Weer gaat het mis bij Bij1. In Amsterdam lijkt de chaos compleet. Juist in die stad, de bakermat van de partij, scheidden raadsleden Jazie Veldhuyzen en Nilab Ahmadi zich af. Eerder had raadslid Carla Kabamba de partij ook al verlaten. Bij1 is al haar Amsterdamse raadszetels kwijt. Wat vinden Bij1-stemmers van dit debacle? Kan dit Sylvana Simons de kop kosten bij de verkiezingen van november? De Kanttekening zocht het uit.
Oumaima was aanvankelijk losjes betrokken bij Bij1 Amsterdam en zag naar eigen zeggen de huidige crisis al aankomen. Ze vertelt haar verhaal in dit artikel niet onder haar echte naam, omdat ze naar eigen zeggen vreest voor ‘scheldkanonnades van Bij1-leden op sociale media’. De Kanttekening is terughoudend met anonimiteit, maar tegelijk is het in dit geval te verdedigen de meningen op te tekenen van betrokkenen die huiverig zijn om onder eigen naam te spreken, omdat ze staan voor een bredere onvrede en vertwijfeling over de ontwikkeling van Bij1. Om die reden komen verderop ook nog twee andere mensen onder pseudoniem aan het woord.
‘Ik ken mensen die bij de partij actief zijn en ik hoorde al verhalen over disrespect en onbegrip’, vertelt Oumaima. ‘Er is sprake van machtsmisbruik, mensen worden niet uitbetaald. Dat soort dingen.’ De partij is idealistisch en pretentieus, vindt ze, maar volgens haar is dat ‘symboolpolitiek’. ‘Bij Denk gebeurde iets vergelijkbaars. De achilleshiel van Bij1 is dat de partij meerdere gemarginaliseerde groepen aanspreekt. Maar elke groep wil ‘het grootste slachtoffer’ spelen. Dat is wat de partij opbreekt. Toch blijven mensen ruziën, terwijl ze weten dat dit als een troef wordt gebruikt door de buitenwacht, die totaal niet gelooft in gelijkwaardigheid.’
Oumaima, die zelf queer is, heeft zich sterk geërgerd aan wat zij ervaart als een dominante houding van partijleden die zich voor lhbtiq+-rechten inzetten. ‘De lhbtiq+-kwestie wordt onmiskenbaar gepusht in Amsterdam’, vindt ze. Oumaima stelt dat Dinah Bons, de huidige waarnemend fractievoorzitter van Bij1 in de Amsterdamse raad totdat Jazie Veldhuyzen terug is van ziekteverlof, daar ‘uiting aan geeft’. ‘Ook partijbonzen stimuleren deze agenda. Mensen die daarachter staan, krijgen posities. Toen ik dit allemaal zag gebeuren, heb ik Bij1 losgelaten.’
Oumaima heeft geen idee op wie ze gaat stemmen. ‘Dat zal wel een linkse partij worden, waarschijnlijk GroenLinks/ PvdA. Ik heb wel mijn vraagtekens bij de PvdA. Die partij heeft veel mensen met een migratieachtergrond teleurgesteld. Maar er is nog zo veel te doen. Ik hoop dat die partij de sociaaleconomische segregatie, maar zeker ook segregatie in etnische en religieuze zin gaat aanpakken. Die wordt mijns inziens bewust in stand gehouden met bijvoorbeeld witte en zwarte scholen.’
‘Drama’s’
Politicoloog en Bij1-lid Ozan Türkdogan is ‘diep teleurgesteld’ over de implosie van Bij1 Amsterdam. ‘Ook omdat dit niet de eerste keer is’, zegt hij en verwijst naar ‘alle drama’s’ met voormalig nummer twee van de partij Quinsy Gario.
‘Juist van een activistische partij verwacht je interne democratie, dat zij laten zien hoe het beter kan. Maar ze zijn niet loyaal aan hun eigen activistische verhalen. Ik sprak een tijdje terug in community center Ru Paré Anja Meulenbelt, die nu vooraanstaand Bij1-lid is. Volgens haar komt alle ruis door de media.’
Türkdogan overweegt om zijn lidmaatschap op te zeggen. ‘De partij heeft tot nog toe niet aan zelfreflectie gedaan, terwijl er nogal wat is gebeurd. Denk aan de grote verwijten van vriendjespolitiek en racisme. Wat ik het liefst wil zien is dat er inhoudelijk gereageerd wordt op deze beschuldigingen.’
