De Provinciale Staten in Drenthe roepen provincies en gemeenten in heel Nederland op om te helpen bij de opvang van vluchtelingen en asielzoekers. Een meerderheid steunt een motie voor verantwoordelijkheid in humane opvang. Zo meldt het ANP.
Zo willen de Provinciale Staten van Drenthe de Groningse en Drentse bestuurders een hart onder de riem steken, omdat zij met hun handen in het haar zitten over het aanmeldcentrum in Ter Apel. De rechtse partijen willen na de verkiezingsuitslag van 22 november pas op de plaats maken met de spreidingswet, die Ter Apel had moeten ontlasten.
De Drentse commissaris van de Koning, Jetta Klijnsma, wil dat de spreidingswet snel door de Eerste Kamer wordt geloodst. Nu springen vooral gemeenten in Groningen en Drenthe bij, terwijl veel gemeenten in Nederland helemaal geen asielzoekers opvangen. Woensdag werd bekend dat de Expohal in Assen drie maanden langer wordt gebruikt als ‘wachtkamer’ voor asielzoekers.
‘Het kan niet zo zijn dat er slechts een paar gemeenten, vooral in de provincies Groningen en Drenthe, zeggen: kom maar op, we kunnen Ter Apel niet alleen laten’, zei Klijnsma in de Statenvergadering. ‘Alle gemeenten in Nederland moeten hun deel nemen. Dat heeft niets te maken met hoeveel vluchtelingen hier naartoe komen. De vluchtelingen die er zijn, moet je ordentelijk huisvesten. Deze motie is een steun in de rug om Ter Apel te ontlasten.’
De dodelijke aardbevingen in Turkije en Marokko, de Israëlische bombardementen op onschuldige Palestijnse burgers in de Gazastrook en de overwinning van de PVV op 22 november: 2023 was een heftig jaar. Wordt 2024 beter? Met tien bi-culturele en witte Nederlanders blikken we terug én vooruit.
Kathleen Ferrier, oud-Kamerlid CDA
‘Op 22 november 2023 is ons land veranderd. De verpletterende overwinning van de PVV van Geert Wilders bij de Tweede Kamerverkiezingen is een ramp. In 2010, toen het CDA de PVV in het landsbestuur haalde via een gedoogconstructie heb ik mij verzet. Ik stemde niet in met deze constructie en ik waarschuwde voor de gevolgen. Want hoewel de analyses van de PVV grotendeels kloppen, hun oplossingen deugen niet. Die zijn gericht op vroeger en zijn niet structureel. Bovendien worden ze gevonden in het ondermijnen van de rechtsstaat en de grondwet en het creëren van verschil tussen burgers in ons land. Ook vond ik dat met de PVV een politieke cultuur in het bestuur ontstond die niet paste bij de ethiek van onze democratie.
Beeld: Kathleen Ferrier
‘Maar het gedoogdrama van 2010 is niets in vergelijking met wat ons nu te wachten staat. Niet alleen nationaal, zeker ook internationaal. Nederland is een handelsland. Islamitische landen als Indonesië en Bangladesh maar natuurlijk ook Turkije en Marokko zullen niet genegen zijn zaken met Nederland te doen. Het internationale bedrijfsleven had al vraagtekens bij het vestigingsklimaat in Nederland. Die weerzin neemt alleen maar toe. Nu de PVV de grootste partij in de Tweede Kamer is en wellicht ook in de regering zal men eerder voor Duitsland of België kiezen. Dat heeft uiteraard grote gevolgen voor onze economie.
‘Ik ben somber gestemd. En eerlijk gezegd verbaas ik mij over de nonchalance, of is het naïviteit? Hoe en op grond waarvan kun je geloven dat Wilders echt milder zal zijn? Hoe kun je denken dat als de PVV regeringsverantwoordelijkheid krijgt, deze partij ineens standpunten, die twintig jaar met verve zijn uitgedragen, loslaat?
‘De geschiedenis leert dat het zo niet werkt. In deze zorgwekkende tijden put ik hoop uit jonge mensen, die over de dijken en de duinen van ons land heen kijken, die diversiteit verwelkomen en zich verdiepen in verschillende standpunten. Die zich breed informeren en bewust op zoek gaan naar gelijkgestemden en krachten bundelen. Mensen van goede wil, die een krachtig tegengeluid laten horen.’
Arjen el Fassed, oud-Kamerlid GroenLinks
‘Ik moest aan mijn jongste oom denken. Khaled was in 1982 een jonge arts en woonde in Beiroet. Hij werkte in het ziekenhuis toen het Israëlische leger de stad tien weken lang bombardeerde. De stad werd afgesneden van elektriciteit, water en voedsel. Te midden van de oorverdovende knallen en sirenes, probeert hij zoveel mogelijk levens te redden. Maar ook toen werden burgers niet beschermd, ook toen duurde het lang voordat het geweld een halt werd toegeroepen en ook toen werd niemand ter verantwoording geroepen.
Bron: Wikimedia
‘Machthebbers die falen in het beschermen van mensen, dat is wat 2023 mij heeft laten zien. Overheden die niet in staat blijken hun eigen burgers te beschermen, laat staan nieuwkomers. Menselijk leed is afschuwelijk. De aanmoediging, de niet aflatende steun voor Israël en het laten voortduren van het Palestijnse leed dat je nu weer ziet zijn weerzinwekkend. De Israëlische aanvallen op Gaza zijn een demonstratie van wraak van een superieure macht op onbeschermde burgers, op vrouwen en kinderen, journalisten en hulpverleners.
