Een studie van het Centre for Media Monitoring (CfMM) wijst erop dat Britse media ‘bijdragen aan islamofobie’. De auteurs van het rapport noemen de resultaten zorgwekkend en spreken van een ‘ernstig probleem’.
Voor dit onderzoek, dat werd uitgevoerd in opdracht van de Muslim Council of Britain, werden ruim 10.000 Britse nieuwsartikelen en uitzendingen geanalyseerd.
Bij bijna twee derde van de gedrukte mediaberichten over moslims of de islam was er sprake van een ‘negatief sentiment’, aldus het CfMM. Een derde van de berichten ‘gaf een verkeerde voorstelling van zaken of bevatte generaliserende berichten over de gehele gemeenschap’.
Ook zouden tv-debatprogramma’s door extreemrechtse leiders en commentatoren gebruikt worden om een stereotype beeld neer te zetten van moslims en de islam.
De onderzoekers stellen dat met name moslimvrouwen in de berichtgeving ‘onjuist afgeschilderd’ en ‘onderbelicht’ worden. Ze zeggen ook dat de media tal van stereotypes over de islam over het voetlicht brengen, zoals dat deze ‘inherent antisemitisch’ zou zijn.
De Amerikaanse islamgeleerde Hamza Yusuf is toegetreden tot een panel dat het buitenlandse mensenrechtenbeleid van de Verenigde Staten moet onderzoeken. Op deze beslissing is veel kritiek gekomen.
Deze Commissie van Onvervreemdbare Rechten is ingesteld door minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo. Tegenstanders zien de commissie als een vehikel van president Donald Trump om zijn rechtse beleid mee te legitimeren. Zo is één van de panelleden Harvard-hoogleraar Mary Ann Glandon, die in de jaren negentig een campagne organiseerde om van abortus geen mensenrecht te maken.
Islamgeleerde Usaama al Azami vertelt Middle East Eye dat de beslissing van Yusuf om samen te werken met Trump ‘een verontrustende ontwikkeling is voor de islam in het Westen’. Azami noemt Trump ‘islamofoob’, vanwege diens voorstel om mensen uit moslimlanden niet tot Amerika toe te laten, de zogenoemde travel ban. Dat Yusuf met Trump samenwerkt is volgens Azami een grove beoordelingsfout, die niet snel door moslims zal worden vergeven.
Jongeren met een migratieachtergrond zijn bewust bezig met hun geloof en willen hier meer werk van maken, bijvoorbeeld door meer te bidden of door meer religieuze bijeenkomsten te bezoeken. Dit blijkt uit een rapport van Kennisplatform Integratie & Samenleving over de binding en identiteitsbeleving onder ruim vijftig jongeren met een migratieachtergrond.
Mariam Badou, een van de opstellers van het rapport, vertelt aan het Reformatorisch Dagblad dat jongeren met een migratieachtergrond religie als een belangrijk element van hun identiteit zien. Ook maken ze bewust gebruik van de rechten die de samenleving hen biedt.
‘Typerend is dat ze de handen uit de mouwen steken om bijvoorbeeld ruimte te krijgen voor hun religie op hun werk of school. Denk aan het oprichten van islamitische studentenverenigingen of het instellen van een gebedsruimte op de universiteit.’
Een andere observatie uit het rapport is dat Turks-Nederlandse jongeren meer binding lijken te hebben met hun moederland dan Marokkaans-Nederlandse leeftijdsgenoten. De eerste groep houdt de ontwikkelingen in Turkije goed bij, veel sterker dan Marokkaans-Nederlandse leeftijdsgenoten dat doen met Marokko.
Badou: ‘Turkse ouders geven hun kinderen in Nederland bewust bijvoorbeeld de geschiedenis van Turkije mee. In Marokkaanse kring gebeurt dat minder. Een van de geïnterviewde jongeren zei: ‘Ik ga op vakantie naar Marokko, maar heb verder niet zo veel met dat land.’’
Jongeren met een migratieachtergrond voelen zich in de regel thuis in Nederland, aldus de onderzoekers. Toch bemerken deze jongeren vaak ook vervreemding, bijvoorbeeld als Geert Wilders weer ageert tegen ‘Marokkanen’.
Betekent de zege van Ekrem Imamoglu bij de burgemeestersverkiezingen in Istanbul voor Turkije een keerpunt? Wordt aan de alsmaar uitdijende macht van Recep Tayyip Erdogan en diens toenemende autocratische neigingen eindelijk een halt toegeroepen? De Turkse president had immers bij deze verkiezingen zeer zwaar geschut ingezet: wie Istanbul had, zo heette het, had Turkije. Wel, de uitslag laat er geen twijfel over bestaan: Erdogan heeft Istanbul niet meer.
En met zijn geslaagde poging om de eerdere burgemeestersverkiezingen, die nog maar in een zeer nipte zege voor Imamoglu hadden geresulteerd, ongeldig te laten verklaren, is hij in zijn eigen zwaard gevallen. Imamoglu’s zege bleek, anders dan door sommigen van zijn aanhangers gevreesd, zelfs nog beduidend groter, ondanks doorzichtige pogingen van de regering om een hoge opkomst onder zijn kiezers tegen te werken. Ook een deel van zijn eigen AKP-achterban bleek, uit boosheid over deze opzichtige manipulatiepogingen van Erdogan, nu naar de tegenpartij te zijn overgelopen. De overwinning van Imamoglu was zo groot dat de AKP-tegenkandidaat Binali Yildirim en ook Erdogan er niet aan ontkwamen om nog op de verkiezingsavond zelf hun verlies te erkennen.
