Het lijkt bijna een verboden vraag – ik heb hem althans tot dusverre nog niemand zien durven stellen: was Hongkong als Britse kolonie beter af dan onder Chinees bestuur? Zouden veel inwoners mogelijk diep in hun hart terugverlangen naar Londen in plaats van Beijing als opperste baas? Hun enthousiasme voor Xi Jinping houdt in elk geval, zo is de afgelopen dagen weer eens duidelijk geworden, niet over. Misschien voor Theresa May ook niet echt – dat delen ze dan met veel Britten – maar die is dan toch het kleinere kwaad. Was het, met het oog op de waarden van democratie en rechtsstaat waarvoor men nu massaal de straat op is gegaan, achteraf gezien een vergissing om Hongkong in 1997 over te dragen?
Hong Kong illustreert de alternatieven waarvoor men vrijwel wereldwijd in menig voormalig westers wingewest, terugblikkend op de ontwikkelingen van de laatste driekwart eeuw sinds het begin van de dekolonisatie na de Tweede Wereldoorlog, in de praktijk voor heeft gestaan. Het alternatief voor de Europese dominantie blijkt vrijwel nergens de droom van een vrije en democratische soevereine Afrikaanse of Aziatische staat te zijn geweest.
Zelfs daar waar na de onafhankelijkheid het begin hoopvol leek, ontaardde de democratische start veelal toch al snel in een dictatuur. De democratische succesnummers in Azië zijn op de vingers van één hand te tellen: Japan, Zuid-Korea, Taiwan, dan heb je het wel zo’n beetje gehad. En in Afrika nu Tunesië, maar daar is alles natuurlijk nog wel zeer pril. Het Zuid-Afrika van na de apartheid is nog niet het duurzame succes dat velen ervan hoopten; van Mandela via Mbeki naar Zuma betekende, vanuit democratisch en rechtsstatelijk perspectief, duidelijk een neergaande lijn. Wat Ramaphosa daadwerkelijk brengt, moeten we nog afwachten.
Niet alleen Mugabe in Zimbabwe veranderde van een gevierde vrijheidsstrijder in een meedogenloze tiran. Zelf verdedigde hij zijn wanbeleid altijd door te zeggen dat de Zimbabwanen nu vrij waren, vrij namelijk van de overheersing door arrogante, betweterige Europeanen. Maar is wrede onderdrukking door een landgenoot echt minder erg dan neerbuigende betutteling door een overzeese mogendheid? Nogal wat mensenrechtenactivisten in Afrika of Azië hebben bij hun huidige strijd hun hoop op steun van de oude Europese kolonisatoren gevestigd – ook al betekent dat dat zij door de autocratische machthebbers als westerse agenten kunnen worden gedemoniseerd, zoals Poetin stelselmatig doet.
Of zeg Suriname: zijn de inwoners van dat land sinds 1975 met Bouterse écht beter af dan daarvoor? Niet toevallig schopt men op de Antillen weliswaar graag tegen Nederland aan, maar is tegelijk op geen enkel eiland een meerderheid voor onafhankelijkheid te vinden. Het ‘neokolonialistische’ Den Haag blijkt op Sint-Maarten voor veel inwoners daar die niet tot de corrupte kliek van inheemse machthebbers behoren, toch een soort garant voor een zekere rechtszekerheid.
Soms moeten gevaarlijke vragen toch maar gesteld worden
Kortom: ook Hongkong, waar nu meer dan een miljoen mensen moedig de straat zijn opgegaan om hun vrijheid te verdedigen, was bij continuering van het Britse opperbestuur op dat vlak beter af geweest dan nu, na overdracht aan de Chinezen. Want wat Beijing wil is overduidelijk: ongeacht alle in 1997 gemaakte afspraken over ‘één land, twee systemen’ is het op gelijkschakeling uit. Zeker voor de Chinese president Xi staat die uitkomst vast – en daarvoor neemt hij desnoods wat meer tijd.
Nu lijkt hij zich even vertild te hebben. De door de straat van de staat afgedwongen retirade van zijn zetbaas Corrie Lam betekent een ongekende publieke vernedering. En dit vindt plaats juist in die dagen dat (niet) herdacht wordt dat dertig jaar geleden de democratische opstand op het Plein van de Hemelse Vrede neergeslagen werd. Heel pijnlijk dus voor de Chinese machthebbers. Het plaatst de recente paginagrote advertentie van de Chinese ambassade in NRC – waarin gesteld wordt dat ‘de Chinese natie altijd voor harmonie in diversiteit en tolerantie en inclusiviteit staat’, en dat ‘China’s huidige ontwikkelingsprestaties niet gebaseerd zijn op geweld en plundering, maar op wederzijdse voordelige samenwerking met landen over de hele wereld’ – in een bijzonder licht, zullen we maar zeggen.
Maar met deze gewonnen slag heeft de bevolking van Hongkong de oorlog tegen de oprukkende totalitaire Chinese dictatuur niet gewonnen. Xi neemt desnoods wat meer de tijd, maar is vastbesloten om Hongkong uiteindelijk binnen te hengelen, nu de Britten twintig jaar terug hun beschermende hand hebben teruggetrokken. Hongkong is nu immers op zichzelf aangewezen en daarmee vogelvrij. En dan zet Beijing zonder twijfel zijn zinnen op Taiwan, waar de onzekerheid fors is toegenomen. Zeker omdat nu, met Trump, niet meer op Amerika te bouwen valt.
Ongeacht de barbaarse en zelfzuchtige manier waarop veel Europese mogendheden indertijd in hun koloniën hebben huisgehouden en het daarmee samenhangende geïnstitutionaliseerde racisme in die dagen – zaken waarnaar inheemse dictatoren graag verwijzen om kritiek op hun eigen brute optreden te smoren – blijft de vraag hoeveel de inwoners van die landen met de dekolonisatie werkelijk aan levenskwaliteit gewonnen hebben. Dat is natuurlijk een hele gevaarlijke vraag, maar soms moeten gevaarlijke vragen toch maar gesteld worden.