‘Het is niet voor het eerst dat misdrijven tegen de menselijkheid worden gepleegd. Een Bosnische journalist vertelde me ooit dat hij zich bevoorrecht voelde omdat de misdaden tegen zijn familie nog voor een rechtbank zijn behandeld. De mensen die in voormalig Joegoslavië misdaden begingen, althans op het hoogste niveau, zijn daarvoor berecht en veroordeeld. In zekere zin heeft de familie van deze journalist waardigheid gekregen.
‘De geschiedenis herhaalt zich nu. Dit is wat je krijgt als de grenzen van het toelaatbare steeds verder opschuiven. Wat gisteren buitenproportioneel was, is vandaag normaal.’
Karim Amghar, presentator, auteur en docent
‘In het tumult van 2023 heb ik meegedreven op de golven van groeiende bewustwording en verwarrende tegenstellingen. Kansenongelijkheid werd opeens heel zichtbaar. Tgeboren in dezelfde stad en met vergelijkbare dromen kunnen een heel ander leven hebben door de middelen die tot hun beschikking staan. Het ene kind krijgt alle kansen, omringd door welvaart en mogelijkheden, terwijl het andere kind wordt beperkt door een gebrek aan middelen en ondersteuning.
‘Het hart van mijn missie, de strijd voor kansengelijkheid, groeide krachtig in 2023. Thema’s als bestaanszekerheid kregen eindelijk de aandacht die ze verdienen. Maar te midden van deze groeiende bewustwording groeide ook de kloof tussen arm en rijk, waardoor ik met verbazing achterbleef. Hoe kan het dat we meer praten over gelijke kansen, terwijl de ongelijkheid in de samenleving toeneemt?
7 oktober was een schok voor de wereld, vooral voor hen die al jaren bewust zijn van het onrecht jegens het Palestijnse volk, waaronder ikzelf. Te midden van deze mondiale opschudding nam echter ook de polarisatie toe, niet alleen wereldwijd maar ook hier in Nederland. Het lijkt bijna onmogelijk je uit te spreken zonder antisemitisch of islamofoob te worden genoemd. Als iemand die al geruime tijd werkt aan verbinding wil ik benadrukken dat niemand in Palestina of Israël er baat bij heeft als wij hier in Nederland polariseren en elkaar aanvallen. Laten we juist vanuit Nederland tonen dat we samen één zijn, ongeacht afkomst, religie, gender of welke andere factor dan ook, en streven naar begrip, dialoog en eenheid.’
Imane Nadif, GroenLinks-raadslid Amsterdam
‘Dit jaar ondervonden we teleurstellend en laf leiderschap van onze regering bij de Verenigde Naties – Israël mocht van Nederland ongestraft haar gang blijven gaan tegen Palestijnse burgers. Daarnaast lieten de verkiezingen een grote steun voor extreemrechts zien. Het vorige kabinet viel over het asielbeleid, waar asielkinderen het slachtoffer van zijn. Rechts laat zien dat een humaan asielbeleid ver te zoeken is in Nederland. 2024 lijkt een jaar te worden met nog meer bezuinigingen op het gebied van asielopvang, zorg, cultuur, onderwijs, wonen, klimaat en jeugdzorg.
Bron: Gemeente Amsterdam
‘Nederland staat voor uitdagende tijden. Ons land verdient een koers weg van neoliberaal beleid en een racistische partij aan de macht, een partij die symbool staat voor haat en ongelijkheid. Solidariteit is cruciaal. En hoewel onze problemen divers zijn, hebben ze vaak dezelfde onderliggende oorzaken en gaat het om dezelfde verantwoordelijke machtsstructuren. Als we streven naar een rechtvaardige samenleving, moeten we elkaar vasthouden.
‘Op naar een strijdbaar, solidair en rechtvaardig 2024.’
Simion Blom, directeur Bureau Bijlmer Renaissance & Futurisme, oud-GroenLinksraadslid Amsterdam
‘Het jaar 2023 was een jaar van politieke veranderingen en maatschappelijke uitdagingen. We zien dat de PVV de grootste partij van Nederland is geworden. In mijn omgeving zie ik een golf van onzekerheid en zorgen om veiligheid. Er zijn zorgwekkende trends van toenemend openlijk racisme in het dagelijks leven, op straat, in de supermarkt, in de bus, maar ook bij dienstloketten, zonder dat je het in de gaten hebt. Ook ik bedenk me nu vaker of het wel echt nodig is om de Randstad uit te reizen…
‘Het sluimerde al heel lang in Nederland. Het komt voor een deel ook doordat gemarginaliseerde groepen steeds meer hun rechtmatige plaats in de samenleving opeisen. Dat roept blijkbaar bij een groot deel van Nederlanders een gevoel van bedreiging op. Het gaat echt om veel meer dan alleen asielzoekers en vluchtelingen.
‘2023 was ook het jaar waarin de koning excuses maakte voor de rol van het koningshuis in de slavernij. Gelukkig wordt er steeds meer er gesproken over herstel.
