Uit onderzoek van de gemeente Amersfoort blijkt dat de meerderheid van de makelaars bereid is tot discriminatie van huurders met een homoseksuele gerichtheid of niet-westerse afkomst.
Het onderzoek werd gedaan door onderzoeksbureau RIGO. Onderzoekers deden zich voor als potentiële opdrachtgevers die ondersteuning zochten bij de verhuur van hun woning. Dankzij mystery calls, waarbij verhuurmakelaars werden gebeld, bleek dat zij vaker bereid waren om mensen met een homoseksuele gerichtheid te discrimineren dan met een niet-westerse achtergrond.
Driekwart van de makelaars was bereid om te discrimineren op basis van seksuele gerichtheid. Een kwart was bereid om vooraf een selectie te maken van potentiële huurders op migratieachtergrond.
Een van de verhuurmakelaars reageerde als volgt: ‘Nou weet u, wat ik wel kan doen: ik weet wel natuurlijk van bepaalde doelgroepen die automatisch al een ander geloof hebben. Die kan ik überhaupt uitsluiten. Ik noem maar iets: als ik een Indiër heb, die zijn meestal moslim of iets anders.’
GroenLinks-raadslid Youssef el Messaoudi, zelf van Marokkaans-Nederlandse origine is geschokt. ‘De conclusies liegen er niet om’, twittert hij.
De oudste meest complete Hebreeuwse bijbel, de Codex Sassoon, zal binnenkort worden geveild in New York. Het pronkstuk is tussen de achtentwintig en zevenveertig miljoen euro waard, aldus CNN.
De bijbel, die rond het jaar 900 is gemaakt, zal van 22 tot 28 februari te zien zijn in het Britse veilinghuis Sotheby’s in Londen, gevolgd door een tentoonstellingstournee in Israël en de VS
Volgens Sharon Mintz, senior judaïca-specialist bij Sotheby’s, is dit ‘het belangrijkste document dat ik ooit heb mogen bekijken, onderzoeken en vasthouden’. De Codex Sassoon mist slechts twaalf pagina’s.
De bijbel is vernoemd naar de beroemde judaïca-verzamelaar David Sassoon (1880-1942) en bestaat uit 792 pagina’s van perkament. Het boek weegt ongeveer 12 kilo. Het is een boek dat alleen de rijksten zich konden veroorloven, aldus Mintz.
Aangenomen wordt dat dit het allereerste manuscript in boekvorm van de Hebreeuwse bijbel is. Uit de eeuwen ervoor zijn alleen delen van Bijbelse teksten in boekrolvorm teruggevonden, die bekend werden als de Dode Zeerollen. Maar deze boekrollen bevatten geen verzen, hoofdstukken of interpuncties, aldus Sotheby’s.
‘Kamermeerderheid wil asielzoekers opvangen buiten de EU, bijvoorbeeld Rwanda’, kopt de NOS. In het nieuwsbericht valt te lezen dat een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat het kabinet contact opneemt met Denemarken over het opzetten van asielzoekerscentra buiten de Europese Unie, waaronder bijvoorbeeld in Rwanda. Uiteraard omdat er van opvang in Rwanda een afschrikwekkende werking uit zou gaan, waardoor minder asielzoekers hier asiel aan zullen vragen.
Het klinkt als een behoorlijk hardvochtig plan, wat ook nog wel eens kan botsen met internationale verdragen: mensen naar een land in Afrika sturen om daar hun asielprocedure af te wachten, waarbij de kans groot is dat ze nooit daadwerkelijk naar Nederland mogen komen.
Tegelijkertijd moeten we ook de context meenemen: het houdt een keer op. Landen in Noordwest-Europa hebben, net als een klein aantal andere Westerse landen, decennialang enorme migratiestromen te verwerken gekregen. Die hebben een enorme impact op het asielsysteem en het onderwijs, en op de woningmarkt, financiën, cultuur en identiteit. Zeker met oog op de toekomst is het de vraag in hoeverre we dit vol kunnen houden, en moeten willen volhouden.
Veel landen in Afrika en in het Midden-Oosten hebben nog steeds te maken met een hoge bevolkingsgroei. Die en de klimaatverandering zullen zeer waarschijnlijk zorgen voor nieuwe, grote vluchtelingenstromen. Het is daarom niet heel gek dat we in Noordwest-Europa kijken naar alternatieven voor het bestaande asielsysteem.
Op dit moment zitten we vast in een wirwar van internationale verdragen waarvan de houdbaarheidsdatum al lang en breed verstreken is, met mensensmokkelaars, asieladvocaten en asielactivisten die hier maximaal op inspelen. Europa is in reactie hierop tot een fort gemaakt. Het is een survival of the fittest: wie slagen er in om het fort binnen te komen en de felbegeerde verblijfsstatus te bemachtigen?
Landen in Noordwest-Europa hebben decennialang enorme migratiestromen te verwerken gekregen
In zijn meesterlijke roman Exit West beschrijft Mohsin Hamid een Westen dat uiteindelijk besluit om de grenzen open te gooien en alle migranten toe te laten. Het is een utopisch scenario. Maar uiteindelijk staat Europa voor een pijnlijke keus: ofwel open grenzen, ofwel een zeer strikt migratiebeleid. Want het huidige beleid, waarbij Fort Europa op grote schaal slachtoffers blijft maken en tegelijkertijd mensenhandelaren sponsort, is problematisch en niet toekomstbestendig.
Uiteindelijk blijft een leven in Europa voor velen in de wereld de jackpot die ze ooit hopen te winnen. Velen zijn bereid om hier hun leven voor te wagen. Willen we dit tegengaan, dan betekent dat of de grenzen openzetten of de internationale verdragen die ons nu in een houdgreep houden grondig herzien. Veel te lang hebben we met pappen en nathouden het migratiebeleid vormgegeven.
