Soner Atasoy, voormalig directeur van het islamitische Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam, heeft negen nieuwe islamitische middelbare scholen aangemeld. Ze dragen alle de naam Novum Saeculum Lyceum. Dat schrijft NRC.
‘Als hij slaagt, tellen Gouda, Veenendaal, Tilburg, Rijswijk, Nijmegen, Almere en Eindhoven vanaf 2026 hun eerste islamitische middelbare school, en breidt Atasoy het aanbod in Amsterdam en Utrecht uit,’ meldt de krant.
Het is nog maar de vraag of dat allemaal lukt. Zo werden in 2022 nagenoeg alle veertien middelbare-schoolplannen, waaronder vijf islamitische, afgewezen omdat de initatiefnemers onvoldoende hadden uitgewerkt hoe ze leerlingen met burgerschapsonderwijs democratische waarden wilden bijbrengen. Later kreeg een deel van die scholen overigens alsnog goedkeuring van het ministerie.
Atasoy voerde jarenlang een bittere strijd met de Nederlandse overheid. Zo vertraagde staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs, VVD) in 2016 de komst van het Haga Lyceum, totdat de Raad van State alsnog rijksfinanciering afdwong. In 2020 berispte de rechter minister Arie Slob (ChristenUnie), die probeerde Atasoy te laten opstappen vanwege vermeend wanbeheer en slecht burgerschapsonderwijs op zijn school. En ook minister Dennis Wiersma zat in Atasoys nek, toen die laatste in 2022 een private school wilde lanceren onder de naam Achterhuis Lyceum. Wiersma reageerde door privéonderwijs aan strengere regels te onderwerpen.
Ook ging burgemeester Femke Halsema in de fout, toen ze bekendmaakte dat de AIVD had gewaarschuwd voor Atasoy en zijn bij het Haga Lyceum betrokken broer. De twee verkeerden volgens de veiligheidsdienst sinds 2000 in een ‘salafistische en radicale omgeving’, hadden contact met Tsjetsjeense terroristen en stuurden de school een salafistische kant op. Deze verdenkingen waren ‘onvoldoende onderbouwd’ en ‘te ongenuanceerd’ was later echter het oordeel van toezichthouder CTIVD.
Het kabinet is gevallen. Vijf dagen daarna laat minister Sigrid Kaag weten dat de ernstige intimidaties en bedreigingen van de afgelopen periode een zware wissel op haar familie en op haarzelf hebben getrokken. Zij wil zich daarom voor de aankomende verkiezingen niet opnieuw beschikbaar stellen als lijsttrekker voor haar partij. Genoeg is genoeg.
Ons parlement gaat op reces, Nederland gaat op vakantie. En zo treedt ook in Den Haag de stilte in. Behalve wanneer ons land zo nu en dan even opschrikt door een bericht dat weer een Kamerlid de politiek gaat verlaten.
Ik herinner mij de onrust binnen de Joods gemeenschap in de jaren tachtig. In verschillende Europese steden vinden aanslagen plaats op synagogen. Ook voor de synagoge in Den Haag rijden daarom meerdere keren per dag de surveillanceauto’s van de politie langs. De deuren van het gebedshuis blijft tijdens de diensten van binnen af hermetisch gesloten.
Er waren momenten dat zelfs overwogen werd om de dienst maar niet door te laten gaan. De onrust en angst waren groot.
Maar ik herinner mij ook de goede zuster Wessels. Deze kloosterlinge kwam langs bij de joodse gemeente. ‘De synagoge opnieuw sluiten? Nooit van m’n leven. Dat hebben we ooit eerder gehad in ons land. Dat zijn we nog niet vergeten.’ De non riep de medezusters van haar congregatie bijeen. ‘Samen vormen wij een menselijke keten, een cordon van kloosterlingen rond het joodse gebedshuis. Ieder die kwaad wil zal eerst langs ons moeten.’ In goed overleg met de politie werd toch maar afgezien van deze moedige en indrukwekkende daad. Haar boodschap was duidelijk.
De gemeente Amsterdam had mij uitgenodigd om samen met toenmalig burgemeester Job Cohen een gesprek te voeren met burgers die zich zorgen maakten over de stad. Het was niet lang na de moord op Theo van Gogh.
Ik kwam aan op de plek waar de bijeenkomst zou worden gehouden, wat toentertijd niet echt een van de veiligste buurten van Amsterdam was. Zo gauw ik uit de auto wilde stappen, kwamen een viertal heren – nou ja, heren – op mij af. Ze uitten dreigende taal in mijn richting. Het had iets te maken met ‘Joden!’