Het gevaar schuilt er natuurlijk in dat die vraag zou kunnen overkomen als een poging om westerse koloniale wandaden uit het verleden goed te praten, bij wijze van postuum pleidooi voor het optreden van Jan Pieterszoon Coen. Alleen: anno 2019 zou het alternatief voor een Xi, die al langer de Tibetanen en Oeigoeren terroriseert, of voor een junta als in Myanmar, niet meer Jan Pieterszoon Coen zijn geweest. Dat was dan, om bij Nederland te blijven, Mark Rutte. Die is zeker niet ideaal – verre van – maar misschien toch te prefereren boven een inheemse dictator die uit naam van de nationale vrijheid de individuele vrijheid vernietigt.
Veel apotheken in Suriname kunnen niet meer voldoen aan de vraag naar 70 medicijnen. Daaronder valt ook de meest simpele medicatie zoals paracetamol, insuline en diazepam.
Patiënten worden talloze malen doorverwezen naar andere apotheken of vertrekken teleurgesteld naar huis, zo meldt de kranten in Suriname.
De Surinaamse overheid lijkt verantwoordelijk voor dit tekort. De overheid verstrekt subsidies aan het Bedrijf Geneesmiddelenvoorziening Suriname (BSG), dat de apotheken voorziet van medicijnen. Maar omdat het BSG niet over voldoende financiële middelen beschikt, worden medicijnen te laat of helemaal niet besteld.
Vandaag en morgen vindt het proces plaats tegen de vermeende organisatoren van het Gezi-protest. In 2013 gingen honderdduizenden mensen de straat op om te protesteren tegen Erdogan en het beleid van zijn AKP-partij. Volgens mensenrechtenorganisaties zijn de aanklachten tegen de verdachten op niks gebaseerd.
De Gezipark-protesten vanaf mei 2013 gelden als het grootste anti-overheidsverzet in Turkije tot nu toe. Het begon als een geweldloos protest tegen het plan van de overheid om een Ottomaanse kazerne te bouwen in het Gezipark in Istanbul. Vanwege het daaropvolgende politiegeweld op en rond het nabijgelegen Taksimplein, met duizenden gewonden en enkele doden tot gevolg, werd de toon grimmiger en werd het protest breder getrokken naar het algehele beleid van president Erdogan.
Twee van de zestien verdachten die vandaag worden berecht zitten al enige tijd in voorlopige hechtenis. Dit zijn de Turkse zakenman en filantroop Oslam Kavala, die al negentien maanden is opgesloten, en de activist Yiğit Aksakoğlu, die nu ruim zeven maanden gevangen zit.
De overige veertien verdachten lopen weliswaar vrij rond, maar hen hangt een levenslange gevangenisstraf boven het hoofd zonder voorwaardelijke vrijlating. Ze worden beschuldigd van het organiseren van satirisch theater, het plaatsen van kritische tweets en het organiseren van niet-gewelddadige protesten die zouden kunnen uitmonden in een staatsgreep.
Volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch is er geen sprake van criminele activiteiten. Alle verdachten zijn stuk voor stuk betrokken bij vreedzame vormen van activisme, onderwijs en kunst, stelt de organisatie.
Ook Andrew Gardner van Amnesty International zegt dat er onvoldoende bewijs is van criminele netwerken of samenzweringen om een normaal proces te kunnen voeren. Het dossier getuigt volgens hem van een wankele Turkse rechtsstaat, die een politieke heksenjacht mogelijk zou maken. De rechtszaak tegen de leiders van het Gezi-protest is een statement om dissidenten uit het maatschappelijke middenveld tot zwijgen te brengen, aldus Gardner.
Vandaag worden in Istanbul opnieuw lokale verkiezingen georganiseerd. De verkiezingen in Istanbul van eind maart werden door Ekrem Imamoglu (CHP) gewonnen, maar na druk door Erdogan verklaarde de kiesraad deze ongeldig. De Turkse president wil voorkomen dat de AKP-partij Istanbul verliest, het economische hart van Turkije. De Kanttekening sprak met linkse journalist Yavuz Baydar van het Turkse Ahval News over de verkiezingen en over de politieke situatie in Turkije.
Afgelopen week liet PKK-leider Abdullah Öcalan vanuit de gevangenis plotseling weten dat de Koerden zich afzijdig moesten houden van de strijd tussen de CHP en AKP. Is dit geen verraad aan de Koerdische zaak, omdat de CHP dankzij de Koerdische stemmen in maart de verkiezingen in Istanbul kon winnen?
‘Öcalan heeft een wazige boodschap afgegeven, die voor meerdere uitleg vatbaar is. Dit is zijn stijl, zijn taal, dit past bij hem. Zijn boodschappen worden begrepen door de Koerden, zeggen ze. Öcalan zei dat de Koerden onafhankelijk en onpartijdig moesten blijven en geen partij moesten kiezen tussen AKP of CHP. Maar toch, de Koerden blijven tactisch kiezen. PKK-leider Öcalan wil graag in dialoog met Turkije blijven. Hij heeft daarom een ander standpunt dan de pro-Koerdische Democratische Volkspartij HDP van Demirtas. Maar volgens mij zijn de PKK en de HDP niet met elkaar conflict.’
Wie zal de verkiezingen in Istanbul winnen?
‘Dat is een hele lastige vraag. De CHP staat met zeven procent voor in de polls, maar de uitslag kan anders uitpakken. Het kan ook, net als in maart, weer uitlopen op een nek-aan-nekrace. Er zijn indicaties dat de oppositie opnieuw de verkiezingen gaat winnen. Maar los van wat de uitkomst is, de crisis in Turkije wordt steeds dieper. Deze crisis bestaat uit meerdere lagen, politiek, rechterlijk, moreel, enzovoort. Het land lijkt gedoemd en bevindt zich nu in een donkere hoek. Het is een moeilijke, onzekere tijd. Het is ook daarom heel lastig om te voorspellen wie de winnaar wordt.’