Met het oog op de huidige ontwikkelingen en kijkend naar de toekomst, lijken er weinig andere opties dan een migratiebeleid waarin we harde keuzes maken. In een wereld van grote ongelijkheid en mobiliteit, zal een leven in Noord-Europa het streven blijven van vluchtelingen over ter wereld. Willen we de gevolgen hiervan controleren dan is stevige verandering van de huidige aanpak van (illegale) migratie noodzakelijk.
Moet Nederland tijdelijke visa toestaan om overlevenden van de aardbeving in Turkije en Syrië op te vangen? België en Duitsland doen dat al. Wij moeten volgen, vindt onder anderen politicus Sheher Khan (Denk): ‘Tegen Oekraïeners zeiden we ook: jullie zijn welkom.’
De aardbevingen in Turkije en Syrië van vorige week behoren tot de grootste natuurrampen uit de recente wereldgeschiedenis. De getraumatiseerde overlevenden komen bijna aan alles tekort. Turkije en vooral Syrië blijven in gebreke voor onder andere noodhulp, onderdak, schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen.
Om de pijn enigszins te verlichten hebben België en Duitsland tijdelijke visa van drie maanden ingevoerd voor Turkse, Koerdische en Syrische slachtoffers, die familieleden hebben in die landen. Nederland heeft die stap nog niet genomen. Wel wil Nederland Turkse visumverzoeken ‘met voorrang’ behandelen, maakte minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra woensdag bekend.
De Kanttekening sprak met Amsterdamse politici over de Nederlandse verantwoordelijkheid tijdens deze humanitaire crisis. Moet Nederland tijdelijke visa toestaan en overlevenden van de aardbeving hier opvangen? Politici van links tot rechts zijn voor dit artikel benaderd. Helaas konden vertegenwoordigers van partijen die kritisch zijn over migratie, zoals de SP, niet reageren op onze vragen.
Rouwperiode
‘We moeten zoveel hulp bieden als mogelijk is’, vindt Dorien Ballout, stadsdeelcommissielid namens BIJ1 in Amsterdam-West. ‘En daar valt ook de opvang van slachtoffers onder’, voegt ze toe. Ze merkt op dat ze het ‘ongelijk’ vindt, om alleen mensen op te halen die toevallig familieleden hebben in Europa en hun eigen ticket kunnen betalen. ‘Dan help je in een rampsituatie eigenlijk niet de meest kwetsbaren. Dus ook slachtoffers zonder familieleden moeten geholpen worden.’
Ook de woordvoerder van GroenLinks Amsterdam, Kris van der Veen, is voor tijdelijke visumverstrekkingen. ‘Het is belangrijk dat we het reizen naar familieleden zo makkelijk mogelijk maken.’ Hij hekelt de eerste aarzelende reactie van minister Wopke Hoekstra, zondag bij omroep WNL. ‘Het is weer erg Nederlands traag allemaal. Waarom zeggen we niet een keer, met open armen: hier kan je schuilen? Mensen zijn al zo getraumatiseerd, doordat ze hun dierbaren hebben verloren. Ze moeten een waardige rouwperiode kunnen uitzitten bij familieleden.’
Sheher Khan, Amsterdams raadslid voor Denk, is het daarmee eens. ‘Hoekstra kijkt vooral naar wat niet kan. Maar ik zou nu vooral oproepen in actie te komen. Wees solidair, want de omvang van die aardbevingen is ongekend.’
Khan wijst met klem naar de omvang van de menselijke tragedie in Turkije en Syrië. ‘Mensen hebben letterlijk alles verloren. Hun huis en alle spullen zijn weg. En als we deze mensen hier kunnen opvangen voor rust en stabiliteit, als een soort overbruggingsperiode, dan lijkt mij dat alleen maar goed. Op zulke momenten moet je niet denken aan regels en wat niet kan, maar juist aan wat wel mogelijk is. We praten over dertien miljoen mensen die hier direct of indirect door zijn getroffen.’
‘Mede door de Turkijedeal zitten zo veel mensen opeengehoopt in dat gebied aan de Turks-Syrische grens’
Denk heeft het Amsterdamse college verzocht om mee te doen aan de wederopbouw. ‘Dat is toen ook besloten voor Oekraïne, wanneer de oorlog daar voorbij is. Wij vinden dat dit nu ook moet gebeuren in de getroffen gebieden in Turkije en Syrië, overal waar wij onze expertise in kunnen zetten.’
Turkijedeal
Bij de aarzeling van de Nederlandse regering over tijdelijke visa speelt mogelijk ook de angst mee dat mensen uit Turkije en Syrië die eenmaal Europa zijn, hier uiteindelijk ook zullen blijven. ‘Ja, het is dezelfde Hoekstra die een week eerder met veel bombarie begon over het sluiten van grenzen’, reageert Van der Veen. ‘Maar ik denk niet dat mensen zo graag hier willen blijven. Het is vanuit een humanitair perspectief dat we ze willen opvangen. We moeten deze mensen helpen. Het is goed voor de traumaverwerking dat deze slachtoffers bij hun naasten in Nederland zijn. Laten we hen ophalen en steunen. Daar gaat het om. Ze moeten tot rust komen.’
Ballout heeft totaal geen boodschap aan die angst. ‘Van mij mag iedereen overal wonen. De meeste mensen willen ook helemaal niet weg uit hun thuisland, als ze het daar naar hun zin hebben. En als het daar straks weer is opgebouwd is gaan ze weer terug. De angst voor mensen die blijven is niet zo relevant.’