Uit veiligheidsoverwegingen stapte ik maar weer in de auto en reed terug naar huis. Ik belde het kabinet van de burgemeester, vertelde wat er gebeurd was en verontschuldigde mij dat ik niet kon komen. Aan het einde van de middag werd ik gebeld door burgemeester Cohen. ‘Wat jammer, Lody, dat je er niet was. Dit kunnen we natuurlijk niet accepteren. Onze stad moet overal en altijd toegankelijk en veilig zijn voor iedere burger.’ Hij voegde eraan toen dat ‘het toch verstandig was dat ik onder de gegeven omstandigheden weer in de auto was gestapt’.
Wij zijn het die dat recht op veiligheid voor iedereen in onze omgeving moeten opeisen en tot stand brengen
Zijn woorden bleven in mijn hoofd nazingen. Die toegankelijkheid en die veiligheid zijn niet altijd vanzelfsprekendheden. Deze moeten geschapen worden en ook in stand worden gehouden. En dan echt niet alleen door de overheidsdiensten, zoals onze politie met achter de hand ook nog eens een Openbaar Ministerie. Nee, de eerste stappen liggen bij ons, burgers. Wij zijn het die dat recht op veiligheid voor iedereen in onze omgeving moeten opeisen en tot stand brengen. Zoals die brave zuster Wessels daartoe de eerste stappen nam.
Een van onze ministers voelt zich niet langer in staat om haar taak als bewindsvrouw uit te voeren. De dreigingen zijn voor haar en haar gezin niet meer te dragen. Haar kinderen vragen moeder om het ambt desnoods maar op te geven. Begrijpelijkerwijs neemt zij een besluit.
De Kamer gaat op reces. Ons land gaat op vakantie. Reces? Vakantie? Nee, ik verwacht van honderdvijftig parlementariërs geen cordon, een menselijke keten, overeenkomstig het idee van de Haagse congregatie van zusters dat wilden doen. Maar waar was de stem van onze volksvertegenwoordigers, dat het terugtreden van onze minister op deze gronden echt niet mag gebeuren? Er was parlementaire ongerustheid en de term ‘niet acceptabel’ gonsde door de gangen van het Kamergebouw. Maar dat was het dan.
Kiezen wij geen vertegenwoordigers die honderd procent staan voor het handhaven van vrijheid, veiligheid, rechtsorde en norm- en waardebesef? Volksvertegenwoordigers die een keihard ‘nee’ laten horen, wanneer de onveiligheid onze rechtsstaat zo ernstig bedreigt dat leden van onze ministerraad hun taken niet meer kunnen uitvoeren?
De stilte tijdens het reces laat zien dat niet alleen minister Kaag is teruggetreden. Het laat zien dat we niet proactief handelen met alle middelen die er zijn – en die middelen die zijn er – om de minister samen met haar gezin veilig in het zadel te houden. Het toont ons dat een goed deel van ons parlementair instituut hard aan vervanging toe is.
Hopelijk brengen de komende verkiezingen ook in dit opzicht nieuw elan. Het motto heb ik wel in mijn hoofd. De woorden van Job Cohen: ‘ons land moet overal en altijd toegankelijk en veilig zijn voor iedere burger van ons land’. En de daadkracht van zuster Wessels. Moge zij rusten in vrede.
Het kabinet viel vanwege onenigheid over het beperken van asielmigratie. Alleen asielzoekers bedreigd met vervolging zouden nog de a-status krijgen. Asielzoekers op de vlucht voor een algemeen gevaar zoals oorlog krijgen slechts de b-status. De VVD wilde voor deze groep alleen nog maar een kort verblijfsrecht zonder recht op gezinshereniging. Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie vonden dit te streng en dus maakte Rutte er een eind aan.
Moest het kabinet hier per se over vallen? Politicoloog en onderzoeker Ewoud Butter heeft zijn bedenkingen. In ons magazine betoogt hij dat de val van het kabinet-Rutte te maken had met verkeerde beeldvorming over een zogenaamde asielcrisis. De VVD, die de stekker uit het kabinet trok, liet zich leiden door een struikelstrategie. Vlak na de kabinetsval beweerde VVD-coryfee Henk Kamp bij Nieuwsuur dat zich vorig jaar 400.000 immigranten in Nederland vestigden. Hij ‘vergat’ erbij te zeggen dat in hetzelfde jaar 170.000 mensen het land verlieten. Hij suggereerde bovendien dat het voornamelijk om asielzoekers ging, terwijl de overgrote meerderheid van de immigranten naar Nederland komt als arbeidsmigrant, expat of student. Of ze maken gebruik van het vrij reizen binnen de Europese Unie, of komen hier wonen om te trouwen met een Nederlandse partner.