‘Vooruitkijkend op 2024: dat wordt een cruciaal jaar als het gaat om klimaatverandering. Zullen landen nu zichtbaar in staat zijn om duidelijke significante stappen te maken in hun klimaatbeleid? We moeten nu alles op alles zetten om een deel van de klimaatdoelstellingen te halen. Onze samenleving zal verder polariseren maar ik vertrouw op de veerkracht van onze samenleving. De meeste Nederlanders willen wél eenheid en verbinding. Dat gaat echter niet vanzelf, maar vereist toewijding en hard werken. Nu meer dan ooit.’
Ingeborg Beugel, journalist
‘Voor mij, als de Groene-correspondent in Griekenland, was afgelopen jaar een hel. In februari was er het gruwelijke treinongeluk in het noorden van het land. 57 mensen, vooral studenten en een onbekend aantal vluchtelingen, kwamen om als gevolg van een frontale botsing op het spoor.
‘In juni was er de dystopische schipbreuk voor de kust van Peloponnesos: meer dan 650 vluchtelingen verdronken terwijl de Griekse kustwacht toekeek. In juli en augustus waren er de alles verwoestende bosbranden. In het noordoosten van het land, nabij de grens bij van Turkije, kwamen achttien vluchtelingen, waaronder twee kinderen om in het vuur. Ze hadden zich daar uit angst voor Griekse pushbacks verstopt. Na hun dood werden ze door de lokale autoriteiten aangewezen als ‘brandstichters’.
‘In de herfst kwamen de alles verwoestende overstromingen. Deze winter neemt de armoede toe. En we krijgen een nieuwe stroom aan berichten over de mensonterende omstandigheden in Griekse vluchtelingenkampen. Het meest pijnlijke vind ik de volstrekte straffeloosheid van de Griekse premier en zijn regering, de Griekse overheidsinstituties en de autoriteiten. Onafhankelijk onderzoek naar hun daden blijft uit. Brussel zwijgt.
‘Ik weet zeker dat volgend jaar nóg erger wordt.’
Yesim Candan, columnist
‘Terugblik, de ramp. 2023 is het jaar dat ik met Olcay en Dolshe Gulsen, Ruud de Wild, artsen en verpleegsters het rampgebied in Turkije bezocht. Een aardbeving vaagde een deel van Turkije weg als een scène uit de film Independence Day. Steden lagen compleet plat door deze enorme aardbeving. De ramp voltrok zich toen iedereen lag te slapen, zich veilig wanend in zijn eigen bed, om 04.19 uur in de nacht. Hoe vreselijk ook voor buurland Syrië, dat deze ramp er nog eens bijkrijgt. Wij hebben geld opgehaald om containerwoningen te regelen in Elbistan, waar de ouders van Dolshe en Olcay vandaan komen. Het idee is om volgend jaar terug te gaan om te kijken hoe het met de mensen daar gaat.
‘Vooruitblik, de beproeving. De verkiezingen zijn net geweest, en de winnaar is overduidelijk extreemrechts. Een paar jaar geleden heb ik dit al voorspeld. Je hoeft maar te kijken naar de trend in Europa en naar het ongenoegen van de Nederlander. Des te belangrijker het is om nu nog meer de handen ineen te slaan om de kracht van diversiteit te laten zien in Nederland. De kracht van het verschil waar iedereen mag zijn wie hij/zij wil zijn. Ongeacht religie, cultuur en sekse.
‘Ik blijf me inzetten voor diversiteit en inclusie, voor vrouwen-en homorechten, en tegen racisme en discriminatie.’
Kivilcim Pinar, politicus voor Partij voor de Dieren
‘2023 noem ik ‘het jaar van de grote ontmaskering’. Mark Rutte, die allang over datum was, besefte dat de coalitie laten vallen over de ruggen van vluchtelingen de enige manier was om de toekomst van zijn partij veilig te stellen. Echter, na een ‘harakiri campagne’ van mevrouw Yesilgöz heeft de kiezer de VVD ontmaskert en koos hij voor het origineel. Of, na 13 jaar afbraakbeleid gaf Rutte zijn laatste cadeau aan Nederland: Geert Wilders.
‘Internationaal werden de westerse landen, op een paar uitzonderingen na, voor de zoveelste keer ontmaskerd met hun reactie op de genocide van Israël op de Palestijnen in Gaza. De Verenigde Staten en de Europese Unie, die voor Oekraïne met gemak ongeveer 100 miljard dollar verzamelden, keken de andere kant op toen Israël Palestijnse kinderen met bommen vermoordde onder het mom van ‘zelfverdediging’. Hiermee zagen we ook dat de ‘westerse beschaving’ een façade is. In werkelijkheid gaat het hier om een neokoloniaal en racistisch wereldbeeld, gebaseerd op een superioriteitsgevoel over en een ordinaire uitbuiting van het mondiale zuiden.
‘Voor ons, de bi-culturele Nederlanders, blijft er slechts één taak: verenigen en doorstrijden voor een land vol met compassie en rechtvaardigheid. Voor iedereen.’
Lara Nuberg, publicist
‘2023. Een jaar dat makkelijk verleidt tot cynisme, pessimisme en de hoop dat klimaatsverandering nog een tikkeltje sneller doorzet. Weg met de mensheid, weg met onze systemen van destructie, weg met onrecht. Klinkt het niet fantastisch, om deze planeet weer over te laten aan de bloemetjes en de bijtjes? Om de balans op aarde te herstellen zonder die twee-potige wezens, gedreven door macht en hebzucht?