Ballout wil nog even kwijt dat Turkije ook geholpen mag worden om ‘op adem te komen’ na zo’n grote catastrofe. ‘Het komt namelijk ook door de door Europa gesloten Turkijedeal, dat zo veel mensen opeengehoopt zitten in dat gebied aan de Turks-Syrische grens. Het is heel cru om in deze omstandigheden nog steeds vast te houden aan die muur om Europa heen. Voor Syriërs moet het gewoon mogelijk zijn om asiel aan te vragen.’
Khan vindt de vrees dat de vluchtelingen in Nederland willen blijven, ook ongegrond. ‘Want als je iemand uit Turkije of Syrië laat overkomen, moet je garant staan voor die persoon.’ Aan het verlenen van een visum verbindt Nederland strenge regels. Khan: ‘Je moet onderdak bieden en ook je inkomen kunnen laten zien. Als er iets misgaat, dan weet de overheid je te vinden. Maar mochten mensen hier toch willen blijven, dan is er voor hen de gewone asielprocedure.’
Woensdag hield Giro555 een nationale inzameling voor Turkije en Syrië, waarbij onder anderen de Kanttekening-redacteur Tayfun Balcik actief was om de telefoon aan te nemen. (Beeld: Twitter)
Tentenkampen
Khan maakt een vergelijking met Oekraïense vluchtelingen. ‘Dan zeggen we ook: jullie zijn welkom. We moeten één lijn trekken. Als we Oekraïners verwelkomen, dan moeten we ook de deuren openen voor Turkse en Syrische vluchtelingen.’
Volgens Van der Veen is de aardbeving voor met name de Syrische getroffenen in Turkije een nachtmerrie. ‘Het is verschrikkelijk dat Turkse bevolking hen tot zondebok maakt en hen lyncht als zogenaamde plunderaars. Daarom moeten deze visumregelingen zo breed mogelijk zijn. Want nood breekt wet. Ook wil ik wijzen op wat ik van lokale LHBTIQ+-organisaties heb gehoord. Nu zij ook de veilige omgeving van een eigen huis kwijt zijn en in tentenkampen wonen, liggen geweld en discriminatie op de loer. Hier moet ook aandacht voor zijn in onze besluitvorming.’
Ballout vindt dat ‘de Nederlandse regering zich niet achter al die grijsgedraaide platen over de wooncrisis mag verschuilen’, als excuus voor het niet verstrekken van visa. ‘We hebben nu te maken met een catastrofe. Nederland moet zijn plicht vervullen en zich nooit tegen hulpbehoevende mensen keren. De timing, super cru gezegd, is wel stom. Er zijn verkiezingen in Nederland. Dus het CDA en de VVD willen de rechtse kiezers binnenhalen. Zij zullen dat doen door te pleiten voor het weren van vluchtelingen, zelfs als er een catastrofale ramp is geweest.’
De Tweede Kamer heeft het kabinet opgedragen om contact op te nemen met Denemarken voor het opzetten van asielzoekerscentra buiten de Europese Unie. Denemarken wil met bijvoorbeeld Rwanda een deal sluiten over het tegen betaling opvangen van asielzoekers. Een dergelijke deal hebben de Britten al, maar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens stak vorig jaar een stokje voor de eerste vlucht met asielzoekers naar Rwanda, meldt het NOS.
Op sociale media is veel kritiek op het plan. Onder meer vanuit journalistiek platform Zembla. ‘Het regime van Rwanda onder leiding van Paul Kagame is omstreden door mensenrechtenschendingen en er is geen persvrijheid. De president weet zich naar de buitenwereld goed te presenteren, maar rapporten over mensenrechtenschendingen door zijn regime stapelen zich op’, schrijven ze.
De kunstenaar Jakob de Jonge reageert met afgrijzen op Twitter: ‘Zijn onze volksvertegenwoordigers dom, hypocriet of gewoon immoreel? Rwanda voert al jaren een wrede moordcampagne in buurland Congo om daar grondstoffen te plunderen, via proxy-rebellenleger M23. Maar verder prima land om vluchtelingen naartoe te sturen?’
Een meerderheid van oppositiepartijen PVV, FvD, SGP, BBB, Groep Van Haga, Omtzigt en JA21 (die de motie indiende) en regeringspartijen VVD en CDA denkt daar anders over. Volgens hen biedt dit ‘veelbelovende kansen’ om de asielcrisis op te lossen.
Het Deense parlement nam de wet in 2021 aan om het aantal asielverzoeken door de afschrikwekkende werking te verlagen. ‘Als je asiel aanvraagt in Denemarken, weet je dat je naar een land buiten Europa wordt gestuurd’, zegt een woordvoerder van de sociaaldemocratische regeringspartij. ‘Dus we hopen dat mensen stoppen met het aanvragen van asiel in Denemarken.’
Denemarken was ooit het eerste land dat een handtekening zette onder het Vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties. Het migratie- en asielbeleid in Denemarken geldt vandaag de dag als een van de strengste in Europa.
VVD-staatssecretaris Van der Burg voor Asielzaken heeft eerder in een debat gezegd dat Nederland met de eventuele Deense samenwerking binnen de internationale afspraken en verdragen zal blijven.
Hoogopgeleide moslims verlaten vanwege discriminatie Frankrijk. Ze kiezen ervoor om in het Verenigd Koninkrijk, Canada, de Verenigde Arabische Emiraten of de Verenigde Staten te werken.