Zal Erdogan een verlies van de AKP Istanbul accepteren? Nee toch?
‘Als we kijken naar zijn gedrag van de afgelopen maanden is in ieder geval duidelijk dat president Erdogan geenszins van plan is om iets van zijn macht weg te geven. Ten aanzien van Istanbul kan hij drie keuzes maken, mocht hij de verkiezingen verliezen. Ten eerste kan Erdogan de nederlaag accepteren, maar tegelijk de CHP het zo moeilijk mogelijk maken, met als gevolg dat ze in Istanbul niets voor elkaar krijgen. De AKP is nog steeds de baas in de provincie Istanbul. En ook heeft Erdogan als president veel macht. Hij kan die macht aanwenden om fondsen om te leiden, de vuilnisophaaldienst stil te leggen en de elektriciteit af te sluiten, om de CHP te doen laten buigen. Istanbul moet daar rekening mee houden.
‘Als de AKP flink verliest in Istanbul, dan zullen de oppositiepartijen meer met elkaar samenwerken’
Ten tweede kan Erdogan een beroep doen op de niet-onafhankelijke rechterlijke macht in het land om zijn politieke tegenstanders aan te pakken. Hij kan Imamoglu en anderen van terrorisme of iets anders beschuldigen en laten veroordelen en hen vervangen door zijn eigen mannetjes. Dat heeft Erdogan ook in het zuidoosten van Turkije gedaan met HDP-burgemeesters. Ten slotte kan Erdogan ook de nederlaag accepteren en tegelijkertijd proberen zich met de oppositie te verzoenen. Dat heeft Erdogan ook nodig, want in deze tijden van economische crisis heeft Turkije baat bij een grote coalitie, niet bij politieke spanningen en onzekerheid. Maar bij alles geldt dat Erdogan niet wil dat zijn macht in gevaar komt.’
Tijdens de verkiezingen van maart hebben CHP en HDP elkaar geholpen tegen Erdogans AKP. De HDP deed niet mee in steden waar de CHP sterk was. Sterker nog: de partij riep haar kiezers daar op om CHP te stemmen, zodat de AKP zou verliezen. Is de samenwerking tussen CHP en HDP een blijvertje? Of is de oppositie straks weer verdeeld, zoals vanouds?
‘Dat hangt heel erg van de resultaten af. Als de AKP flink verliest in Istanbul, dan zullen de oppositiepartijen meer met elkaar samenwerken. Dan worden de stemmen van oppositie steeds luider, de roep om verandering steeds sterker. Misschien zullen de oppositiepartijen nieuwe parlementsverkiezingen eisen. Als Erdogan met een grote marge verliest, dan kunnen ontevreden AKP-parlementariërs ook in opstand tegen hem komen en een nieuwe fractie vormen in het parlement. Ook kan de Nationalistische Actiepartij MHP dan de samenwerking met coalitiepartner AKP opzeggen. Als Erdogans coalitie niet meer beschikt over een meerderheid in het parlement heeft hij een probleem. Maar mocht de CHP met een smalle marge de verkiezingen in Istanbul winnen, net als in maart, dan kan Erdogan weer een hertelling eisen.’
Maar laat Erdogan überhaupt wel eerlijke verkiezingen toe nu? De verleiding om met de stemresultaten te knoeien is nu groter dan ooit toch?
‘Wat betreft het tellen van stemmen zijn de verkiezingen in Turkije altijd vrij eerlijk geweest. Maar Erdogan is bereid om tot het gaatje te gaan, hij stopt voor niemand. Hij verloor de verkiezingen in maart, maar door druk te leggen op de kiesraad mochten de verkiezingen in Istanbul over worden gedaan. Over eerdere verkiezingen bestaan verhalen over incidenten, dat er met de verkiezingsresultaten zou zijn geknoeid. Het is daarom heel lastig om met zekerheid te zeggen dat het tellen van stemmen nu eerlijk zal verlopen.’
‘Erdogan valt vaak in herhaling, hij gebruikt dezelfde frasen, dezelfde argumenten’
Zal de oppositie verlies accepteren of de straat opgaan?
‘Straatdemonstraties passen niet bij de politieke traditie van Turkije. Maar de situatie is wel op een kookpunt beland, doordat Erdogan de verkiezingen in Istanbul opnieuw wil laten doen en weer politieke tegenstanders heeft laten arresteren. De oppositie is nu vastberadener geworden. Men durft meer dingen te zeggen, op sociale media en ook op straat.’
Bedoelt u dat Erdogan zijn greep op Turkije toch een beetje aan het verliezen is?
‘Erdogan is zijn munitie kwijt. Hij heeft wel sterke retoriek, maar mensen zijn daar nu minder van onder de indruk. Vroeger luisterden mensen ademloos naar hem, alsof ze in een trance verkeerden. Maar nu is zijn boodschap zwakker. Erdogan valt vaak in herhaling, hij gebruikt dezelfde frasen, dezelfde argumenten. De realiteit is nu anders. Turkije kampt met een ernstige economische crisis. Als het slecht gaat, dan stoppen mensen met luisteren. Kijk naar Venezuela. De mensen zijn gestopt met het luisteren naar president Maduro, vanwege de diepe economische crisis waarin dat land zich bevindt. Erdogan is nu een zwakkere leider geworden.’
Erdogan staat natuurlijk niet alleen, hij wordt gesteund door de legertop en door andere sleutelfiguren. Tot de opkomst van Erdogan was de Turkse elite een seculier-nationalistisch bolwerk. Is de elite nu een islamitistisch bolwerk geworden?
