15.4 C
Amsterdam
Home Blog Pagina 719

‘Moslims spugen op onze groenten’: corona-nepnieuws in India

Tieme Hermans
-
1
‘Moslims spugen op onze groenten’: corona-nepnieuws in India

Terwijl het aantal coronabesmettingen in India steeds verder oploopt, maakt de overheid zich ook zorgen over de golf van nepnieuws die het land overspoelt.

‘We moeten met 1,3 miljard mensen tegelijk zo hard mogelijk klappen en toeteren op schelphoorns. Om zóveel vibraties te creëren, dat het virus al zijn kracht verliest.’

Dit broodje-aapverhaal ging viraal in India, net als een bericht dat satellietbeelden van NASA zouden hebben aangetoond dat het coronavirus zich terugtrok uit India. In reactie op dat – onware – nieuwsbericht gingen veel mensen joelend de straat op, in de waan dat het virus verslagen was.

In India worden veel nepnieuwsberichten de wereld in geslingerd. De coronapandemie heeft dat alleen maar versterkt. De nieuwe desinformatiegolf omvat adviezen over obscure geneesmiddelen, complottheorieën, vervalste overheidsmededelingen en discriminerende uitingen jegens de eeuwige zondebok: moslims.

Nepnieuws leidt tot schrijnende situaties. Ondanks de strenge lockdown in India verzamelden zich op 14 april duizenden gestrande arbeidsmigranten zich op een van de treinstations van Mumbai: speciale treinen zouden hen naar huis brengen. Helaas voor hen bleek het nepnieuws te zijn en strandde de massa in en rondom het gesloten station.

De door de lockdown werk- en dakloos geworden migranten eisten eten en hulp om naar hun geboorteplaats terug te gaan, aangezien ze nu al weken in provisorische opvangkampen opgesloten zitten. Terwijl de politie de demonstranten met stokken uiteen dreef, ging de overheid op zoek naar de maker van het nepnieuws.

‘Hoe kon ik nou weten dat het bericht over de speciale trein nep was?’, vraagt de migrant Kumar (52) zich af. Hij kreeg vorig jaar zijn eerste smartphone van zijn oudste dochter, maar weet er nog altijd maar amper raad mee.

‘Ik open WhatsApp en Facebook en zie vrienden allerlei nieuws delen over het virus en kansen om eindelijk naar huis te gaan. Mensen zijn slim; ze spelen in op onze wanhoop om hier weg te komen. Nu staan we hier opeengepakt, krijgen we klappen van de politie en moeten we maar weer terug naar ons kamp.’

‘Hoe kon ik nou weten dat het bericht over de speciale trein nep was?’

Feiten checken

Gephotoshopte nepberichten van de Indiase overheid, de Wereldgezondheidsorganisatie, banken, uitkeringsinstanties en goede doelen terroriseren telefoons van Indiërs. Zij weten vaak niet wat waar is. Op WhatsApp-groepen worden massaal berichten rondgestuurd over verlenging van de lockdown in het land, het sluiten van horeca tot in oktober en de mogelijke oorzaken van het coronavirus.

Ook krijgen gebruikers spam op hun telefoons van oplichters die mensen proberen te lokken met aanbiedingen van telefoonaanbieders en overheidsuitkeringen voor nieuwe werklozen. Daarnaast doen berichten de ronde over zogenaamde huismiddeltjes als knoflookthee, een stevige klap op de rug of anti-coronamatrassen. Ook geloven veel mensen dat als je tien seconden je adem in kunt houden zonder te hoesten, je het virus niet hebt.

In een land waar dorpsroddels vaak de eerste bron van nieuwsgaring zijn, groeide digitale communicatie al snel uit tot een medium dat vatbaar is voor fraude en vervalsing. Zo worden bewerkte video’s, ongeverifieerde advertenties en geruchten op social media doorgaans voor waar aangenomen. Hierdoor is nepnieuws een enorm probleem in India, te meer omdat het soms aanspoort tot geweld. Zo werden de rellen in Noordoost-Delhi van begin dit jaar aangewakkerd door valse beschuldigingen en haatzaaierij via social media.

De gestrande Italiaanse toeriste Martina (34) zit in een WhatsApp-groep met tientallen landgenoten, die in India vast zijn komen te zitten door de lockdown. ‘Elke dag worden er berichten gedeeld over het virus en de overheidsmaatregelen, maar vaak kom ik er na twee minuten googlen al achter dat de berichten niet kloppen. Daarom kan het geen kwaad om te checken of al dit breaking news ook door de grote kranten gedeeld wordt. Gelukkig zijn er ook goede websites in India die feiten checken en de waarheid van al dan niet echte overheidsdocumenten verifiëren.’

Dit nepnieuwsbericht dat satellietbeelden van NASA zouden hebben aangetoond dat het coronavirus zich terugtrok uit India ging viral in India (Foto: Wikimedia Commons)

Bewustwording

De Indiase overheid is niet blij met het nepnieuws, omdat dit voor onrust zorgt. ‘De overheid wil de grote IT-bedrijven aansporen om authentieke content te promoten en misleidend nieuws te verwijderen’, aldus een overheidsmedewerker tegen the Economic Times.

Afgelopen maand was er intensief contact tussen de regering en bedrijven als Facebook, WhatsApp en Twitter. India wil in samenwerking met deze social mediabedrijven bewustwordingscampagnes lanceren, zodat nepnieuws minder snel verspreid wordt. Hierop kwam Facebook met een zogenaamde chatbot, die gebruikers op de pagina van de Indiase overheid helpt om nieuwsberichten te rectificeren.