Daarin onderscheidt de situatie in Turkije zich in elk geval positief van die in Indonesië. Daar tekende de uitdager van de zittende president Joko Widodo, generaal Probowo Subianto, bij een soortgelijk afgetekende uitslag – 55 tegen 45 procent bij de verkiezingen van 17 april jongstleden – wél bij het hooggerechtshof protest aan. Subianto deed alles, tot geweld aan toe, om alsnog de macht te veroveren. Om maar te zwijgen van een land als Rusland, waar Poetin de verkiezingen altijd zal winnen, of Egypte, waar Sisi dat zelfs met Noord-Koreaanse meerderheden doet. Van grootscheepse stembusmanipulatie is in Turkije geen sprake en ondanks zijn bijna-monopolie in de media komt Erdogans AKP ook landelijk keer op keer maar net op de helft van de zetels uit.
Deze uitslag demonstreert weer wat ik al eens eerder heb verkondigd: net als in Oekraïne, en anders dan in Rusland en Egypte waar die weinig voorstelt, is in Turkije de civil society te sterk ontwikkeld om nu een echte dictatuur mogelijk te maken, waarvan Erdogan ongetwijfeld droomt. Poetin en Sisi zouden zo’n debacle als hem nu in Istanbul overkomen is, hebben weten te voorkomen, daarover kan weinig twijfel bestaan. Tegelijk is de civil society in Turkije, net als die in Oekraïne, te zwak om echt een succesvolle democratie van de grond te krijgen. Daarvoor heeft een appèl op gezagsgetrouwheid en volgzaamheid om het vaderland te redden, onder verwijzing naar vermeende binnenlandse vijfde colonnes en dito buitenlandse complotten, tegelijk nog bij grote delen van het electoraat veel te veel effect.
In Turkije is de civil society te sterk ontwikkeld om nu een echte dictatuur mogelijk te maken
Daarbij moet opgemerkt worden dat in deze tijd ook het internationale politieke klimaat niet meewerkt. Anders dan in de optimistische jaren negentig na de val van de Muur en de opruiming van een aantal laatste Latijns-Amerikaanse dictaturen, zit de democratische gedachte nu wereldwijd in het defensief. In Amerika regeert een president die een duidelijke voorkeur voor autocraten aan de de dag legt, en het met een macho-mannetjesputter als de Braziliaanse president Jair Bolsonaro, en zelfs met diens Noord-Koreaanse collega Kim Jong-un, beter lijkt te kunnen vinden dan met Angela Merkel of Theresa May. In Europa is de kandidatuur van Frans Timmermans voor het commissievoorzitterschap mede stuk gelopen op het verzet van autoritaire leiders als Matteo Salvini en Viktor Orban, voor wie Timmermans een obstakel vormde bij de door hen beoogde afbraak van de rechtsstaat in eigen land.
Zeker in dat licht is de uitkomst van de burgemeestersverkiezingen in Istanbul – en al eerder in Ankara en Izmir – een zeer positieve, mede gezien het volstrekt ongelijke speelveld en de reusachtige mediavoorsprong van de AKP-kandidaten die hier bestonden. Maar een gewonnen slag is nog geen gewonnen oorlog. Erdogan heeft dankzij een eerder (weliswaar krap) gewonnen referendum zijn positie als president enorm weten te verstevigen en zijn bevoegdheden flink uitgebreid. Hij zit er nog tot 2023 – geen sprake van dat hij nu, zoals de Griekse premier Alexis Tsipras na verloren Europese verkiezingen, plotseling verkiezingen gaat uitschrijven en zo zijn eigen positie in de waagschaal gaat stellen.
En juist uit hoofde van die grote presidentiële macht beschikt Erdogan over tal van mogelijkheden om de burgemeesters van de grote steden fors tegen te werken, bijvoorbeeld door hun bevoegdheden en financiële middelen in te perken. Een truc die hij overigens van de Britten zou kunnen afkijken, waar in 1974 rond de grote steden een aantal krachtige agglomeratiebesturen waren gecreëerd, die vervolgens – omdat Labour hier altijd de meerderheid behaalde – in 1986 door de Tory’s van Margaret Thatcher ontmanteld, dan wel krachteloos werden gemaakt. Wat dat betreft staat Erdogan vast nog een forse trukendoos ter beschikking om te verhinderen dat wie Istanbul heeft straks ook Turkije heeft.
Cruciaal zou daarbij wel eens kunnen zijn in hoeverre dat dan door iedereen binnen de AKP wordt gepikt. Dat er binnen delen van deze partij bezwaren bestaan tegen de wijze waarop Erdogan de afgelopen jaren stelselmatig democratie en rechtsstaat heeft onttakeld, is bekend. Alleen bleven die bezwaren marginaal, zolang die politiek door de kiezer werden beloond, en dus de banencarrousel voor Erdogan-getrouwen dankzij verkiezingszeges bleef draaien. Als die door het uitblijven daarvan begint te haperen – en dat heeft deze draaimolen nu in elk geval een keer op een moment gedaan – wordt het mogelijk andere koek. Het zou wel eens tot cruciale afsplitsingen kunnen komen.
Klimt de PvdA uit het dal? En wint de partij ook de kiezers terug die naar Denk en BIJ1 vertrokken? De Kanttekening vroeg het aan prominente PvdA’ers. ‘We hebben te lang de migrantenstem for granted genomen.’
