Marian Kotleba (foto) van de extreemrechtse Volkspartij Ons Slowakije is veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf, omdat hij cheques van 1488 euro uitdeelde aan arme families.
De door Kotleba gebruikte cijfercode 1488 is populair bij extreemrechts. Van Dylann Roof, die een aanslag pleegde op een zwarte kerk in Charleston waarbij negen mensen omkwamen, is een strandfoto bekend waarop hij 1488 in het zand heeft gekrast. Ook in Nederland wordt de cijfercode gebruikt door neonazi’s.
1488 is een verwijzing naar de ‘Fourteen Words’ van blanke nationalisten – ‘Because the beauty of the White Aryan woman must not perish from the earth’ – en ‘Heil Hitler’. De letter H is de achtste letter in het alfabet.
De rechter oordeelde dat het bedrag dat Kotleba uitdeelde een doelbewust racistische uiting was. Kotleba werd schuldig bevonden aan het steunen van een beweging tegen grondrechten en fundamentele vrijheden.
Het vonnis is niet definitief. Kotleba zei niet schuldig te zijn en kan in beroep gaan tegen het vonnis. Het Hooggerechtshof van het land beslist uiteindelijk of hij schuldig is of niet. Als hij schuldig wordt bevonden, dan verliest Kotleba zijn parlementszetel.
De extreemrechtse Volkspartij Ons Slowakije, waarvan de leden de nazi-groet gebruiken en Slowakije uit de Europese Unie en de NAVO willen, was de op drie na populairste partij van het land bij de parlementsverkiezingen van februari dit jaar. De partij kreeg 8 procent van de stemmen en heeft zeventien zetels in het 150 zetels tellende Slowaakse parlement. In het Europees Parlement heeft de partij twee zetels.
Kotleba en de leden van zijn partij staan openlijk achter de erfenis van de nazi-marionettenstaat van de antisemitische katholieke priester Jozef Tiso, die in 1947 werd opgehangen wegens oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Zo’n 105.000 Slowaakse Joden, 77 procent van de totale Joodse bevolking in het land, overleefde de Holocaust niet.
Na de verwoesting van kamp Moria besloot het kabinet honderd vluchtelingen op te vangen, maar alleen als dit aantal weer wordt afgetrokken van het quotum van de VN-Vluchtelingenorganisatie dat Nederland heeft afgesproken. ‘Niet substantieel’ en ‘honderd is heel weinig’, zeggen hoogleraren Marlou Schrover (Migratiegeschiedenis, Universiteit Leiden) en Marjoleine Zieck (International Refugee Law, Universiteit van Amsterdam) tegen RTL Nieuws. Tijd om een nieuw scenario te bekijken. Wat als alle EU-landen nog eens 0,1 procent van hun totale inwoneraantal aan vluchtelingen opnemen?
Het klinkt als een kleine concessie: 0,1 procent. Maar het zou resulteren in bijna 4,5 miljoen plekken die vrijkomen in de Europese Unie. Nederland zou ruimte hebben voor ruim 17.000 vluchtelingen erbij – zelfs meer dan de 13.000 vluchtelingen van kamp Moria.
In totaal kreeg Nederland in 2019 echter meer asielverzoeken dan het aantal vluchtelingen in Moria: 22.540, het hoogste cijfer sinds 2016. Dit artikel kijkt naar nóg eens 0,1 procent erbij, een aantal dat in dit scenario volledig gevuld mag worden met vluchtelingen die momenteel weggestopt zitten in kampen. Welke sociale en demografische veranderingen brengt dit dan met zich mee? En welke psychische ondersteuning is daarbij nodig?
Rekbaarheid
Emeritus hoogleraar Demografie Jan Latten (Universiteit van Amsterdam) is terughoudend. Jarenlang was hij hoofddemograaf bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), dus de cijfers heeft hij paraat. ‘Nederland vangt al tientallen jaren asielzoekers op. Die herkomstgroepen groeien – voor elke asielmigrant volgt nog minstens één migrant.’ Die 17.000 worden er, via gezinshereniging, dus minimaal 34.000. ‘En dat is merkbaar in sociale gevolgen, in de vertegenwoordiging, in achterstand en zelfs in discriminatie op de arbeidsmarkt.’
‘Als je een samenleving heel snel en veel gaat veranderen, gaat de rek eruit en ontstaan spanningen’
Hij pleitte eerder in Trouw voor het voeren van een debat over de bevolkingsgroei. De politiek zou het moeten hebben over een ideale bevolkingsomvang en de opbouw daarvan. ‘Ik zie de samenleving als een systeem. Als er mensen bijkomen met nieuwe ideeën in de samenleving, dan verandert dat systeem. Dat is een normaal iets, het effect van immigratie. Maar zo’n systeem heeft ook een bepaalde rekbaarheid. Dus als je een systeem heel snel en heel veel gaat veranderen, dan gaat de rek eruit en ontstaan spanningen.’
VluchtenlingenWerk Nederland spreekt dit niet tegen. ‘Als in een keer een heleboel mensen worden opgenomen, ben ik het er wel mee eens dat dat grote problemen met zich mee kan brengen: organisatorisch, maar ook het draagvlak is belangrijk om mee te nemen’, zegt politiek medewerker Michiel Kruyt. Daarom probeert de organisatie het draagvlak ook te vergroten. ‘Maar we moeten niet vergeten dat landen zoals Duitsland en Frankrijk wél een groot aantal vluchtelingen opnemen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel toont leiderschap daarin. Ze legt uit waarom ze die keuzes maakt. Nederland is angstig, bang om het draagvlak te verliezen. Draagvlak máák je als politicus. Het is nogal makkelijk om je daarachter te verstoppen.’