‘Dat ligt genuanceerder. De cirkel rond Erdogan bestaat uit isolationisten, die anti-EU en antiwesters zijn, maar niet per se islamitistisch. Het is een mix van beide, islamisme en nationalisme. Maar de ideologie is eigenlijk niet zo heel belangrijk, het gaat er om wie er de macht hebben.’
‘Erdogan heeft nu de positie van een lame duck, een zwakkeling’
Houden deze krachten hem in toom?
‘Erdogan is als politicus een avonturier, een conflictzoeker. Zijn politiek brengt veel risico met zich mee. De geschiedenis heeft laten zien, dat als een sterke man het vertrouwen verliest, hij heel gevaarlijk wordt. Dan zijn er geen grenzen meer, dan zijn ze tot alles in staat.’
Ten slotte: hoe zal de toekomt er voor Turkije uitzien?
‘Alle opties staan open. Erdogan heeft de limiet bereikt met zijn politiek van social engeneering. Hij loopt tegen een muur op. De Koerden laten zich niet meer door Erdogan kneden, zij zijn vastberaden, en de Koerden vormen nu de sleutel. Ook het seculiere blok is standvastig. Ze laten niet meer over zich heen lopen. Het machtsmisbruik, de corruptie, het mismanagement en het grillige buitenlandse beleid roepen veel weerstand op. Erdogan heeft nu de positie van een lame duck, een zwakkeling. Natuurlijk heeft hij Turkije in een halve eenpartijstaat veranderd en beheerst hij de staatsbureaucratie, die hij kan inzetten tegen tegenstanders, maar zijn macht is niet oneindig. Op meerdere niveaus is er nu kritiek op hem.’
In de nacht van 15 op 16 juni vond de jaarlijkse ‘Nacht van de Vluchteling’ plaats, een gesponsorde wandeltocht om aandacht te vragen voor de duizenden vluchtelingen die huis en haard hebben verlaten, op de vlucht voor geweld en armoede. Een recordaantal mensen nam deel aan de tiende editie van dit evenement. Dat is bemoedigend, want het laat in elk geval zien dat veel mensen met het lot van vluchtelingen begaan zijn.
Die betrokkenheid staat helaas in schril contrast met die andere werkelijkheid, namelijk dat de discussie over vluchtelingen steeds verder gepolariseerd raakt. Toen werd aangekondigd dat een van de wandelroutes in Kamp Westerbork zou beginnen, kreeg Stichting Vluchteling zoveel bedreigingen uit de anti-vluchtelingen-koker dat die tocht werd geannuleerd. Nog nooit eerder vertoond, volgens de organisatoren. Niet alleen vluchtelingen zelf hebben in toenemende mate te maken met agressie en worden geconfronteerd met het kleinzielige gebrek aan gastvrijheid in dit land, ook mensen die het voor vluchtelingen opnemen worden bedreigd en beschimpt.
Zoals ik al eens eerder heb betoogd in deze krant, gaat het niet slechts om een handvol idioten dat behalve haatzaaien tot niets in staat is, nee, dit is een onderdeel van een veel omvangrijker probleem. Ondanks de mooie woorden over de Europese samenwerking raakt Nederland steeds verder in zichzelf gekeerd en van zijn eigen nationale gelijk overtuigd. En daar is een merkwaardige paradox aan het werk. Nederland trommelt zichzelf graag op de borst als het ‘eiland van tolerantie’. Nieuwkomers krijgen deze hardnekkige mythe in hun verplichte inburgeringsexamen nog steeds voorgeschoteld. O wee als je dat in twijfel trekt. Dan hoor je hier niet.
Die ‘tolerantie’ zou zijn oorsprong hebben in de genereuze wijze waarop Nederland in de zeventiende en achttiende eeuw vluchtelingen uit andere Europese landen opnam, denk aan de Portugese Joden en de Franse hugenoten. Wat er niet bij wordt verteld is dat die vluchtelingen alleen welkom waren als er aan hen verdiend kon worden. Bovendien ging het helemaal niet zo soepel met die nieuwkomers. Lees de serieuze wetenschappelijke literatuur er maar op na.
Maar de mythe van de Nederlandse tolerantie is zo hardnekkig, dat bewijzen van het tegendeel nog steeds worden genegeerd. Zo wordt slechts schoorvoetend toegegeven dat Joden die de nazi-kampen hadden overleefd en terugkwamen naar Nederland volstrekt niet welkom waren. Ook de Joodse vluchtelingen die in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog hier aanklopten waren niet welkom. Maar we negeren deze geschiedenis liever en blijven vasthouden aan het sprookje dat Nederland zo begaan was met het lot van de slachtoffers van de naziterreur.
Nederland heeft twee (!) weeskinderen van IS-ouders hier naartoe gehaald
Nog een paar recente voorbeelden. Onlangs publiceerde het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) een rapport dat aantoont dat sollicitanten op grond van hun achternaam (een ‘migrantenachtergrondnaam’ noemde de woordvoerder van het SCP dat) gediscrimineerd worden. Experimenten tonen keihard aan dat mensen met een zogenoemde ‘Nederlandse’ naam vaker worden aangenomen. Een soortgelijk onderzoek is in de jaren tachtig ook al gedaan. Niets is veranderd sindsdien. Nog steeds telt herkomst en niet kwaliteit.
Een nog sprekender voorbeeld was het bericht dat veel Poolse, Roemeense en Bulgaarse arbeidsmigranten het hier in Nederland voor gezien houden. Niet alleen zijn de lonen in hun eigen land gestegen, zij hebben schoon genoeg van de manier waarop ze hier behandeld worden. Tuinbouwsector in paniek, want wie moeten nu de asperges plukken? Welke politicus durft te zeggen dat arbeidsmigratie van alle tijden is en altijd noodzakelijk was? Welke politicus durft te beweren dat Nederland gewoon een immigratieland moet zijn?