Bij de Europese verkiezingen van mei dit jaar werd de PvdA de onverwachte winnaar. De partij staat in de opiniepeiling van EenVandaag en Ipsos op veertien zetels – vijf meer dan de negen die de partij nu in de Tweede Kamer heeft. In de laatste peiling van Maurice de hond komt de PvdA zelfs op negentien zetels en vormt het, na VVD en Forum voor Democratie, de derde partij van het land. Heeft de PvdA haar mojo terug?
‘We zouden arrogant zijn als we zouden doen alsof we er nu al weer zijn’
Nog een lange weg te gaan
PvdA-coryfee Willem Minderhout, lid van de Provinciale Staten van Zuid-Holland, ziet het zonnig in. ‘De uitslag voor het Europees Parlement is weer eens een fantastisch resultaat. Dat geeft hoop voor de toekomst.’ Dit maakt hem voorzichtig optimistisch over de toekomst van de PvdA. ‘We kwakkelen rustig verder. Voor de sociaaldemocratie is er zeker toekomst, maar we moeten ons telkens weer opnieuw uitvinden.’ Randy Snoyl, tien jaar lid van de PvdA, beaamt deze analyse: ‘We zouden arrogant zijn als we zouden doen alsof we er nu al weer zijn. We hebben nog een lange weg te gaan.’
Het Haagse PvdA-bestuurslid Abdessamad Taheri is het daar mee eens, maar benadrukt het positieve. ‘Natuurlijk leven we nu in andere tijden. Mensen zijn niet meer zo loyaal aan politieke partijen als vroeger. Toen stemden mensen veertig jaar lang trouw op de PvdA.’ Niettemin zit de PvdA weer in een positieve spiraal, denkt hij. ‘Na de verkiezingsnederlaag van 2017 zei ik tegen mijn PvdA-vrienden dat we in 2021 zomaar weer de grootste kunnen zijn. Ze verklaarden mij voor gek, maar nu, twee jaar later, zitten we weer in de lift.’ Natuurlijk kan het nog verkeerd gaan, weet Taheri: ‘Eén schandaal en we gaan weer terug naar negen zetels of minder, maar ik wil optimistisch blijven. Kiezers zien Lodewijk Asscher toch veel meer als een staatsman dan GroenLinks-leider Jesse Klaver. De PvdA is een partij met hele goede mensen.’
Oud-PvdA-Kamerlid Amma Asante is een stuk kritischer dan Taheri. ‘We zijn onze geloofwaardigheid kwijtgeraakt. We moeten de opiniepeilingen niet overschatten. Frans Timmermans was een goede campaigner en het lijkt nu alsof we het geweldig doen, maar fractieleider Lodewijk Asscher zegt terecht dat het tijd kost om het vertrouwen weer terug te winnen.’ Ook volgens Asante kan het zo weer misgaan voor de PvdA. ‘Vertrouwen verliezen is veel makkelijker dan het vertrouwen winnen. We moeten ons weer helder en scherp profileren. Die scherpte zijn we kwijtgeraakt dankzij de afgelopen kabinetten. Natuurlijk, in het kabinet moet je compromissen sluiten. Maar te veel compromissen, dat pikt de kiezer niet, dan raak je als partij je geloofwaardigheid kwijt.’
Historicus en Joop-columnist Han van der Horst is zo’n kiezer die het niet meer pikt. Volgens hem heeft de PvdA, onder leiding van Asschers voorganger Diederik Samson, de idealen van de sociaaldemocratie bij het grofvuil gezet en het merk PvdA voorgoed verpest. Toch stemde Van der Horst bij de Europese verkiezingen op de PvdA. Waarom? ‘Het televisiespotje van de SP over ‘Hans Brusselmans’, waarmee Frans Timmermans werd bedoeld. Begin dit jaar vertelde ik aan De Kanttekening dat ik nooit meer op de PvdA zou stemmen, zelfs niet als Jezus Christus uit de hemel zou neerdalen om de leiding van de partij over te nemen. Maar bij de Europese verkiezingen heb ik toch voor de PvdA gekozen, niet vanwege de PvdA, maar om Satan een tik op de neus te geven. Dat was eenmalig.’
Asante denkt wel dat er toekomst is voor het sociaaldemocratische ideaal van gelijkheid, eerlijkheid en het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. ‘De kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter, rijken worden rijker, armen worden armer.’ Hoewel Asante het mooi zou vinden als de PvdA weer opkrabbelt uit het dal, is links er volgens haar nog niet. ‘Links heeft geen meerderheid. Winst voor de PvdA gaat ten koste van GroenLinks en andere linkse partijen. De discussie zou niet moeten gaan over de PvdA, maar over de toekomst van links. Dáár moet de kiezer weer voor kiezen.’
Foto: Amma Asante
‘De discussie zou niet moeten gaan over de PvdA, maar over de toekomst van links’
De biculturele stem
Hoe zit het met de biculturele stem? DENK, dat vooral Turkse maar ook Marokkaanse Nederlanders aan zich weet te binden, belandde in 2017 in de Tweede Kamer met drie zetels, en BIJ1 van Sylvana Simons kwam een jaar later met één zetel in de Amsterdamse gemeenteraad. Hebben deze nieuwkomers definitief de stem van de biculturele Nederlander gewonnen die vroeger altijd PvdA stemde? Of kan de PvdA deze verloren stemmen weer terugwinnen?