Natasa Jevtovic (38) besloot in 2020 om Parijs te verruilen voor Londen. Ze verdient nu twee keer zo veel, vertelt ze aan persbureau Bloomberg. Ze gelooft dat ze zonder haar ervaringen met islamofobie niet zou zijn geëmigreerd. Maar in Parijs namen haar leidinggevenden haar klachten over islamofobie niet serieus, en dreigde een manager dat er consequenties zouden volgen, als ze haar collega’s zou blijven beschuldigen van discriminatie.
Het verhaal van Jevtovic staat niet op zichzelf. Uit een nieuw onderzoek van Olivier Esteves, hoogleraar Cultuur en Politiek van Engelstalige Landen aan de Universiteit van Lille, blijkt dat er groepen hoogopgeleide moslims zijn die Frankrijk verlaten vanwege moslimdiscriminatie in het land. Esteves ondervroeg 1.074 moslims die Frankrijk verlieten. Meer dan 66 procent zei te zijn verhuisd om in het buitenland in meer vrijheid de islamitische godsdienst te kunnen uitoefenen. 70 procent zei te zijn vertrokken vanwege islamofobie.
In Frankrijk is islamofobie een groot probleem, zeggen islamitische en linkse critici. De Franse overheid bestrijdt actief het zogenoemde ‘seperatisme’ en heeft twee islamitische organisaties – het Collectief tegen Islamofobie in Frankrijk (CCIF) en Baraka City – vlak na de moord op Samuel Paty gesloten, omdat ze islamitisch radicalisme zouden promoten.
Volgens het onderzoek van Esteves leidt de uittocht van hoogopgeleide Franse moslims tot een braindrain. Frankrijk verliest ‘hoogopgeleid talent vanwege ongebreidelde islamofobie’, aldus de onderzoeker.
VVD en CDA in Limburg hebben aangegeven de samenwerking met de PVV niet uit te sluiten, bericht De Limburger. Hiermee staat de deur naar een coalitie met de partij van Geert Wilders open.
Al ruim voor de Provinciale Statenverkiezingen van 15 maart zijn er contacten geweest tussen de PVV en de lijsttrekker van VVD en CDA, bevestigt de PVV. ‘Wij sluiten geen enkele partij op voorhand uit’, aldus CDA-lijsttrekker Michael Theuns. Ook VVD-lijsttrekker Stephan Satijn wil de PVV niet op voorhand uitsluiten.
Tot april 2021 werkten VVD en CDA met de PVV samen in een extraparlementair college. Deze samenwerking eindigde in ruzie, toen de PVV met een motie van wantrouwen voor een bestuurscrisis zorgde. Maar voor de centrumrechtse partijen is deze voorgeschiedenis geen reden meer om een coalitie met de radicaal-rechtse PVV uit te sluiten.
Ondertussen blijkt uit een prognose van Motivaction, in opdracht van Omroep West, dat de PVV of de VVD de grootste partij zal worden in Zuid-Holland op 15 maart. De PVV zal tussen de 10,1 en 15,3 procent van de stemmen krijgen, aldus het opinieonderzoek. Voor de VVD worden tussen de 9,5 en 14,5 procent van de stemmen verwacht.
Ook de BoerBurgerBeweging (BBB) kan mogelijk de grootste partij in Zuid-Holland worden, aldus de prognose van Motivaction. De partij heeft een maximale prognose van 11,1 procent. Dat is hoger dan de minimale prognose van de VVD (9,5 procent) en van de PVV (10,1 procent). De minimale prognose van BBB ligt op 6,7 procent.
De Amsterdamse wethouder Hester van Buren (Personeelsbeleid) staat ‘pal achter het wervingsbeleid’ van de gemeente, meldt het Parool. Het moet ervoor zorgen dat straks dertig procent van de hogere ambtenaren van niet-westerse komaf is. Het diversiteitsbeleid leidde gisteren tot debat in de gemeenteraad.
Op dit moment is slechts 10 procent van de medewerkers in de salarisschalen 12 tot en met 14 van niet-westerse komaf. Volgens cijfers van de Kadastrale Kaart heeft 34% van de inwoners van Amsterdam een niet-westerse migratieachtergrond.
Het wervingsbeleid voor meer diversiteit, leidde vooral in de rechtse hoek tot kritiek. VVD, JA21 en CDA noemden de diversiteitspolitiek ‘onzinnige privilegetrainingen, waarmee we de nadruk leggen op wat ons verdeelt in plaats van wat ons bindt,” aldus Diederik Boomsma van het CDA. Annabel Nanninga van JA21 vindt diversiteit een ‘woke-bezigheidstherapie en discriminatoir’.
Wethouder Van Buren verdedigde haar beleid met een wedervraag: “ U weet toch ook dat het beste team is samengesteld uit diverse mensen?’ Bij1 en Denk spraken juist hun steun uit voor het beleid en zeiden dat goede representatie eraan bijdraagt dat elke ambtenaar zich veilig voelt op zijn of haar werkplek.
De koloniale geschiedenis van Indonesië moet een prominentere plek krijgen in het onderwijs, concludeert een commissie. Maar de vraag is hoe. ‘Javanen hebben vaak een ander perspectief dan Molukkers, en Papoea’s kijken weer anders tegen de geschiedenis aan.’
Een commissie onder leiding van oud-minister van Onderwijs Jet Bussemaker (PvdA) vindt dat de koloniale geschiedenis van Indonesië een prominentere plek moet krijgen in het Nederlandse geschiedenisonderwijs op basis- en middelbare scholen. Het is nu namelijk slecht gesteld met onze kennis hierover, en dat is een kwalijke zaak, concludeert de commissie.