Nog meer voorbeelden. Het ‘minder-Marokkanen-proces’ tegen Wilders gaat alleen nog maar over de vraag of meneer Wilders niet onheus is bejegend en of dit geen politiek proces is. Maar zouden we het niet eens moeten hebben over die abjecte racistische uitspraak zelf die Wilders deed? Nog zo een. Nederland heeft twee (!) weeskinderen van IS-ouders hier naartoe gehaald. Twee kinderen. Het kan niet op. Maar toch is er weer discussie en gezeur over veiligheidsrisico’s, over radicalisering en andere muizenissen. Niemand die durft te zeggen dat het hier om grotere gebaren moet gaan en dat het ruimhartig terughalen van kinderen, die in hun eentje wegkwijnen in vluchtelingenkampen in Irak, een vorm van beschaving is.
Toegegeven, hier is nog geen politicus vermoord omdat die een ruimhartig vluchtelingenbeleid voorstond, zoals in Duitsland. Maar dat is niet omdat we het hier allemaal zo veel beter voor elkaar hebben. Zelfs in dit geval moesten de media in Nederland weer zo nodig de aandacht richten op een uitspraak van de vermoorde politicus, die een paar jaar geleden had gezegd dat al die Duitsers die zo’n moeite hebben met vluchtelingen zelf kunnen vertrekken als ze dat willen. Toegegeven, in Duitsland lopen nu verontrustend veel neonazi’s rond, maar onze oosterburen durven ook een Holocaust-monument in het hart van Berlijn te plaatsen, een ‘schuld-monument’ bij uitstek. Kom daar maar eens in Nederland om.
China onderdrukt de islamitische minderheid in Xinjiang, de meest westelijke regio van China. De Chinese regering beweert dat er alleen tegen separatisme en terrorisme wordt opgetreden, niet tegen de islam. Maar de Britse zender BBC stelt dat China zich schuldig maakt aan ‘culturele uitroeiing’.
In Xinjiang wonen de Oeigoeren, een Turks volk dat de islam is toegedaan. De Chinese regering is bang voor separatisme en islamitisch geïnspireerd terrorisme en heeft daarom besloten de greep op de regio flink te verstevigen.
Tegenover buitenstaanders claimt China dat de maatregelen niet gericht zijn tegen moslims en de islam, maar BBC-journalist John Sudworth toont in een reportage aan dat deze claim vals is. Veel moskeeën zijn met de grond gelijk gemaakt.
En hoewel door de staat aangestelde imams beweren dat moslims in alle vrijheid hun religie kunnen beleven, ontdekte Sudworth een aanplakbiljet waarop stond dat het burgers verboden was om hun baard te laten staan. Het dragen van een baard wordt door China blijkbaar als een symbool van fundamentalisme gezien, aldus Sudworth.
Daarnaast valt het Sudworth op dat de moskeeën die er nog stonden alleen door oude mensen werden bezocht. De rest van de bevolking komt er niet meer.
Ongeveer een miljoen Oeigoeren zijn opgesloten in heropvoedingskampen, met als doel dat ze hun islamitische achtergrond vergeten en in ‘gehoorzame Chinese burgers’ worden veranderd.
In India, waar de meeste mensen hindoe zijn, groeit de haat tegen moslims. Het sociale medium Facebook speelt hierin een dubieuze rol, zo blijkt uit een mensenrechtenrapport van Equality Labs.
Mensenrechtenorganisatie Equality Labs heeft een onderzoek gedaan naar hate speech door Indiase Facebookgebruikers en concludeert dat moslims het belangrijkste lijdend voorwerp van hatelijke berichten zijn. Zevenendertig procent van de hate speech is tegen hen gericht. Haat tegen mensen op basis van hun kaste en haat tegen mensen vanwege hun geslacht of seksuele geaardheid scoren allebei dertien procent.
Volgens Equality Labs wordt 43 procent van de haatberichten binnen 90 dagen alsnog teruggeplaatst, elk van deze haatberichten gaat over moslims. Facebook claimt binnen 24 uur tegen haatberichten op te treden, maar als het gaat om haatberichten door Indiase gebruikers kost dit gemiddeld 48 uur.
Moslimhaat in India komt steeds meer op de agenda te staan. In 2017 trok Amnesty International al aan de bel over wat zij kenmerkt als de groeiende moslimhaat in India. In de maanden april, mei en juni van dat jaar waren ten minste tien moslims omgekomen als gevolg van geweldsmisdrijven.
De Indiase regering, die geleid wordt door de hindoe-nationalistische Bharatiya Janata Party, heeft volgens de Indiase onderzoeksjournalist Soma Basu niets ondernomen om moslimhaat tegen te gaan. Sterker nog: de BJP zou via whatsapp en andere sociale media negatieve berichten verspreiden over moslims, met als doel het hindoeïstische electoraat meer aan de partij te binden.
Bioscoop Pathé, politici, de politie. Steeds meer organisaties en bedrijven wensen de moslimgemeenschap in ons land een gezegend Suikerfeest: Eid Mubarak. Soms uit economische overwegingen, soms welgemeend, soms uit politieke overwegingen. De meningen hierover zijn verdeeld. Wat vinden moslims hier eigenlijk van?
Brahim Bourzik, hoofdredacteur en oprichter van De Moslimkrant en oud-gemeenteraadslid in Rotterdam voor GroenLinks, vindt dat het een positief effect heeft. ‘Regeringsleiders van landen als Canada en de VS wensen hun moslim landgenoten al jaren een prettig Suikerfeest. De premier van Groot-Brittannië wenst de moslims die er wonen een gezegende Ramadan en een gezegend Suikerfeest. Rutte doet dit niet. Hij is daarin heel liberaal.’
Het valt Bourzik op dat D66 de moslims heeft ontdekt. ‘GroenLinks hield zich vroeger ook bezig met diversiteit, maar dat pad is verlaten. De vijf plaatsen in de Rotterdamse gemeenteraad worden ingenomen door vijf witte mensen. D66 heeft diversiteit juist omarmd en overgenomen. Dit komt deels door de strijd tussen Pechtold en Wilders.’