Abdessamad Taheri denkt dat de groei bij Denk – die niet in de senaat en in het Europees Parlement is beland – eruit is. ‘Om mij heen is Denk niet populair, maar dat komt misschien ook wel omdat ik in een bubbel zit. Niettemin, mensen geven aan dat ze niet op Denk stemmen omdat het een one issue-partij is van boze allochtonen, die zichzelf buiten het systeem plaatsen. Als je echt verandering wilt, dan moet je met constructieve oplossingen komen.’
Onder Marokkaanse Nederlanders is Denk minder populair dan onder Turkse Nederlanders. Taheri heeft daar wel een verklaring voor: ‘Denk neemt over de Riffijnse kwestie een weifelend standpunt in, terwijl 80 procent van de Nederlandse Marokkanen uit de Rif komt. Bij de Europese verkiezingen heeft PvdA-kandidaat Kati Piri veel stemmen gekregen, dankzij een voorkeurscampagne van Riffijnse activisten die haar inzet voor de mensenrechten in Marokko waarderen.’
Willem Minderhout denkt dat ook Turkse Nederlanders hun weg terug naar de PvdA zullen vinden: ‘Misschien, maar dit is wel een beetje wensdenken, gaan Turkse Nederlanders straks ook weer PvdA stemmen vanwege het Istanbul-effect.’ Het verlies van Erdogans AKP in Istanbul van eind juni kan volgens Minderhout leiden tot een populariteitsverlies voor Denk, die als pro-AKP te boek staat.
Foto’s: Randy Snoyl en Floris Vermeulen
UvA-politicoloog Floris Vermeulen is sceptischer. Hij heeft onderzoek gedaan naar stembureaus in Amsterdam bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 en de Provinciale Statenverkiezingen van dit jaar. ‘Het klopt dat de PvdA bij die laatste verkiezingen weer betere resultaten heeft behaald’, vertelt Vermeulen, ‘maar de winst van de PvdA is in Amsterdam vooral ten koste van de SP gegaan. Denk heeft zich in de wijken waar de partij sterk is, zoals Nieuw-West, goed weten te handhaven. In Amsterdam-Zuidoost – waar BIJ1 in 2018 veel stemmen haalde tijdens de gemeenteraadsverkiezingen – kon de PvdA terugkomen omdat BIJ1 aan de Provinciale Statenverkiezingen niet meedeed.’
Daarbij weet Vermeulen dat de PvdA in Amsterdam populairder is onder Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders dan onder Turkse en Marokkaanse Nederlanders, terwijl Denk het wel goed heeft gedaan in de Bijlmer, waar die eerste groep goed vertegenwoordigd is. ‘Als BIJ1 niet meedoet, dan zijn zowel PvdA als Denk alternatieve partijen om op te stemmen.’ Vermeulen benadrukt dat hij alleen Amsterdam heeft onderzocht en wil daarom niet al te stellige uitspraken doen, maar geeft als voorzichtige conclusie ‘dat de PvdA het weer beter doet, maar niet omdat de partij weer populair is bij mensen met een migratieachtergrond.’
‘We hebben te lang de migrantenstem for granted genomen’
Biculturaliteit binnen de PvdA
Snoyl, Asante en Taheri, PvdA-leden met een migratieachtergrond, voelen zich in ieder geval wel thuis in hun partij. Toch kan de PvdA volgens hen beter omgaan met biculturaliteit. Randy Snoyl: ‘Ik heb niet het gevoel dat het binnen de PvdA een witte bedoeling is. Ik word echt serieus genomen. Maar we hebben te lang de migrantenstem for granted genomen. Die vanzelfsprekendheid is nu gelogenstraft’. Al is het volgens Snoyl niet zo dat biculturele personen er worden doodgeknuffeld. ‘João Varela in 2002 belde bij Pim Fortuyn aan en kwam – omdat hij zwart was – op de tweede plek van de LPF-lijst. Bij ons gebeurt dat niet. Mensen moeten zich eerst hebben bewezen in de partij.’
Asante, die van 1998 tot 2006 lid was van de gemeenteraad van Amsterdam, vond het ontzettend moeilijk om in haar fractie aandacht te vragen voor thema’s die belangrijk waren voor het migrantendeel van het electoraat. ‘Hier was weinig begrip voor en het werd al gauw bestempeld als cliëntelisme. Terwijl ik daar niet zat met de bedoeling om individueel dingen te regelen voor mensen – dat kon ook helemaal niet – maar om issues aan te dragen waar mensen tegen aan liepen. Bijvoorbeeld qua werk, inkomen, zorg, onderwijs, participatie of ondernemerschap. Dat het toevallig issues waren uit de migrantengemeenschappen had niet als probleem ervaren moeten worden. Wij zijn een partij voor iedereen. Met name voor mensen aan de onderkant van de samenleving. En dat waren zij.’
Volgens Asante heeft deze houding van de PvdA er mede voor gezorgd dat de partij onder mensen met een migratieachtergrond het vertrouwen begon te verliezen. ‘Ze stemmen namelijk op jou als kandidaat met een migratie-achtergrond, omdat ze erop vertrouwen dat jij hun issues kent en kan vertolken – niet omdat ze willen dat ik iets voor ze zou regelen. Ik gaf tijdens mijn ontmoetingen altijd aan dat ik er voor alle Amsterdammers wilde zijn, niet alleen voor migranten. Enfin, mensen hadden terecht het gevoel dat niet naar ze werd geluisterd en dat ze niet serieus werden genomen. Toen Denk en Bij1 kwamen zijn kiezers met een migratieachtergrond massaal overgestapt. Ik snap dat wel en ik hoop dat we daarvan kunnen leren. Bij een groot deel van die kiezers zijn we onze geloofwaardigheid totaal kwijtgeraakt.’