De commissie-Bussemaker wil dat de kennis in het onderwijs over de geschiedenis van de twee miljoen Indische Nederlanders, Molukkers, Papoea’s en Chinezen kan worden vergroot. Volgens de commissie is er al veel lesmateriaal over Nederlands-Indië en Indonesië, maar komt het versnipperd aan bod. Om die reden adviseert de commissie om de geschiedenis hierover te verankeren in de leerdoelen op basis- en middelbare scholen, en moet het lesmateriaal aan hogere kwaliteitseisen voldoen.
Ton van der Schans (65), oud-voorzitter van de Vereniging van docenten Geschiedenis en staatsinrichting in Nederland (VGN), is sceptisch over het pleidooi van de commissie-Bussemaker: ‘Er wordt wel vaker geroepen dat het slecht gesteld is met onze kennis over een bepaalde episode uit de geschiedenis. Er zijn heel veel onderwerpen die de revue passeren op school, en dan vind je al snel dat een bepaald thema te weinig aandacht krijgt, zoals de Holocaust, de slavernij of de Vietnamoorlog.’
Ton van der Schans (Beeld: Ton van der Schans)
Nederlands-Indië krijgt volgens Van der Schans al veel aandacht op school. ‘Leerlingen leren over de Verenigde Oostindische Compagnie, het Cultuurstelsel, de Atjehoorlog en de zogenoemde Politionele Acties, die we tegenwoordig de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog noemen. Nederlands-Indië is een canonvenster, het onderwerp wordt genoemd in de kerndoelen van het basisonderwijs en in de eindtermen van het voortgezet onderwijs. Ook in de schoolboeken komt Nederlands-Indië ruim voldoende aan bod.’
Het werkelijke probleem is dat veel leerlingen – ook leerlingen die geschiedenis als examenonderwerp kiezen – snel vergeten wat ze hebben geleerd, aldus Van der Schans. ‘We kunnen ervoor kiezen om leerlingen zoveel mogelijk feiten te leren, of we kunnen investeren in het aanleren van historische vaardigheden. Hierin moeten we de juiste balans vinden, en dat is erg lastig. Maar als journalisten en politici roepen dat dit of dat onderwerp te weinig aandacht krijgt, dan ben ik sceptisch. Ze zijn vaak niet bekend met de feitelijke situatie in het onderwijs. En hoeveel aandacht er aan Nederlands-Indië, maar ook aan andere onderwerpen, wordt besteed.’
Indonesisch perspectief
De Indonesisch-Nederlandse journaliste Fitria Jelyta (31) is van mening dat het hele Nederlandse geschiedenisonderwijs – als het gaat over Indonesië – op de schop moet. ‘Het probleem is dat er nog steeds te zeer wordt geredeneerd vanuit het koloniale perspectief. Er wordt gesproken over Nederlands-Indië, niet over Indonesië. De geschiedenis vangt aan met de komst van eerste Nederlanders in de archipel, maar daarmee wordt feitelijk ontkend dat het gebied daarvoor ook een hele lange geschiedenis kende, denk aan de hindoe-boeddhistische koninkrijken Srivijaya en Majapahit en het islamitische Demak sultanaat. Als je de totale geschiedenis kent, dan besef je ook beter hoe erg de Nederlandse kolonisatie alles heeft verwoest.’
Fitria Jelyta
Jelyta is blij dat Nederlandse historici vorig jaar met een reeks onderzoeken kwamen over de Nederlandse oorlogsmisdaden tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949), maar die zijn nog onvoldoende doorgedrongen in het Nederlandse onderwijs. Het Indonesische perspectief krijgt nog steeds te weinig aandacht, vindt Jelyta.
‘Onlangs verschenen er twee boeken over de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog, die geschreven waren door Nederlandse en Indonesische historici. Heel goed, want het Indonesische perspectief is decennialang genegeerd door Nederlandse historici. Er wordt nergens gesproken over het racistische apartheidssysteem dat Nederland had toegepast op de Zuidoost-Aziatische archipel om inheemse bevolkingsgroepen uit te sluiten. Daarnaast overheersen koloniale perspectieven in het Nederlandse geschiedonderwijs nog steeds. We horen van Indische Nederlanders, die zich met het koloniale verleden verbonden voelen, en natuurlijk de christelijke Molukkers, die met de Nederlandse koloniale bezetters collaboreerden en voor het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) vochten. Maar waar blijft ons perspectief, van de Indonesiërs die eeuwenlang door de Nederlanders werden onderdrukt, en zich uiteindelijk van het koloniale juk hebben vrijgemaakt?’
Molukste opstand
Pieter Siwabessy (29), die Molukse roots heeft, kijkt een beetje anders naar deze geschiedenis. De geschiedenisdocent is geboren en getogen in Nederland, maar zijn ouders zijn geboren op de Molukken. Zijn overgrootvader vocht voor het KNIL tegen de Japanners en werd daarna geïnterneerd in een Japans krijgsgevangenenkamp, maar overleefde de oorlog.
‘Ik vind het belangrijk dat ook het verhaal van de Molukkers verteld wordt op scholen’, zegt Siwabessy. ‘Niet alleen besteed ik aandacht aan Indonesië in mijn geschiedenislessen, maar ik geef ook gastlessen op verschillende scholen over de geschiedenis van de Molukse gemeenschap in Nederland. Tijdens geschiedenis en maatschappijleer wordt de komst van Turkse en Marokkaanse gastarbeiders uitgebreid behandeld, maar ook de migratie van de Molukkers, die na de Tweede Wereldoorlog naar Nederland kwamen.’
Pieter Siwabessy (Beeld: Pieter Siwabessy)
In zijn gastlessen geeft Siwabessy een korte geschiedenis van de Nederlandse koloniale overheersing van Indonesië, vanaf de oprichting van de VOC in 1602 tot de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog van 1945-1949 en het neerslaan van de Molukse opstand door de Indonesische regering in 1950. ‘President Soekarno wilde een eenheidsstaat, geen Verenigde Staten van Indonesië. De Molukken wilden autonomie, maar kregen die niet. Mijn familie voelde zich niet langer thuis in Indonesië, en besloot om naar Nederland te emigreren.’