Schrijver Arnon Grunberg constateert dat 12 procent van alle immigranten asielzoekers zijn. Hoogleraar Leo Lucassen stelt vast dat hooguit vijf procent van die asielzoekers komt uit ‘zogenaamd veilige landen als Marokko en Tunesië’. En onderzoekjournalist Chris Klomp concludeert op basis van onderzoek naar de misdaadcijfers onder asielzoekers dat rechtse politici en voornamelijk PVV-leider Geert Wilders cijfers verdraaien om angst te zaaien. De bekendste leugen is waarschijnlijk dat er jaarlijks een stad ter grootte van Deventer bij komt door instroom van asielzoekers. Lucassen heeft de feiten: het gaat gemiddeld om 11.000 mensen per jaar.
Door de cijfers en waarheden te verdraaien, creëren de VVD en andere rechtse partijen een frame van dat ‘de Ander’ onze samenleving overspoelt en bedreigt. Dat zijn niet de immigranten of studenten uit Europa of de vluchtelingen uit Oekraïne, maar asielzoekers met een kleurtje of islamitische achtergrond. Met deze gevaarlijke boodschap zaaien ze onrust en angst onder de bevolking en ondermijnen ze het evenwicht in de samenleving.
Of de cijfers rond de vluchtelingencrisis daadwerkelijk noopten tot de val van het kabinet is maar de vraag. De VVD klopte de onrust nogal op – alsof Mark Rutte het tijd vond om te vertrekken. Het kabinet was al eerder bijna vastgelopen op onderwerpen als institutionele discriminatie, stikstof, woningnood, Gronings gas en armoede. Dat zijn echte problemen, waarvoor de VVD in de afgelopen periode verantwoordelijk was. Struikelen omdat je de rug recht houdt op het migratiethema komt de liberalen misschien zelfs goed uit. Het falen op al die hoofdpijndossiers raakt erdoor op de achtergrond. Best prettig als er verkiezingen aankomen.
Door de cijfers en waarheden te verdraaien, creëren de VVD en andere rechtse partijen een frame van dat ‘de Ander’ onze samenleving overspoelt en bedreigt
De linkse concurrentie staat erbij en kijkt ernaar. Waar de VVD van de vermeende migrantencrisis een halszaak maakte, bleef links zonder duidelijk verhaal. Weet iemand wat links met dit thema wil? Het ontbreekt aan een heldere en realistische visie op dit thema. Hierdoor krijgt rechts alle ruimte en boekt bovendien succes. Op deze wereldbol lopen inmiddels meer dan honderd miljoen vluchtelingen rond en de meeste willen naar het Westen omdat het hier veilig is. Rijp en groen door elkaar heen, maar een duidelijk onderscheid wordt niet gemaakt door de linkse partijen. Daarmee hebben ze zichzelf afgelopen periode in een lastige positie gemanoeuvreerd.
Links moet een duidelijke visie ontwikkelen op dit thema. Want anders kan rechts – onterecht – blijven roepen dat links iedereen wil opvangen en de grenzen wagenwijd open wil zetten.
Wie is een echte vluchteling? Dat is niet alle gevallen eenvoudig te beoordelen, maar zeker is dat wie in het land van herkomst gevaar loopt, vervolgd of gemarteld wordt of vlucht voor oorlog de vluchtelingstatus moet krijgen. Als de IND niet in staat is om snel aanvragen te beoordelen en af te handelen, falen we. Gezinnen die na verloop van jaren in ons land geworteld zijn, kunnen niet worden uitgezet, dat is een kwestie van humaniteit. Laten we dit soort heldere keuzen maken om onrust weg te nemen en draagvlak veilig te stellen onder heel veel nuchtere Nederlanders die juist positief staan tegenover het opvangen van mensen die het echt nodig hebben.
Wie de kool en de geit wil sparen, is misschien een goed mens, maar geen goed politicus.
De Britse hoogleraar David Miller ligt onder vuur, omdat hij op 6 augustus op X (ex-Twitter) stelde dat antisemitisme tegenwoordig nauwelijks nog een probleem is en dat joden juist oververtegenwoordigd zijn in posities van culturele, economische en politieke macht.
Miller is al langer omstreden. Hij werd in 2021 ontslagen door de Universiteit van Bristol, vanwege zijn uitgesproken anti-Israëlische activisme. Linkse, pro-Palestijnse academici en activisten steunden hem toen, maar velen trekken nu de handen van hem af.