India heeft geen specifieke wet om nepnieuws te bestraffen, maar kan zich beroepen op een oude wet die het fabriceren, publiceren of verspreiden van verklaringen, geruchten of rapporten die angst of onrust kunnen veroorzaken strafbaar stelt. Een andere wet verbiedt het verspreiden van een vals alarm tijdens een ramp, of het verspreiden van onwaarheden over de ernst of omvang ervan.

Sinds de lockdown zijn er door het hele land al meer dan duizend mensen gearresteerd op deze gronden. Een van de meer opvallende zaken was de arrestatie van ‘Corona Wala Baba’: deze zelfbenoemde ‘corona-monnik’ smeerde mensen voor tien cent een talisman aan die het virus zogenaamd zou tegenhouden.

Ook de Verenigde Naties maken zich grote zorgen over het gevaar van nepnieuws tijdens de coronacrisis. Secretaris-generaal Antonio Guterres sprak deze maand over een wereldwijde misinfodemic: het delen van schadelijke gezondheidsadviezen op social media, die mensenlevens in gevaar kan brengen. Ook waarschuwde hij voor haatberichten die minderheden tot zondebok maken.

‘Als wij, hindoes, niet samenwerken, staan ons grote problemen te wachten’

Zondebok

In India worden veel haatberichten verspreid. In het bijzonder moslims zijn hierin de kop van jut. Zo circuleren er gemanipuleerde filmpjes en geluidsopnames die zogenaamd bewijs zouden leveren dat moslims uit zijn op de verspreiding van het virus.

Recent ging een audio-opname viraal ging op WhatsApp, waarin een man uit de staat Gujarat mensen waarschuwt voor islamitische groente- en fruitverkopers. Zij zouden expres op hun koopwaren spugen, om zo het virus te verspreiden.

‘Er begint twijfel te ontstaan’, zegt de man op onheilspellende toon. ‘Als wij, hindoes, niet samenwerken, staan ons grote problemen te wachten. Het is mogelijk dat zij hun jihad op deze manier houden. Ze komen naar hindoewijken om jihadistisch op onze groenten te spugen.’

In andere nepnieuwsberichten wordt gesteld dat moslims in restaurants aan bestek likken, collectief niezen, zich in moskeeën schuilhouden – om maar niet getest te worden – en spugen op agenten.

Overigens zijn Indiase moslims ook gevoelig voor nepnieuws. Zo werd een medisch team in de noordelijke staat Madhya Pradesh met stenen bekogeld toen zij in een islamitische wijk op zoek waren naar iemand die met een coronapatiënt in contact was geweest. Volgens een vals WhatsApp-bericht zouden gezonde moslims ingeënt worden met het coronavirus, om later vermoord en gedumpt te worden. De mensen geloofden dit en besloten zich te verdedigen.

Indiase doktoren delen homeopathische middelen uit in New Delhi, 12 maart (Foto: Associated Press / Manish Swarup)

Wondermiddelen

De overheid heeft ook bijgedragen aan de Indiase desinformatie-epidemie. Een van de eerste coronamaatregelen door de overheid was het promoten van traditionele natuurgeneeswijzen. Zelfs toen het aantal besmettingen toe begon te nemen, beweerde de Minister van Volksgezondheid nog dat blootstelling aan de zon het virus zou doden.

Het geloof in wondermiddelen is wijdverspreid in India. De bekende spiritueel leraar en zakenman Baba Ramdev claimde dat een ayurvedisch – alternatief – medicijn van zijn eigen bedrijf met het extract van de plant ashwaganda mensen kan genezen van het virus. Hij deelde dit ‘nieuws’ zonder bewijs te leveren.

‘Dit soort berichten geven mensen een vals gevoel van veiligheid. Veel mensen zijn nou eenmaal laagopgeleid en daardoor makkelijk te misleiden’, zegt epidemioloog Giridhar (53). ‘Ze vertrouwen dit soort guru’s, kwakzalvers en pillendraaiers zonder vragen te stellen. Daarom zou de overheid zulke publicaties moeten verbieden. Maar dat doet de overheid niet. Er is een overheidsministerie voor ayurveda, dat soortgelijke berichten deelt en ongeteste plantaardige middelen aandraagt als wondermiddel tegen het virus.’

‘Iedereen die ergens heel erg voor of heel erg tegen is, deelt waarschijnlijk nepnieuws’

Ideologische straatje

De Amerikaanse politicoloog David Lazer deed onderzoek naar de dynamiek van nepnieuws. Slechts 15 procent van de Republikeinse respondenten geloofde dat een nepnieuwsbericht over 500 Mexicaanse immigranten die met zelfmoordvesten de grens overstaken correct was, maar meer dan de helft overwoog dit bericht te delen op social media. Mensen delen iets sneller als het in hun ideologische straatje past, aldus Lazer.

‘Iedereen die ergens heel erg voor of heel erg tegen is, deelt waarschijnlijk nepnieuws’, zegt de Indiase journalist Praveen (38). ‘Vooral als het hun eigen overtuigingen bevestigt. Daarnaast kicken mensen op sensatie en spelen in op bestaande emoties als angst, haat en afgunst.’

De Indiase media, politiek en maatschappij zijn erg emotioneel en dramatisch, vertelt Praveen. ‘Niet voor niets kent ons land honderden websites en duizenden social media-accounts die zich speciaal toeleggen op het verspreiden van nepnieuws en haatberichten. Deze accounts geven bijvoorbeeld een pro-hindoe draai of anti-moslimdraai aan elk verhaal dat langskomt, of ze proberen zelf geruchten te verspreiden die hun eigen kamp legitimiteit verstrekken.’