Protest
Grote sociale veranderingen als de vluchtelingenstroom in 2015 kunnen mensen uit hun evenwicht brengen, ziet Jacquelien van Stekelenburg, hoogleraar Sociale Verandering en Conflict aan de Vrije Universiteit Amsterdam. En mogelijk brengt 0,1 procent extra vluchtelingen die sociale verandering met zich mee. Maar waarom mensen soms wel gaan protesteren en soms niet, dat is een vraag die complexer is dan zij lijkt.
Brand bij kamp Moria, september 2020 (Beeld: NOS, YouTube)
‘Er is een vraag- en een aanbodzijde. De vraagzijde zijn de burgers die zich ergens over opwinden, ergens boos of angstig over zijn. Het helpt enorm als er dan al een aanbodzijde is: een groep mensen met een sterke identiteit die hen verenigt en ervoor kan zorgen dat er een gedeelde boosheid is. Een groep moet bereid zijn om het protest te gaan organiseren.’
En dan komen er nog andere aspecten bij kijken, zoals marketing van de boodschap en het mobiliseren van de ongeruste mensen, vertelt Van Stekelenburg. Als de boodschap goed uitgezonden wordt en de bezorgde burgers bereikt, zullen zij eerder de straat op gaan. Het is lastig te voorspellen of 0,1 procent erbij zal zorgen voor dezelfde protesten als in 2015. ‘Wij hebben als onderzoekers geen kristallen bol om de toekomst mee te voorspellen. Het enige dat ik kan zeggen is: als alle factoren constant blijven, verwacht ik hetzelfde als in 2015.’
‘Het anti-vluchtelingen- of anti-migrantensentiment is interessant genoeg altijd redelijk stabiel’, zegt Van Stekelenburg. Er zijn dus altijd ongeveer evenveel mensen tegen de komst van vluchtelingen. ‘De vraag is meer: wanneer polariseert de situatie en worden mensen gemobiliseerd, zodat zij bereid zijn om de straat op te gaan?’
Uit onderzoek door Swen Hutter, hoogleraar Politieke Sociologie in Berlijn, bleek dat extreemrechts en later populistisch-rechts eerder de straat op gaat als deze mensen niet de mogelijkheid hebben om in het stemhokje hun ontevredenheid te uiten. ‘In Duitsland was er geen mogelijkheid om te stemmen op extreemrechts. Dat zag je terug in gewelddadige vormen van politiek. In Nederland en het Verenigd Koninkrijk heb je wel vormen van dit geluid in de politiek, zoals bijvoorbeeld ruim dertig jaar geleden al met Hans Janmaat. Hier zag je deze vormen van protest veel minder.’
‘Wir schaffen das’ of ‘We zien wel’?
Het anti-vluchtenlingensentiment uit 2015 bracht ook een tegenreactie teweeg. Dit merkte VluchtelingenWerk goed. ‘We hebben nog nooit zoveel mensen gehad die vrijwilliger wilden worden als in het jaar 2015’, zegt Kruyt. De organisatie doet nu nog steeds haar best het draagvlak te bevorderen. ‘En je ziet ook dat er lokaal gezien nog steeds draagvlak ís. Gemeenten hebben wel moties aangenomen om vijfhonderd kinderen uit vluchtelingenkampen op te nemen. Lokaal zijn de kinderen welkom. Toch wil het kabinet er niet aan beginnen. Dan vraag je je wel af: ‘Wat klets je nou over draagvlak?’’
Demograaf Jan Latten is minder positief. Terwijl Merkel zei ‘Wir schaffen das’, vindt Latten dat gewilde landen zoals Nederland de immigratie onder controle moeten houden. ‘We kunnen niet zomaar de deuren open zetten en zeggen: ‘We zien wel.’ Vluchtelingen blijven komen. Ook als de problematiek rond kamp Moria opgelost wordt. De Duitsers moeten ook nog maar bewijzen dat ze ‘das schaffen’ op langere termijn. De mate van immigratie bepaalt hoe heftig een land verandert. Het gaat om extra inwoners met andere opvattingen. Dat moet allemaal maar weer bij elkaar passen. Is het aanpassingsvermogen van de ontvangers en de nieuwkomers voldoende om dit in stand te houden?’
Psychische steun
Als Nederland 0,1 procent van zijn inwoneraantal opneemt aan vluchtelingen, moet het land ook rekening houden met trauma’s die vluchtelingen hebben opgelopen in vluchtelingenkampen of in het thuisland. Zo meldde Vrij Nederland vorig jaar dat ruim 40 procent van de Syriërs in Nederland kampt met psychologische problemen. Daar wilde Aram Hasan, zelf psychiater, iets aan doen. Hij kwam eind jaren negentig van Syrië naar Nederland als politiek vluchteling. In 2017 richtte hij CoTeam op, om vluchtelingen in hun eigen taal en met kennis van hun eigen cultuur te helpen met psychische problemen. Maar nu, twee jaar later, blijkt het een frustrerende periode te zijn geweest: hij probeerde de zorg te verbeteren, maar voelt zich in de steek gelaten door de Nederlandse overheid.
