiken als onze witte klasgenoten. We hadden ten eerste een taalachterstand in te halen, waarbij we niet konden rekenen op cultureel kapitaal van het thuisfront. We moesten het hebben van die ene witte docent, collega of buurman, die zich uit progressieve motieven ook om de buitenlanders bekommerde. Bij elk succesverhaal van een Nederlander van kleur is er wel een rol weggelegd voor die ijverige ome Henk of juf Miep.
We hebben met hun hulp iets proberen te maken van ons arbeidersbestaan. De een is het beter gelukt dan de ander. Ik mag mezelf gelukkig prijzen dat ik het weinige contact dat ik had met witte Nederlanders, vooral vanaf het hbo en de universiteit begon dat op gang te komen, bijna altijd wist om te zetten in goede samenwerkingen en een uitbreiding van mijn netwerk. Iets waar ik vandaag de dag nog steeds de vruchten van pluk.
Tot zover de positiviteit. Want de emancipatie van de Nederlander van kleur ging niet zonder slag of stoot. Al vanaf het begin was er de nodige afgunst en haat van medelanders, die niet zo progressief waren ingesteld. Zij konden en wilden niet meekomen met de demografische veranderingen die Nederland onderging. Dat gevoel van multicultureel onbehagen, wantrouwen en verongelijktheid heeft op 22 november met twee en een half miljoen stemmen de verkiezingen gewonnen. Een op vier Nederlanders heeft op een racistische partij gestemd.
Natuurlijk is dit beangstigend en doet het pijn. Maar ik ben me ook bewust dat het de ultieme uitkomst is van jaren sociaal-economische én culturele segregatie. Een segregatie waar neoliberaal, maar ook links Nederland geen ene moer tegen heeft gedaan. De elite (vooral aan de rechterkant van de politiek en media) heeft het volk berooid achtergelaten en geeft voortdurend de buitenlanders de schuld. Dat bekt makkelijker dan de privatiseringen in de zorg of de verhuurdersheffing, waardoor er minder sociale huurwoningen zijn, maar wel 385 euro eigen risico.
Terug naar de ijverige ome Henks uit ons arbeidersbestaan. Hoewel we als Nederlanders van kleur onze stijging op de maatschappelijke ladder mede te danken hebben aan deze witte Nederlanders, verdwenen zij op een gegeven moment ook uit onze levens. Ze gingen dood of trokken weg naar andere buurten en steden. De generaties na ons groeiden op in een sterker gesegregeerde en daardoor gepolariseerde maatschappij. Ik had nog een paar Lesleys en Wesleys als vrienden op de basisschool in Amsterdam Oud-West, maar mijn neefjes tegenwoordig in Nieuw-West niet meer.
We trokken we ons terug in de getto’s waar we vandaan kwamen
De racistische partijen schoten als paddenstoelen uit de grond. Het ging niet meer om samenleven, maar om extremistische verhalen over het voortbestaan van ‘het blanke ras’, omvolking en islamisering. Als Nederlanders van kleur konden we zoveel verbaal geweld niet aan. We trokken ons terug in onze safe spaces, de getto’s waar we vandaan kwamen en konden herstellen van de dagelijkse witte ervaring. Helaas zonder de progressieven, die nog steeds gebukt gaan onder het Fortuyn-trauma en uit angst liever de oren naar rechts laten hangen in plaats van op te komen voor de antiracistische waarden van Nederland. We hadden alleen onszelf nog voor verwerking en dialoog.
De verkiezingsuitslag laat zien dat dit zo niet meer kan. Links dient zich op te maken voor een langdurige strijd tegen racisme. Amsterdam is nu ons laatste bastion, in wat verder geldt als het PVV-achterland (met hier en daar een progressieve enclave zoals Nijmegen, Utrecht en Groningen) De cultuurbarbaren aan de poorten hebben het met hun verongelijkt nationalisme gemunt op onze beschaving, onze tolerantie en op onze manier van leven.