Aan de andere kant is het volgens Bourzik ook een economisch verhaal. ‘Bij de Bijenkorf werd dit jaar rond het Suikerfeest de Suikerfeesttaart verkocht. Steeds meer vermogende jonge moslims ontdekken de Bijenkorf. Hema heeft eerder geprobeerd om suikertaarten te verkopen, maar is daar na een storm van kritiek op sociale media mee gestopt. Ook de Erasmus Universiteit Rotterdam lag onder vuur na het wensen van een gezegend Suikerfeest, en dat terwijl zij de meeste allochtone studenten hebben van alle universiteiten in Nederland. Waar komt al die kritiek vandaan? Wat is het verschil met het wensen van een gelukkig of gezegend Kerstfeest?’
‘Dakiftars, Stadsiftars, iedereen is welkom’
Raakt het ingeburgerd om iemand een gezegend Suikerfeest toe te wensen? ‘Ja’, antwoordt Bourzik bevestigend. ‘Steeds meer mensen kennen iemand op het werk of in hun omgeving die het Suikerfeest viert. Mijn vader is 81 jaar en werkte bij de snoepfabriek Van Melle. Hij vertelde me dat moslims vroeger op het werk niet spraken over het Suikerfeest. Ze namen een snipperdag, maar zeiden niet waarom. En dan te bedenken dat de NPO dit jaar zelfs een Suikerfeest-conference van Najib Amhali heeft uitgezonden. Het zou me niet verbazen als er over twintig à vijfentwintig jaar naast de Kersttoespraak ook een Ramadantoespraak of Suikerfeesttoespraak wordt gehouden.’
Brahim Bourzik (Foto: Sanne van der Most)
Een blijk van erkenning
Nourdin El Ouali, fractievoorzitter van Nida Rotterdam, vindt het heel mooi om wie dan ook geluk te wensen op momenten waarop iemand iets te vieren heeft. ‘Op mijn beurt wens ik iedereen een prettig Kerstfeest. Mooi om te zien hoe anderen dit vieren. Het is een goede zaak om je collega of je stadsgenoot het beste te wensen. Of het nu om het Ramadanfeest, het Holi Phagwa-feest of het Joodse Nieuwjaar gaat. Ik snap niet wat het probleem zou zijn. Gelukwensen, verbroedering en vreugde vermenigvuldigen zich als het wordt gedeeld. Het is een blijk van erkenning waardoor mensen zich gezien en gewaardeerd voelen op het werk of in de wijk.’
Nida Rotterdam heeft geen negatieve klanken gehoord over het toewensen van Eid Mubarak. Wat El Ouali wel merkt, is dat bij de iftars de tafels groter worden in plaats van kleiner. ‘Vroeger was een iftar iets wat binnen de huiselijke sfeer plaatsvond, maar het wordt steeds meer gemeengoed. Dakiftars, Stadsiftars, iedereen is welkom.’
Het is nog niet zover dat het Suikerfeest een feestdag is waarop iedereen vrij is. Nida Rotterdam ijvert al een tijdje voor gratis OV op bepaalde dagen. Een kwestie van inclusie én stimulering om gebruik te maken van het Openbaar Vervoer. ‘Of parkeren tegen een gereduceerd tarief, zoals met Kerst of Pasen het geval is. Het zou erkenning zijn van onze enorme diversiteit. Ons voorstel heeft het nog niet gered, maar er is wel meer animo voor. Het moet wel aan de Rotterdammers gevraagd worden.’
El Ouali benadrukt dat als het gaat om vrije dagen, dit dan niet in de plaats van andere feestdagen moet zijn maar een uitbreiding van feestdagen.
Positieve en negatieve berichten
De bioscoopketen Pathé, dat veel (jonge) moslims tot zijn bezoekers mag rekenen, wenste hen Eid Mubarak. Dit leidde tot een heleboel reacties op Facebook, positief en negatief. ‘Dit is Islamisering van onze bioscopen’ of ‘Eid Mubarak naar alle terroristen hier’. Er is ook iemand die geïrriteerd opmerkte dat Pathé op Twitter de mensen geen prettig Pasen had gewenst.
Foto: Facebook
Toch overheersen de positieve reacties, zowel van moslims als niet-moslims. De niet-moslims ergeren zich vaak aan de tegenstanders van gelukwensen. ‘Dit is de reden waarom de schappen van de azijn weer leeg zijn deze week. Maar wel met z’n allen Knorr Wereldgerechten scoren,’ reageert iemand boos. Een filmliefhebber is blij dat zijn moeder hem ‘leven en laten leven’ had geleerd en wenst iedereen vervolgens Eid Mubarak. Eén andere niet-moslim geeft aan nooit naar Pathé te gaan in verband met parkeerproblemen, maar hij is nu van mening veranderd vanwege deze wens. Hij is nu fan!
‘Dit is Islamisering van onze bioscopen’
Klaver en Jetten
Politici die besluiten om via Twitter Eid Mubarak te wensen liggen op Twitter al snel onder vuur. D66-fractievoorzitter Rob Jetten en GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver werden bedolven onder Twitterberichten. Klaver wenste een fijn Suikerfeest aan iedereen die het viert. Dat valt bij lang niet iedereen in goede aarde. Sommige reacties zijn bij het account geplaatst van zowel Klaver als Jetten, zoals: ‘Wisten jullie dat Mark Rutte, Rob Jetten en Jesse Klaver de beide Paasdagen willen afschaffen om per 2022 het Offerfeest en het Suikerfeest als officiële Nederlandse feestdagen toe te voegen?’ Bij Jesse Klaver merkt iemand vol ergernis op dat het getuigt van een gebrek aan empathie dat het de mensen die dit feest vieren niet wordt gegund dat Klaver hen een fijn Suikerfeest wenst. Ook Jetten ontsnapt niet aan de nodige kritiek. ‘Ik roep mensen niet op om samen carnaval te vieren. Rob Jetten roept wel op om het Suikerfeest te vieren. Dus wat had je nou?’