‘Mensen die de Nederlandse taal niet spreken, kunnen geen traumabehandeling krijgen’, vertelt Hasan. ‘Er zijn genoeg organisaties die daar iets aan wilden doen, maar in de praktijk gebeurde er niets.’ Dus startte hij met CoTeam modules die specifiek op vluchtelingen gericht zijn. De overheid stond achter het idee. ‘Maar een vergoeding kregen we niet.’
‘Lokaal zijn de kinderen welkom. Toch wil het kabinet er niet aan beginnen’
Na de brand van kamp Moria, september 2020 (Beeld: NOS, YouTube)
Als we vluchtelingen in Nederland echt willen helpen – en daar moeten we rekening mee houden als we 0,1 procent extra mensen opnemen, vindt Hasan –, dan zou er een focus moeten komen op preventieprogramma’s. ‘Probeer mensen al te ondersteunen als zij in de eerste fase tegen problemen aanlopen. Voorlichting is daarbij heel belangrijk, zodat de mensen weten waar ze terecht kunnen. Nu laten we mensen zelf met al hun problemen worstelen, zonder steun.’ Zonder psychologische hulp zijn er meer mensen met relatieproblemen en depressies. ‘Ook is er meer kans dat ze in isolement blijven, geen autonomie ontwikkelen en contacten vermijden. Ze werken niet aan hun eigen ontwikkelingsproces en niet aan hun omgeving. Voor de integratie is het dus ook erg belangrijk dat ze psychologisch geholpen worden’, stelt Hasan.
Organisatie en geld
Naast slecht geregelde psychische steun, ziet VluchtelingenWerk dat het bij binnenkomst in Nederland al fout gaat. ‘Het aantal vluchtelingen dat nu naar Nederland komt is redelijk stabiel. Dat kunnen we makkelijk aan’, stelt Kruyt. ‘We weten dus waar we op kunnen rekenen. Toch zijn er bij de IND grote wachtrijen ontstaan. Als je het goed zou organiseren en in de EU afspraken hebt, zodat je weet waar je aan toe bent, dan kun je je daar op richten. Nu lijkt het alsof we die aantallen niet aankunnen, terwijl het een kwestie van budget en organisatie is.’
Daarnaast is er het probleem van huisvesting, erkent Kruyt. ‘Rechtse partijen willen graag doen geloven dat statushouders sociale huurwoningen inpikken. Maar er zijn ook gewoon te weinig woningen.’ Een speciale taskforce van de IND is druk bezig met het wegwerken van de achterstand bij het beoordelen van asielverzoeken, maar dit betekent dat gemeenten komend jaar ruim 10.000 extra plekken voor de opvang moeten realiseren.
‘Rechtse partijen willen graag doen geloven dat statushouders sociale huurwoningen inpikken. Maar er zijn ook gewoon te weinig woningen’
Deze organisatie van de IND en basisbehoeften zoals onderdak kosten geld. De kosten van het COA voor het opvangen van asielzoekers in een AZC zijn gemiddeld 27.900 euro per jaar per persoon, wat in ons scenario van 17.000 mensen 474.300.000 – zo’n half miljard – euro extra aan opvangkosten zou betekenen. De kosten zijn vaak een argument tegen vluchtelingen. ‘Ondertussen gaan we dus nog meer bezuinigen op de IND. Maar dit leidt tot wachtrijen, wat slecht is voor de integratie en veel meer geld kost. Vluchtelingen die aan werk komen gaan deelnemen aan de samenleving, maar dit wordt nu beperkt door de regelgeving.’
Toch ziet Jan Latten in de cijfers dat 30 tot 70 procent van de vluchtelingen na jaren nog steeds uitkeringsafhankelijk is. Anderhalf jaar na het krijgen van een verblijfsvergunning heeft 63 procent van de statushouders uit 2013 een uitkering of pensioen als voornaamste inkomstenbron, blijkt uit onderzoek door het CBS. In 2016, drie jaar na het krijgen van een verblijfsvergunning, is dat percentage gedaald naar 53 procent.
In de regio
Dat we dan maar geen vluchtelingen moeten opvangen omdat het teveel geld kost, is wellicht te kort door de bocht. ‘Het individuele leed is er zeker, ik zou het niet willen meemaken’, merkt Latten op, ‘maar dat lossen we niet op met één kamp. Er zullen alleen maar vluchtelingen bijkomen. Er moet beleid op komen, mét perspectief op de langere termijn. Dat mist momenteel in het beleid: het is vooral voor de korte termijn bedacht.’
Met de cijfers kun je doorrekenen naar 2060 en verder. Bij het bevolkingsvraagstuk gaat het ook om het aantal kinderen dat stellen in Nederland gemiddeld krijgen. Momenteel ligt dat aantal op 1,6 kind. ‘Als er meer onzekerheid is, krijgen mensen minder kinderen. Als er uiteindelijk nog maar 1,2 kind per stel geboren wordt, zoals in Italië en Spanje, betekent dit dat de oorspronkelijke bevolking in snel tempo krimpt. Wat als die landen dat dan compenseren door meer vluchtelingen op te nemen? Dan zorgt dat weer voor politieke problemen’, voorziet Latten.