D66’er Simone Kukenheim zei in 2017, toen ze nog wethouder was, dat als Wilders premier zou worden, Amsterdam dan maar een republiek moet worden. Een uitspraak die akelig relevanter is dan ooit.
Uit gegevens van The Henley Passport Index blijkt dat een Nederlands paspoort tot de meest waardevolle reisdocumenten behoort. Het Nederlandse reisdocument staat op een gedeelde vierde plaats, samen met Oostenrijk, Luxemburg, Denemarken, Ierland en Engeland.
De positionering van de paspoorten hangt af van het aantal plekken die zonder visum met een reisdocument kunnen worden bezocht. Op basis van die gegevens, die The Henley Passport Index opvraagt van de Internationale Luchtvervoersvereniging (IATA), wordt een lijst gemaakt.
Het meest waardevolle paspoort is die van Singapore, met een visa-vrije score van 193. Daarna volgt Japan op nummer twee, met een score van 192. Op drie staan Duitsland, Zweden, Italië, Frankrijk, Zuid-Korea en Spanje.
Hekkensluiter is Afghanistan. Met een Afghaans paspoort kun je slechts 28 landen zonder visum bezoeken. Ook Irak, Syrië, Pakistan, Jemen, Somalië en de Palestijnse gebieden vallen in de categorie van landen met de meest ‘waardeloze’ reisdocumenten, waarmee amper veertig landen zonder visum bezocht kunnen worden.
Verder staat Turkije op plek 48, Suriname op 65 en Marokko op 72.
De spectaculaire overwinning van de PVV zorgde voor een schok binnen het traditionele Europese establishment, aangezien Nederland een van de zes oprichters van de Europese Unie is. EU-pioniers Robert Schuman, Jean Monnet en Paul-Henri Spaak draaien zich om in hun graf.
Maar deze verkiezingsuitslag is niet zo bijzonder. Nederland volgt hierin Zweden. Daar overtuigde een andere extreemrechtse partij, de SD, één op de vijf kiezers en werd daarmee de tweede partij in het land. En in ook in Duitsland en Frankrijk, eveneens medeoprichters van de Europese Unie, is extreemrechts sterker dan ooit.
Alternative für Deutschland wordt steeds populairder onder de Duitse kiezers en bereidt zich voor op de volgende verkiezingen. Ook Marine Le Pen van Rassemblement National staat klaar om de huidige centristische president Emmanuel Macron uit te dagen. Naarmate extreemrechtse partijen en leiders terrein winnen, neemt ook de kans toe dat ze verder samenwerken met hun geestverwanten in Hongarije en Italië, waar extreemrechts regeert.
Er zijn verschillende analyses gemaakt over de oorzaken en gevolgen van het extreemrechtse electorale succes, met name in Nederland en Zweden. Eén zaak springt eruit, namelijk de immigratie die al lange tijd uit de hand loopt. Centrumpartijen lossen in de ogen veel kiezers deze kwestie niet op. Traditionele rechtse partijen proberen de onvrede tegemoet te komen en nemen ook standpunten van uiterst rechts over.
Onlangs dropte Akesson een bommetje in de politieke arena
In Zweden koppelen veel kiezers de ‘ongebreidelde migratie’ aan de afbraak van law and order. Tussen 2012 en 2022 groeide de bevolking van Zweden bijna met een miljoen mensen, van 9,6 tot 10,5 miljoen zielen. Meer dan 25 procent van de totale Zweedse bevolking heeft een buitenlandse achtergrond. Tegelijkertijd is in de afgelopen zes tot zeven jaar de georganiseerde misdaad, die wordt gedomineerd door mensen met een migratieachtergrond, sterk gestegen. Objectief gezien is het geen wonder dat een gewone Zweedse burger geen vertrouwen heeft in het beleid van centrumrechtse en centrumlinkse partijen en zijn toevlucht zoekt bij de uiterst rechtse partijen.
Het is duidelijk dat het centrum deels verantwoordelijk is voor het succes van extreemrechts. ‘In een groeiend aantal landen kunnen mainstream rechtse politici er niet langer van uitgaan dat ze coalities met de uiterst rechtse partijen zullen leiden, laat staan domineren’, schreef de Nederlandse politicoloog Cas Mudde in the Guardian.