‘Ik heb dit jaar vaak zo gedacht. Iedere keer als ik een krant las, iedere keer als ik Instagram opende, iedere keer als ik via het schermpje van mijn telefoon in de ogen keek van kinderen in Gaza, van de mensen in Ter Apel, als ik las over de angst om met een keppeltje over straat te lopen, gezonken boten aan de grenzen van Europa, over Congo, Sudan, West-Papua, Mark Rutte die toch vond dat hij te lang was blijven zitten.
Door: Yara Jimmink
‘En toch, we moeten hoopvol blijven. Want cynisme leidt tot wegkijken, tot schouders ophalen. Uit cynisme bloeit niets. Cynisme is onvruchtbaar. In deze donkere decemberdagen blijf ik daarom zoeken naar het licht. In familie, in vrienden, in geliefden, in een onbekende die naar me knikt op straat, in de kale takken van de bomen, in de gedachten aan opgerolde egeltjes in een winterslaap. Omdat ik weet dat uit liefde, compassie en verwondering de hoop zal volgen die ik nodig heb. Hoop om te kunnen zeggen: Volgend jaar weer een kans.’
Ewout van den Berg, Hoofdredacteur de Socialist en socialisme.nu, lid Platform Stop Racisme
‘De verkiezingsoverwinning van Wilders komt niet uit de lucht vallen. Sinds het begin van de jaren nul wist extreemrechts zich opnieuw op te bouwen op basis van moslimhaat. Ook grote delen van links gingen mee met het idee dat dit een vorm van ‘religiekritiek’ zou zijn. Toenmalig GroenLinks-lijsttrekker Femke Halsema had het niet zo op ‘hoofddoekjes’ en PvdA-politicus Rob Oudkerk zelfs over ‘kut-Marokkanen’. Islamofobie werd mainstream.
‘In de slipstream van de moslimhaat zijn nu ook andere vormen van racisme weer terug van nooit weggeweest. Kamervoorzitter Martin Bosma is een consequente aanhanger van Apartheid en een antisemiet. Voor organisaties die zeggen tegen Jodenhaat te zijn is dit ondergeschikt aan steun voor terreurstaat Israël.
‘Voor rechtse partijen zoals de VVD is racisme functioneel. Moslims en vluchtelingen worden gebruikt als zondebok om de aandacht af te leiden van het eigen afbraakbeleid. Zo speelde VVD’er Stef Blok een centrale rol in het verpatsen van betaalbare huurwoningen en bezuinigde Rutte III opvanglocaties door het land weg. Nu wordt de mensonterende situatie in Ter Apel aangegrepen voor nieuwe aanvallen op de positie van migranten.
‘Met een naderend Wilders I is het makkelijk om somber te zijn over het vooruitzicht voor links. Maar we kunnen ook terugkijken op successen: van de indrukwekkende wekenlange blokkade van de A12 tot de grootste klimaatdemonstratie ooit en de massale demonstraties en sit-ins in solidariteit met de Palestijnen. Links zou zich opnieuw kunnen opbouwen door deze bewegingen uit te bouwen, in actie te komen tegen elke vorm van racisme en mensen te verenigen op basis van hun gedeelde economische belang.’
Abdelkader Benali, schrijver
Dit was het zwartste jaar in decennia. Nederland voegt zich met zijn ruk naar nationalistisch-rechts bij de groeiende groep van antidemocratische bewegingen in Europa. Beïnvloeding van de verkiezingen door buitenlandse partijen wordt steeds meer punt van aandacht. De migratiecrisis, die een humane oplossing vereist, werd ingezet als hamer om de mensen mee op de hoofden te slaan. De oorlog in Oekraïne en de daaropvolgende oorlog in Gaza laat de alsmaar groeiende kloof zien tussen het Westen, of wat daar van over is, en het globale Zuiden, dat hoewel verdeeld en politiek versnipperd, in het geval van Gaza een humanistischere opstelling liet zien dan het Westen.
De afkeuring van de oproep tot het staakt het vuren in de VN zal niet vergeten worden. Ik voorzie een kort, intens en weinig opbeurend 2024 – de Russen zien kansen om op te rukken dieper Europa in, en rechtse regeringen zullen zich welwillend opstellen jegens Poetin. De bevolking mort door de alsmaar groeiende druk op bestaanszekerheid, apathie ligt op de loer. Een positief vooruitzicht is dat over een paar weken de Africa Cup begint, een spannend toernooi waar Marokko aantreedt met een sterrenteam. Dat belooft wat.
De Duitse coalitiepartijen SPD, de Grünen en de liberale FDP hebben een compromis bereikt over de dubbele nationaliteit en terugkeer naar het land van herkomst onder migranten. Beide voorstellen zullen naar verwachting in januari volgend jaar worden besproken in de Bondsdag.
Het doel van het eerste wetsontwerp is om naturalisatie te vergemakkelijken. Immigranten mogen hun oude nationaliteit behouden als ze Duits staatsburger worden. Daarnaast duurt het proces straks vijf jaar, in plaats van acht jaar. Immigranten die excelleren op het gebied van werk, zeer goed Duits spreken of vrijwillig werken voor een ngo kunnen zelfs na drie jaar het Duitse staatsburgerschap verkrijgen.
