Die Nobel-prijs voor Donald Trump, zou dat nog wat worden? Volgens columnist Derk Jan Eppink (de Volkskrant), onvermoeibaar pleitbezorger van de Amerikaanse president, had hij hem al min of meer op zak. Andere commentatoren schatten zijn kansen wat minder hoog in – en momenteel lijken die toch eerder gelijk te krijgen. Ook die herdenkingsmunt kan bij het grofvuil – al zullen er dan vast snel wat heimelijk achterovergedrukt worden, want juist niet-uitgegeven munten vormen een gewild, en dus lucratief collectors item.

De toonzetting in Pyongyang is in ieder geval weer als vanouds. De Amerikaanse vicepresident Mike Pence werd in een officiële Noord-Koreaanse verklaring recent als een ‘politiek stuk onbenul’ betiteld. Hoewel deze typering inhoudelijk beslist niet inadequaat is – en mooi aansluit op een oudere omschrijving van Trump op de Noord-Koreaanse staats-tv als ‘seniele oude gek’ – is ze in het diplomatieke verkeer toch niet geheel gangbaar. Maar dat zijn de door Trump zelf gekozen bewoordingen vaak evenmin.

Of was dat misschien een verklaring die niet echt van de Noord-Koreaanse autoriteiten afkomstig was? Je weet het in deze nepnieuwstijden maar nooit, zeker nu gebleken is dat de Britse minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson recent achttien minuten lang een Armeense neppremier aan de lijn heeft gehad, en daarbij over een aantal gevoelige kwesties opening van zaken heeft gegeven. Met al die landjes waarvan Trump vast niet gehoord heeft zolang er nog geen Trump Tower in de hoofdstad staat, bestaat in Washington dat risico ook. Al Reagan haalde indertijd wel eens twee landen door elkaar.

Hoe dan ook, wat betreft de beheersing van The art of the deal, die Trump zelf als zijn kernkwaliteit beschouwt, heeft hij toch wel wat steken laten vallen. Een deal lijkt althans even niet in zicht. Afgezien van de drie door Pyongyang als blijk van goede wil vrijgelaten Amerikanen, is Washington weer terug bij af. Trump heeft vooralsnog niet meer bereikt dan Obama, Bush en Clinton op dit hoofdpijndossier vóór hem.

Zeker, dat ligt ook aan Noord-Korea, dat aan het opgeven van zijn kernwapenprogramma in tweede instantie steevast voorwaarden blijkt te stellen, die voor Amerika onacceptabel zijn. Alleen (los van de vraag of Amerika die terecht onacceptabel vindt): dat kon men in Washington weten. Alle toenaderingspogingen onder Trumps voorgangers waren op hetzelfde stuk gelopen. Dus dat Trump weinig kans had om wél te slagen: dat zat erin. Het punt was alleen dat Trump, op grond van zijn opgeblazen zelfbeeld, meende over unieke dealmakerskwaliteiten te beschikken die nu wél voor positief resultaat zouden zorgen. Daarom de raad van meer ervaren onderhandelaars meende te kunnen ontberen en negeren – en dus niets bereikte.

Want dat begint langzaamaan een patroon te worden: Trump blijkt heel erg goed in het vernietigen van de deals van zijn pathologisch gehate voorganger, maar stelt er niets voor in de plaats. De betere deal die hij steeds weer opnieuw met veel Twitter-bombarie belooft, komt er niet. Niet in het geval van het klimaatakkoord, niet in dat van Obamacare, niet in dat van de opgeblazen handelsakkoorden, niet in dat van Iran. Zelfs van die fameuze muur aan de grens van Mexico, die Mexico zou gaan betalen, staat nog niets overeind.

Het enige wat hij bereikt is irritatie bij de andere grote machtsblokken – Europa, Rusland, China – die hij toch nodig heeft om zelf internationaal iets te bereiken. Die uitkomst lijkt hem bovendien amper zorgen te baren, omdat hij er kennelijk vanuit gaat dat het voldoende is om America first te roepen teneinde ook steeds op de eerste plaats te eindigen. In dat opzicht vormt Trump de extreme exponent van een denkwijze die ginds altijd sterk aanwezig is geweest: van het idee van exceptionalisme, waarbij Amerika uit hoofde van haar bijzondere roeping boven de wet staat en op grond van haar oppermacht ieder protest negeren kan.