Als Bij1 het niet wordt voor Türkdogan, wat wil hij dan stemmen? ‘Die fusiepartij van GroenLinks/ PvdA kan mijn stem sowieso vergeten. GroenLinks en PvdA hebben Rutte verschillende keren gered of gezegd dat ze bereid zijn met hem samen te werken. Ik ga op niemand stemmen, want je komt elke keer weer bedrogen uit. Ik denk dat die fusiepartij weinig Nederlanders met een migratieachtergrond zal aanspreken. Ze zijn te wit en elitair. Ik geloof niet in zulke partijen.’
‘Niks beters op links’
Farida wil Bij1 niet meer het voordeel van de twijfel geven. De partij is in haar ogen niet meer nieuw en mag beoordeeld worden naar dezelfde maatstaven als alle andere gevestigde partijen: ‘Na zeven jaar houdt dat een keer op. Dit is gewoon wanbeleid. Ik vind het goed dat de Amsterdammers zijn afgesplitst. De partij is niet belangrijker dan de gezondheid van mensen.’
Farida is ook kritisch over de scheuring die in 2021 in de partij ontstond, toen Quinsy Gario en zijn medestanders Bij1 verlieten. ‘Ik heb bij een ledenvergadering gevraagd wat er nou is voorgevallen met Quinsy. En dan word je voor van alles en nog wat uitgemaakt. Sommigen binnen Bij1 zijn meer bezig met macht vergaren, dan met de idealen van de partij. Geen wonder dat ze niet meer in Amsterdam bestaan. Dat is jammer, maar dat ligt meer aan het feit dat we niks beters hebben op links.’
Transparantie
Bij1-lid Harsono Sokromo is eveneens kritisch, maar gelooft nog wel in de partij. ‘Er is intern nog genoeg te verbeteren en de transparantie aan de voorkant is zoek. Er is niet meer genoeg oog voor het proces en er is niet genoeg afbakening tussen de landelijke partij, de gemeenteraadsleden, de verschillende medewerkers en het bestuurlijk apparaat erachter,’ zegt hij. ‘In de gemeente stem ik op Bij1 of op individuen die verkiesbaar zijn, zoals Nilab Ahmadi of Jazie Veldhuyzen. Ik kijk met name naar hun woonbeleid en de standpunten daarover. Landelijk stem ik op Bij1 of op een niet-witte vrouw die indruk op mij heeft gemaakt, zoals D66-Europarlementariër Samira Rafaela.’
‘Ik ga absoluut niet op Bij1 stemmen in de gemeenteraad. En mijn moeder ook niet’, vertelt Farida. ‘Het vertrouwen is gewoon gebroken. Je kan niet zoveel crises hebben en verwachten dat leden loyaal blijven. Ik vind het ook pijnlijk hoe er op Twitter wordt uitgehaald naar kritische leden.’
Te vroeg
‘Als Bij1-stemmer is dit natuurlijk niet het nieuws waar je op zit te wachten’, zegt Haydar, die ook liever anoniem blijft om vrijuit te kunnen spreken. Hij blijft in principe op Bij1 stemmen, maar hij is wel kritisch. ‘Ik denk dat Bij1 te snel de parlementaire politiek in is gestapt. Aan de ene kant is het fijn, om een links progressief geluid te hebben in de Kamer en raad. Maar uiteindelijk komt de verandering niet van politiek, maar van de samenleving. Ik geloof in de kracht van bewegingen. Vanuit dat perspectief denk ik dat het te vroeg was voor Bij1 om de landelijke politiek in te stappen. Uiteraard met alle respect voor wat ze doen en hoe ze het doen. De politiek moet je in als je een sterke beweging bent. Dat is Bij1 nog niet, maar de partij heeft wel veel potentie. Te vroeg instappen brengt complexiteit met zich mee. Je moet voldoen aan bepaald structuren, de vele dossiers, de vele regels. Je wordt het parlementaire ingezogen en het gevaar is dat politiek binnen vier muren gaat plaatsvinden, in plaats van op straat.’
‘Ongelukkige timing’
Loraine Smith van de Internationale Socialisten vindt het erg jammer en pijnlijk dat er een splitsing heeft plaatsgevonden. ‘Ik heb op Jazie Veldhuyzen gestemd. Ergens had ik dit echter verwacht. Ik ben zelf niet actief voor Bij1, maar als activist hoorde ik via-via dat er veel problemen waren. Ik hoorde ook over burnouts van raadsleden. En Jazie was al bijna een jaar weg uit de raad.’
Ze denkt dat deze ontwikkelingen zeker effect zullen hebben op de Tweede Kamerverkiezingen. ‘Het is ongelukkige timing, net nadat het kabinet is gevallen. Kijk hoe slecht links ervoor staat. Dit is heel demotiverend. Niet alleen voor Bij1, maar voor heel activistisch en radicaal links is dit een domper.’