Volgens de website Socialist Worker van de Internationale Socialisten, heeft Miller met zijn tweet van 6 augustus ‘een grens overschreden’. Millers beweringen ‘vegen alle Joden op één hoop, zonder enige erkenning van klasseverschillen en andere verschillen. Miller richt zich op Joden, niet op de feitelijke heersende klasse, en speelt in op het idee dat Joden ultrarijk en manipulatief zijn.’
Het Brits Comité voor de Universiteiten van Palestina nam op 18 augustus ook afstand van Miller. ‘Miller negeert het voortbestaan van antisemitisme in Europa en Amerika, en de toename ervan in de afgelopen decennia met de opkomst van populistische bewegingen en de heropleving van fascistische organisaties. (…) Zijn bewering van ‘oververtegenwoordiging’ moedigt onvermijdelijk vijandigheid jegens Joden aan. En door ‘Joden’ als een homogene entiteit te behandelen, laat zijn bericht een karakteristiek kenmerk van alle vormen van racisme zien.’
Toch krijgt Miller ook steun. De linkse antizionist Tony Greenstein, zelf joods, stelt in een opinieartikel voor Middle East Monitor dat de wetenschapper zijn bericht misschien zorgvuldiger had kunnen formuleren, maar dat er niets antisemitisch aan was.
De Deense regering kondigt een wet aan die het verbranden van heilige boeken, zoals de koran, verbiedt. ‘Denemarken wordt gezien als een land dat beledigingen en minachting van culturen, religies en tradities van andere landen faciliteert’, aldus de regering.
Dat meldt Euronews. De ophef rond koranverbrandingen heeft de Denen niet onberoerd gelaten, meldt de site. Sinds vorig jaar lopen de spanningen tussen islamofobe koranverbranders en moslims over de hele wereld op. Zo reageerden Turkije en Pakistan verontwaardigd op het verscheuren van een koran in Denemarken en Nederland en is de Nederlandse ambassadeur in Turkije op het matje geroepen.
Denemarken lijkt nu op te schuiven in de discussie of koranverbrandingen onder de vrijheid van meningsuiting vallen of niet. Die vrijheid is ook met een verbod nog steeds gewaarborgd, volgens de Deense regering. Het wetsvoorstel is een uitbreiding van het bestaande verbod op het verbranden van buitenlandse vlaggen met de volgende toevoeging: ‘het verbieden van de ongepaste behandeling van objecten die belangrijk zijn voor religieuze gemeenschappen’, aldus de Deense justitieminister Peter Hummelgaard.
‘Deze wet maakt de publieke verbranding van de koran of de bijbel strafbaar. Het gaat om handelingen die in het openbaar plaatsvinden of acties met de intentie om de ontheiliging van boeken aan te wakkeren onder een breder groep.’ De wet legt boetes en een gevangenisstraf van maximaal twee jaar op voor de delicten.
Volgens Hummelgaard dienen de koranverbranding geen ander doel doel dan ‘het verspreiden van verdeeldheid in een wereld dat eenheid nodig heeft’.
Bij graafwerkzaamheden op Sint Eustatius zijn waarschijnlijk de resten van een dorp van tot slaaf gemaakte Afrikanen vernietigd. Een constructiebedrijf kreeg hiervoor ten onrechte toestemming van het Sint Eustatius Center for Archaeological Research (SECAR).
SECAR heeft als taak om op te komen voor archeologisch erfgoed. Een derde van het voormalige dorp is door de werkzaamheden vernietigd.
Activist Kenneth Cuvalay, directeur van de St. Eustatius Afrikan Burial Ground Alliance die zich inzet voor Afrikaans-Caribisch erfgoed, eist in reactie op de blunder ontbinding van SECAR. Cuvalay stelt dat SECAR niet de belangen van Sint Eustatius dient, maar die van Nederland en de Verenigde Staten. Van de zeven bestuursleden komt er volgens hem maar een van het eiland. Twee bestuursleden zijn Nederlanders, vier zijn Amerikanen. Ook beschuldigt Cuvalay oud-directeuren ervan opgegraven artefacten stiekem te hebben gestolen en van het eiland gesmokkeld.
‘De reputatie van de organisatie is te zwaar aangetast en het bestuur staat elke noodzakelijke verandering in de weg’, vindt Cuvalay. ‘Het is een monster van het koloniale verleden, een symbool van uitbuiting en marginalisering van ons Afrikaanse culturele erfgoed. Er moet een nieuwe archeologische organisatie komen op Sint Eustatius, een nieuw bestuur met leden uit de Afrikaanse diasporagemeenschap zelf die in staat zijn de inwoners van Sint Eustatius intensief en voor de lange termijn te betrekken bij hun erfgoed.’