‘Veel PvdA’ers gaan nogal krampachtig met de islam om’
Snoyl en Asante zijn ondanks hun kritiek bij de PvdA gebleven, omdat ze vinden dat ze in deze partij meer kunnen bereiken dan in een kleine partij als Denk of BIJ1. Daarnaast spreekt het brede sociaaldemocratische verhaal van de PvdA ze aan. Dat geldt ook voor Taheri, die er niet aan moet denken om naar Denk te gaan. Al vindt hij dat de PvdA beter kan omgaan met het thema islam. ‘Als PvdA’er profileer ik mij ook als moslim. Ik loop niet voor die identiteit weg. Maar ik ervaar dat veel PvdA’ers nogal krampachtig met de islam omgaan, bang om mensen op de teentjes te trappen. Ik vind dat je op basis van je eigen waarden andere mensen kritisch mag bevragen. Dat getuigt juist van respect. Die politiek-correcte krampachtigheid vind ik daarom best wel respectloos. Al gaat de PvdA, na het vertrek van Kuzu en Özturk, op een betere manier met de islam om, veel meer ontspannen.’
Van 30 augustus tot 1 september vindt in het Wijkpark Transvaal te Den Haag het Suriname Festival plaats. Bezoekers kunnen er genieten van Surinaamse muziek en Surinaams eten.
Het festival is een initiatief van Stichting Insaaf. Doel is om de diversiteit te vieren van de cultuur in Suriname, waar verschillende etnische groepen en religies samenleven.
Er is veel Surinaams eten te verkrijgen, waaronder pom, pastei, roti en bara. Ook wordt er ijskoud Parbobier geschonken.
Het festival is inmiddels een trekpleister geworden voor vele bezoekers buiten Den Haag.
Het afgelopen halfjaar zijn de geldoverdrachten van Marokkaanse Europeanen naar Marokko gedaald.
In de periode januari-mei 2019 ontving Marokko 26 miljard dirham (ongeveer 2,4 miljard euro) vanuit het buitenland. Dit is 3,4 procent minder dan in dezelfde periode vorig jaar.
Het Marrokaanse Exchange Office berekende dat er in 2018 en 2017 ongeveer 6 miljard euro naar Marokko is overmaakt.
Vanuit Frankrijk komt een derde van de geldoverdrachten, gevolgd door Italië en Spanje (bijna 10 procent).
Voor Marokko is het buitenlandse geld een belangrijke bron van inkomsten. Mede daarom wil het land mensen met een Marokkaans paspoort in het buitenland blijvend aan zich binden.
Ali Babacan, voorheen een belangrijke steunpilaar van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan, heeft de AKP verlaten. Hij kondigt aan een nieuwe partij op te richten, omdat Turkije volgens hem een geheel nieuwe toekomstvisie nodig heeft.
Babacan, voormalig vice-premier en minister van Economische en Financiële Zaken, wil samen met ex-president Abdullah Gül later dit jaar een nieuwe partij oprichten. Doel is om de macht van Erdogan te breken en het Turkse politieke systeem grondig te hervormen, zo melden Turkse media.
Erdogan heeft sinds de invoering van het presidentiële systeem vorig jaar buitengewoon veel macht. Dit is niet alleen de oppositiepartijen, maar ook dissidente AKP-politici een doorn in het oog.
‘Babacan is misschien wel de meest gerespecteerde voormalige minister van de regeringspartij’, stelt econoom en strateeg Timothy Ash. ‘Dit is een grote klap voor Erdogan.’
De AKP kampt met meer problemen. Twee weken geleden verloor zij de burgemeestersverkiezingen in Istanbul, een gevoelige nederlaag voor Erdogan, nadat eerder dit jaar al werd verloren in de hoofdstad Ankara, Antalya en in Izmir, de derde stad van het land.
Babacan kreeg vorig week nog een aangifte aan zijn broek van een voormalig ambtenaar, omdat de ex-minister de Hizmet-beweging zou steunen. De leider van deze beweging, Fethullah Gülen, zit volgens het regime achter de mislukte coup van 2016. Gülen ontkent deze beschuldigingen.
Een week geleden publiceerde het Sociaal Cultureel Planbureau het rapport Denkend aan Nederland, over de Nederlandse identiteit. Dit rapport bestaat uit essays die door verschillende auteurs zijn geschreven en die elk een aspect van die zogenoemde Nederlandse identiteit onder de loep nemen. Maar de kern van het rapport bestaat uit cijfers, tabellen en statistieken over wat de bevolking (‘gewone Nederlanders’) ervan vindt. Het SCP presenteerde dit als ‘het eerste serieuze onderzoek over de Nederlandse identiteit’.
Een ‘huh?’ is hier op zijn plaats. Over dit onderwerp zijn inmiddels boekenkasten vol geschreven. En ruim tien jaar geleden bracht de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid het rapport Identificatie met Nederland uit, dat in alle opzichten een stuk degelijker was dan dit SCP-rapport. Of redeneren ze dat die ‘harde’ cijfers voor altijd met al die andere beschouwingen afrekenen?