Vanwege de toon en de taal die sommige twitteraars bezigen kan geconcludeerd worden dat het niet om de vaste achterban van deze partijen gaat, maar om mensen met een andere politieke voorkeur. Zowel op Facebook als op Twitter worden er flauwe opmerkingen gemaakt over diabetici. Zij zouden worden gediscrimineerd als suikerpatiënten.
Commerciële bijbedoelingen
Mohamed Bouimj, interim-directeur van SPIOR (Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond), verklaart dat er bij zijn organisatie geen reacties zijn gekomen op het toenemende toewensen van Eid Mubarak. Hij begrijpt dat deze wens regelmatig commerciële bijbedoelingen heeft, maar toch vindt hij het een gunstige ontwikkeling. ‘Hoewel bedrijven er belang bij hebben is het leuk dat ze het doen.’
Bouimj zou het prettig vinden als het Suikerfeest en het Offerfeest ook in Nederland worden erkend als officiële feestdagen. ‘Ik weet dat we in een joods-christelijke maatschappij leven, maar er zijn in dit land een miljoen moslims. Veruit de meeste doen elke dag hun best om samen te leven. Moslims Eid Mubarak wensen is een stukje waardering hiervoor.’
Diversity & Inclusion
Ook de Erasmus Universiteit Rotterdam wenste moslims Eid Mubarak, wat heel veel reacties oplevert. Bovendien is er overduidelijk een verschil tussen Twitter, Instagram of Facebook. ‘De reacties op Twitter waren heel anders dan elders,’ aldus een woordvoerder van de EUR. ‘Op Instagram waren bijna alle berichten positief en ontvingen we 1.016 likes. Via Instagram reageert hoofzakelijk onze eigen community, dus studenten, docenten en medewerkers, terwijl we via Twitter veel volgers hebben van buiten de universiteit. Met uitzondering van Twitter waren de reacties hoofdzakelijk positief.’
‘We wensen mensen ook een gelukkig Chinees Nieuwjaar en een fijne Gay Pride’
Het wensen van Eid Mubarak heeft te maken met ‘Diversity & Inclusion’, wat voor de universiteit heel belangrijk is. ‘We wensen mensen ook een gelukkig Chinees Nieuwjaar en een fijne Gay Pride. Ee hebben ook aandacht voor allerlei andere dagen die belangrijk zijn voor leden van de community van de universiteit. Dus ook Eid Mubarak.’
Foto: Twitter
‘Je voelt je meer welkom’
De Kanttekening sprak er ook over met moslims op straat in Rotterdam-Centrum. De meeste reageren positief op het feit dat steeds meer organisaties en bedrijven Eid Mubarak wensen. Hannan (29) vindt het zowel leuk als netjes. ‘Ik wens mensen ook gelukkig nieuwjaar. Als je iets benoemt, geef je het een waarde.’ Ze krijgt meteen bijval van haar gezelschap. ‘Ja, dat is waar.’
Adil (19 jaar) staat er wat kritischer tegenover. ‘Op zich is het goed, maar het hele jaar rot doen en dan ineens Eid Mubarak wensen? Nee, dat hoeft voor mij niet.’
Yosra en Hanae, allebei 22 jaar, vinden het echt tóp dat steeds meer bedrijven en instellingen bewust mensen een fijn Suikerfeest wensen. ‘Heel, heel leuk. Echt fantastisch,’ zegt Hanae. ‘Het trekt ook meer klanten.’ Yosra knikt. ‘Je voelt je meer welkom in die zaken.’ Hanae is het daar helemaal mee eens.
Eén van de ondervraagden, een ondernemer, zet vraagtekens bij de hartelijkheid van veel bedrijven. ‘Het is een gunstige ontwikkeling, maar het is ook marketing, hoor.’
Merk als kerk
Bij De Reputatiegroep in Utrecht werken specialisten op het gebied van reputatievraagstukken voor de overheid en het bedrijfsleven. De vraag wat Eid Mubarak-wensen voor de reputatie van een bedrijf betekenen, wordt beantwoord door Paul Stamsnijder, partner bij De Reputatiegroep: ‘Met deze wens beken je moreel besef. Moslims zijn een onderdeel van de maatschappij. In deze context past het dat je elkaar gezegend Suikerfeest toewenst. Aan de andere kant is er sprake van afkeuring, waardoor we met twee uitersten te maken hebben.’
‘Voor bedrijven en merken is er de conservatieve route’, vervolgt hij, ‘namelijk gesloten zijn ten opzichte van het nieuwe.’ Dit brengt volgens hem afzondering met zich mee. ‘De tweede optie is de progressieve, open route. Meebewegen met een Nederland dat meer kleuren heeft dan vroeger. Naast Fijne Kerstdagen is er nu ook Goed Suikerfeest.’
‘Spelen we in op de behoeften van nieuwe bevolkingsgroepen?’
Stamsnijder meent dat bijvoorbeeld supermarkten gedwongen worden om stelling te nemen in de Zwart Piet discussie. ‘De beste weg is dan om tegen niemand te zijn. Iedereen is onze klant, dus we wensen fijne Kerstdagen, subh holi en prettig Suikerfeest. Hier gaat Pathé ook in mee. Maar puur vanuit marketingoverwegingen prettig Suikerfeest wensen, daar prikken mensen doorheen. Bij Pathé komen veel moslims, dus is het logisch dat Pathé deze weg bewandelt. In ons vak wordt dit ‘het merk als kerk’ genoemd. Merken worden tegenwoordig uitgedaagd om kleur te bekennen. Daarnaast is het een kwestie van je klanten kennen en daar slim op inspringen. Dat is geen moreel of politiek statement. We leven in een vrije wereld.’