Anders dan indertijd Reagan, voor wie een dergelijke zienswijze ook niet geheel vreemd was, heeft Trump zich bovendien inmiddels uitsluitend met geestverwanten omringd, die voor het merendeel van elke buitenlandpolitieke ervaring zijn gespeend. Gebrek aan kennis in combinatie met grenzeloze zelfoverschatting. Dat is een recept voor brokken. Dat bleek al toen Trump een zinspeling maakte op het lot van Kadaffi. Dat zou Kim delen als hij níet zijn nucleaire ambities opgeven zou. Dat Kadaffi in een rioolpijp eindigde was echter juist het gevolg van het feit dat de Libische dictator dat wél gedaan had – en daarmee tegen westerse steun voor de opstandelingen machteloos geworden was. Trumps wenk zal Kim daarom alleen maar verder doen verharden.

Hetzelfde geldt voor Iran. De vernietiging van de deal van Obama met de belofte een betere deal te sluiten zal eerder in géén deal resulteren. Voor de Iraanse hardliners vormt Trumps contractbreuk een zoveelste bewijs van de complete onbetrouwbaarheid van de ‘grote satan’, en zij zullen daarbij garen spinnen, omdat de redelijkheid van de Iraanse president Rohani Iran niets opgeleverd heeft.

Nederlandse Kamerleden huilden onlangs krokodillentranen. Ze reageerden op het nieuws dat Rwanda de nieuwe shirtsponsor van de Britse voetbalclub Arsenal wordt. Visit Rwanda valt de komende seizoenen op de shirts van de spelers te lezen. Schandalig, vinden de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU. Gesteund door hun collega’s in de oppositie vinden ze het onacceptabel dat een land dat ‘ontwikkelingshulp’ van Nederland krijgt dertig miljoen euro aan een Engelse club gaat ‘verspillen’.

De Kamerleden hebben minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking gevraagd de hulp aan Rwanda te heroverwegen of zelfs op te schorten. Het is potsierlijk, omdat de Kamerleden een ouderwets wereldbeeld hanteren. Vanuit Den Haag en andere westerse steden dicteren wij hoe landen in het zuiden hun geld moeten uitgeven.

De houding van de Kamerleden is onlogisch en selectief. Onlogisch, omdat Rwanda een soevereine staat is. Dat wil zeggen dat het land zelf mag bepalen hoe het zijn geld uitgeeft. Als je bedenkt dat het land in 2017 meer dan zeshonderd miljoen euro alleen al aan toerisme verdiende, hoe gek is het dan om dertig miljoen aan marketing uit te geven zodat het nog meer inkomsten uit toerisme genereert? Inkomsten die gebruikt kunnen worden om het land, dat de ambitie heeft om in 2020 een middeninkomensland te zijn, verder op te bouwen.

Het verhaal van de Rwandese economische ontwikkeling is wonderlijk. Na de gruwelijke genocide van 1994 werkten de Rwandezen hard aan herstel. Het is er niet perfect, maar inmiddels geldt het als een schoolvoorbeeld voor andere Afrikaanse landen wat betreft de economische ontwikkeling. Dat komt door het feit dat Rwandezen het heft in eigen handen hebben genomen en hebben besloten de meester over de eigen ontwikkeling te zijn.

Het is daarom bizar te veronderstellen dat je vanuit Den Haag over het lot van Rwanda kunt beslissen, omdat je een paar miljoen euro ‘ontwikkelingshulp’ stuurt. Geld dat overigens wordt gestuurd om onze eigen aanwezigheid en geostrategische belangen in de regio veilig te stellen. Het is vooral om dit geostrategische aspect dat politici in Den Haag selectief zijn in hun oordeel over de politieke keuzes van de Rwandese overheid. Want de steun blijft, ondanks dat Rwanda niet het braafste jongetje uit de klas is, integendeel zelfs. Gesteund door de internationale gemeenschap droeg Rwanda bij aan oorlogen in buurland Congo, met miljoenen doden als gevolg. En nog steeds. Want telkens weer melden de Verenigde Naties hoezeer het land betrokken is bij de financiering van rebellengroepen die het gezag van de Congolese overheid ondermijnen en chaos in Oost-Congo veroorzaken.

Rwanda is een regionale supermacht en een belangrijke bondgenoot van westerse landen in de zogenaamde strijd tegen het terrorisme in de regio. Deze geostrategische belangen verklaren de onvoorwaardelijke steun van Nederland en andere westerse landen aan Rwanda, ondanks de humanitaire schade die het land in Congo mede veroorzaakt. Ze verklaren ook de totale stilte van de Kamerleden. Vorig jaar bijvoorbeeld, toen bleek dat de Rwandese president Kagame de verkiezingen met bijna 98,8 procent had gewonnen. Onlangs bleek dat Diana Wigara, de enige serieuze tegenkandidaat, wordt vervolgd. Hetzelfde overkwam Victorie Ingambire, die acht jaar geleden vanuit Nederland naar Rwanda ging om zich als serieuze tegenkandidaat te positioneren. Zij eindigde in een Rwandese cel, iets wat Wigara nu ook dreigt te overkomen. Maar daar hoor je geen hond over in Den Haag.