Als oplossing noemt hij vooral dat vluchtelingen opgevangen worden in de regio’s waar ze vandaan komen. Ook Hasan noemt dat de beste oplossing. ‘Maar dan niet in tussenlanden zoals Turkije, die veel geld ontvangen voor organisaties die niet genoeg kennis hebben. Organisaties met lokale ervaring en kennis zijn het belangrijkst in de regio bij het opvangen van deze vluchtelingen. Dat zou heel fijn zijn voor de mensen.’ Verder is voor de vluchtelingen in Nederland vooral betere zorg nodig, aldus Hasan.
0,1 procent
Bij de opvang van vluchtelingen in Nederland ziet VluchtelingenWerk de lange wachtrijen van de IND momenteel als het grootste probleem. ‘Dit is bijna niet internationaal uit te leggen. In Brussel kijken collega’s me gek aan. ‘Hoe kan dat nou, jullie aantallen zijn stabiel en jullie zijn toch zo goed georganiseerd?’ vragen ze. Het is dan ook een politieke keus. Het kost geld en dus gaan we bezuinigen op de IND’, zegt Kruyt. ‘Het besluit om honderd vluchtelingen op te nemen uit kamp Moria heeft de VVD aangegrepen om het proces uit te kleden. Mensen moeten bij aankomst meteen vertellen waarom ze gevlucht zijn, nu zonder advocaat ertussen. Maar een advocaat zorgt er juist voor dat het in eerste instantie meteen goed gaat. Je kunt er donder op zeggen dat er fouten gemaakt worden, waardoor het opnieuw moet en dan kost het alleen maar meer geld. Dat is een puur politiek besluit.’
Al jaren probeert de Europese Unie een verdeelsleutel vast te stellen, die niet alleen naar inwoneraantal kijkt maar ook naar bijvoorbeeld het BNP. Maar er mist draagvlak, vertelt Kruyt. ‘Dat excuus gebruikt het kabinet om weinig te doen aan het vluchtelingenprobleem. Zo is Nederland juist onderdeel van het probleem.’
‘Het besluit om honderd vluchtelingen op te nemen uit kamp Moria heeft de VVD aangegrepen om het proces uit te kleden’
Al met al is de vluchtelingenproblematiek niet zomaar opgelost als Nederland 0,1 procent van zijn inwonertal aan vluchtelingen erbij zou krijgen. Neem nu het gebrek aan psychische steun dat Aram Hasan in de praktijk ziet, de lange wachtrijen bij de IND die Michiel Kruyt noemt en de gevolgen voor de demografische samenstelling die Jan Latten voorspelt. Kruyt: ‘Maar nu zijn we niet bereid mensen bescherming te bieden die ze nodig hebben. Dat vind ik erg teleurstellend.’
Duitse journalisten, schrijvers en andere intellectuelen verklaren zich solidair met 101 Turkse denkers die in een manifest hebben aangegeven dat Turkije de mensenrechten schendt, de democratie niet respecteert en een gevaar is voor de vrede.
Onder de Duitse intellectuelen bevinden zich de uit Turkije gevluchte journalist Can Dündar, Grünen-parlementariër Cem Özdemir en onderzoeksjournalist Günter Wallraff, bekend van zijn wereldberoemde boek Ganz Unten. Ook de Turks-Duitse historicus Taner Akcam, die baanbrekend onderzoek heeft gedaan naar de Armeense Genocide van 1915, heeft de Duitse brief ondertekend.
Ook de Duitse afdeling van persvrijheidswaakhond PEN, de Deutsche Journalistinnen Union, het Deutsche Journalisten-Verband, de Vereniging van Duitse Boekhandelaars en het KulturForum TürkeiDeutschland onderschrijven de verklaring.
Aanleiding van deze Duitse solidariteitsverklaring is een open brief die 101 Turkse intellectuelen hebben geschreven aan de democratische oppositie In Turkije. De oppositiepartijen zouden zich meer moeten inzetten voor de vrede, voor de democratie en de mensenrechten.
Het autoritaire regime van president Erdogan heeft duizenden journalisten, schrijvers en politieke tegenstanders opgesloten en de draconische maatregelen genomen tegen de pro-Koerdische HDP. Veel democratisch gekozen HDP-burgemeesters zijn afgezet en bevinden zich nu in de gevangenis.
Daarnaast bekritiseren de 101 briefschrijvers de Turkse inspanningen in de oostelijke Middellandse Zee, waar het zich wateren toe-eigent die eigenlijk tot Griekenland en Cyprus zouden behoren, en in de Kaukasus, waar Turkije de oorlog van Azerbeidzjan tegen Armenië steunt.
Onder de 101 Turkse ondertekenaars bevinden zich onder andere Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk en de Turks-Armeense mensenrechtenactiviste Rakel Dink, weduwe van de in 2007 vermoorde journalist Hrant Dink. Ze vestigen hun hoop op de Turkse jongeren.
‘We zijn er niet in geslaagd je een verlicht land achter te laten, zoals je verdiende. We hebben echter nooit onze hoop verloren. Dus verzetten we ons tegen het feit dat ons land in het verderf is gestort, dat de toekomst van jonge mensen is afgekapt en onze mensen tot armoede worden veroordeeld, dat onze hulpbronnen worden geplunderd en onze natuur wordt verwoest. Onze hoop rust nu op jullie. Overwin de verdeeldheid, de vijandschappen, de kunstmatig geschapen fronten, verenig je!’
De Somalisch-Britse politica Rakhia Ismail (foto) heeft haar lidmaatschap van Labour opgezegd. Ze zegt te zijn gemarginaliseerd door een ‘systeem dat witte mannen hun zin geeft’, schrijft de Britse krant the Guardian.
