Afgelopen week waren alle ogen gericht op de Amsterdamse Stopera, waar burgemeester Halsema zich moest verdedigen voor de extreem drukke anti-racisme-demonstratie #BlackLivesMatter op de Dam. Het heeft er alle schijn van dat de Amsterdamse raadsleden blij waren met de planning van dit debat: dezelfde middag vond in de Bijlmer wederom een enorme antiracismedemonstratie plaats.
Die demonstratie verloopt vlekkeloos. Op een groot grasveld in het Nelson Mandelapark zijn gele stippen gespoten. Door daarop te gaan staan kunnen de demonstranten op anderhalve meter van elkaar blijven. Dat was immers het euvel van de Dam-demonstratie. Al snel blijken die stippen ook hard nodig, want de mensenmassa zwelt aan tot zo’n 11.000 mensen.
De presentator vertelt ons dat we een statement maken tegen institutioneel racisme, want dat is óók een mondiale pandemie. Veel mensen denken dat racisme geen Nederlands fenomeen is, maar het speelt hier ook. Hij praat over onderadvisering in het onderwijs: docenten kunnen zich niet altijd voorstellen dat zwarte kinderen op een hoog schooltype thuishoren. Er is arbeidsmarktdiscriminatie, in de Bijlmer worden de oorspronkelijk bewoners verdrongen en de politie doet aan etnisch profileren. Zwarte Piet is niet alleen een racistische karikatuur, maar ook een symbool van institutioneel racisme, horen we.
Aminata Cairo, lector aan de Haagse Hogeschool, vertelt dat racisme genormaliseerd is. Voor kinderen is het inmiddels heel gewoon. Een activiste strijdt al ruim vijftig jaar tegen Zwarte Piet. Ze somt vooroordelen tegen zwarte mensen op. Er vinden provocatie, discriminatie en mishandeling plaats. Zwarte mensen moeten als volwaardige burgers voor zichzelf opkomen, zegt ze, maar als ze dat doen vindt men ze al snel agressief. De politiek? Die doet niets, zegt ze.
Een andere spreker komt met kritiek op minister-president Rutte, die er wel heel lang over heeft gedaan om te erkennen dat racisme bestaat en dat Zwarte Piet mensen in Nederland kwetst. We horen dat Rutte maar eens naar Amsterdam-Zuidoost moet komen voor een cursus. Een man suggereert dat er mensen op hoge posities moeten komen ‘die het wel begrijpen’. Luid applaus.
Er bestaan nauwelijks partijen die geen voorstander zijn van een divers ogend bestand aan politici
Daarmee zijn we terug in de Stopera. De Amsterdamse gemeenteraad is net als andere politieke organen een plek waar ‘mensen op hoge posities’ zitten. Er is iets geks aan de hand: of het nou de Stopera is of een willekeurige andere bestuurslaag: overal komen we Nederlanders van kleur tegen. Sterker nog: als je je als gekleurde Nederlander aanmeldt voor een plaatsje op een kandidatenlijst voor de gemeenteraad of een andere politieke functie, heb je vaak een streepje voor. Er bestaan nauwelijks partijen die geen voorstander zijn van een divers ogend bestand aan politici. Ook rechts vindt het prachtig.
Waar hebben al die demonstranten bij #BlackLivesMatters het dan eigenlijk over? Er zitten in de Stopera en elders al gekleurde mensen met een multiculturele achtergrond die affiniteit zouden kunnen hebben met de thema’s die bij deze demonstratie langskomen. Misschien dat de premier onderadvisering, arbeidsmarktdiscriminatie en andere racisme-thema’s niet scherp op zijn netvlies heeft, maar hij is er in zijn hele leven wellicht nooit zelf mee geconfronteerd. Er blijven echter genoeg politici over die deze thema’s wel zouden kunnen herkennen en niet op cursus hoeven.
De Amsterdamse gemeenteraadsleden hadden afgelopen week een smoes om niet in het Nelson Mandelapark te zijn en niemand onder ogen te hoeven komen. Wat hebben zij eigenlijk gedaan aan deze – inmiddels wel erg vaak geformuleerde – zorgen van een ontzettend grote groep Nederlanders? Het heeft er alle schijn van dat veel gekleurde politici wel op basis van hun multiculturele profiel een politieke functie willen verkrijgen, maar dat zij geen enkel nieuw perspectief meebrengen. Ze zijn leuk voor op de foto, zeg maar. Deze gekleurde gemeenschappen lijken nauwelijks iets van hun aanwezigheid te merken.
Natuurlijk is het agenderen van racisme geen unieke verantwoordelijkheid van gekleurde politici. Maar aangezien de politiek in zijn geheel niet in beweging komt, vraag je je wel af wat juist deze politici aan racisme hebben proberen te doen.