Begrijpelijk, maar aan de reacties op Twitter te oordelen kunnen bedrijven of politici op commentaar rekenen als ze moslims Eid Mubarak wensen. ‘Twitter is een digitaal riool waar mensen veelal anoniem de meest vreselijk dingen zeggen’, analyseert Paul Stamsnijder. ‘Vaak slaan mensen zulke nare taal uit omdat ze bang zijn voor het spookbeeld van ‘islamisering’. Ik geef toe dat ik heel erg aan kant van het bedrijfsleven sta. Je moet kijken naar de behoefte van de klant en vooral niet meegaan in het demoniseren van bepaalde bevolkingsgroepen.’
Het blijft niettemin ingewikkeld, concludeert Stamsnijder. ‘Bedrijven hebben de mond vol van inclusie en diversiteitsbeleid, maar staan ook voor een dilemma: spelen we in op de behoeften van nieuwe bevolkingsgroepen of blijven we voor hen gesloten? Wie wil je zijn? Omgekeerd loopt een bedrijf dat zich afzondert het risico om op een dag beticht te worden van discriminatie. Wees dus zo toegankelijk mogelijk voor iedereen.’
Gisteren vond een hoorzitting over herstelbetalingen plaats in het Amerikaanse Congres. Daarin werd een wetsontwerp besproken om de mogelijkheid van herstelbetalingen voor de slavernij te onderzoeken.
De Republikeinse getuige Coleman Hughes, een Afro-Amerikaanse schrijver, betoogde tijdens de hoorzitting dat herstelbetalingen veel Afro-Amerikanen zou beledigen ‘door een prijskaartje te hangen aan het leed van onze voorouders’. Voormalig American Footballer Burgess Owens viel hem bij: ‘Wat vreemden tweehonderd jaar geleden met andere vreemden deden heeft niets met ons te maken.’
Acteur Danny Glover, wiens overgrootmoeder een slaaf was, is wel voor herstelbetalingen. Hij beargumenteerde dat herstelbetalingen als medicijn dienen tegen ‘de schade die is toegebracht door de slavernij, maar ook tegen de raciale uitsluitingspolitiek uit het verleden’. Ook schrijver en essayist Ta-Nehisi Coates, die vijf jaar geleden in tijdschrift The Atlantic het debat over herstelbetalingen nieuw leven inblies, trok het breder dan de slavernij. ‘Toen de slavernij eindigde had Amerika haar lege principes van leven, vrijheid en het nastreven van geluk op iedereen kunnen toepassen. Maar Amerika had iets anders in gedachten.’
Het idee van herstelbetalingen wordt ondersteund door enkele Democratische afgevaardigden die in de race zijn om Donald Trump uit te dagen bij de presidentsverkiezingen van 2020: Tulsi Gabbard, Eric Swalwell en Tim Ryan. Daarnaast hebben de presidentskandidaten Cory Booker, Kamala Harris, Beto O’Rourke en Bernie Sanders gezegd een commissie te willen opstarten die de mogelijkheid van herstelbetalingen onderzoekt. Ook de bij progressieve Amerikanen populaire politici Alexandria Ocasio-Cortez, Rashida Tlaib en Ilhan Omar steunen het wetsontwerp.
De leider van de Republikeinse meerderheid in de Senaat, Mitch McConnell, liet alvast weten dat hij zo’n wet niet zal aannemen.
Een Turkse rechtbank heeft 128 mensen, waarvan het merendeel hoge officieren, veroordeeld omdat zij zouden hebben meegewerkt aan de mislukte coup tegen Erdogan van 15 juli 2016. Zeventien van hen krijgen een verzwaarde levenslange celstraf van opgeteld 141 jaar, melden Turkse media.
De verdachten werden beschuldigd van misdaden tegen de staat, poging tot moord op president Erdogan en de dood van 249 mensen. Omdat Turkije in 2002 de doodstraf heeft afgeschaft – hoewel Erdogan deze weer wil herinvoeren – hebben zeventien coupplegers de hoogst mogelijke gevangenisstraf gekregen: verzwaard levenslang. Mensen die tot deze straf zijn veroordeeld, komen nooit in aanmerking voor voorwaardelijke vrijlating. Ook zullen de omstandigheden in de gevangenis extra zwaar zijn.
Turkije beweert dat de in de Verenigde Staten woonachtige geestelijke Fethullah Gülen het brein is achter de coup van 2016, gepleegd door een dissidente factie in het Turkse leger. Gülen zelf ontkent dat hij iets met de staatsgreep te maken heeft. Turkije heeft de Verenigde Staten om uitlevering gevraagd, maar kreeg nul op het rekest.
Eén van de veroordeelden is voormalige luchtmachtcommandant Akin Özturk. Hij werd ervan beschuldigd de zogenoemde Thuisvrederaad te leiden, die de muitende soldaten zou hebben gecoördineerd. Hij was de topverdachte na Gülen. Kolonel Ali Yazici, die tot de staatsgreep een persoonlijke assistent van Erdogan was, bevond zich ook onder de veroordeelden.
Journalist Hashem Ahelbarra van Al Jazeera zegt dat deze rechtszaak één van de belangrijkste rechtszaken is die recent in Turkije zijn gehouden. Özturk en Yazici worden als sleutelfiguren van de coup aangemerkt.
Tegen luchtmachtgeneraal Özturk zal overigens nóg een rechtszaak worden gevoerd. Dit, omdat hij ervan verdacht wordt het bevel te hebben gegeven om het parlement in Ankara vanuit de lucht te bombarderen.
De Turkse minister van Binnenlandse Zaken zei in maart dit jaar dat 511.000 mensen worden vastgehouden en dat 30.821 mensen zijn aangeklaagd in de operatie van de Turkse staat tegen de Gülenbeweging.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