Sint Eustatius is een van de Bovenwindse Eilanden in het Caribische deel van Nederland en vormt sinds 2010 een bijzondere gemeente.
‘Je kan elke dag schelden op de zon, de volgende dag komt hij gewoon weer op. Zo komen er ook duizenden korans terug, hoeveel ze er ook mogen verscheuren of verbranden’, leest de psycholoog Serdar Isik uit een briefje voor de Zweedse ambassade in Den Haag. Hij deed vrijdag mee aan het protest van Nederlandse moslims tegen koranverbrandingen.
Dat meldt de Turkse nieuwssite Sonhaber. Volgens Isik zijn koranverscheuringen onder begeleiding van en gefaciliteerd door de politie een ‘racistische daad’. Hij heeft ook kritiek op de burgemeester Jan van Zanen. ‘Het doet pijn dat racisten en fascisten de waarden van meer dan een miljoen moslims in Nederland mogen verscheuren’, aldus Isik. ‘Wij zullen nooit zwijgen over aanvallen op de koran en we zullen de vreedzame boodschap van het heilige boek altijd verkondigen’, zegt hij.
De bonte stoet aan moslims liep met korans in de hand vanaf het Malieveld langs de ambassades van Denemarken en Zweden. Onder koranrecitaties en slogans zoals ‘shame on you, shame on you’ eisen ze dat ‘de religieuze vrede’ in Nederland bewaakt wordt middels een wetsvoorstel dat koranontheilingen verbiedt. In Denemarken ligt er al zo’n wetsvoorstel van de regering.
Weer is het raak: een Nederlandse moslim wordt in het buitenland aangehouden omdat hij – zonder het te weten – op een terreurlijst blijkt te staan. Een Marokkaanse Nederlander uit Tilburg zit al ruim een maand onder zeer slechte omstandigheden gevangen in Spanje. Denk spreekt hier minister Dilan Yesilgöz (Justitie) op aan. De advocaat van de man stelt dat hij nog lange tijd vast zal blijven zitten, als Nederland zich niet inzet voor zijn vrijlating.
Het is inmiddels een bekend fenomeen. In het kader van de strijd tegen terreur zijn diverse Nederlanders op buitenlandse terreurlijsten terecht gekomen. Ze ontdekken dit op een harde manier: op vakantie zet de politie hen aan de kant van de weg, of mogen ze een bepaald land niet in.
Het onderzoeksjournalistieke programma Argos besteedde er vorig jaar al aandacht aan op radio en televisie. Ook kranten als NRC en Nederlands Dagblad schreven erover. In maart berichtte de Kanttekening over een rechtszaak die actiegroep Muslim Rights Watch Nederland (MRWN) begint tegen de staat. De groep komt op voor de rechten van moslims, vooral waar die in het geding zijn – zoals door het boerkaverbod en bij de twee jaar geleden grootschalige undercover onderzoeken in moskeeën.
MRWN roept al langere tijd de Nederlandse overheid op om in actie te komen en onderdanen te helpen van terreurlijsten af te komen. Minister van Justitie Dilan Yesilgöz – de huidige VVD-leider – is tot nog toe niet bereid iets te doen. Slachtoffers moeten zelf maar zorgen dat ze van die internationale terreurlijsten verwijderd worden.
Jihadistische groep
Afgelopen maand is er een nieuw hoofdstuk aan de affaire toegevoegd. Een Tilburger was op weg met zijn gezin, voor een vakantie in Marokko. Tijdens een overnachting in Spanje werd hij gearresteerd. ‘Er werd ’s ochtends keihard op de deur gebonkt van onze hotelkamer’, vertelt hij, anoniem, aan NRC. ‘Vier agenten namen mij mee naar het politiebureau.’ Daar ontdekte hij dat Spanje hem ervan verdenkt lid te zijn van een Arnhemse ‘islamitisch-jihadistische groep’.
Het frappante is: Nederland weet zelf van niets. Het Openbaar Ministerie geeft aan geen idee te hebben waar de man van wordt verdacht. De politie stelt eveneens geen verdenking te hebben – en heeft ook geen informatie over de man gedeeld met Spanje. Hij woonde voorheen in Arnhem en heeft daar, als praktiserend moslim, een islamitisch netwerk. Onder zijn contacten is er ook iemand die vroeger radicale ideeën had. Uit de reportages van Argos is gebleken dat dit in andere gevallen reden was voor Nederlandse instanties om ‘uit voorzorg’ andere landen te waarschuwen voor iemand.