Afgezien daarvan is er één element dat de PVV van Wilders en de Zweedse SD van Jimmie Akesson gemeen hebben: de openlijke vijandigheid – ronduit haat – tegenover de islam. Onlangs dropte Akesson een bommetje in de politieke arena. Hij wil sommige moskeeën in Zweden slopen en de bouw van nieuwe moskeeën verbieden. Zoals verwacht veroorzaakten zijn woorden opschudding binnen de Zweedse samenleving en binnen de fragiele rechtse minderheidscoalitie, die van de SD gedoogsteun krijgt. Akessons gewraakte uitlatingen zijn krachtige signalen naar elders in Europa, over wat er kan gebeuren als het politieke centrum gedwongen wordt om samen te werken met uiterst rechtse partijen.
Opnieuw, net als bij het vluchtelingenvraagstuk, werpen dergelijke controversiële uitlatingen licht op een andere realiteit. Veel kiezers zien tekortkomingen in het beleid van de liberale middenpartijen: mislukte integratie van migranten met hardcore islamitische overtuigingen en de verspreiding van vermomd jihadisme op Europese bodem. De openlijke pro-Hamas-manifestaties, waarbij misbruik wordt gemaakt van de Palestijnse zaak, en het weigeren van de moslimgemeenschappen om de slachtingen van Israëlische burgers te veroordelen, gooien nog meer olie op het vuur.
Degenen die bezorgd zijn over de liberale democratie in Europa moeten zich voorbereiden op de Europese Parlementsverkiezingen volgend jaar juni. Er bestaat een mogelijkheid dat de ultrarechtse, anti-Europese partijen een meerderheid behalen in het parlement. Het ultrarechtse spook dat opdoemt aan de Europese horizon kondigt een nieuwe ‘botsing der beschavingen’ aan. Om dit te voorkomen heeft de Europese Unie sterke leiders nodig. Maar die zijn er nu niet.
In het geschiedenisprogramma Onvoltooid Verleden Tijd werd zondag het verkiezingsprogramma van de PVV besproken, waarin onder andere wordt gepleit voor bewerkstelligen van een zogenoemd ‘asielstop’. Hiervoor zou het VN-vluchtelingenverdrag moeten worden opgezegd.
Volgens hoogleraar Marlou Schrover (migratiegeschiedenis, Universiteit Leiden) is het niet alleen de PVV die uit het vluchtelingenverdrag wil stappen. ‘Het hele rechtse spectrum wil erover praten of uitstappen met als argument dat het verdrag al 70 jaar oud is’, meldt Schrover en ze vervolgt: ‘Dat is zoiets als het kiesrecht is al 100 jaar oud, misschien moeten we dat maar eens een keer afschaffen. Dat is een heel rare redenering.’
Schrover beweert overigens dat uitstappen feitelijk geen effect heeft, omdat het asielrecht niet alleen gebonden is aan het vluchtelingenverdrag. ‘Het stoelt ook op artikel 14 van de Rechten van de Mens, waar het asielrecht gewaarborgd is, maar ook in het Europese Verdrag van de Rechten van de Mens, het handvest van de EU en in onze eigen vreemdelingenwet.’
Toch noemt Schrover een eventuele exit uit het vluchtelingenverdrag ‘een moreel failliet’.
‘Je verklaart dan als land dat je niet de rechten van de mens onderschrijft. In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat bijvoorbeeld dat discriminatie verboden is, dat je mag kiezen met wie je wilt trouwen, dat er geen folteringen en geen slavernij mag bestaan, dat je ouders niet van hun kinderen mag scheiden enz.’
Ook vindt Schrover het frappant dat alle partijen op rechts het geld voor de opvang in de regio wil schrappen of verminderen. ‘Daar zit iets heel raars in, want ze zeggen eerst: wij nemen niemand meer, maar ze hopen ook niet voor opvang in de regio, financieel gezien.’ Volgens Marlou Schrover wordt 75 tot 80 procent van de vluchtelingen al in de regio opgevangen.