Praveem is pessimistisch over een oplossing van het nepnieuwsprobleem. ‘We proberen samen met de overheid maatregelen te nemen, maar zelfs over deze maatregelen is nepnieuws ontstaan. Zolang mensen hun fantasie en geldingsdrang niet beteugelen, hebben we nog een lange weg te gaan.’

Stel de verkiezingen in Suriname uit

Dave Ensberg-Kleijkers
-
2
Stel de verkiezingen in Suriname uit

De wereld is in de greep van het coronavirus. Zo ook Suriname. Ieder land en iedere regering kiest voor eigen maatregelen om de verspreiding van het virus te beperken. President Desi Bouterse heeft een oude maatregel van stal gehaald, die hij in de jaren tachtig als legerleider en dictator ook met genoegen invoerde om het land te controleren: de avondklok. Van acht uur ’s avonds tot zes uur ‘s ochtends mogen Surinamers zich niet op straat begeven, als onderdeel van een ‘partiële lockdown’.

Naast de avondklok zijn er enkele andere maatregelen, zoals het houden van anderhalve meter afstand tot elkaar en het verbieden van bijeenkomsten van meer dan tien personen. Bouterse lapte echter zijn eigen regels aan zijn laars en bood vervolgens zijn excuses aan. Wat mij verraste, was dat de nodige Surinamers verrast waren door het gebrek aan moreel leiderschap van hun staatshoofd. Deze man doet immers altijd waar hij zelf zin in heeft.

Sinds 1980 doet de man niet anders. Het handelen in drugs is in Suriname verboden, maar desondanks deed – en doet? – hij dit toch. Het gerechtshof in Den Haag legde Bouterse bij verstek elf jaar cel op voor betrokkenheid bij een transport van bijna 500 kilo cocaïne.

Ook moord is in Suriname bij wet verboden, maar Bouterse is verantwoordelijk voor de vijftienvoudige moord op landgenoten. Voor deze Decembermoorden in 1982 werd hij in Suriname veroordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf. En ja, het plegen van een staatsgreep of militaire coup is ook in Suriname strafbaar. Dat weerhield Bouterse echter niet om in 1980 met geweld de macht te grijpen.

Er zijn talloze voorbeelden van, eufemistisch gezegd, gebrekkig moreel leiderschap van Bouterse. Het niet respecteren van zijn eigen lockdown-maatregelen is wel het minste vergrijp op zijn lange lijst van zonden. Maar de ophef erover staat ook in het teken van de verkiezingen van 25 mei. Want gaat het Bouterse ondanks alles wat hij op zijn kerfstok heeft lukken om opnieuw president te worden? Die kans is levensgroot.

Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken zal hierin zijn gelijk bevestigd zien dat ‘Suriname een failed state’ is. PvdA-coryfee Jan Pronk, minister van Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Den Uyl en daarna in Lubbers III en Kok I, is het daarmee volkomen oneens. In zijn nieuwste boek, Suriname. Van wingewest tot natiestaat, legt Pronk uit waarom Blok ongelijk heeft.

‘De gebrekkige kennis van zaken van de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken weerspiegelde dezelfde afstandelijkheid tegenover Suriname als veel Nederlandse toeschouwers in 1975 en 1976. Blok zei maar wat. Sinds de eeuwwisseling ging het proces gepaard met vallen en opstaan, maar van falen was geen sprake. Suriname is meer dan vroeger een natie geworden, waarin etnische groepen vreedzaam samenleven. (…) maar Suriname is nog steeds een parlementaire democratie waarin gedurende die gehele periode verkiezingen plaatsvonden, die enkele malen resulteerden in een regeringswisseling, terwijl de rechtsgang overeind bleef.’

De neiging van Surinamers om keer op keer op Bouterse te stemmen, heeft volgens Pronk dus niet te maken met het functioneren van de Surinaamse democratische rechtstaat. Het is het gevolg van meerdere sociaal-culturele factoren. Daaronder valt de gebrekkige kennis van jongeren over het bloederige verleden van de jaren tachtig, waarin de hoofdrol voor Bouterse was weggelegd.

Ik blijf als optimist vertrouwen houden in een voor Suriname mooie verkiezingsuitslag

Inmiddels is er steeds meer kennis over die jaren tachtig en durft men vrijer en openlijker te praten over de militaire dictatuur. De documentaire Je kan toch lezen van de jonge Surinaamse Ananta Khemradj is in Suriname en Nederland veel vertoond en besproken. Het boek van Jan Pronk en de bijbehorende media-optredens van deze invloedrijke oud-minister kunnen ook een bijdrage leveren aan het historische besef. Binnenkort komt ook auteur en NIOD-onderzoeker Ellen de Vries met een boek, dat nu al spraakmakend is, over de rol van Nederland in de aanloop naar de militaire coup van 1980.

Politieke opponenten van Bouterse zullen deze bronnen aangrijpen om Suriname te overtuigen dat het tijd is voor nieuw en integer leiderschap. Dat het de hoogste tijd is om eindelijk eens electoraal af te rekenen met Bouterse, die het land al zo lang direct en indirect in gijzeling houdt. Als het de oppositiepartijen nu niet lukt een meerderheid te krijgen, wanneer dan wel?

Nog altijd vestig ik mijn hoop op de mentale veerkracht van Surinamers en de diepgewortelde behoefte van jonge Surinamers naar échte verandering. Ik blijf daarom als optimist vertrouwen houden in een voor Suriname mooie verkiezingsuitslag.

Er gaan nu geruchten dat de verkiezingen vanwege de coronacrisis worden uitgesteld. Ik zou dat toejuichen, omdat er door de lockdown geen buitenlandse waarnemers naar Suriname kunnen reizen (de luchthavens zijn gesloten). Deze onafhankelijke waarnemers zijn, zo leren de afgelopen jaren, hard nodig om te controleren dat er geen manipulatie van de stembusgang plaatsvindt.