De coalitie is ook akkoord met een wetsvoorstel om de terugkeer naar het land van herkomst te bespoedigen als een asielaanvraag niet is ingewilligd. De Grünen, die net als hun Nederlandse zusterpartij GroenLinks voor een Willkommenskultur zijn, hebben deze, voor hen, bittere pil moeten slikken. ‘We moesten pijnlijke concessies doen in de wettelijke regeling met betrekking tot repatriëringen’, zegt Grünenparlementariër Konstantin von Notz tegen de Duitse zender Deutsche Welle.
Voor de meer dan twee miljoen zielentellende Turkse minderheid in Duitsland is het wetsvoorstel belangrijk nieuws, omdat dit de weg vrijmaakt voor een dubbele nationaliteit, zo schrijven Turkse media. Het recht op een dubbele nationaliteit wordt nu slechts toegepast op een beperkt aantal staatsburgers.
Het ‘eigen volk eerst’ sentiment was het belangrijkste motief om op de PVV te stemmen tijdens de recente Tweede Kamerverkiezingen. Voor PVV-stemmers is dat nog belangrijker dan onderwerpen zoals bestaanszekerheid en woningnood. Dit blijkt uit het Nationaal Kiezersonderzoek, zo schrijft de Volkskrant.
‘Nederland moet weer Nederlands worden’. Dat is de voornaamste boodschap die PVV-stemmers met hun stem aan de politiek geven. Migratie en asiel worden in verschillende bewoordingen het vaakst genoemd, zo meldt de krant.
Over het algemeen wil maar liefst een derde van de Nederlandse kiesgerechtigden dat immigratie beperkt wordt. En de PVV heeft slechts 40% van deze anti-immigratie groep gemobiliseerd. ‘De PVV zou langs deze lijn nog groter kunnen worden’, schrijft de Volkskrant.
Het Nationaal Kiezersonderzoek maakt korte metten met het idee dat ook veel moslims op de PVV zouden hebben gestemd, zoals bijvoorbeeld werd geopperd door de schrijfster Lale Gül en Geert Wilders zelf. Slechts 1,7% van de 120 moslims die door het Nationaal Kiezersonderzoek zijn bevraagd stemden op de PVV. Ook mensen uit de MENA-regio stemden nauwelijks (4%) op de PVV, veel minder dan het landelijk gemiddelde van rond de 25%. Het aantal PVV-stemmers met een migratieachtergrond uit Oost-Azië, Latijns-Amerika en en vooral Suriname is echter wel redelijk gelijk aan het landelijk gemiddelde: hiervan stemde 23,5 procent voor de PVV.
Vorig jaar schreef ik mijn laatste hoofdredactioneel over de uitersten die toen de politiek beheersten – buitenslapers in Ter Apel en de oorlog in Oekraïne, die begin dat jaar begon. Dat 2023 een jaar van nog grotere uitersten zou worden, wist ik nog niet.
7 oktober vielen Hamas-strijders Israëlische burgers aan met zo’n 1200 dodelijke slachtoffers als gevolg, ongeveer 240 burgers werden ontvoerd. De rest is recente geschiedenis. Israël reageerde snoeihard en maandenlange bombardementen brachten nu zo’n 19.000 Palestijnse burgerdoden.
Tegelijkertijd is de oorlog in Oekraïne nog in alle hevigheid aan de gang en is Poetin vastbesloten deze strijd te winnen. Zonder westerse economische steun verminderen de kansen van Oekraïne op een veilige eigen staat rap.
Onder al het oorlogsgedreun zou je bijna vergeten dat 2023 ook een jaar was waarin twee grote aardbevingen plaatsvonden, in het zuidoosten van Turkije en in het zuiden van Marokko. Samen met stichting Time to Help zamelden wij geld en goederen in om de slachtoffers te helpen.
Maar in 2023 was er – gelukkig – ook goed nieuws. Nederlanders van alle afkomsten gaven gul aan de aardbevingsslachtoffers. Er waren talloze hulpinitiatieven. U kunt trouwens nog steeds bijdragen, want de nood in de getroffen gebieden is nog altijd hoog.
De koning maakte op een waardige manier excuses in het Amsterdamse Oosterpark voor het slavernijverleden van ons land. Dave Ensberg-Kleijkers liet ons in zijn emotionele stuk ‘Aan mijn ouders in de hemel’ weten wat deze excuses met hem en miljoenen andere nazaten van slaafgemaakten deden.
‘De ontwikkelingen in Nederland staan niet op zichzelf’
Dankzij een verslag van onze journalist Anne-Rose Hermer over een noodopvang in Hendrik-Ido-Ambacht die niet voldeed aan humane eisen, besloot de gemeenteraad de statushouders in een cruiseschip te huisvesten. Bij lange na niet ideaal, maar in ieder geval een verbetering. Het nauwlettend volgen van de asielcrisis is een speerpunt, waar de Kanttekening ook volgend jaar op blijft inzetten. Al in het hoofdredactioneel van 25 augustus 2022 opperde ik het verdelen van vluchtelingen over de gemeenten van ons land. Maar opnieuw slapen vluchtelingen op stoelen en kunnen ze dagen niet douchen. De spreidingswet is nog steeds niet van kracht, dankzij de tegenwerking van rechtse partijen.