Hoewel hij in zijn gastlessen over het Molukse perspectief vertelt, heeft Siwabessy ook oog voor andere perspectieven, vertelt hij. ‘Het geschiedenisbeeld hangt van je perspectief af. Javanen hebben vaak een ander perspectief dan ons Molukkers, en Papoea’s kijken weer anders tegen de geschiedenis aan. In mijn gastlessen benadruk ik dat ik mijn verhaal vertel, vanuit mijn perspectief. Maar ik zeg ook dat dialoog belangrijk is.’
Heel belangrijk is volgens Siwabessy het begrip standplaatsgebondenheid: hoe je naar de geschiedenis kijkt, hangt mede af van je eigen achtergrond. ‘De treinkapingen in de jaren zeventig door Molukse jongeren praat ik niet goed, maar je moet de oorzaken wel uitleggen, het totaalplaatje vertellen. En dat is dat Nederland aan de Molukkers beloften heeft gedaan, maar nooit is nagekomen.’
Activistische blik
In zijn reguliere geschiedenislessen over Indonesië laat Siwabessy fragmenten van de speelfilm De Oost (2020) zien, over een Nederlandse militair die dient onder de beruchte oorlogsmisdadiger Raymond Westerling. ‘Ik vertel dat Nederland toen sprak over ‘Politionele Acties’, maar dat anderen het een koloniale oorlog noemen. Het hangt heel erg af van welk perspectief je hanteert. Je moet in geschiedenislessen meerdere perspectieven laten zien. En tegelijkertijd rekening houden met de normen en waarden die toen gelden. Je moet je inleven in de mensen van toen en je eigen morele oordelen even aan de kant zetten.’
Siwabessy: ‘Nederlandse soldaten gingen niet naar Indonesië met als doel om te gaan plunderen, moorden en verkrachten. Helaas vonden er wel ernstige excessen plaats, maar het gaat mij te ver om alle Nederlandse militairen als oorlogsmisdadigers weg te zetten.’
Ton van der Schans is het daarmee eens. ‘Het Nederlandse geschiedenisonderwijs is nu heel erg anders, in vergelijking met vroeger. Aan nationale helden doen we tegenwoordig niet meer, ons perspectief is kritischer en breder geworden. Maar als we met een activistische blik naar het verleden kijken kan onze kritiek ook doorschieten. Het is een goede zaak dat er nu aandacht is voor de slavernij, maar je moet hier toch proberen op een historische manier naar te kijken.’
Maar journaliste Fitria Jelyta ziet dit toch echt anders. ‘Het blikveld in Nederland is: we kijken alleen naar de geschiedenis, voor zover Nederland hier een rol in heeft gespeeld. Dat is een veel te beperkt perspectief. De commissie-Bussemakers ziet helaas ook nog steeds in dit perspectief gevangen. Ik word er spuugziek van dat onze Indonesische identiteit nog steeds niet wordt erkend, dat het nog steeds gaat over Nederlands-Indië, een term van de kolonisatoren, en meer van dat soort koloniale begrippen. De commissie wil dat meerdere stemmen worden gehoord. Laten we dan beginnen bij het begin, bij de hindoe-boeddhistische rijken en de islam. Die waren immers al in de Indonesische archipel voor de komst van de Nederlanders.’
Meity Janssen (Beeld: Meity Janssen)
Persoonlijke verhalen
De 79-jarige Meity Janssen werd in 1943 geboren op Java. Ze woonde bij haar moeder en haar drie zusjes in Batavia, het huidige Jakarta. Haar vader zat in een Japans inteneringskamp, maar overleefde de oorlog.
Meity beschouwt zichzelf als ‘Indisch’. In 1950, na de soevereiniteitsoverdracht van 27 december 1949, vertrok de familie eerst naar Nieuw-Guinea, dat op dat moment nog wel een Nederlandse kolonie was. In 1959 emigreerde de familie naar Nederland.
‘In 2000 startte ik in Nederland via internet Radio Tjampoer Adoek (‘Van alles wat’), voor Nederlanders met een Indische achtergrond. Doel van mijn radioprogramma was om de verhalen van Indische Nederlanders te vertellen, maar ook wat van die sfeer van toen over te brengen, waaronder sprookjes en legendes, en natuurlijk de muziek.’
Meer aandacht voor de geschiedenis van Indonesië, in het bijzonder tijdens de Nederlandse koloniale overheersing, juicht Janssen toe. ‘Maar het onderwijs moet wel meer doen met persoonlijke verhalen, niet met de kale feiten. Belangrijk is wat mensen is overkomen, hoe ze die tijd toen hebben beleefd, het gaat om de details. Dan pas komt de geschiedenis echt tot leven. En dan onthouden leerlingen ook beter wat ze hebben geleerd.’
Moeten er nog meer muren en hekken komen aan de buitengrenzen van Europa? Dat is in Brussel hét hete hangijzer, deze maand. Maar wie voor muren en grensbewaking is, is in feite ook voorstander van mishandeling, moord en marteling van vluchtelingen en migranten, beweert Roos Ykema van de Nederlandse actiegroep MiGreat.
Ykema vindt migratie een positief verschijnsel. Een zeldzaam standpunt in het Nederlandse debat vindt ze. Ook bij progressieve partijen als GroenLinks ziet ze het niet meer altijd terug. Terwijl Europa met vereende krachten in korte tijd 4,8 miljoen Oekraïense vluchtelingen wist te huisvesten, stelt het tegelijk al jarenlang dat het onhaalbaar is asielzoekers uit landen als Syrië, Afghanistan en Iran onderdak te bieden. Het hele politieke spectrum is volgens Ykema meegegaan in het idee dat migratie vooral begrensd moet worden.