Afgelopen zaterdag is Keti Koti officieel op de lijst Immaterieel Erfgoed geplaatst, bericht NOS.
De herdenking en viering van de afschaffing van de slavernij op Suriname werd op 2 december bijgeschreven op de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Ook de Dia di Emansipashon (Kòrsou / Boneiru), de Dia di Emancipacion di esclavitud (Aruba) en Emancipation day (St.Maarten/Saba/St. Eustatius) werden aan de inventaris toegevoegd, aldus Afro Magazine.
Het certificaat werd officieel ondertekend door Urwin Vyent en Linda Nooitmeer, respectievelijk de directeur en de voorzitter van Ninsee, tijdens een bijeenkomst in het Stadsarchief in Amsterdam.
Sinds 2020 is Keti Koti ook opgenomen in de Canon van Nederland, het overzicht van de vaderlandse geschiedenis. Dit jaar bood koning Willem-Alexander in een toespraak in het Amsterdamse Oosterpark zijn verontschuldigingen aan over het Nederlandse slavernijverleden.
Het bijschrijven in het Inventaris Immaterieel Erfgoed is een manier om immaterieel erfgoed levend te houden. Behalve Keti Koti werden zaterdag nog acht andere onderwerpen aan de inventaris toegevoegd, waaronder de Gregoriaanse gezangen, gezongen door het Nijmeegse koor Karolus Magnus, en het melkbusschieten in Kampen.
‘Honderden handelsschepen zijn vanuit Turkije naar Israël vertrokken sinds de oorlog in Gaza begon.’ Dat verklaart de gevluchte journalist Metin Cihan in een interview met de Turkse nieuwssite Bianet. Het gaat volgens Cihan onder meer om schepen van regeringsgezinde bedrijven, zoals van Mert Cetinkaya, partner van Burak Erdogan, de zoon van de Turkse president.
Door publicaties op sociale media kreeg Cihan het aan de stok met de Turkse autoriteiten en zijn er meerdere rechtszaken tegen hem aangespannen. Hij woont in Duitsland en vertelt aan Bianet zijn verhaal.
‘Op een dag werd ik weer wakker met het bloedbad in Gaza. Ik voelde me hulpeloos, denkend, dat we niks konden doen. Ik kwam toen ook een tweet van de partij Hüda Par (islamisten die Erdogans AKP steunen, red.) tegen. Een lid beweerde dat een olietanker vanuit Turkije was vertrokken met olie voor Israëlische straaljagers’.
Cihan betwijfelde dit verhaal aanvankelijk. Heeft Israël echt olie nodig uit Turkije? Maar toen ging hij op onderzoek uit en las onder andere de logboeken van havens. Hij ontdekte dat Israël voor olie bijna geheel afhankelijk is van externe bronnen. ‘Er wordt voornamelijk olie uit Azerbeidzjan geïmporteerd. De desbetreffende lading was olie van de pijplijn Baku-Tblisi-Ceyhan.’
‘Terwijl Turkije allerlei heftige verklaringen maakte tegen Israël, ging de oliehandel gewoon door.’
Tot zijn grote verbazing, ging het niet alleen om oliehandel, bijna alles ging gewoon door. ‘Alsof er niks aan de hand was’, zegt hij. Cihan identificeerde vele AKP-gelieerde bedrijven die handeldrijven met Israël.
Hij erkent dat niet alleen AKP-gelieerde bedrijven handeldrijven met Israël. Toch vindt hij het belangrijk om deze informatie te delen. ‘In de maatschappij worden arme mensen voor rotte vis uitgemaakt, omdat ze bij Starbucks zitten of naar de Burger King gaan. Ook door regeringsgezinde figuren, terwijl de rijke mensen steeds rijker worden.’
De nieuwe Tweede Kamer telt minder Kamerleden met een migratieachtergrond. Bijna de helft van hen is afkomstig van GroenLinks-PvdA.