In het publieke debat wordt gesproken over een asielcrisis. In werkelijkheid is het een opvangcrisis door bezuinigingen op de asielopvang en een wooncrisis. Door falend huisvestingsbeleid is het moeilijk geworden een betaalbare woning te vinden. Het onjuiste beeld dat we overspoeld worden door asielzoekers komt uit de koker van uiterst rechtse politieke partijen. De afgelopen 10 jaar is gemiddeld slechts 11 procent van de immigranten asielzoeker. Het merendeel van de instroom komt door arbeidsmigratie.
We besteedden aandacht aan de bijeenkomst in de ambtswoning van de Amsterdamse burgemeester Halsema op 11 oktober. Daar kwamen moslims en Joden bijeen om te spreken over het leed in Gaza en Israël en de toename van islamofobe en antisemitische uitingen. Het was een van de eerste initiatieven om ogenschijnlijke opponenten samen te brengen. Onze columnist Lody van de Kamp brak begin 2023 een lans voor leerlingen op een middelbare school die een stilteruimte wensten, om te bidden of voor een moment van reflectie. De directie maakte dankzij onze publicatie een draai.
Het is goed om hierbij stil te staan. Want recent nog werden we geconfronteerd met de verkiezingsoverwinning van Geert Wilders, 37 zetels voor de PVV. En in de opiniepeilingen staat de PVV nu zelfs op 47 zetels.
We zijn een land dat samen verder wil, maar dat gaat niet zonder fricties. Biculturele Nederlanders vertelden ons over angst voor de toekomst of over onwrikbaar vertrouwen in de rechtsstaat. Helaas staan de ontwikkelingen in Nederland niet op zichzelf, zo schrijft columnist Yavuz Baydar. Ook in andere Europese landen, zoals Zweden, Italië en Duitsland, waart het extreemrechtse spook rond.
Toch zijn we niet opnieuw in 1933 beland, stelt Chris Aalberts terecht. Onze rechtstaat is weerbaar, onze democratische traditie lang. Eerder schreef ik dat Wilders een kabinet moet kunnen vormen. Dan mag hij laten zien wat hij kan. Of zoals een Turks spreekwoord luidt: ‘Eén ramp is beter dan duizend adviezen’.
Over deze en meer onderwerpen berichten wij ook in het komende jaar. Met twee nieuwe gezichten: onderzoeksjournalist Ewoud Butter en eindredacteur Majorie van Leijen. Eindredacteur Remco van Mulligen koos deze zomer voor een andere liefde, de theologie.
Na jaren van onderhandelen zijn de EU-lidstaten een migratiepact overeengekomen die het aantal arriverende migranten eerlijker over Europa moet verdelen. De Europese regels voor asiel en migratie worden strenger. Vanaf 2026 horen migranten aan de buitengrenzen van Europa of ze worden toegelaten. Zo meldt NOS.
Migranten uit ‘relatief veilige landen’, zoals Marokko, Algerije of Bangladesh, komen in een versneld proces terecht dat maximaal negen maanden duurt. Ze worden vastgezet in detentiecentra met beperkte bewegingsvrijheid, schrijft NOS. Wanneer blijkt dat ze geen recht op asiel hebben, worden ze teruggestuurd.
Demissionair premier Rutte is blij. ‘Een grote doorbraak!’, noemt hij het op X. ‘Na 7 jaar onderhandelen heeft de Europese Unie een historisch akkoord bereikt over het asiel- en migratiepact. Met dit akkoord krijgen we meer grip op migratie, bijvoorbeeld door betere en snellere asielprocedures aan de buitengrenzen van de EU. Veel dank aan het Spaanse voorzitterschap en alle onderhandelaars voor hun onvermoeibare inspanningen’, aldus Rutte.
Migratieprofessor Leo Lucassen is kritisch op het akkoord. ‘Dit zal vooral leiden tot nog vollere Moria-achtige kampen in Zuid-Europa en afkopen van verantwoordelijkheid door rijkere landen. En dat in een vergrijzend continent dat steeds meer tijdelijke en deels rechteloze arbeidsmigranten uit Azië haalt’, schrijft hij op X.
Israël is nog steeds op zoek naar Yahya Sinwar, de Hamas-leider die verantwoordelijk wordt gehouden voor de gebeurtenissen van 7 oktober.
De 61-jarige Sinwar zag in 1962 het levenslicht in Egypte in een Palestijns vluchtelingenkamp. Zijn familie was in 1948 uit Palestina verdreven tijdens de Nakba, samen met meer dan 700.000 andere Palestijnen. Sinwar studeerde Arabische studies aan de Islamitische Universiteit van Gaza en haalde zijn bachelordiploma.
De Israëlische autoriteiten arresteerden hem voor het eerst in 1982, vanwege ‘islamitische activiteiten’, schrijft de Arabische zender Al Jazeera. Drie jaar later werd Sinwar opnieuw gearresteerd. In de gevangenis sloot hij vriendschap met Hamas-oprichter sjeik Ahmed Yassin, die hem overhaalde actief te worden voor de islamitische bevrijdingsorganisatie.
Na zijn vrijlating hielp Sinwar de organisatie al-Majd op te richten, een groepering die verantwoordelijk was voor het afrekenen met Palestijnen die met Israël collaboreerden. In 1988 arresteerden de Israëlische autoriteiten Sinwar opnieuw, omdat hij twaalf Palestijnse verraders zou hebben vermoord en twee Israëlische militairen. Hij kreeg in 1989 vier keer levenslang opgelegd.