Verkiezingen in deze coronacrisis zorgen er daarnaast voor dat Bouterse als president invloed kan uitoefenen op de praktische organisatie van de verkiezingen. Ik vertrouw hem niet toe dat hij dit ordentelijk kan laten verlopen. Failed state of niet: vertrouwen is goed, maar controle van Bouterse is beter.

Amsterdam: moskeeën houden moslimjeugd van de straat tijdens ramadan

de Kanttekening
-
0
Amsterdam: moskeeën houden moslimjeugd van de straat tijdens ramadan

Om te voorkomen dat moslims tijdens de ramadan na zonsondergang massaal de straat op gaan, hebben twintig Amsterdamse moskeeën speciale wijkteams gevormd.

Vrijdag begint de islamitische vastenmaand ramadan. Gewoonlijk gaan moslims tijdens ramadan na de iftar-maaltijd de straat op of naar de moskee om te bidden.

Maar omdat de moskeeën gesloten zijn, zijn Marokkaans-Nederlandse moskeeën in de hoofdstad bang dat met name jongeren op straat blijven rondhangen. Wijkteams moeten deze jongeren aanspreken en adviseren om naar huis te gaan.

‘Normaliter is het tijdens de ramadan na de iftar druk in de moskeeën. Dat kan nu niet en we hopen dat de buurtteams ervoor zorgen dat alles probleemloos verloopt’, zegt imam Yassin Elforkani tegen het Parool.  

Elforkani is hoofdimam van de Blauwe Moskee in Amsterdam. Eerder haalde Elforkani het nieuws toen hij voorstelde om de Blauwe Moskee als noodhospitaal in te richten voor coronapatiënten.

Radicale prediker Van de Ven: koop geen dadels uit Israël voor de ramadan

de Kanttekening
-
1
Radicale prediker Van de Ven: koop geen dadels uit Israël voor de ramadan

Abdul-Jabbar van de Ven waarschuwt tegen het kopen van dadels uit Israël: hiermee steun je ‘de vijand’. Het bericht van de salafistische prediker is massaal gedeeld op Facebook.

‘Koop ook deze Ramadaan geen Israëlische dadels en vraag je familieleden en vrienden dit ook niet te doen’, schrijft Van de Ven op Facebook. ‘Wie wil zijn vasten nou verbreken met dadels die afkomstig zijn van gestolen land en bewaterd zijn met gestolen water, en waarvan de opbrengst gaat naar de vijand?!’

De radicale prediker roept zijn volgers op producten te vermijden waar ‘Israël’ als herkomst op staat en Israëlische merken te boycotten. Ook wil hij dat zijn volgers winkeliers gaan aanspreken als ze die Israëlische dadels zien verkopen. ‘Zie je dadels van deze merken in de winkel of op de markt? Maak bezwaar bij de winkelier!’

De actie om Israëlische dadels te boycotten komt uit de koker van Diensten en Onderzoek Centrum Palestina (DocP), een NGO die opkomt voor de Palestijnen. DocP is onderdeel van de internationale BDS-beweging (Boycott, Divestment, Sanctions), die Israël economisch wil boycotten.

Van sommige moslims, linkse academici en activisten krijgt de BDS-beweging steun. Israël en het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) beschouwen de BDS-beweging als antisemitisch.

Van de Ven bekeerde zich als puber tot de islam. In november 2004 zorgde de islamistische activist voor een nationale rel: in het EO-programma Het Elfde Uur vertelde hij niet te treuren als Geert Wilders zou sterven aan een ernstige ziekte. Ook gaf hij aan blijdschap te hebben gevoeld toen hij eerder die maand hoorde dat Theo van Gogh was vermoord. Hij woont tegenwoordig in Engeland.

Een derde Amsterdamse makelaars heeft geen bezwaar tegen discrimineren

de Kanttekening
-
0
Een derde Amsterdamse makelaars heeft geen bezwaar tegen discrimineren

Een derde van de makelaars in de hoofdstad bereid is te discrimineren op afkomst bij de verhuur van een huis. Dit blijkt een onderzoek door het Amsterdamse onderzoeksinstituut Rigo.

Het onderzoek is uitgevoerd voor de Gemeente Amsterdam. De onderzoekers deden zich voor als verhuurders van een huis en belden in totaal 41 makelaars. Een derde van de makelaars stond open voor discriminerende verzoeken.

‘Ja, dat kan, dat mag, is heel persoonlijk. Dat schrijven we dan bij de opmerkingen en dan nodigen we die gewoon niet uit voor een bezichtiging. Moet geen probleem zijn’, antwoordde een van de makelaars.

Ook lieten de onderzoekers duo’s reageren op een advertentie. Het bleek dat mensen met niet-westerse achternamen veel vaker werden afgewezen voor een bezichtiging dan mensen met westerse namen. Het slechtst scoorden woningzoekenden met een Ghanese naam.

Vorig jaar kondigde wethouder Rutger Groot Wassink van GroenLinks (Sociale Zaken, Diversiteit en Democratisering) aan om mystery guests in te zetten tegen discriminatie op de arbeidsmarkt. Het woonbeleid valt echter onder SP-wethouder Laurens Ivens. In een brief aan de gemeenteraad schrijft Ivens dat dit onderzoek vaststelt ‘dat discriminatie ook op de Amsterdamse woningmarkt een probleem is’.

De SP-wethouder wil niet-discrimineren opnemen als een voorwaarde voor het verstrekken van een vergunning voor verhuur. Ook komt er een bewustwordingscampagne. Er komt een nieuw onderzoek naar discriminatie bij verhuur: makelaars die discrimineren, zullen daar deze keer op worden aangesproken.