De nieuwe Tweede Kamer die op 6 december wordt geïnstalleerd zal minder volksvertegenwoordigers met een migratieachtergrond tellen. De vorige Tweede Kamer had bij het aantreden in 2021 nog 28 Kamerleden met een migratieachtergrond. Woensdag zullen er 24 Kamerleden worden geïnstalleerd die in het buitenland zijn geboren of minstens één ouder hebben die in het buitenland is geboren.
Bijna de helft van de Kamerleden (10) met een migratieachtergrond komt namens GroenLinks-PvdA in de Tweede Kamer. Op afstand volgen de VVD (vier Kamerleden met een migratieachtergrond), Denk (3) en NSC (3). De PVV, ChristenUnie en de Partij voor de Dieren leveren allen één Kamerlid met een migratieachtergrond. Dat blijkt uit gegevens van parlement.com en eigen onderzoek.
In 2021 werden Kamerleden met een migratieachtergrond beëdigd namens D66 (7), VVD (6), PvdA (3), GroenLinks (3), DENK (3), BIJ1 (1), CDA (1), Volt (1), SP (1), ChristenUnie (1) en PVV (1).
De nieuwe Kamerleden hebben wortels in Marokko (6), Turkije (5), Suriname (4), Hongarije (1), Polen (1), Bosnië (1), Eritrea (1), Ethiopië (1), Iran (1), Israël (1), Pakistan (1) en Congo (1).
Het CBS maakte bij Nederlanders met een migratieachtergrond tot voor kort een onderscheid tussen een ‘westerse’ en ‘niet-westerse migratieachtergrond’. Dit onderscheid is inmiddels vervangen door de hoofdindeling herkomstland Europa of buiten Europa. Het aantal Kamerleden met een migratieachtergrond buiten Europa is afgenomen van 25 naar 21 Kamerleden. Dat zijn er nog altijd meer dan in de jaren voor 2021.
Van de nieuwe Tweede Kamerleden identificeert zich 59 procent als man en 40 procent als vrouw. Dat is vergelijkbaar met de vorige Tweede Kamer. De nieuwe Tweede Kamer kent één non-binair lid.
In andere opzichten is er wel sprake van meer diversiteit. Zo is het aantal Kamerleden uit de Randstad (Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht) gedaald van 70 procent naar 56 procent. Ook neemt de oververtegenwoordiging van hoger opgeleiden iets af: volgens dagblad Trouw worden woensdag negentien Kamerleden zonder academische achtergrond geïnstalleerd, in 2021 waren dat er tien.
Amnesty International, Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum hebben de Nederlandse staat nu officieel aangeklaagd voor medeplichtigheid aan Israëlische oorlogsmisdaden in Gaza. Dit vanwege de levering van onderdelen voor Israëlische F35-straaljagers.
De zaak is vandaag om 10:00 uur gestart in Den Haag. Advocaten Liesbeth Zegveld en Thomas van der Sommen van het gerenommeerde Amsterdamse advocatenbureau Prakken d’Oliveira staan de ngo’s hierin juridisch bij. Over twee weken wordt een uitspraak verwacht.
Nederland is de thuisbasis van een regionaal magazijn, waar onderdelen van in Amerika gemaakte F35-straaljagers worden opgeslagen. Deze onderdelen kunnen worden doorgestuurd naar andere F35-partnerlanden, waaronder ook Israël.
Uit overheidsdocumenten blijkt dat de Nederlandse regering de export van reserveonderdelen voor F35’s naar Israël toestond. Minister van Defensie Kajsa Ollongren zei vorige week tegen het Nederlandse persbureau ANP dat ze voorafgaand aan de rechtszaak geen commentaar wilde leveren op de beschuldigingen van de vier ngo’s. Het ministerie van Defensie zei later in een Kamerbrief echter dat op basis van de huidige informatie ‘niet kan worden vastgesteld dat de F35’s betrokken zijn bij ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht’.
Israël ontkent dat het land oorlogsmisdaden pleegt in Gaza. Sinds 7 oktober zijn er meer dan 15.000 Palestijnen vermoord door het Israëlische leger en de Israëlische luchtmacht, waaronder duizenden vrouwen en kinderen.