22 jaar later, in 2011, kwam Sinwar eindelijk vrij, na een gevangenenruil met Israël. Eenmaal vrij maakte de charismatische Sanwar al snel carrière bij Hamas. Hij werd in 2013 lid van het hoofdbestuur van de organisatie en in 2017 de leider van Hamas in de Gazastrook. In de Hamas-hiërarchie moet hij alleen Ismail Haniyeh boven hem dulden, die in Doha in Qatar zijn hoofdkwartier heeft.
Tijdens zijn jarenlange gevangenschap leerde Sinwar perfect Hebreeuws en veel over de Israëlische politiek. Volgens Joas Wagemakers, islamoloog aan de Universiteit Utrecht, heeft Sinwar zijn politieke inzichten mogelijk te gelde gemaakt toen hij de aanval op Israël voorbereidde. Andere Hamas-kopstukken, zoals Mohammed Deif, zijn militairen. ‘Sinwar heeft oog voor wat er in Israël speelt, zoals de kritiek op premier Netanyahu. Hij weet hoe je kan spelen met de interne conflicten en onrust in Israël’, zegt Wagemakers tegen de NOS.
Wagemakers is er 100 procent zeker van dat mocht het Israëlische leger Sinwar vermoorden dit niet het einde van Hamas betekent. ‘Meerdere Hamasleiders, onder wie een aantal oprichters, zijn al door Israël geliquideerd. Er zijn gewoon nieuwe leiders gekomen. Die zijn misschien jonger en minder ervaren, waardoor ze minder verstandige beslissingen nemen. Maar om te zeggen dat Hamas met de mogelijke liquidatie van Sinwar zal ophouden te bestaan, is totaal absurd. Dat zal absoluut niet gebeuren.’
De burgeroorlog in Soedan gaat met de verovering van de tweede stad Wad Madani een nieuwe fase in. De moorddadige Rapid Support Forces (RSF) hebben hun kamp opgezet in de stad, waar duizenden mensen naartoe waren gevlucht. Een bloedbad lijkt aanstaande. Zo meldt de Arabische nieuwssite Middle East Eye.
Het offensief van de paramilitaire RSF begon vorige week. Ze bestormden Wad Madani met honderden pick-up trucks, terwijl het Soedanese leger slechts weerstand bood met straaljagers en drones. Op de grond was er niemand van het leger te bekennen, aldus Middle East Eye.
De aanval zorgde voor grootschalige paniek bij de bewoners en vluchtelingen. Duizenden van hen namen de benen. ‘Blootvoets renden ze de stad uit, om hun hachje te redden. De horror gaat door in Soedan. Waar gaan deze mensen allemaal heen?’, aldus de VN-woordvoerder Sofie Karlsson. Ook de VN en andere internationale hulporganisaties hebben Wad Madani verlaten.
‘Honderden voertuigen en duizenden strijders kwamen de stad binnen en intimideerden het volk door in de lucht te schieten’, vertelde een bewoner aan Middle East Eye.
Tot nu toe zijn er dit jaar ruim 12.000 doden gevallen in Soedan. Meer dan een miljoen Soedanezen zijn het land uit gevlucht, terwijl er in Soedan 5,4 miljoen interne ontheemden zijn.
Ongehoord Nederland (ON!) mag blijven uitzenden, schrijft demissionair staatssecretaris Steven van Weyenberg aan de Tweede Kamer.
Van Weyenbergs voorganger Gunay Uslu besloot in november het verzoek van NPO om de vergunning van ON! in te trekken af te wijzen. Voor ‘zo’n verstrekkend besluit’ was volgens haar ’te weinig juridische basis’. Haar besluit is nu definitief geworden, nadat Van Weyenberg alle betrokken partijen de kans had gegeven om op de voorlopige beslissing van Uslu te reageren.
Ongehoord Nederland reageert opgetogen. ‘Onze aspirant-omroep heeft de laatste twee jaar bewezen een belangrijke rol te spelen in het unieke pluriforme publieke bestel’, zegt ON!-voorzitter Arnold Karskens. ‘Dat de belangrijke thema’s als massa-immigratie, klimaathysterie, woke en de toenemende macht van de EU die ON! aansnijdt worden gewaardeerd, blijkt uit de hoge waardering van ons opinieprogramma Ongehoord Nieuws door de kijker. ON! vertegenwoordigt een belangrijk politiek geluid in ons land, hetgeen ook blijkt uit de recente verkiezingsuitslag voor de Tweede Kamer. Onze omroep blijft zich inzetten om de ongehoorde stem van veel Nederlanders te vertolken.’
De NPO had Uslu verzocht te vergunning van ON! in te trekken omdat de extreemrechtse omroep herhaaldelijk de journalistieke codes schond en nepnieuws verspreidde, onder andere over corona en ‘racisme’ tegen witte mensen door zwarte mensen, die met het n-woord werden aangeduid door presentatrice Raisa Blommestijn.
De journalistieke code gaat wel strenger worden gehandhaafd en omroepen worden verplicht deze te ondertekenen, aldus Weyenberg. Dit betekent dat ON! straks wel een andere toon moet aanslaan, of alsnog de vergunning om te mogen uitzenden verliest.