Coronacrisis en de ramadan: wel of niet vasten?

Ewout Klei
-
0
Coronacrisis en de ramadan: wel of niet vasten?

Is vasten in coronatijd af te raden? We vroegen het aan gezondheidsexperts en imams. ‘Het draait om individuele verantwoordelijkheid.’

Donderdag begint de islamitische vastenmaand ramadan, die vanwege de coronacrisis anders zal verlopen dan gewoonlijk. Normaal verrichten moslims tijdens de ramadan in de moskee gezamenlijk het Tarawih-gebed, maar de moskeeën zijn nu gesloten. Ook raadt premier Mark Rutte grootschalige iftars af. Maar moet ook het vasten zelf vanwege mogelijke gezondheidsrisico’s worden opgeschort?

Wellicht, zei Sheikh Khaled Omran eerder deze maand. Omran is niet zomaar iemand: hij is secretaris-generaal van de fatwa-raad van de prestigieuze Al-Azhar Universiteit in Caïro.

Tegen het Duitse journaal Tagesschau zei Omran te wachten op advies van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Stel dat de WHO zegt dat men omwille van gezondheidsredenen moet blijven eten en drinken tijdens de vastenmaand? De fatwa-raad aan de Al-Azhar Universiteit zal dan gebieden dat moslims de gemiste dagen na het einde van crisis moeten inhalen, aldus Omran.*

Een nieuwsbericht hierover op de Kanttekening zorgde voor commotie op social media. ‘Dit kan geen waarheid zijn’, reageerde iemand onder het bericht. Individuen kunnen besluiten dat ze niet vasten, maar een volledige verschuiving ? ‘Beste moslims, verricht het vasten gewoon naar je persoonlijke situatie en laat je niet misleiden door derden. Gehoorzaam Allah swt en Zijn Profeet saw en niet de mens a.u.b.’

Een andere reageerder kon zich wel vinden in de woorden van Omran: ‘Gezondheid gaat toch voor! Dit is een zaak voor artsen om te beslissen. Als vasten gevaarlijk wordt, dan is het onze religieuze plicht om het uit te stellen en later in te halen. Er is op dit moment een ongeziene pandemie aan de gang. Ik ben blij dat de Azhar zijn verantwoordelijkheid opneemt. Uw verstand gebruiken is Allah swt gehoorzamen en zijn Profeet saw!’

Onder Nederlandse moslims ontstond dus discussie over de woorden van islamgeleerde Omran bij Tagesschau. Nu de ramadan voor de deur staat, is het tijd voor antwoorden. In hoeverre kan het vasten in coronatijd voor een gezondheidsrisico zorgen? En mag je überhaupt wel uit voorzorg het vasten overslaan?

Individuele verantwoordelijkheid

Het vasten tijdens de ramadan is een belangrijke plicht en behoort tot de vijf zuilen van de islam, net als de geloofsbelijdenis, de rituele gebeden, het geven van aalmoezen en de hadj naar Mekka. De ramadan is voor moslims dan ook de belangrijkste maand van het jaar, waarin ze – mede omdat ze vasten – bewuster bezig zijn met God en met hun naasten. Juist tijdens de ramadan geven moslims veel aalmoezen aan de armen.

Aan de andere kant vindt de islam het belangrijk dat mensen gezond blijven. Zieke mensen, ouderen, zwangere vrouwen en mensen die op reis zijn of zwaar lichamelijk werk verrichten hoeven tijdens de ramadan niet aan het vasten mee te doen. Coronapatiënten dus ook niet. Maar is het een goed idee om het vasten voor de zekerheid uit te stellen?

In de moslimgemeenschap bestaat hierover een brede consensus, zegt Mohammed Bouimj. Hij is woordvoerder van moskeekoepel Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond (SPIOR). ‘De ramadan kun je niet verzetten. Dat is uitgesloten.’

Bouimj vervolgt: ‘Geleerden mogen hier ook niet van afwijken. Het vasten draagt bij aan je gezondheid – juist nu, omdat je heel bewust met de dingen bezig bent en meer thuis bent. Zieke mensen hoeven niet aan het vasten mee te doen. Dat was altijd al zo en dat geldt nog steeds. En als je je zwak voelt, dan hoef je niet te vasten. Maar dit is een beslissing die je zelf moet maken. Dit is niet een besluit dat anderen voor ons moeten nemen.’

‘De ramadan kun je niet verzetten. Dat is uitgesloten’

Cherif Slimani, imam in het Belgische Kortrijk, is het eens met Bouimj. ‘Je kunt niet voor de zekerheid een religieuze verplichting verzaken, omdat het mogelijk risico’s met zich meebrengt. Er is hiervoor hard bewijs nodig. Maar dat is er niet.’

Ook imam Yassin Elforkani, hoofdimam van de Blauwe Moskee in Amsterdam, is het hiermee eens. ‘Omdat niet bewezen is dat het vasten mensen kwetsbaarder maakt voor het coronavirus, geloof ik niet dat er een fatwa komt die zegt dat het vasten moet worden uitgesteld.’

Tegelijkertijd maakt Elforkani duidelijk dat de fiqh – de islamitische jurisprudentie – flexibel is. ‘Het draait om individuele verantwoordelijkheid.’ Slimani beaamt dit: ‘We staan hier pragmatisch in. Vrees Allah volgens jouw vermogen.’

Gezondheidsrisico’s

De Kanttekening contacteerde diverse instanties met de vraag of het vasten inderdaad een gezondheidsrisico met zich meebrengt. De woordvoerders van het RIVM, het Voedingscentrum en Pharos vertellen allemaal dat er geen onderzoeken zijn die dit aantonen. ‘Er zijn hierover geen data, we weten het niet’, antwoordt het RIVM.