Smith blijft nog wel Bij1 stemmen, maar wil wel dat er lessen wordt getrokken. ‘Er wordt gedaan alsof het alleen maar over personen gaat, maar het zijn volgens mij ook politieke discussies waar weinig transparantie over is.’ Als voorbeeld noemt ze Carla Kabamba, het Bij1-raadslid dat vorig jaar de fractie en de partij al verliet. ‘Zij zou wat liberaler zijn en dat dat botst met de meer activistische mensen. Dus het verhaal van wat Bij1 is, is nog vaag. Is het een antikapitalistische partij of niet? Is het een spreekbuis voor de activistische beweging? Of proberen ze door hervormingen beter beleid te creëren? Dat zijn wel heel fundamentele vragen.’
Smith denkt dat Bij1 zelf nog niet weet wat voor partij het is. ‘Elk lid heeft een strijdterrein dat hij of zij belangrijk vindt. Bij1 probeert dat allemaal aan elkaar te koppelen, wat ik goed vind, maar dan krijg je sowieso dat sommigen vinden dat hun strijd ondergesneeuwd raakt. De een zegt dat er te veel aandacht is voor queerpolitiek, een ander kan de partij te antikapitalistisch vinden, en weer een ander kan vinden dat het te veel over racisme gaat. Ook die opmerkingen die Ahmadi kreeg, dat ze te wit zou zijn, of dat Veldhuyzen anti-zwart zou zijn, dat komt allemaal ook vanwege het ontbreken van een gedeeld idee van wat Bij1 is. De leiders binnen Bij1 hebben daar verschillende opvattingen over. Die botsen op een gegeven moment gewoon met elkaar.’
Geen alternatieven voor Bij1
Smith maakt zich zorgen. ‘Het zou heel slecht zijn als Sylvana Simons de zetel in de Tweede Kamer verliest, want Bij1 is nog steeds een partij die heel kritisch is op het kabinet, terwijl de andere linkse partijen het laten afweten. De SP is ook kritisch, maar daar kun je niet echt meer op stemmen omdat het een zeer ondemocratische en racistische partij is. Kijk maar naar hun standpunten over migratie, waarin ze rechts napraten. En ze doen net zo hard mee met verdeel-en-heerspolitiek als het om arbeidsmigranten gaat.’
Op de fusiepartij GroenLinks/ PvdA zou ze ook nooit stemmen. ‘De afgelopen jaren hebben GroenLinks en de PvdA namelijk laten zien dat ze bereid zijn om alles te doen om maar te kunnen meeregeren. En daarmee verloochenen ze al hun linkse principes. Ik denk dat ze dat weer gaan doen. Vooral de PvdA heeft vaak deelgenomen aan een kabinet en een ruk naar rechts gemaakt en meegedaan aan de afbraak van Nederland. Mede daardoor is links zo zwak geworden. Zo’n middenmootpartij is het laatste wat we nodig hebben in Nederland. Daarom is Bij1 heel erg nodig.’
Onzeker
Haydar twijfelt of Bij1 nog wel in de Kamer komt. ‘Wat er in Amsterdam is gebeurd, zal daar echter geen invloed op hebben. Mensen zouden strategisch op GroenLinks/ PvdA kunnen stemmen, waardoor Bij1 net geen zetel haalt. Ik zou iedereen willen oproepen om bij je principes te blijven en gewoon weer op Bij1 te stemmen.’
Oumaima gunt Simons wel weer een plek in de Tweede Kamer. ‘Of ze het daadwerkelijk gaat redden. Daar ben ik niet zo zeker van. Ze krijgt sowieso niet zomaar meer mijn stem, alleen maar omdat ze discriminatie aankaart. Haar partij valt uit elkaar in Amsterdam, wat gaat ze doen? Wat voor programma gaat ze presenteren? Het wordt lastig. Ze moet er echt staan en het maar weer laten zien. Wie komen er in haar team? Ik ga wel links stemmen, maar of het Bij1 wordt of GroenLinks staat zeker niet vast.’
Türkdogan denkt ook niet dat wat lokaal in Amsterdam gebeurt per se gevolgen heeft voor de landelijke fractie. Hij vindt het wel teleurstellend dat Simons zich op de vlakte houdt. ‘Zeg dan iets, veroordeel het, bied excuses aan of neem maatregelen,’ vindt hij.