‘Onder de strijdkreet ‘Niet mijn premier’ spreken tientallen activisten zich zaterdagmiddag op De Dam in Amsterdam uit tegen Geert Wilders, die op 22 november de verkiezingen won. De Kanttekening is erbij.
‘Driekwart van de Nederlanders heeft niet op Wilders gestemd. Zij hebben ook recht om zich uit te spreken’, zegt Mustapha Eaisaouiyen (Woonopstand). Hij is een van de hoofdsprekers van de demonstratie op 2 december, die is georganiseerd door Comité 21 Maart en Het Collectief Tegen Islamfobie en Discriminatie.
Eaisaouiyen demonstreert tegen het ‘extreemrechtse gedachtegoed’ van Geert Wilders, vertelt hij voor aanvang van de manifestatie.‘Dit geluid, dat racisme niet normaal is, moet gehoord worden.’ Hij weet dat hij met deze demonstratie de PVV-achterban niet zal bereiken, maar wil toch iets doen. ‘We hebben de bodem nog niet bereikt. En wat moeten we anders? Thuisblijven en op onze handen zitten? Dat is geen oplossing. We moeten in opstand komen. Daarom is een demonstratie goed. Ook naar de PVV-achterban toe.’
Wel maakt hij een onderscheid tussen PVV-stemmers die ‘uit haat’ op Wilders hebben gestemd en PVV-stemmers die dat ‘uit zorgen’ zouden hebben gedaan, legt hij uit. Hij doet vooral een appèl op die laatste groep, die zich bijvoorbeeld zorgen maakt over woononrechtvaardigheid. ‘Strijd met ons mee, want Wilders is niet de oplossing.’
Volgens Eaisaouiyen heeft ‘het volk’ zich niet massaal achter Wilders geschaard. ‘75 procent heeft nog steeds niet op Wilders gestemd. En wie zijn dan het volk? Zijn zij die 25 procent, of die 75 procent?
‘Er is een voedingsbodem voor haat, racisme en discriminatie gecreëerd’
Er moet een coalitie komen, maar wij vinden niet dat Wilders mag regeren, omdat hij extreemrechts is. Hij mag nooit in een kabinet komen te zitten.’ Eaisaouiyen is absoluut voor een cordon sanitaire om de PVV. Hij vindt het kwalijk dat andere partijen dat niet hebben gedaan. ‘Het is niet alleen de schuld van Wilders. Er is een voedingsbodem voor haat, racisme en discriminatie gecreëerd. Die is al jaren geleden ingezet. Met name door de VVD. Met neoliberaal beleid hebben ze Nederland de afgelopen 13 jaar kapot gemaakt. Hierdoor stemmen ook heel veel mensen op Wilders.’
Klimaatactiviste Harriet Bergman is de andere hoofdspreker. Zij wil vandaag vooral een signaal van ‘de-normalisering’ afgeven over Wilders, vertelt ze. Niet alleen over zijn visie op migratie, zijn ‘moslimhaat’ en hoe hij ‘verdeeldheid zaait’, maar ook over het klimaat, benadrukt ze. ‘Volgens Wilders kunnen alle klimaatmaatregelen in de shredder. Dat is belachelijk.’
Volgens haar moet links voor een andere strategie kiezen, een andere retoriek ook. ‘Het is belangrijk dat links niet een moreel superieur, maar een menselijk verhaal vertelt. En dat links serieus kijkt naar sociaal-economische thema’s. Dus een betaalbaar huis, betaalbaar voedsel. Sommige dingen in Wilders partijprogramma’s, zoals BTW afschaffen op groente en fruit, ja, dat is gewoon supergoed beleid. Laat andere partijen dat ook doen.’