De WHO stuurt ons een speciale ramadan-richtlijn waarin staat dat het vasten gewoon kan doorgaan. ‘Er zijn geen onderzoeken gedaan naar het risico van vasten in relatie tot een COVID-19-infectie’, stelt de organisatie. ‘Gezonde mensen moeten kunnen vasten tijdens deze ramadan, net zoals in voorgaande jaren.’ De WHO voegt toe dat COVID-19-patiënten ‘in overleg met hun artsen kunnen overwegen om niet aan hun religieuze verplichting te voldoen, zoals ze met elke andere ziekte zouden doen’.

We spraken ook de islamitische huisarts Reis Kurt. Hij vindt niet dat het gezamenlijk vasten moet worden uitgesteld, maar drukt moslims op het hart dit jaar extra voorzichtig te zijn. ‘Als je zelf kwetsbaar bent of een zware baan hebt, dan zie ik wel risico’s, ja. Als arts zou ik zeggen: mensen moeten goed nadenken of ze ook dit jaar wel willen meedoen.’

Als je meedoet, dan doe je er volgens Kurt verstandig aan extra voorzorgsmaatregelen te nemen: meer letten op voldoende rust, meer drinken voor zonsopgang. ‘Werken aan je gezondheid is eveneens een religieuze plicht. Als je toch aan het vasten meedoet terwijl het eigenlijk slecht voor je is, dan zondig je ook. En het is denk ik ook goed om tegen je soms eigenwijze ouders en grootouders te zeggen dat ze het vasten dit jaar misschien beter kunnen overslaan. Om ze zo tegen zichzelf te beschermen.’

‘Als arts zou ik zeggen: mensen moeten goed nadenken of ze ook dit jaar wel willen meedoen’

Volgens medische experts zijn mensen die net beginnen met vasten kwetsbaarder voor het coronavirus omdat ze dan verzwakt zijn, stelt het Duitse Tagesschau. Kurt bevestigt dat dit in sommige gevallen zo is. ‘De adaptie naar het nieuwe ritme kan bij sommigen moeilijk verlopen. Een gezond gestel of sterke bescherming tegen corona is wel noodzaak om te kunnen vasten. Een zwak gestel geeft virussen de kans om zich snel te vermenigvuldigen.’

Voor Elforkani is dit geen reden om het vasten daarom uit te stellen: je hebt een individuele verantwoordelijkheid als gelovige, zegt hij. Kurt is het daarmee eens. Wel benadrukt de huisarts dat je als individu vanwege dit extra risico dit jaar voorzichtig zou moeten zijn.

Naast zieken, ouderen en zwangere vrouwen behoren ook artsen en verpleegkundigen tot de kwetsbare groep. Daarom vaardigden enkele Britse islamgeleerden een fatwa uit die het islamitisch ziekenhuispersoneel toestaat het vasten uit te stellen, als het niet anders kan. Het vasten staat mogelijk hun functioneren in het ziekenhuis in de weg, beargumenteren de geleerden achter de fatwa:

‘Als het voor u niet mogelijk is om te vasten vanwege de grote kans op uitdroging en ernstige dorst, samen met het risico op het maken van klinische fouten die levens kunnen beïnvloeden, kan het vasten worden uitgesteld tot een later tijdstip.’

Kurt is het als medicus met deze analyse eens. ‘Jonge hulpverleners, die in ziekenhuizen in de coronazorg werkten, zijn soms door uitputting ziek geworden en vervolgens overleden.’ Maar hij is als moslim geen voorstander van een fatwa: gelovigen moeten individueel deze keuze maken om wel of niet aan het vasten mee te doen. Dit vinden ook imams Slimani en Elforkani. ‘Die afweging moeten de mensen zelf maken’, zegt Elforkani.

*Arabischtalige media besteedden geen aandacht aan wat Omran zei. Ook hijzelf en zijn fatwaraad aan de Egyptische Al-Azhar Universiteit kwamen niet meer op de kwestie terug. De Azhar-website meldt wel dat het niet wetenschappelijk is aangetoond dat een droge mond, veroorzaakt door niet drinken, de kans op een coronabesmetting verhoogt. De Kanttekening vroeg de fatwa-raad van de Al-Azhar Universiteit tevergeefs om een reactie.

Niets zonder arbeid

Tayfun Balcik
-
1
Niets zonder arbeid

Door al het corona-geweld is het u misschien ontgaan, maar twee weken terug is Dirk van den Broek overleden. De oprichter van de gelijknamige supermarktketen is 96 jaar geworden. In zijn overlijdensbericht stond het prikkelende levensmotto van deze ‘harde werker’: ‘Nihil sine labore.’ Niets zonder arbeid.

‘Wat heb jij nou met die superkapitalist?’, zou je kunnen denken. Nou, in de eerste plaats is er de geografische connectie. Meneer van den Broek en ik zijn namelijk allebei in Amsterdam geboren. In een memoriam van de Volkskrant kom ik plekken als Sloterdijk, Mercatorplein en de Kinkerstraat tegen. Het besef dat we op dezelfde plekken hebben rondgewandeld, ja, dat schept toch een band.

Vervolgens is er de klasse-connectie. We hebben allebei een boerenachtergrond. Zijn vader was een boer, mijn vader is dat ook. Weliswaar met verschillende roots, en ik heb behalve tijdens de zomervakanties in Turkije nooit op het land gewerkt, maar het blijft inspirerend om zo’n self-made verhaal te lezen. Zo begon ‘Dirk’ als simpele melkboer met een ponywagen. Hij pakte klanten af van de concurrentie door klanten een extra scheutje melk te geven voor dezelfde prijs. Een slimme man.