Daarom zijn er ‘deals’ gesloten met landen als Turkije en Libië, met als doel dat zij vluchtelingen tegenhouden. Talrijk zijn de berichten over pushbacks, het terugsturen van mensen, vaak door hen weer de zee op te sturen. Dit is volgens vele critici een forse inbreuk op de mensenrechten en tevens levensgevaarlijk. De Europese Unie financiert grenspatrouilles en de inzet van Israëlische drones. Maar de strenge grenspolitiek leidt in Oost-Europa tot grote misstanden, zo bleek eind vorig jaar niet voor de eerste keer: vluchtelingen in kooien, marteling, mishandeling, verkrachting.
De hekken en muren die verrijzen, komen daar nog bij. Hongarije en Griekenland behoren tot de Europese landen die op die manier vluchtelingen willen tegenhouden. In de praktijk leidt het bouwen van muren er echter vooral toe dat vluchtelingenstromen zich verplaatsen naar plekken waar het nog wel mogelijk is de grens over te gaan. Dan gaat het bijvoorbeeld om bossen en rivieren – en dat brengt risico’s met zich mee voor vluchtelingen.
Nederland is al jarenlang voorstander van het ‘beschermen’ van de Europese buitengrenzen. Europa moet niet alleen vluchtelingen tegenhouden, maar ook sneller en in grotere aantallen terugsturen. Met die boodschap was premier Mark Rutte deze maand in Brussel.
Maar er klinkt ook een tegengeluid. Coalitiepartij D66 is tegenstander van een al te restrictief grensbeleid, omdat het vooral mensensmokkel zou bevorderen. Ook linkse partijen keuren dit af. Slechts weinigen gaan hierin echter zo ver als MiGreat, een organisatie die is gefundeerd op het idee dat iedereen vrij is te migreren. Afgelopen zomer deelden zij maaltijden en spullen uit aan asielzoekers in Ter Apel. In bredere zin voert deze organisatie campagne voor het afschaffen van grensbewaking en vrijheid van beweging.
Je vindt dat de Europese buitengrenzen geen bescherming verdienen. Waarom niet?
‘Het idee dat we grenzen moeten beschermen, insinueert dat er een gevaar is. Als je grenzen wilt beschermen, bescherm je die tégen mensen die blijkbaar gevaarlijk zijn. Dan is iedereen uit Afrika en het Midden-Oosten dus een bedreiging. Dat zijn extremistische denkbeelden, die genormaliseerd worden door te spreken over het ‘beschermen’ van grenzen. Mensen kunnen heel goed zelf beslissen waar zij willen wonen, het is niet aan ons om mensen tegen te houden. Omdat de ongelijkheid wereldwijd enorm is, kan migratie een enorme kracht zijn tegen armoede en uitbuiting.’
Gebeurt dat normaliseren ook in de gesprekken in Brussel, tussen de diverse landen, over migratie?
‘Absoluut. Ik heb een paar jaar aan de Europese grenzen gewerkt, onder andere in Bosnië, waar mensen kwamen die vanuit Kroatië waren teruggestuurd en die daar waren gemarteld. Met verwondingen en al zijn ze gewoon over de grens naar Bosnië gezet. Hongarije gebruikt ook zwaar geweld Elke keer als Nederland oproept tot ‘betere’ grensbewaking is dit een oproep voor grenslanden om geweld te blijven gebruiken.
Sinds 2015 is het in die regio bijna oorlogsgebied. Er vliegen continu helikopters rond en er lopen zwaarbewapende grensbewakers rond. Het voelt als een oorlog tegen migranten. De Europese Commissie en het Europees Parlement hebben wel iets van kritiek geuit. Maar de Raad van Ministers is het meest problematisch. Daarin zitten de regeringsleiders van alle landen, onder wie Mark Rutte, die structureel oproepen tot meer bewaking en controles, met als gevolg de meest gruwelijke vormen van geweld.
Europa financiert al jaren deze grensbewaking, waarbij marteling wordt gebruikt en mensen doodgaan. Dus het is hypocriet om geen hek te willen, maar wel de middelen te geven om de grenzen te bewaken.’
Welke rol speelt Nederland hierbij?
‘Nederland is een van de voortrekkers van strenger grensbeleid. Wij roepen makkelijk: Oost-Europese landen zijn slecht bezig. De Europese Unie steunt de grenslanden met geld en grensbewakers, maar officieel niet met wapens en de bouw van muren. Maar de mensen die teruggestuurd worden, hebben wel allemaal littekens en blauwe plekken van tasers en knuppels.
Zelfs Hongarije, dat er een sport van heeft gemaakt vluchtelingen te weren, doet dat niet voor zichzelf, maar omdat wij dat willen. Het kost hen klauwen met geld. Ik heb nog nooit een vluchteling ontmoet die in Kroatië of Hongarije wilde blijven. Zij willen naar West-Europa en uiteindelijk is al het geweld aan de grenzen vooral in het belang van landen als Nederland.
Vorig jaar was in het nieuws dat Bulgarije vluchtelingen vasthoudt in kooien. Premier Mark Rutte gaf tegelijkertijd aan Bulgarije niet toe te willen laten tot Schengen omdat het land zijn grensbewaking niet op orde zou hebben. Dat moet dus nog strenger. Toch is er geen enkele journalist die onze politici verantwoordelijk houdt voor wat er in Bulgarije gebeurt. Nederlandse politici komen veel te makkelijk weg met het uitbesteden van misdadig beleid en misdadig handelen.’