De voormalige burgemeester van Islington, een gemeente in het noorden van Londen, voelt zich niet serieus genomen door haar witte en mannelijke partijgenoten vanwege haar zwarte huidskleur en islamitische geloof.
Ismail noemt een aantal incidenten op. Zo stond in de aankondiging van een Labour-bijeenkomst Ismails geboorteland Somalië vermeld. Ook was het Twitter-account van de burgemeester van Islington een tijdlang voor haar niet toegankelijk.
Tevens zouden enkele van haar collega’s zich laten leiden door ‘islamofobie’, omdat de meerderheid van de gemeenteraad geen evenement wilde organiseren om het Suikerfeest te vieren. Daarbij zou een Labour-politicus tegen haar hebben geschreeuwd.
‘Het voelde voor mij, als BME-vrouw (Black Minority Etnic, red.), dat ik geen stem had. Uiteindelijk vroeg ik mij af waar ik het eigenlijk voor deed.’
Een woordvoerder van de Labour-partij noemt Ismails beslissing teleurstellend. Ze had ‘de gemeente op bewonderenswaardige wijze gediend in een ongelooflijk uitdagende tijd.’ Labour stelt naar Ismails racisme- en islamofobiebeschuldigingen een onderzoek in.
Vorig jaar werd de Conservatieve Partij veelvuldig beschuldigd van moslimhaat. Ook stapten begin 2019 zeven parlementsleden uit Labour. Een van hun grieven was dat onder Jeremy Corbyn het antisemitisme binnen de partij welig zou tieren.
Gisteren heeft de Christelijk-Gereformeerde Eben-Haëzerkerk in Barendrecht twee kerkdiensten voor 250 personen georganiseerd, waarbij ook werd gezongen. Dit ging in tegen de anticoronarichtlijnen die het kabinet vorige week met de kerkelijke koepelorganisaties overeenkwam.
De kerk vindt dat er naast voorzichtigheid vanwege corona ook vertrouwen in God mag zijn. De diensten gingen door, ondanks het dringende advies dit niet te doen. Vanwege het recht op godsdienstvrijheid mogen kerken en andere gebedshuizen religieuze bijeenkomsten organiseren, ook tijdens pandemieën.
De burgemeester is niet te spreken over deze actie, zo laat hij weten op de website van de gemeente Barendrecht. ‘Burgemeester Jan van Belzen heeft zaterdag 10 oktober contact gehad met de scriba van de kerkenraad van de Eben-Haëzer kerk. Van Belzen steunt het advies van het kabinet en de CIO om het bezoekersaantal terug te dringen tot 30.’
De kerk in Barendrecht nam wel extra veiligheidsmaatregelen. Bij de deur werden mondkapjes uitgedeeld aan de bezoekers van de dienst. Daarnaast werd het zingen beperkt tot een vers per lied. In de Eben-Haëzerkerk is normaal ruimte voor 250 personen.
Minstens 1 andere kerk in Barendrecht – en vermoedelijk twee – houdt zich ook niet aan het advies van maximaal dertig personen, maar communiceert hier niet openbaar over. Dat meldt de lokale actualiteitensite Barendrecht NU.
Ook in Hilversum en Barneveld overschreden kerken de richtlijn van maximaal dertig mensen, bericht Metro.
Vorige week zondag lag de Hersteld Hervormde Kerk van Staphorst onder vuur omdat deze drie kerkdiensten voor in totaal zeshonderd mensen had belegd. Mondkapjes waren niet verplicht.
Nieuwe ophef is in de maak: de jongerenorganisatie van Forum voor Democratie wil op 31 oktober een zangmiddag organiseren in Utrecht.
Sommige politici van Forum voor Democratie hekelen Baudets geflirt met virusontkenners, onthuldede Telegraaf dit weekend. Kiezers lopen weg, vertellen de peilingen. Ook onder trouwe leden valt Baudets corona-koers slecht, blijkt uit een rondgang door de Kanttekening. ‘Het coronabeleid moet je op een intellectuele manier kritisch bevragen, niet met wappies als Willem Engel en Lange Frans.’
Andy Zhang (17) is anderhalf jaar lid geweest van FvD, maar had al langer sympathie voor de partij. Wat hem aanvankelijk aansprak waren de ideeën over democratische vernieuwing van Thierry Baudet, die de FvD-leider onder andere bepleitte in zijn boek Breek het partijkartel. Maar bij de jongerenorganisatie JFVD liepen nogal wat mensen rond waarbij de Chinees-Nederlandse Zhang zich niet zo prettig voelde, zo vertelt hij.
‘FvD is niet bepaald een diverse partij – vooral witte mannen komen op de club af – maar bij JFVD waren er mensen met hele extreme ideeën. Ze spraken bijvoorbeeld over de omvolkingstheorie, de complottheorie dat een elite door middel van een ruimhartig migratiebeleid doelbewust bezig is om de witte West-Europese bevolking te vervangen. En verder was er nauwelijks ruimte om kritische vragen te stellen. Toen ik tijdens een introavond van JFVD aan een panellid vroeg of er ook standpunten van de partij waren waarmee hij het niet eens was, vond voorzitter Frederik Jansen dat zichtbaar niet leuk.’