De man zit sinds 24 juli in de gevangenis, voor een periode van maximaal zestig dagen, in afwachting van uitzetting. Hij zou van 2022 tot 2032 niet in Spanje mogen verblijven. Zijn advocaat spreekt van een compleet unieke zaak. MRWN staat hem bij in een poging hem naar Nederland te laten terugkeren. De groep is ‘de fel brandende ster die mij bijstaat, ook op moreel vlak’, meldt de man in het Algemeen Dagblad.
De Nederlandse overheid doet vooralsnog niets om de man te helpen. Wel is Denk in actie gekomen en stelt Kamervragen aan Yesilgöz. ‘Dit stinkt gewoon naar etnisch profileren’, meldt beoogd partijleider Stephan van Baarle. ‘Nederland is geen politiestaat.’
Uitwerpselen
MRWN publiceerde enkele dagboekfragmenten van de Tilburger, waarin hij vertelt hoe een en ander verliep na zijn arrestatie. Op 24 juli schreef hij: ‘Plots wordt me gevraagd alle spullen die ik bij mij heb op tafel te leggen, ik geef gehoor aan dit verzoek en leeg mijn broekzakken maar ik ben niet meer helemaal helder van geest, mijn gedachten dwalen af. Ik leg mijn telefoon, mijn portemonnee, mijn horloge en mijn bril neer en realiseer me niet hoe ernstig de situatie is waarin ik me verkeer, ik kan niet meer helder nadenken. De spullen worden in een seal bag gedaan met mijn gegevens erop en ik word door twee agenten naar een cel begeleid. Ik krijg een soort van dunne matras en een deken mee. Terwijl ik de cel in loop, ruik ik de sterke geur van urine en uitwerpselen. De cellen hebben blijkbaar een eigen toilet zonder deur en iedere keer dat iemand er gebruik van maakt treft me een vlaag van deze uiterst onaangename geuren. Als de agenten de cel afsluiten en weglopen bestijgt mij het gevoel van wanhoop.’
Deze week reisde MRWN naar Spanje. Daar bezocht onder anderen woordvoerder Adil el Kanfoudi de Tilburgse man. De situatie is volgens hem ‘onhoudbaar’. ‘Ze zitten met zes personen in een kleine ruimte opgesloten, waarbij de andere gevangenen continu in de cel hasj en sigaretten roken. De broeder rookt zelf niet en kan slecht tegen de geur. Ondanks dat roken formeel niet toegestaan is in de cel, wordt er niet tegen opgetreden. Daarnaast zijn er conflicten en vechtpartijen tussen de gevangenen (die drugs gebruiken). De broeder probeert zich afzijdig te houden, maar wordt door andere gevangenen de conflicten in getrokken en uitgedaagd. De broeder is zelfs fysiek aangevallen. Vandaag is hij als gevolg van een verwonding aan zijn hand bij een arts geweest.’
Humphrey Mijnals: zelfs grote voetbalfans zullen de naam van deze eerste Surinaamse voetballer in Oranje niet kennen. Maar de foto’s van de omhaal die hij maakte bij zijn debuut voor het Nederlands elftal in 1960, dat speelde tegen Bulgarije, gingen de hele wereld over. Zondag verscheen er een biografie over Mijnals.
De verdediger van USV Elinkwijk viel al jong op. Hij was een van de eerste voetballers die vanuit Suriname naar het Nederlandse betaalde voetbal ging. Hij was de eerste voetballer van kleur van Oranje.
Journalist en sportschrijver Danny van der Linden kwam op het idee een boek te schrijven over de in 2019 overleden Mijnals, vanwege diens befaamde omhaal: ‘Ik was bezig met een boek over de keeper Frans de Munck, ook wel bekend als ’De Zwarte Panter‘, toen de wedstrijd tegen Bulgarije ter sprake kwam. Toen Mijnals hier voetbalde, waren er ook nog niet veel Surinamers in Nederland. Dus ik was erg benieuwd hoe het was voor een Surinamer om te voetballen in een land waar bijna alleen witte mensen wonen.’
Van der Linden wist wel dat er destijds veel racisme was, ‘maar dat het zo erg was wist ik weer niet. Waar ik achter kwam was dat Surinaamse voetballers racistisch werden aangesproken door witte mensen. Ze vroegen hen: ’Jij hebt een donkere huidskleur, maar is je bloed wel rood?’ Ze zagen de voetballers niet als mens, maar als buitenaardse figuren. Het lijkt zo onwerkelijk hoe we in die tijd omgingen met mensen van een andere kleur.’