Later groeide hij, als underdog in de supermarktwereld, juist ook door grootmachten als Albert Heijn uit te dagen met goedkopere prijzen en onthullingen over de inhoud van A-producten. Die waren vaak hetzelfde als de goedkopere huismerken. Achter die relatief lage prijzen zat overigens geen idealisme, maar gewoon de drive om geld te maken: ‘Arme mensen hebben lage prijzen nodig, rijkaards houden ervan’. Hoor je dat een directeur anno 2020 nog zeggen? Die weten waarschijnlijk niet eens hoeveel het brood in hun schappen kost.

Maar de belangrijkste reden voor mijn verbondenheid is zonder twijfel het feit dat ik tweeënhalf jaar zelf als vakkenvuller heb gewerkt bij Dirk van den Broek. Zijn overlijdensbericht voerde mij dus automatisch terug naar die mooie, maar ook heftige periode in mijn leven, nu bijna twintig jaar geleden.

Het was lekker om eindelijk mijn eigen zakcentje te verdienen: 7,97 gulden per uur als vijftienjarige

Het was overigens niet mijn eerste bijbaantje. Ik had daarvoor nog als (vliegtuig)schoonmaker shifts gedraaid op Schiphol (het was er toen wat drukker dan nu), en ik heb elke week de krant bezorgd. De gedwongen schoonmaakdiensten na schooltijd met mijn vader op een (witte) school in Amstelveen tel ik even niet mee. Daar kreeg ik ook niet voor betaald, trouwens.

Het was lekker om eindelijk mijn eigen zakcentje te verdienen: 7,97 gulden per uur als vijftienjarige. Vergis je niet, het was niet makkelijk om een plaats te verwerven in de kantine van Dirk van den Broek aan de Sloterkade in Oud-Zuid, tussen al die Turkse en Marokkaanse ‘maddervakkenvullers’ uit andere buurten. Want je ging – uit angst om uitgelachen te worden door klasgenootjes – sowieso niet aan de slag bij de Dirk om de hoek. En daarna had je nog de witte chefs, die non-stop karren op ons af stuurden. Maar goed, de glimlachjes van tevreden klanten en knappe kassières die in de zomer op teenslippers liepen maakten een hoop goed.

Helaas krijg ik ook altijd negatieve associaties bij Dirk van den Broek. En dat komt door 9/11, de Amerikaanse invasie in Afghanistan en Irak en de moord op Pim Fortuyn. Dat gebeurde allemaal in die woelige tweeënhalf dat ik daar werkte. We hebben keiharde discussies gevoerd op de werkvloer. Dat een witte collega zei: ‘Gelukkig is Fortuyn niet vermoord door een Marokkaan. Want anders…’ Daarop schreeuwde een Marokkaanse collega dan uit: ‘Wat dan als het Marokkaan was geweest? Jullie zouden niks kunnen doen.’

Tja, we hebben na de moord op Theo van Gogh gezien wat er is gebeurd. De segregatie in Nederland is alleen maar verdiept. Maar ook de dag na 9/11 zal ik nooit vergeten. Ik zag Turkse en Marokkaanse collega’s lachend dat tweede vliegtuig nabootsen: ‘Zag je, hij moest nog even bijsturen!’

Al spiegelende voerde ik discussies over moslim-zijn, Turk-zijn, racisme, maar ook over de liefde met nieuwe collega’s. We droomden over een mooi bestaan met een mooie baan. In 2003 had ik net mijn propedeuse gehaald op de Educatieve Faculteit in Amsterdam. Het was tijd om door te groeien, net als Dirk toentertijd. Ik stopte met vakkenvullen en ging studeren in Leiden. De rest is geschiedenis.

De Dirk van den Broek aan de Sloterkade in Amsterdam (Foto: Tayfun Balcik)

India: ziekenhuizen weigeren hoogzwangere moslima’s, baby’s sterven

de Kanttekening
-
0
India: ziekenhuizen weigeren hoogzwangere moslima’s, baby’s sterven

In India zijn twee pasgeboren baby’s overleden nadat artsen weigerden om hun islamitische moeders te helpen. Dit schrijft de Britse krant the Telegraph.

In de staat Jharkhand werd een 30-jarige zwangere vrouw niet geholpen omdat ze moslim is. Toen ze begon te bloeden haastte ze zich naar het ziekenhuis om te worden geholpen.

Maar het ziekenhuis weigerde haar te helpen: ze werd ervan beschuldigd het coronavirus te verspreiden.

Ze werd geslagen met slippers en gevraagd om haar eigen bloed op te vegen. Omdat ze niet werd geholpen leidde de bevalling tot een miskraam, zegt de moeder.

Eerder deze maand overleed in India ook een baby van een moslimmoeder. Een ziekenhuis in de stad Bharatpur in de staat Rajasthan weigerde de moeder toegang omdat ze een moslima is.

Deze incidenten staan niet op zichzelf. In een oncologisch ziekenhuis in de noordelijke staat Uttar Pradesh worden moslims als patiënten geweigerd, behalve als ze negatief getest zijn op het coronavirus. Hindoes worden meteen geholpen. En in een openbaar ziekenhuis in de staat Gujarat worden islamitische coronapatiënten van hindoeïstische patiënten van elkaar gescheiden. Critici spreken van apartheid.

In februari en maart dit jaar, voordat in India de lockdown van kracht werd, was er in Dehli een groot islamitisch festival dat door duizenden mensen werd bezocht. Moslims worden in hindoe-nationalistische media nu geframed als corona-verspreiders. Op Twitter is de hashtag #coronajihad populair.