‘Het FvD van 2020 is niet meer het FvD van 2017’
Na zijn winst bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2019 hield Baudet zijn beruchte ‘boreale speech’, die volgens critici extreemrechtse ideeën bevat. De speech deed ook bij Zhang de wenkbrauwen fronsen. Tevens heeft de scholier moeite met Baudets kruistocht tegen de ‘dikastocratie’, het geloof dat de rechters in ons land te veel macht zouden hebben. Toch bedankte Zhang niet als lid. ‘Misschien dat ik nog te lang vasthield aan het idee dat FvD nodig was om politieke vernieuwing te bewerkstelligen. Maar het FvD van 2020 is niet meer het FvD van 2017.’
De druppel was het geflirt van Thierry Baudet en Wybren van Haga met Willem Engel en Lange Frans. Dansleraar en activist Willem Engel van Viruswaarheid – voorheen Viruswaanzin – is berucht omdat hij het gevaar van COVID-19 ontkent en een kring van gelijkgestemden om zich heen heeft verzameld. Voormalig rapper Lange Frans is het eens met Engel. Hij gelooft tevens in de QAnon-complottheorie – dat een pedofiele elite complotteert tegen het volk – en filosofeerde in zijn podcast met ‘graancirkeldeskundige’ Janet Ossebaard hardop over het vermoorden van Mark Rutte.
Thierry Baudet steunt Willem Engel en diens standpunten en Wybren Haga nam een podcast op met Lange Frans. Dit was voor Zhang niet meer acceptabel, vanwege alles wat daarvoor al gebeurd was. ‘Forum voor Democratie gelooft echt in samenzweringen. Dat gaat mij te ver. Ik heb hier niets te zoeken.’
Een klap in het gezicht
Christine Aalberts*, nu politiek dakloos, vertelt dat ze lid was geworden van FVD omdat ze meende een partij te hebben gevonden die meer democratische vernieuwing zou nastreven, zoals referenda. ‘Baudet is nooit mijn ideale partijleider geweest, maar was tot voor kort nog aanvaardbaar. Het ging mij immers om de standpunten van het FvD, waar ik mij voor een groot deel in kon vinden. De VVD is mij te links, de PVV te rechts’, vertelt ze. ‘De boreale speech en zijn andere uitspraken zag ik in eerste instantie niet als extreme uitspraken en zag meer dat hij geframed werd door de media. Achteraf denk ik er deels anders over. Nu zou ik zeggen dat hij al die uitspraken bewust heeft gedaan om de discussie uit te lokken en om zich bewust te laten framen.’
Volgens haar is FvD geen radicaal-rechtse partij, maar ze vindt wel dat die kritiek met name door de optredens van Baudet is gekomen. ‘Hij wakkerde dat telkens aan. Ik heb mij daar vaak aan geërgerd en begreep niet waarom hij telkens van die vreemde uitspraken deed. Tot de boreale uitspraak had FvD goud in handen, daarna kreeg Baudet grootheidswaanzin en is het wat mij betreft door hem gekomen dat de partij nu voornamelijk ‘gekkies’ aanspreekt.’
‘Het is voor het zorgpersoneel een klap in het gezicht’
Ook viel het haar op dat er een vaste achterban is op social media die als een blind paard achter Baudet aanhuppelt. ‘Blijkbaar is dit momenteel de doelgroep waarop Baudet zich wil richten. Ook heb ik vernomen dat binnen FvD niemand kritiek durft te uiten op hem. Als je niet meegaat in de lijn-Baudet lig je er snel uit. Hij is de leider en blijft de leider. Daarmee laat de partij zien zelf niet zo democratisch te zijn als ze wel wilde doen voorkomen bij het opstarten.’
Hoe FvD is omgegaan met de coronacrisis is voor Aalberts de druppel geweest. ‘Het blijven zeggen dat het allemaal overdreven is en zelfs openlijk mensen steunen zoals Engel en Lange Frans is ronduit schandalig. In mijn directe omgeving ken ik artsen die er volop mee te maken hebben. Het is voor het zorgpersoneel een klap in het gezicht dat er personen zijn die zulke onzin uitkramen en zelfs de deskundigheid én integriteit van artsen in twijfel trekken. Dat FvD nu deze dubieuze richting is ingeslagen, heeft mij doen besluiten dat ik er niets meer mee te maken wil hebben.’
Rapper en virusontkenner Lange Frans ontvangt Kamer- en FvD-lid Wybren van Haga (Beeld: YouTube)
Grote zorgen
Ondernemer Wilco Boender, bekend als de drijvende kracht achter het Conservatief Café in Gouda, is nog wel lid van Forum voor Democratie, maar maakt zich grote zorgen, zo vertelt hij. ‘Het coronabeleid van Mark Rutte en Hugo de Jonge moet je op een intellectuele manier kritisch bevragen, niet met wappies als Willem Engel en Lange Frans. Waarom kies je nu voor deze mensen, Thierry? Ontbreekt het aan goede mensen nu? Nodig een kritische hoogleraar als professor Ira Helsloot van de Radboud Universiteit uit. Waarom econoom Robin Fransman niet? Of Heb je een hoger en ander doel?’
Boender heeft geen idee waarom Baudet zich met deze extreme complotdenkers inlaat. ‘Ik weet het echt niet. Een interessante verklaring, maar ik weet niet of dit klopt, is gegeven door historicus Geerten Waling. In zijn column in Elsevier schreef Waling dat Baudet het politieke spel in Den Haag verafschuwt en een revolte wil. Die bereik je niet via de politiek, zo heeft links in de jaren zestig en zeventig laten zien, maar met een mars door de instituties.’