Mijnals, geboren in 1930, maakte op vijfentwintigjarige leeftijd de transfer van SV Robinhood in Paramaribo naar Utrechtse Sportvereniging Elinkwijk. Hoe kwam zijn voetbaltransfer tot stand? ‘Er was destijds een kerkgemeenschap uit Zeist met veel bekeringsijver’, vertelt Van der Linden. ‘Ze wilden mensen in andere landen, zoals Suriname, helpen door hen over het christendom te vertellen. Bij de kerkgemeenschap werkte een dominee die erg geïnteresseerd was in voetbal.’
Vier Surinaamse voetballers kwamen in 1963 samen op een reünie. Humphrey Mijnals (links), Jozef Siahaya, Michel Kruin en Edwin Sparendam (beeld: Harry Pot/ Wikimedia Commons)
SV Robinhood was een van de voetbalclubs van Suriname en had een uitstekend elftal. ‘De club was een paar keer landskampioen geworden toen de dominee voor Robinhood kindersportactiviteiten mocht organiseren. Hij zag Humphrey en zijn broers spelen en kwam in contact met de familie. Hij zag potentie in Humphrey, maar ook in zijn broer Frank. Het waren fysiek en technisch sterke voetballers. Hij wilde proberen om hen naar Nederland te halen. De dominee had connecties bij Feyenoord, maar die club vond het te lastig, waarna hij het bij Elinkwijk is gaan proberen. Na Humphrey kwam ook Frank naar Elinkwijk. Later kwamen daar spelers als Michel Kruin, Charly Marbach en Erwin Sparendam bij. Zo ontstond er een hele Surinaamse enclave bij Elinkwijk.’
Ondanks de contacten was het nog steeds een hele klus om de transfer waar te maken: ‘Elinkwijk had tegen de dominee gezegd dat hij Mijnals maar eens langs moest sturen, maar dat ging toen niet zo makkelijk. Er werden goede afspraken gemaakt en ze kregen een contract als ze arriveerden, op basis van wat de dominee had gezegd. Na een lange bootreis kon Humphrey een contract tekenen. Het betaald voetbal in Nederland bestond toen nog uit semiprofessionele voetballers.’
Van der Linden vervolgt: ‘Eenmaal in Nederland kwam Humphrey in een totaal ander klimaat. Van het zonnige Paramaribo naar de koude stad Utrecht. Hij kreeg ook de vraag of hij niet bang was voor de kou. Hierop antwoordde hij: ’Kou? Ik weet niet wat kou is’. Zijn debuut tegen Sparta Rotterdam was vanwege de kou ook erg lastig. Hij moest op een ijzig veld voetballen en werd door een tegenstander de wedstrijd uitgeschopt. Ook het publiek zag dat hij het moeilijk had, waarna er bijvoorbeeld te horen was: ‘Plak een postzegel op zijn kont een stuur hem terug naar Suriname!’
Danny van der Linden (beeld: Danny van der Linden)
Het koude welkom hield Mijnals niet tegen, vervolgt Van der Linden. ‘Door zijn positieve instelling, zijn doorzettingsvermogen en zijn vriendelijkheid heeft Mijnals zich voetballend weten waar te maken. Na een paar weken begon Humphrey te wennen aan Nederland en zagen ook de trainer en het publiek de kracht van de speler.’
Na bijna vier jaar bij Elinkwijk te hebben gespeeld werd Humphrey geselecteerd voor het Nederlands elftal, maar wel op een andere manier dan dat het nu gaat, vertelt Van der Linden: ‘Nu kiest een bondscoach de selectie, maar in die tijd was dat niet zo. De bondscoach kreeg van een keuzecommissie een aantal spelers toegewezen, waarmee hij een elftal moest samenstellen.’
Humphrey zat in eerste instantie niet bij die spelers, maar door een blessure van een andere voetballer kwam hij toch bij de selectie: ‘Bij zijn debuut speelde Humphrey goed, maar wat het meest opviel was de omhaal. Een omhaal was in die tijd niet gangbaar, bijna niemand kende het eigenlijk. Na afloop van de wedstrijd zei Humphrey dat de omhaal in Suriname en Brazilië, waar hij ook had gevoetbald, vrij normaal is. Voetballegende Hans Kraay sr. zei over de omhaal: ‘Als een Nederlander het zou proberen, scheurt hij al zijn spieren‘. Door de actie was Humprey de held van de dag. Na afloop, van de met 4-2 gewonnen wedstrijd tegen Bulgerije, werd hij op de schouders genomen door een groep Elinkwijk-supporters. Zij waren met bussen naar het Olympisch stadion in Amsterdam gereisd.’