De uitkomsten van het SCP-onderzoek werden gepresenteerd alsof het om een wedstrijd gaat: 83 procent van de Nederlanders vindt dat ‘de Nederlandse identiteit bestaat’. Op nummer één op de ranglijst van meest typerende aspecten van de Nederlandse identiteit staat taal, gevolgd door Koningsdag, Sinterklaas, fietsen en meer van dat soort voor de hand liggende clichés. Ook weten we nu volgens de onderzoekers wat als de grootste bedreiging voor die identiteit wordt gezien. Dat is, u raadt het al, de islam. Tsja, wat een verrassing. Maar, zeggen de onderzoekers over de resultaten, hier is nu echt iets waar de politiek niet omheen kan.
Maar hoe dan? Een verbod op andere talen dan Nederlands op straat? Sinterklaasfeest in de Grondwet? De islam verbieden?
Er kleven een aantal levensgrote bezwaren aan het SCP-onderzoek. Hoewel het om niet veel meer gaat dan een veredeld opinieonderzoek naar wat mensen typisch Nederlands vinden, wordt de Nederlandse identiteit voorgesteld als de optelsom van al die opvattingen. Als de overgrote meerderheid van de ondervraagden vindt dat er een Nederlandse identiteit bestaat, trekken de samenstellers daar de conclusie uit dat die identiteit er dus is. Alsof het om de uitslag van een referendum gaat.
De identiteit van een land voorstellen als een optelsom van meningen is wetenschappelijk zeer omstreden. Onder wetenschappers bestaat totaal geen consensus over wat identiteit is, maar die discussie is niet of maar heel zijdelings terug te vinden in het rapport. Juist bij een uitermate gevoelig en politiek beladen onderwerp als identiteit is het van groot belang dat zo’n begrip heel goed wordt uitgelegd en dat uitkomsten van onderzoek zorgvuldig worden geduid. Wat betekent dit nu en welke conclusies kunnen daaraan verbonden worden?
Gevoelens van eenheid, nationale identiteit, verbondenheid is allemaal aangeleerd gedrag
Wat identiteit nu juist zo ingewikkeld en glibberig maakt, is dat mensen er heel verschillende associaties bij hebben. In de afgelopen 25 jaar hebben we het in Nederland over niets anders gehad dan over identiteit. Iedereen gebruikt het, maar iedereen denkt er wat anders bij. En juist die onenigheid maakt het zo politiek beladen. Identiteit wordt iets heiligs, iets dat gevierd en verdedigd moet worden. Toen koningin Maxima in 2007 in een toespraak zei dat ze ‘de’ Nederlandse identiteit niet had gevonden, kwam haar dat op zware kritiek te staan. Maar haar uitspraak was wel de spijker op de kop.
En dan is er nog iets dat we in het SCP-rapport nergens terugvinden. De cijfers geven opvattingen van de ondervraagden weer, maar waar komen die opvattingen vandaan? Nationale identiteit wordt meestal in één adem genoemd met gevoelens van verbondenheid. De resultaten van het SCP-onderzoek worden gepresenteerd als een ‘bewijs’ van de verbondenheid van Nederlanders met elkaar. Maar gevoelens van verbondenheid, net als identiteit, zijn er niet zomaar, alsof we ermee geboren worden. Verbondenheid tussen mensen die elkaar niet persoonlijk kennen, de bevolking van een land dus, is helemaal niet vanzelfsprekend of natuurlijk.
Die verbondenheid en het idee dat er een gemeenschappelijke identiteit bestaat wordt ons dagelijks met de paplepel ingegoten, in opvoeding, op school, door de media, de overheid en de politiek en alle andere instellingen die ons er dagelijks aan herinneren dat we ‘een volk’ zijn. Gevoelens van eenheid, nationale identiteit, verbondenheid is allemaal aangeleerd gedrag. Daar is niets natuurlijks of vanzelfsprekends aan. Gaan mensen met rare oranje hoedjes en vlaggetjes op Prinsjesdag langs de route van de gouden koets staan omdat dat in hun genen zit, of doen ze dat omdat hen geleerd wordt dat deze rituelen belangrijk zijn en verbondenheid benadrukken?
Een gezaghebbend instituut als het SCP weet heel goed dat zijn rapporten op een ruime belangstelling van de media kunnen rekenen. Daarom heeft het SCP ook de taak en de verantwoordelijkheid om kanttekeningen bij de uitkomsten van zulk onderzoek te plaatsen. In plaats van met cijfers de mythe van eenheid en identiteit te bevestigen, zou het SCP er beter aan hebben gedaan het sprookje door te prikken dat er zoiets bestaat als ‘de’ Nederlandse identiteit. Een gemiste kans.
De Marokkaans-Nederlandse Ciham Fennich (39) werd blind aan één oog, doordat ze te vroeg was geboren en daarna allerlei complicaties kreeg. Op haar vijfde werd ze helemaal blind. Het contact met haar ouders was jarenlang verschrikkelijk – Cihams moeder noemde haar tot haar vijftiende alleen maar ‘blinde’ in het Arabisch – en ook op het gebied van de liefde had ze veel verdriet te verwerken. Toch weet Ciham zich staande te houden. ‘Er komen betere tijden aan, altijd.’