In een zeer koud en somber weekend eind november was ik in Warschau voor een historisch symposium. Ofschoon het weinig met het thema daarvan te maken had, bracht de enige excursie ons naar het Polin-Museum in het gewezen Joodse ghetto. Dat bevindt zich in een modern gebouw aan het plein met het monument waarvoor de Duitse bondskanselier Willy Brandt in 1970 zijn befaamde knieval maakte.
Van alle Europese musea gewijd aan de Joodse geschiedenis die ik ken is dit misschien wel het meest indrukwekkende. Het schildert duizend jaar Joods leven in Polen, het land waar tot de Shoah eeuwenlang veruit de meeste Joden woonden – veel meer dan in het toenmalige Palestina.
Het wijst er daarmee ten overvloede opnieuw op, hoezeer het onterecht is om het jodendom gelijk te stellen met de staat Israël. Dat is momenteel extra relevant, omdat een deel van zowel de voor- als de tegenstanders van de Israëlische politiek dat graag doet. In dat opzicht hebben het sinds 7 oktober in Europa weer opgelaaide antisemitisme en anti-islamisme verwante oorzaken: Joden worden ook hier aangesproken op de wandaden van Israël, moslims op de wandaden van Hamas.
Wat hier ook aan bijdraagt, aan de andere kant, is dat veel Joodse kolonisten het zuiver Joodse karakter van Israël benadrukken. Zoals moslimfundamentalisten indertijd het zuiver islamitische karakter van het IS-kalifaat benadrukten. Beide groepen extremisten verlangen, op grond daarvan, solidariteit van ‘ware’ Joden c.q. moslims.
Het Polin-Museum maakt duidelijk dat het jodendom geenszins samenvalt met het joodse geloof
Hoe ingewikkeld tegelijk de fronten verlopen maakt het opportunisme van Benjamin Netanyahu en Recep Tayyip Erdogan duidelijk. Zij profileren zich nu wereldwijd als de woordvoerder van ‘hun’ Joden dan wel moslims. Netanyahu is dikke maatjes met de Hongaarse premier Viktor Orban, die zijn verkiezingscampagnes met antisemitische teksten doorspekt. En Erdogan op zijn beurt zwijgt over de onderdrukking van de Oeigoeren door Peking, want China is een profijtelijke handelspartner.
Waar Israël als gevolg van de bovenmatige voortplantingsijver in orthodoxe kring nu in een halve theocratie verandert, maakt het Polin-Museum bovendien duidelijk dat het jodendom geenszins samenvalt met het joodse geloof. Integendeel: de laatste anderhalve eeuw vóór de Duitse inval van 1939 tonen ook hier de grote emancipatie en secularisatie.
In dat opzicht bestaat een duidelijke parallel met mijn eigen Duitse familiegeschiedenis; genetisch ben ik een kwart Jood. Het betrof al generaties lang seculiere Rijnlandse Joden uit Keulen. Ze vierden zelfs Kerstmis, als een typisch Duits volksfeest, inclusief cadeautjes onder de kerstboom. Al zullen daarbij de liedjes over het Christuskind wel vervangen zijn door een ‘O Tannenbaum’.
Mijn oudvader Benjamin Frank – jaargang 1813 – was de laatste die nog wel eens op hoogtijdagen naar een synagoge ging, zoals veel katholieken zich nu alleen met Kerst en Pasen nog in de kerk vertonen. Mijn betovergrootvader David Frank was een door de filosoof Immanuel Kant geïnspireerde vrijdenker, die volledig met het geloof brak.
Hij was een jeugdvriend van de Duitse socialistenleider August Bebel; diens memoires staan nog met een opdracht in mijn ouderlijk huis in de kast. Zijn kinderen kregen dan ook als vanzelfsprekend Duitse namen: Ernst, Felix, Gerhard, Elise, Agnes – mijn overgrootmoeder. Háár oudste dochter was dan een van de eersten die buiten Joodse kring trouwde, met mijn protestantse grootvader uit het Ruhrgebied.
Deze latere generaties beschouwden zich ook allereerst als Duitsers, die als gevolg van de Joodse emancipatie in de negentiende eeuw ook in de Duitse samenleving integreerden. De eveneens uit een Joodse familie stammende man van mijn overgrootmoeder, Walter Löb, bracht het kort na 1900 aan de universiteit van Berlijn tot een vooraanstaand biochemicus, en daarmee zelfs tot een lemma in de Wikipedia.
Met het zionisme hadden zij weinig op. En evenmin als katholieke Duitsers massaal aandrang voelden om naar Rome te verkassen, voelden de meeste Joodse Duitsers die aandrang richting Jeruzalem. Duitsland was, tenminste tot Adolf Hitler, hun vanzelfsprekende vaderland. Als mijn zo-even reeds genoemde overoudoom Gerhard Frank in 1941 nog als laatste via Lissabon naar Cuba weet te ontkomen, schrijft hij aan zijn inmiddels naar Nederland uitgeweken zuster: ‘Ik kan niet beschrijven wat ik nu achter mij moet laten.’
Het zou wenselijk zijn als dát besef ook in Nederland, waar nu een kwart van de kiezers voor de gemakzuchtige antivluchtelingenretoriek van Wilders is bezweken, eens wat meer zou indalen.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