‘Eenmaal in Nederland kwam Humphrey in een totaal ander klimaat. Van het zonnige Paramaribo naar de koude stad Utrecht’
Na zijn succesvolle debuut mocht Humphrey mee op reis met Oranje, waaronder naar Suriname: ‘Tijdens de reis kwam Humphrey weinig aan spelen toe. Hij was ook gepikeerd dat hij weinig speeltijd kreeg tegen Suriname, waar hij een grote achterban had.’
De reis was geen succes voor Humphrey. Het werd uiteindelijk ook het einde van zijn carrière bij het Nederlands elftal, vervolgt Van der Linden: ‘Na afloop van de wedstrijden stelde een journalist op Schiphol de vraag hoe het was om in Suriname te voetballen. Humphrey reageerde dat hij er geen bal aan vond, omdat hij nauwelijks had gespeeld, niet wetende dat twee officials van de KNVB aan het meeluisteren waren. Ze dachten dat Humphrey veel te negatief was en dat hij niet meer voor het Nederlands elftal wilde spelen.’
(beeld: Danny van der Linden)
Maar Humprey Mijnals was een pionier. Volgens zijn biograaf Van der Linden maakte de Surinaamse voetballer de weg vrij voor de eerste multiculturele voetballers bij het Nederlands Elftal, ofschoon het nog wel even duurde voordat er een nieuwe voetballer van kleur werd geselecteerd: ‘Humphrey was de eerste, maar daarna duurde het tot eind jaren zeventig voordat de tweede Surinaamse voetballer in het Nederlands elftal kwam. Daarna kwamen de grote namen, zoals Ruud Gullit en Frank Rijkaard, die uiteindelijk Oranje hebben geholpen aan de grootste prijs, het Europese Kampioenschap in 1988.’
Danny van der Linden, Minna (Lusus publishing, 2023), 21,95 euro, www.humphreymijnals.nl.
Volgens Rabin Baldewsingh zullen er straks meer mensen naar de rechter stappen bij vermoeden van institutioneel racisme. De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme reageerde op de uitspraak van de rechter, die de Haagse As-Soennah-moskee in het gelijk stelde in een zaak tegen de Belastingdienst.
Volgens de rechter heeft de Belastingdienst er ten onrechte voor gezorgd dat de As-Soennah-moskee de ANBI-status verloor, die het mogelijk maakt dat giften kunnen worden afgetrokken van de belasting, bericht Omroep West. Aanleiding van het intrekken van de ANBI-status in 2018 was een onderzoek naar de moskee door de fiscus. Volgens As-Soennah was de islamitische achtergrond van de moskee reden van het onderzoek. De rechter ging hier in mee. De Belastingdienst had een ‘verhoogde belangstelling’ voor giften aan moskeeën, en zag islamitische gebedshuizen ‘op zichzelf reeds als frauderisico’.
De Belastingsdienst weigerde stukken te verstrekken aan de rechtbank over de gebruikte selectiecriteria. Hierdoor sluit de rechter niet uit dat de moskee vanwege haar islamitische achtergrond doelwit werd van fiscaal onderzoek, en dus dat de Belastingdienst zich schuldig heeft gemaakt aan discriminatie.
De Belastingdienst beraadt zich nu op hoger beroep.
Het onderzoek naar mogelijke fraude door moskeeën werd gedaan door het Combiteam Aanpak Facilitators (CAF), dat in een memo schreef dat giftenfraude zich ‘met name’ zou voordoen binnen de ‘islamitische gemeenschap’ en niet zozeer bij andere geloofsgemeenschappen. CAF onderzocht ook ouders die mogelijk zouden frauderen met de toeslagen. Dit leidde tot de beruchte Toeslagenaffaire, waarbij vele ouders ten onrechte als fraudeurs werden bestempeld.
Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme Rabin Baldewsingh verwacht nu meer rechtszaken, zegt hij tegen Leidsch Dagblad. ‘Het zelflerend vermogen van bestuurlijk Nederland laat te wensen over, dus is het belangrijk dat de samenleving het heft in eigen hand neemt door de juridische weg te bewandelen.’ De zaak van de As-Soennah-moskee laat volgens hem zien dat er nog altijd ‘een ongefundeerd geïnstitutionaliseerd wantrouwen is richting moslims en de moslimgemeenschap’. Dit bevestigt volgens hem ‘opnieuw het gevoel dat moslims al jaren hebben, namelijk dat ze in onze samenleving gezien worden als bedreiging, als een groep die er niet bij hoort.’
Denk-fractievoorzitter Stephan van Baarle heeft aangekondigd Kamervragen te zullen stellen. ‘Waar komt deze bevooroordeelde jacht vandaan?’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