Bergman begrijpt wel waarom Wilders heeft gewonnen. Hij is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de linkse partijen, wel heel goed in het communiceren van zijn boodschap. ‘Zijn partijprogramma staat bol van de leugens, maar is wel heel makkelijk te begrijpen’, zegt ze. ‘Het zijn korte zinnen, die als oneliners eruit vliegen. Met academisch, moeilijk taalgebruik kun je mensen die toch al overtuigd zijn van hun gelijk niet overtuigen. Maar ik denk ook dat mensen het makkelijk vinden om ergens anders naar te wijzen. Als je kan wijzen naar migratie, dan hoef je niet te kijken naar wat je zelf doet. Het is allemaal schijn dus.’
Toch vindt ze het te makkelijk om PVV-kiezers als ‘dom’ af te schilderen. ‘Ik denk niet dat de kiezer ongeïnformeerd is. Maar de media hebben wel hun taak verzaakt. Die hebben allemaal frames van de PVV niet aangevallen, waardoor de partij kon wegkomen met dingen die evident onwaar zijn. We hebben betere journalisten nodig, niet per se betere stemmers.’
(Beeld: Tayfun Balcik)
Dan gaat het programma met een lijst van sprekers van start. De Kanttekening begeeft zich onder het aanwezige publiek dat opvalt door de bijzondere bordjes. Van de jongeman Koen bijvoorbeeld, die op een a3’tje ‘Racisten zijn kut’ heeft geprint, met een duimpje naar beneden. Hij geeft met een grijns toe dat het een beetje een ‘vrouwonvriendelijke’ tekst is.
Hij staat hier, omdat racisme in de media goedgepraat zou worden. ‘Dat gaat echt ver’, zegt hij, ‘Het is echt eng om te zien hoe oké iedereen ermee is. Geert heeft gewonnen, dan moet hij ook maar regeren. En allemaal partijen die gelijk met hem willen samenwerken. Nota bene over een man die twintig jaar over omvolken heeft zitten raaskallen’.
Koen meldt dat hij niks heeft tegen het democratisch proces. ‘De PVV heeft de meeste zetels nu. Dat bevecht ik ook niet. Maar je mag wel een grens trekken bij dit soort intolerantie. Daar hoef je niet tolerant voor te zijn. Daar moet je je tegen uitspreken. Het is echt een glijdende schaal nu, met die normalisering’.
Ietsje verderop, buiten de menigte, staat Jaco Boer. Op zijn bord staat ‘Ik ben hier ook namens Bram, Joost, Linda, Jaap, Eric, Vincent, Hanneke, Martin en die andere 75 procent’. Wat probeert hij hiermee te zeggen? ‘Een grote minderheid heeft op Wilders gestemd. Maar dat betekent nog altijd dat er een grote meerderheid bestaat van 75 procent, die niet op hem heeft gestemd,’ zegt hij.
(Beeld: Tayfun Balcik)
Boer is enigszins hoopvol over de ‘moeilijke coalitievorming’, vertelt hij. Een aantal partijen wil niet met de PVV in zee. ‘Ze vertrouwen Wilders niet. En dat vind ik heel terecht. Omdat ik vind dat Wilders een soort kameleon is. Ik ben bang dat als het erom gaat spannen, er niks meer overblijft van dat mildere imago nu. Hij heeft maar één antwoord op alle crises in Nederland: moslims eruit, asielzoekers eruit, grenzen dicht. Ik vind dat heel gevaarlijk.’
Hij maakt zich ook boos op de VVD. ‘Wilders is eigenlijk gaan groeien, op het moment dat de VVD eventueel met hem wilde samenwerken. De VVD heeft onderschat wat voor effect dat heeft gehad. Want daarmee maak je Wilders en zijn ideeën salonfähig.’
Wat doet volgens Boer links dan verkeerd? ‘Oneliners spreken mensen altijd beter aan, dan een genuanceerd verhaal’, zegt hij. ‘Daar heeft links sowieso tegen op te boksen. Het is makkelijker om iemand als zondebok aan te wijzen. Een deel van de oplossing is misschien een simpelere taal gebruiken. En misschien nog meer de boer op en mensen bij elkaar te krijgen. Deze verkiezingsuitslag is in die zin ook een wake-up call. Er is toch wel iets aan de hand. En als we niet oppassen, dan gebeuren er hier in Nederland dingen die je eigenlijk helemaal niet wilt.’