Sokromo ziet geen alternatief voor BIJ1. ‘Zoals op elk vlak moeten we het in de populaire cultuur, werkomgeving en institutioneel doen met de kruimels die overblijven. Aan de andere kant biedt dit ook kansen. Ik hoop meer transparantie te zien. Maar de communicatie van de partij via de mail was vreselijk. Ik ben benieuwd naar de algemene ledenvergadering van vrijdag.’
Mail landelijk bestuur Bij1
Het bestuur van Amsterdam Bij1 en het landelijk partijbestuur zijn benaderd voor een reactie, maar die is (nog) niet gekomen. Die reactie wordt toegevoegd als die alsnog komt. Dinsdag stuurde het partijbestuur van Bij1 een mail naar alle leden om uitleg te geven over het vertrek van Veldhuyzen en Ahmadi. Dit is de integrale tekst van die mail:
‘Gisteren werden we overvallen door het bericht dat Jazie Veldhuyzen en Nilab Ahmadi zich afsplitsen van Amsterdam Bij1.
Dit bericht heeft ons allemaal geraakt. Om zorg te dragen voor elkaar, duidelijkheid rond de gebeurtenissen te verschaffen en om samen over de toekomst van de afdeling te praten, organiseert Amsterdam Bij1 vrijdagavond een ledenbijeenkomst. De Amsterdamse leden ontvangen hiervoor vandaag een uitnodiging.
Pogingen tot heling niet gelukt
Het partijbestuur vindt de keuze van Veldhuyzen en Ahmadi ontzettend jammer. De vele inspanningen – van Amsterdamse leden, de landelijke partij en andere omstanders – om recht te doen aan het vertrouwen dat de partij gegeven is, heeft helaas niet geleid tot het bouwen van een stabiele fractie. We bedanken Jazie en Nilab voor hun inzet voor de partij.
De komende dagen zal het bestuur al het gebeurde in beeld brengen en inventariseren welke maatregelen we kunnen nemen om situaties zoals deze in de toekomst te voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan meer investeren in opleidingen rond mediation of hoe we waarborgen dat partijbelang boven individueel belang staat. Maar ook aan het aanscherpen van onze kandidaatstellingsprocedures, te investeren in samenwerkingsvaardigheden, teambuilding, etc. Hier zullen we je binnenkort meer over vertellen.
Amsterdam Bij1 strijdt door!
Hoe triest de aanleiding ook, betekent het einde van het Amsterdamse conflictverhaal ook dat we met een schone lei kunnen gaan bouwen. Waar andere partijen hun lot laten afhangen van hoeveel zetels ze hebben in een raad, hebben wij altijd gezegd dat wij ons bestaansrecht ontlenen aan de strijd die we voeren. Die strijd gaat over de tastbare onderdrukkingen van het racisme, patriarchaat, kapitalisme en validisme in onze samenleving. En die strijd blijft hard nodig.
We hebben de taak om recht te doen aan onze stemmers, zelfs wanneer de mensen die namens ons verkozen zijn, onze stemmers in de steek laten.
Vanaf vrijdag gaan we opnieuw bouwen in Amsterdam. Met dank aan de harde kern van Amsterdam Bij1, onder wie Dinah Bons, die tot 20 augustus fractievoorzitter blijft in de gemeenteraad. Maar ook onze stadsdeelcommissieleden Dylan Bakker (Zuidoost), Dorien Ballout (West), Glenda Vijzelman (Zuid) en Marcella Perdok (Centrum) blijven onze kiezers namens de partij vertegenwoordigen. Vayhishta Miskin onderdeel van het dagelijks bestuur in Amsterdam Zuidoost. Ook medewerkers, vrijwilligers en betrokkenen als Anja Meulenbelt, Saskia Meiland en Vreer Verkerke staan klaar om samen een nieuwe kerngroep te vormen.
Ben jij Amsterdammer en wil je actief worden in deze nieuwe start van Amsterdam Bij1? Dan ben je van harte uitgenodigd om je bij de bijeenkomst van vrijdag te voegen. Meer informatie en hoe je je kan aanmelden krijg je vandaag in een mail van Amsterdam Bij1.
Tot slot
Bij1 is en blijft strijdbaar. Bij1 is ontstaan vanuit een gezamenlijke droom voor een samenleving op basis van gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en solidariteit. Dat streven, dat doel is relevanter, en meer nodig dan ooit. Welke tegenslagen er ook mogen zijn, daar zullen we bovenop komen.
De komende tijd gaan we aan de slag met de voorbereidingen voor een strakke en sterke campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen. Om het Bij1-geluid nog luider te laten klinken in de Kamer. Informatie over hoe je mee kan strijden volgt snel.’