Een jeugd vol trauma’s, zo noemt ze het zelf. Vanaf haar veertiende had Ciham afwisselend anorexia en boulimia. ‘Mijn familie vond het aanstellerij, ik moest maar gewoon doen en gewoon eten. Op school werd ik van mijn achtste tot mijn elfde misbruikt door drie verschillende jongens. Ik zat toen al op een school voor visueel beperkten, maar ik was verschrikkelijk slim, zeiden ze daar. Er was alleen geen hogere opleiding waar ik naartoe kon, die was er niet voor mensen met een visuele beperking. Dat was ontzettend jammer, maar sowieso liep mijn pad anders.’
‘Ik werd thuis opgesloten, ze vonden mij maar raar’
Schaamte
De vader van Ciham noemde haar wel bij haar voornaam, net als haar zusjes en broertjes, maar hij was heel streng. Vijf keer per dag bidden was heel gewoon en lijfstraffen werden niet geschuwd. Muziek was uit den boze en alles moest bedekt worden. Ciham was anders door haar blindheid en daarom mocht ze vanaf haar achtste niet meer mee op familiebezoek. ‘Ik werd thuis opgesloten, ze vonden mij maar raar. Ik was anders en mijn moeder schaamde zich voor mij.’ Ze kon in haar kamer zitten en naar de wc, maar dat was alle bewegingsvrijheid die Ciham had totdat haar familie weer thuiskwam.
Op haar veertiende kreeg ze anorexia. ‘Diep van binnen wilde ik weg, ik wilde niet meer thuis wonen. Dit was mijn schreeuw om hulp. En het gaf mij ergens controle over, over mijn gewicht’, vertelt ze. Ciham heeft anderhalf jaar aan sondevoeding en infusen gelegen om maar voeding binnen te krijgen. ‘Dat vond ik verschrikkelijk. Ik wilde geen voeding in mijn lijf, er mocht niets naar binnen. Zelfs mijn speeksel vond ik soms al te veel. Ik spuugde alles uit, ik at en dronk helemaal niks buiten de sonde om en zelfs die trok ik uit mijn neus.’
Eten en angst
Cihma werd ziek. ‘Ik werd ongezond dun, 32 kilo. Nog maar een paar kilo minder en ik was er niet meer geweest. Mijn ouders vonden dat ik mij aanstelde. Maar als je zo ziek bent en alles blijft uitspugen, dan is je lichaam niet meer gewend aan voedsel. Je kunt dan ook niets meer binnenhouden. Het is heel moeilijk om te stoppen met anorexia. Mijn ouders gaven mij lekkere dingen als ik een weekend thuis was. Daar vroeg ik wel zelf om, maar dat is niet goed voor iemand die zo licht is. Tegelijk hadden ze zoiets van ‘Hoe lang gaat dit eigenlijk duren? Word gewoon beter, want je stelt je aan. Kom gewoon naar huis en dan is het klaar.’ Maar in het ziekenhuis zagen ze dat ik na ieder weekend bij mijn ouders anderhalve kilo was afgevallen.’
In de tijd dat Ciham ziek was, werd zij niet meer geslagen, maar haar zusjes en broertjes kregen nog wel slaag. Ook werden zij nog steeds bedreigd door hun ouders, net als Ciham voorheen. ‘Ik wist dat het gebeurde en dat maakte me angstig. Als ik weer beter zou worden, kreeg ik dat ook vast weer. Daardoor was ik niet zo gemotiveerd om beter te worden.’ In het ziekenhuis zagen de artsen wat er gebeurd was en ze schakelden de kinderbescherming in. Om Ciham in leven te houden was het nodig om alle banden met thuis te verbreken. Ze werd overgeplaatst naar een kliniek in Rotterdam en kreeg een voogd. Het contact met haar ouders werd tot een minimum beperkt.
‘Met Sinterklaas hoorde hij dat hij kanker had en met kerst overleed hij’
Zelf doen
Ciham kwam op haar zeventiende in een kindergroep terecht en stroomde later door naar de volwassenengroep. ‘Thuis werd altijd alles voor mij gedaan. In de kindergroep en vooral in de volwassengroep werd ons geleerd om voor onszelf te zorgen. Ik nam in de kindergroep al snel meer initiatieven, zoals leren koken en schoonmaken. Toen ik twintig was, ging er bij mij een knop om. Ik hoefde niet meer per se dood; ik wilde eigenlijk wel leven. Ik werd niet meer bedreigd of geslagen. Ik leefde in een heel andere omgeving, waar ik leerde omgaan met mijn handicap en waar ik geen last was. Ik stopte met braken. Langzaamaan lukte het mijn lichaam weer om voedsel vast te houden.’
Ze besloot dat haar leven meer kon zijn dan eten, braken en bed. ‘Het was wel heel lastig om te stoppen, want je zit in een patroon, maar het ging toch gemakkelijker dan gedacht. Ik kon vrij snel weer gewoon eten. Daar was ik erg blij om.’ Ciham vertrok uit de instelling en ging op zichzelf wonen. Dat viel niet mee. ‘Ik was vaak eenzaam in die jaren. Ik heb meer dan tien jaar op mijzelf gewoond. Dat was een zware periode.’