In tegenstelling tot Zhang en Aalberts is Boender geen lid geworden van FvD omdat hij politieke vernieuwing wil. ‘Als conservatief geloof ik niet zo in referenda, of in volkssoevereiniteit. Baudet volgens mij ook niet. Hij wil dat er een nieuwe elite komt. Daarin ben ik het wel met hem eens. Maar dan snap ik niet waarom influencer Tisjeboy Jay – ik had nog nooit van hem gehoord – opeens opduikt in het FvD Journaal. Dit soort figuren zullen bepaalde groepen jongeren misschien aanspreken, maar jagen conservatieven weg. Dat Baudet een keer uit de bocht vliegt of bij Robert Jensen aanschuift is op zich niet erg. Ik had ook geen moeite met Baudets boreale speech. Maar Thierry Baudet moet zelf niet in een Robert Jensen veranderen. Baudet is een intellectueel. Hij heeft zich omringd met interessante denkers als Paul Cliteur, Roger Scruton en Theodore Dalrymple. Dat is juist zijn meerwaarde. Wat heeft hij te zoeken bij Willem Engel, Lange Frans en Tisjeboy Jay?’
‘FvD moet geen one issue-partij worden die wappie-ideeën over corona verkondigt’
Hoewel hij zich zorgen maakt, wil Boender (nog) niet voor FvD bedanken. ‘Ik bezocht FvD-bijeenkomsten al in 2015, toen het nog een denktank was en geen politieke partij. Ik weet daarom heel zeker: er lopen hier geen racisten rond. Dat is een kwaadaardig frame van links. Er zijn geen rechts-extremisten, maar nette mensen: ondernemers, hardwerkende Nederlanders, conservatieven, cultuurchristenen, enzovoort. Baudet moet deze achterban niet van zich vervreemden. Hij kan best enkele horecaondernemers uitnodigen op het FvD Journaal, die hard zijn geraakt door de anticoronamaatregelen van het kabinet – maatregelen waar ik ook veel kritiek op heb. Maar je voert geen gesjeesde salsadocenten, rappers en influencers als experts op.’
Boender benadrukt dat Baudet weer terug moet keren naar de kern van zijn politieke programma. ‘Het moet weer gaan over thema’s immigratie, integratie en de Europese Unie. FvD moet geen one issue-partij worden die wappie-ideeën over corona verkondigt.’
Politicologe en populisme-deskundige Léonie de Jonge, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, bestrijdt het idee dat de coronacrisis populistische partijen ‘wappie’ heeft gemaakt. ‘Die gedachte is heel verleidelijk, maar zeker ten aanzien van Forum voor Democratie ligt het veel genuanceerder’, vertelt ze. ‘FvD is een jonge partij, en zulke partijen kampen vaak met groeipijn. In 2019 werd FvD opeens heel groot. Maar omdat de partij nog niet zoveel ervaring heeft ontstonden er ruzies – denk aan het vertrek van campagnestrateeg Henk Otten – en moest de partij zich opnieuw heroriënteren.’
Dat Forum voor Democratie het nu in de peilingen slecht doet, komt volgens De Jonge omdat Baudet radicaler en volkser is geworden. ‘FvD’ers hebben hun stropdassen verloren. Dan kiezen mensen toch weer liever voor het radicale origineel: de PVV.’ Volgens de politicologe is het uniek dat Nederland twee radicaal-rechtse populistische partijen kent. Om die reden gelooft De Jonge ook niet dat Richard de Mos met Code Oranje een kans maakt, of de Partij van de Toekomst van Henk Otten en voormalig 50Plus-leider Henk Krol.
‘Geert Wilders maakt nu een comeback, omdat hij trouw aan zijn verhaal is gebleven’, legt de Groningse politicologe uit. ‘Baudet roept telkens iets anders. Eerst tegen het partijkartel, toen tegen omvolking en nu tegen de anticoronamaatregelen. Wilders is veel consistenter. Op de langere termijn is dat een betere strategie.’
Op 31 oktober organiseert de jongerenorganisatie van Forum voor Democratie een zangmiddag in Utrecht, waar Nederlandse liederen ten gehore zullen worden gebracht. De timing is opmerkelijk: Nederland kampt met een tweede coronagolf. Volgens het RIVM leidt zingen tot meer besmettingen.
‘We komen ‘s middags bij elkaar in het centrum van Utrecht om prachtige Nederlandse liederen te zingen’, kondigt de JFVD enthousiast op Facebook aan. ‘Dit onder leiding van een fantastische dirigent, die onze zangkunsten zal verbeteren en over de muziek zal vertellen. Het precieze programma houden we nog even geheim, maar het belooft speciaal te worden!’
Het is niet duidelijk of de JFVD-leden met een mondkapje op zullen zingen. Wel is het aantal plekken, aldus de JFVD-Facebookpagina, ‘om welbekende redenen (…) helaas enigszins beperkt’.
Vorige week zondag lag de Hersteld Hervormde Kerk van Staphorst onder vuur omdat deze drie kerkdiensten voor in totaal zeshonderd mensen had belegd. Mondkapjes waren niet verplicht. ‘Het zingen is voor ons een wezenlijk onderdeel van de dienst, met een mondkapje wordt dat mompelen’, zei scriba Albert Bouwman tegen de Gelderlander.