Dat moslims in India tot zondebok worden gemaakt komt volgens critici door het ‘hindoe-nationalistische’ beleid van premier Narendra Modi. De Indiase schrijfster Arundhati Roy vergelijkt Modi’s ‘antimoslimpropaganda’ met de propaganda van nazi-Duitsland tegen de Joden. Joden werden immers met besmettelijke ziektes als tyfus geassocieerd, aldus Roy.

VN: tijdens coronacrisis meer geweld tegen vluchtelingenvrouwen

de Kanttekening
-
0
VN: tijdens coronacrisis meer geweld tegen vluchtelingenvrouwen

Vluchtelingen- en migrantenvrouwen maken nu extra kans om slachtoffer te worden van geweld, waarschuwt VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR.

Door de lockdowns zitten veel vluchtelingenvrouwen opgesloten met de mannen die hen misbruiken. Ook kunnen zij niet voorzien in hun levensonderhoud, waardoor minderjarige vrouwen meer kans lopen te worden uitgehuwelijkt en sommige vrouwen noodgedwongen kiezen voor ‘overlevingsseks’.

Veel landen hebben de grenzen dichtgegooid, net als voorzieningen als safe shelters. Daardoor krijgen vluchtelingen- en migrantenvrouwen in nood minder snel hulp, meldt UNHCR. Om vrouwen in nood toch te helpen, zorgt UNHCR voor een noodfonds.

Landelijk Platform Slavernijverleden: Nederlandse coronabeleid is te wit

de Kanttekening
-
83
Landelijk Platform Slavernijverleden: Nederlandse coronabeleid is te wit

Volgens het Landelijk Platform Slavernijverleden loopt de Afro-Nederlandse gemeenschap onevenredig veel risico om zwaar geraakt te worden door de coronacrisis.

Het platform heeft zijn grieven opgeschreven in een rapport voor het Hoog Commissariaat voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties.

De Nederlandse regering, de media, het onderwijs en de gezondheidszorg zouden zich laten leiden door alleen een ‘wit perspectief’. ‘De slogan ‘Wie men niet ziet hoort men niet’ is in deze periode meer dan van toepassing.’

De media bedienen zich voornamelijk van witte experts en professionals, vindt het Landelijk Platform Slavernijverleden. Ook zijn de voorbeelden die worden getoond van ‘goede praktijken’ bijna allemaal vanuit een ‘wit perspectief’.

‘Zelden worden goede voorbeelden getoond die zijn ondernomen binnen de gemeenschappen van meer dan de Nederlandse cultuur, maar ook uit de landen die vanwege het Nederlands koloniaal verleden dichterbij de Nederlandse cultuur staan.’

Een ander kritiekpunt is dat de overheid en de media wel aandacht geven aan hoe christenen en moslims met de coronacrisis omgaan, maar dat de Caribische Winti-spiritualiteit van deze aandacht wordt uitgesloten.

Verder komen hard getroffen Afro-Nederlandse ondernemers niet of nauwelijks aan bod, aldus het platform. ‘De focus voor wat betreft de ‘pijn’ is op nationaal niveau niet of nauwelijks op deze doelgroep gericht.’

Tevens vreest het platform dat niet-witte leerlingen – nu de examens zijn komen te vervallen – lagere schooladviezen krijgen. Onderwijspersoneel zou racistisch zijn en zwarte en islamitische leerlingen structureel onderadviseren.

Het Platform Nederlands Slavernijverleden baseerde het rapport op de observaties van 46 personen, waaronder twaalf Afro-Nederlanders in de zorg. Volgens deze zorgprofessionals hanteren ziekenhuizen nog steeds discriminatoire criteria bij het vaststellen van een bepaald ziektebeeld.

Het platform vreest voor ’toestanden waarbij ‘witte’ artsen, ethici, instellingen, instituten, politici criteria gaan vaststellen wie in aanmerking komt voor medische zorg’.

‘Iemand met een ‘zwarte’ huidskleur zal niet rood of spierwit aankleuren om de diagnose vast te stellen die hoort bij een bepaald ziektebeeld. Bij een persoon met een ‘zwarte’ huidskleur zal dan gauw worden gesteld, dat het ‘kennelijk tussen de oren zit.’

Witte professionals zouden zich ook vaak laten leiden door het vooroordeel dat zwarte mensen een hogere pijngrens hebben. Dit vooroordeel stamt volgens het platform nog uit de tijd van de trans-Atlantische slavernij.

Het rapport zegt tevens te vrezen dat ongedocumenteerde asielzoekers vanwege het quarantainebeleid van de Nederlandse overheid ‘bewust of onbewust strategisch ‘weggemoffeld’ kunnen worden’.

Het Landelijk Platform Slavernijverleden zegt ook voor de rechten van Afro-Nederlandse verzorgers in de verzorgingshuizen op te komen. Het platform neemt in het rapport alvast een voorschot op het aankomende Sinterklaasfeest.

‘Bijna alle respondenten melden dat 4 en 5 december belangrijke data zijn in verzorgingshuizen. Het geloof in een Sinterklaas vergezeld van een zwarte Piet is nog niet uitgebannen. Gemeld is dat verzorgers van Afrikaanse afkomst vrij nemen. Eén respondent meldt dat in het huis waar zij werkt zwarte Piet is uitgebannen.’

1...718719720...904Pagina 719 van 904

Over ons

de Kanttekening is een onafhankelijke en emancipatoire mediaorganisatie. Onze kernwaarden zijn: vrij, moedig en inclusief.

Over menu

© 2017 de Kanttekening B.V. Alle rechten voorbehouden.

Gebruiksvoorwaarden | Privacy statement | Adverteren & contact

Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.

AnnulerenAkkoord