Vriend
Ciham leerde via internet een jongeman kennen met wie ze bijna een relatie zou beginnen, toen hij ernstig ziek werd. ‘We wisten zeker dat we met elkaar verder wilden, toen bleek dat hij longkanker had. Hij was al verzwakt, doordat hij een paar maanden eerder bij een ongeluk een rib had gebroken die zijn long doorboorde. Met Sinterklaas hoorde hij dat hij kanker had en met kerst overleed hij. Dat was een ontzettende klap voor mij, ik heb er jaren over gedaan om daar bovenop te komen. Daardoor deed ik een zelfmoordpoging door veel pillen te slikken, maar op het laatste moment belde ik zelf 112. Ze kwamen net binnen toen ik in elkaar zakte…’
Ciham vervolgt: ‘Uiteraard werd ik opgenomen in een psychiatrische kliniek. Ik heb achttien jaar lang meerdere vormen van behandeling gehad, nu heb ik alleen nog gesprekken. Mijn verleden heb ik daar goed kunnen verwerken en ik heb geleerd om negatieve dingen om te zetten in iets positiefs.’ Ondanks haar blindheid is Ciham een ondernemend iemand. Ze gaat vaak naar tv-shows, onder andere die van Humberto Tan en Margriet van der Linden. ‘Dat is niet alleen leuk om te doen, maar ik krijg er ook nog wat voor, een vergoeding voor publieksaanwezigheid. Dat is een leuk extraatje naast mijn Wajong-uitkering.’
‘Je verwacht dat misschien niet van een blinde, maar ik vind films erg leuk’
Lezen, bioscoop en internet
Als kind hield Ciham erg van lezen. ‘Ik had bij mijn ouders een braillemachine voor mijn huiswerk. Door brailleboeken kon ik meer lezen. Dat doe ik nog steeds. Ik heb ook een kast vol dvd’s, want ik ben dol op films. Die kan ik dan misschien niet zien, ik kan het wel horen en de stemmen van elkaar onderscheiden. Uiteraard heb ik vooral Nederlandstalige films. Je verwacht dat misschien niet van een blinde, maar ik vind films erg leuk.’
Het leren kennen van nieuwe mensen gaat niet altijd even gemakkelijk: ‘Als mensen naar mij zwaaien, dan zie ik dat niet. Dat is soms wel lastig. Ook merk ik dat mensen het lastig vinden dat ik blind ben en mij daarom niet snel aanspreken. Dat ik blind ben wil nog niet zeggen dat ik geestelijk gehandicapt ben. Ik ga vaak naar de bioscoop en dan staat er altijd iemand klaar voor mij. Hoewel ik niet kan zien ben ik verder heel normaal. Mijn liefde voor lezen is bijvoorbeeld nooit overgegaan.’
‘Weer gaan werken is mijn droom’
Met de komst van internet veranderde er wel wat voor Ciham. De hele wereld kwam dichterbij. ‘Door een spraakcomputer houd ik contact met de hele wereld, dat is erg leuk. Ook mijn iPhone kan ik via spraak besturen, heel handig. Dat haalt mij wat uit mijn isolement. Ik wil wel graag werken, maar het is lastig om een baan te vinden. Ik kan nu een baan krijgen, het enige probleem is het vervoer ernaartoe. Ik heb recht op taxivervoer, maar dit werk ligt net buiten dat gebied. Ik ben opgeleid tot telefoniste, maar het is in de praktijk erg lastig om een werkgever te vinden die mij wil hebben. Ik hoop dat er iets geregeld kan worden rond dat vervoer. Weer gaan werken is mijn droom.’
Daten en voetbal
Ciham heeft echter meerdere dromen: ‘Ik heb een boek geschreven, Blinde onschuld, onder het pseudoniem Ariël Stevens, waarin ik mijn levensverhaal vertel. Heel graag wil ik een tweede boek schrijven of laten schrijven. Mijn leven zit namelijk vol met ervaringen en gebeurtenissen die het waard zijn om te delen met het grote publiek. Daarnaast sta ik weer open voor een nieuwe liefde. Het heeft een tijdje geduurd, maar ik ben er weer. Ik zit op datingsites en ik zie wel wat er op mijn pad komt. Ook krijg ik wat operaties aan mijn ene oog, er zit kalk in en dat moet er wel uit. Het gekke is dat het contact met mijn ouders weer wat beter is na mijn operatie. Er moest blijkbaar echt iets gebeuren om het contact te herstellen, raar maar waar.’ De ouders van Ciham zijn veel rustiger geworden, maar ze hebben nooit hun excuses aangeboden. Het contact met haar zusjes en broertjes is wel goed geweest.
Voor blinde mensen zijn er steeds meer mogelijkheden gekomen. ‘Ik heb meegedaan aan sporten voor blinden, dat was erg leuk. Ik ga denk ik verder met blindenvoetbal. Daarbij zit een belletje in de voetbal, zodat je hem hoort. Ik woon nu nog in een woongroep voor mensen met visuele en verstandelijke beperkingen. Ik pas hier niet echt tussen, want ik heb geen verstandelijke handicap. Toch is het best een leuke groep, maar dat ik elke keer win met de spelletjes die we doen is niet bepaald een uitdaging.’
‘Eigenlijk heb ik niet zoveel hulp nodig’
Ciham is op dit moment bezig om eigen woonruimte in het gebouw te krijgen, zodat ze meer zelfstandig wordt. ‘Eigenlijk heb ik niet zoveel hulp nodig. Maar als ik hulp nodig heb, kan ik dat gemakkelijk krijgen, want ik zit in hetzelfde gebouw. Hopelijk gaat mijn baan door en kan ik mijn tweede boek schrijven. Je kunt van anorexia en boulimia afkomen als je dat echt wilt. Je kunt mensen ook vergeven als je dat wilt, zodat je zelf verder kan. Dat heb ik ook gedaan. Ook al ziet het er soms heel slecht uit en denk je dat je niet meer verder wilt leven: er komen betere tijden aan, altijd.’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