‘Het nieuws richt zich vaak op mensen die boos zijn over asielzoekerscentra’
De Turkijedeal wordt tegenwoordig gezien als redelijk succesvol: miljoenen vluchtelingen blijven daar, komen niet hierheen. Hoe kijk jij daar tegenaan?
‘Het concept van zulke deals is problematisch. Ik denk dat de Libiëdeal een erger voorbeeld is, maar daarover komt weinig over naar buiten omdat in dat land journalisten hun werk niet kunnen doen. Deze deals werken uiteindelijk niet, maar brengen wel leed toe: de routes verschuiven en worden gevaarlijker. Hongarije heeft een beest van een grenshek, bestaande uit drie lagen met honden en bewakers. Toch steken elke dag tientallen mensen daar over. Ze hebben wonden van prikkeldraad, maar ze doen het wel.
Hetzelfde gebeurt met de Turkijedeal. Het doel was om te voorkomen dat Syriërs zouden oversteken, maar die migratie stopte helemaal niet, maar verplaatste zich van de zee naar routes over land. De achterliggende redenatie van politici was: het is zo erg dat mensen verdrinken op zee, dus moeten we hun rechten verder inperken zodat ze niet meer op die bootjes gaan zitten. Zonder daarbij te erkennen dat mensen een goede reden hebben om op een boot te stappen.
Eigenlijk is het ook best een neokoloniaal instrument. Turkije heeft meeste vluchtelingen ter wereld. Dat ondermijnt de democratie daar. Wij betalen hen veel geld – kopen hen eigenlijk om – met als doel beleid te voeren dat in ons belang is. Dat ondermijnt de democratie daar.’
Maar als de Turkijedeal stopt, komen 3,5 miljoen vluchtelingen misschien wel hierheen. Dat kunnen we niet aan, zegt de politiek dan.
‘Dan is de aanname wel dat ze allemaal zullen komen. Dat lijkt me onwaarschijnlijk. Tegelijk: volgens mij kunnen wij makkelijk drie tot vier miljoen mensen opvangen. Zoveel Oekraïners zijn hier ook heen gekomen en onze samenlevingen zijn niet ingestort. We mogen blij zijn dat er mensen zijn die hierheen komen, zeker met de vergrijzing en de personeelstekorten. Migratie is een positieve kracht.’
De inwoners van Albergen dachten daar afgelopen zomer anders over. Zij vinden dat we te weinig draagkracht hebben om al die mensen op te vangen.
‘Er is zoveel racistische shit geroepen dat het draagvlak inderdaad ondermijnd is. Wij zien ook gemeenten die juist wel opvang willen, maar dat is niet een week lang in het nieuws. Het nieuws richt zich vaak op mensen die boos zijn over asielzoekerscentra.
Het is natuurlijk ook niet altijd makkelijk, er is ook overlast. Maar we hebben wel een heel negatief zelfbeeld als we denken dat onze hele beschaving ontwricht raakt door de komst van een paar mensen uit het Midden-Oosten.’
Vluchtelingen in Ter Apel eten een maaltijd (Beeld: Farhad Khodadadzade)
Italië bekleedt in Europa een sleutelpositie. Kijken veel landen die de grenzen willen sluiten nu naar de nieuwe extreemrechtse Italiaanse premier Giorgia Meloni?
‘Het feit dat Giorgia Meloni premier is, betekent dat het moeilijker is geworden drenkelingen te redden op de Middellandse Zee. Met name Nederland, Oostenrijk en Zweden roepen op tot strenge grensbewaking. Italië zit echter in een andere positie. Hoe erg zou de situatie daar zijn als mensen sneller kunnen doorreizen naar andere landen?
We geven landen als Italië snel de schuld van de crisis rond vluchtelingenopvang en noemen onszelf ruimdenkend. Er zitten in onze regering echter partijen die extreemrechts beleid voorstaan en uitvoeren. De VVD en het CDA dringen aan op wat ze noemen beter beschermen van grenzen, terwijl ze weten dat daarbij al jaren geweld en martelingen plaatsvinden. En die misstanden gaan al jaren onveranderd door. Dus in feite steunen ze dat. Tegelijk roepen ze dat Meloni en (de Hongaarse premier, red.) Viktor Orbán zo erg zijn.’
Zijn er in Europa vanuit jouw perspectief ook positieve krachten als het gaat om de omgang met migratie?
‘Ik heb gemengde gevoelens. De Europese Commissie en het Europarlement zetten zich bijvoorbeeld in voor arbeidsmigratie, maar zijn ook gevoelig voor druk uit de lidstaten om migratie juist te stoppen. Er is daar nu discussie over het financieren van grenshekken. Op dat punt dreigen het parlement en de commissie te bezwijken onder de West-Europese druk.’
In het Europees parlement zitten Nederlandse politici in grote partijen. Zijn daar krachten zichtbaar die positiever tegen migratie aankijken?
‘De Europese Volkspartij, waarin het CDA zit, heeft heel extreme denkbeelden. Vanuit Nederland is daar weinig kritiek op. Aan de andere kant zijn er in Europa politici die bijvoorbeeld serieus werk maken van arbeidsmigratie, terwijl daar in Nederland weinig ruimte voor is. Ook dringt de EU veel meer aan op rapportages over en controle op Frontex en de grensbewaking. Dat gaat mij natuurlijk nooit ver genoeg, maar er zijn in het Europees parlement partijen die zich daarvoor inzetten. Hopelijk kan het politieke klimaat omslaan naar een wereld waarin ieder mens vrij is om te verhuizen.’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