Op Noord-Cyprus, het Turkstalige deel van Cyprus, is het strand van Varosha heropend voor het publiek. Varosha is al decennialang een totaal verlaten wijk van de stad Famagusta. Griekenland en het Griekse deel van Cyprus zijn woedend.
Varosha werd in 1974 een ‘spookstad’, toen de Turken Cyprus binnenvielen en het noorden van dit eiland veroverden. Griekenland vindt de actie een provocatie van Turkije en wil dat de Europese Unie sancties tegen Turkije instelt.
‘Deze beslissing is een duidelijke schending van de resoluties van de VN-Veiligheidsraad. Griekenland zal alle relevante inspanningen van de Republiek Cyprus steunen’, aldus de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis.
Als Turkije geen stap terugdoet, zullen Cyprus en Griekenland volgende week de kwestie voorleggen aan de EU-leiders tijdens de Europese Raad van 16 en 17 oktober.
De VN heeft opgeroepen Varosha terug te geven aan de voormalige Grieks-Cypriotische inwoners, of in ieder geval aan de VN-vredesmacht UNFICYP.
Eerder deze week kondigde premier Ersin Tatar samen met de Turkse president Erdogan aan dat het strand van Varosha weer open is voor publiek. Erdogan voegde eraan toe dat wat hem betreft heel Varosha weer open kan gaan.
Gisteren waagden zo’n achthonderd badgasten zich aan een bezoekje aan het water bij Varosha, met op de achtergrond vervallen gebouwen die al ruim 45 jaar leeg staan. Analisten denken aan een verkiezingsstunt van premier Tatar, die zondag herkozen wil worden.
Filmen in Varosha is verboden. Toeristen die langs de spookstad rijden mogen geen foto’s maken. Twee jaar geleden werden er drone-opnames van Varosha gemaakt door een YouTuber. Hij ontdekte dat Turkse soldaten stiekem toch naar Varosha waren gegaan, om daar een stukje privéstrand te claimen.
Het Turkse leger viel in 1974 het noorden van Cyprus binnen, omdat Turkije bang was dat Cyprus zich bij Griekenland zou gaan aansluiten. De meerderheid van de Cyprioten was Grieks, maar er woonde ook een aanzienlijke Turks-Cypriotische minderheid.
Na de wapenstilstand werden beide delen van Cyprus etnisch gezuiverd. Het noorden werd volledig Turks, het zuiden Grieks. Noord-Cyprus wordt alleen door Turkije als onafhankelijke natie erkend. De facto is de republiek een Turkse satellietstaat, die economisch en militair van Turkije afhankelijk is.
EU-lidstaten Griekenland en Cyprus hebben vorige week ook al sancties tegen Turkije geëist, om een andere reden: namelijk als vergelding voor de Turkse boringen van olie en gas voor de kust van Cyprus.
Volgens de Amerikaanse overheid doet Microsoft aan illegale rassendiscriminatie. Het technologiebedrijf zou zwarte medewerkers voortrekken.
Deze verdenking werd geuit in formele vragen die de overheid vorige week aan Microsoft heeft gesteld, schrijft technologiewebsite AG Connect.
Volgens Microsoft gaat het over ‘enkele van de toezeggingen die we in juni hebben gedaan om kwesties voor de zwarte en Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap te adresseren’, antwoordt het bedrijf in een blogpost. De multinational wil de ondervertegenwoordiging van Afro-Amerikanen en andere niet-witte mensen aanpakken.
Microsoft wil het aantal zwarte managers, senior contributors en senior bedrijfsleiders tussen nu en vijf jaar verdubbelen. Volgens OFCCP is deze aanpak een vorm van rassendiscriminatie en een schending van de Amerikaanse burgerrechtenwet.
Microsoft ontkent de beschuldigingen en heeft er het volste vertrouwen in dat het diversiteitsinitiatief volledig voldoet aan alle Amerikaanse wetten voor arbeidszaken, zo laat het bedrijf weten.
De meeste moskeeën in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag blijven toch open voor bezoekers voor het vrijdaggebed. Wel mogen er bij de meeste moskeeën maximaal dertig mensen naar binnen, meldt het ANP.
Muhsin Köktas, voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid: ‘De RIVM-richtlijnen worden goed opgevolgd. Het hele gebouw wordt gedesinfecteerd en op verschillende plekken moet je je handen desinfecteren.’
Volgens Köktas is de maximale groepsgrootte ergens ook weer arbitrair. ‘Sommige moskeeën laten dan wel meer dan dertig mensen binnen, want als je alle maatregelen hebt genomen, wat is dan het verschil tussen dertig of vijfendertig mensen?’
Deze middag hebben de geloofskoepels een gesprek met minister Ferd Grapperhaus van Justitie & Veiligheid. Ook zal Köktas dan vragen of het gaat om dat precieze aantal, of om het voorkomen van besmettingen.
Sommige moskeeën in Amsterdam zijn deze vrijdag gesloten. Er zijn te weinig vrijwilligers om de anticoronamaatregelen goed te implementeren.
Eerder deze week riep de Rotterdamse moskeekoepel Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond SPIOR) haar leden op om gesloten te blijven. Slechts twee van de 32 aangesloten moskeeën in Rotterdam gaven hieraan gehoor.
Boos was SPIOR hier niet om: ‘Veel moskeeën hebben alsnog hebben besloten om maar maximaal dertig mensen te gaan en mondkapjes te verplichten’, zei SPIOR in een reactie.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