(Beeld: Tayfun Balcik)
Weer terug in de menigte valt een cryptische aandoende tekst op. ‘Je komt erachter wat vrijheid is in de armen van een fascist’, heeft Ilse opgetekend. ‘Het is een regel van een van mijn favoriete punkbands, Hang Youth’, legt ze uit. ‘De PVV staat zogenaamd voor vrijheid. Maar wat is nou echt vrijheid als je hele bevolkingsgroepen uitsluit?’ De partijnaam is in feite een cynische boodschap, een waarschuwing ook, vindt ze. ‘Je gaat vrijheid juist missen als deze fascist aan de macht komt. Dat is natuurlijk niet wat Wilders zegt. Maar dat is wel wat er gaat gebeuren als al de dingen in zijn partijprogramma werkelijkheid worden. Dan hebben mensen geen vrijheid meer, in tegen stelling tot de partijnaam van de PVV.
Volgens Ilse is het linkse tegengeluid tegenwoordig zwakker dan ooit. Dat komt volgens haar omdat mensen nu ‘alleen maar aan hun eigen privileges denken, niet aan de ander’. De verkiezingsoverwinning van de PVV illustreert dit. Het is volgens haar een ontwikkeling die al veel langer aan de gang is in Nederland. ‘Witte, Europese Nederlanders die op geen enkel front discriminatie, racisme of xenofobie hebben meegemaakt, worden bijzonder ongemakkelijk als anderen hen wijzen op racisme. Ze kunnen zich totaal niet verplaatsen in de ander en stemmen nu dus PVV. Liever een racist dan ongemakkelijke gesprekken met anderen’.
De Aya Sophia-moskee in Istanbul brokkelt langzaam af, zo waarschuwen experts. Dinsdag dook een video uit 2022 op, waarop te zien is dat een stuk beton in het 1500 jaar oude gebedshuis naar beneden valt.
Experts luiden de noodklok. Ze vinden dat het gebouw uitgebreid gerestaureerd moet worden. Şerif Yaşar van de Turkse Stichting voor Kunstgeschiedenis denkt dat de Aya Sophia bij een volgende aardbeving instort, aldus het Turkse dagblad BirGün.
Ook waarschuwt hij voor de veiligheid van de duizenden mensen die de moskee dagelijks bezoeken. ‘De stukken vallen af van de verbindingspunten van de koepel, en de hele koepel kan afbrokkelen als het niet onmiddellijk hersteld wordt.’
De expert meldt ook dat er problemen zijn op de bovenste verdieping van de moskee, waar bezoekers tegenwoordig niet meer mogen komen. Alleen speciale gasten mogen naar boven. Onlangsbezocht acteur Travis Fimmel van de populaire Netflix-serie Vikings de bovenverdieping, om een Vikinginscriptie te zien. Een groep Vikingen vocht in de elfde eeuw in Constantinopel, het huidige Istanbul, als bodyguards van de Oost-Romeinse keizers.
In 2020 werd de Aya Sophia dankzij president Recep Tayyip Erdogan weer een moskee, tot grote vreugde van conservatieve moslims. Voor die tijd was het gebedshuis een museum en het kantoor van een wetenschappelijke raad die verantwoordelijk was voor de restauratie van het kwetsbare gebouw.
De Aya Sophia heette oorspronkelijk de Hagia Sophia en was een christelijke kathedraal. De kerk was gebouwd in opdracht van keizer Justinianus. 900 jaar lang deed het gebedshuis dienst als kerk, totdat de Turkse moslims in 1453 Constantinopel veroverden. De kerk, ooit de grootste christelijke kerk ter wereld, werd een moskee. Dat bleef de Aya Sophia tot 1935, toen het gebedshuis op last van president Mustafa Kemal Atatürk in een museum werd veranderd. Hierdoor werden de Oost-Romeinse mozaïeken, die vier eeuwen lang achter het pleisterwerk verborgen waren, weer zichtbaar.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