In oktober 2014 vond in Rome een conferentie plaats over de positie van imams in Europa. Wetenschappers uit de westerse en islamitische wereld lieten hun licht schijnen over dit onderwerp. De conferentie was daarom zo passend in het huidige tijdsgewricht omdat imams in Europa in het middelpunt van de belangstelling staan. In de Nederlandse context is dat niet anders. Zo berichtten media onlangs over de positie en rol van de omstreden imam Fawaz Jneid in Den Haag. De rechter had hem een gebiedsverbod opgelegd waar hij via de juridische weg tegenin ging. Een en ander belette hem niet om de boodschap van zijn islam te blijven verkondigen. Dat tot grote irritatie van diverse politici die vonden dat de prediking van Jneid de integratie van moslims in de weg staat. Aan de andere kant van het spectrum zien we imam Yassin Elforkani die de laatste tijd weer meer en meer het publieke debat zoekt en ook in gesprek wil gaan met de fundamentalistische imams in het land. In een alarmerend betoog in het Parool stelde Elforkani vast dat moskeeën hun stinkende best doen om te werken aan de integratie van moslims in Nederland, maar dat ze op steeds minder steun kunnen rekenen van Nederlandse autoriteiten, in het bijzonder de gemeenten.

Er zijn imams in soorten en maten. Zo zijn er die zich uitsluitend bezighouden met de oorspronkelijke taak van de imam: de voorganger in het gebed. De voormalige minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher (PvdA) nodigde eertijds regelmatig imams uit voor de thee om te spreken over de stand van zaken in de moslimgemeenschap in Nederland waarbij hij erop aan drong dat de imams zich helder zouden uitspreken over de noodzaak tot het aanvaarden van wat Nederlandse normen en waarden zouden zijn.

Het bruist en beweegt in de moslimgemeenschap in Nederland en dat geldt dus ook voor andere Europese landen met grote moslimgemeenschappen. En elk land wordt op zijn manier geconfronteerd met de vraag wat de positie van de imam is. Is die ‘slechts’ voorganger in het gebed of – ook – intermediair tussen moslimgemeenschap en de overheid, een wens die bij de laatste sterk wordt ingegeven door de terreur die gezaaid wordt door extremistische bewegingen als al-Qaeda en Islamitische Staat. Kan de imam een dam opwerpen tegen het geweld en jongeren ervan weerhouden te radicaliseren?

Deze en andere onderwerpen stonden centraal op genoemde conferentie. Zo werd er ook ingegaan op de vraag naar de wenselijkheid van een door een nationale overheid opgezette en bestuurde onderwijsinstelling voor de opleiding van imams. Of is het beter dat dergelijke instellingen worden georganiseerd door islamitische autoriteiten uit de islamitische wereld? Ook een daaraan gerelateerd thema werd besproken. Dient er zich het beste een Europese islam te ontwikkelen of moet er toch vooral gebruikt gemaakt worden van de al aanwezige expertise in de islamitische wereld? Of is een mix denkbaar?

De conferentie was ongemeen interessant. Een deelnemer uit Spanje legde uit hoe islam als religie juridisch was ingebed in het Spaanse rechtssysteem. Deelnemers uit Italië meldden dat islam in hun land nog altijd niet erkend was door de overheid. Een vertegenwoordiger uit Finland legde uit hoe het land onderzoek had gedaan onder Finse moslims naar de vraag over de wenselijkheid van het opzetten van imam trainingprogramma’s. In de betogen van de Franse collega’s stond de vraag naar het omgaan met ‘islamitische’ terreur centraal. Een Britse onderzoeker pleitte voor het opleiden van ‘islamitische pastors’ die midden in het leven van de jonge moslims zouden staan en hen zouden kunnen helpen met kwesties als drugsgebruik en familieproblemen.

Het bleef niet bij de conferentie. Uiteindelijk zouden de bijdragen van de meeste van de deelnemers gebundeld worden in een kloek boek (Imams in Western Europe: developments, transformations, and institutional challenges) dat uit 21 hoofdstukken bestaat en dat ingaat op allerlei aspecten van de rol van imams in Europa en dat theoretische bespiegelingen bevat over de institutionalisering van islam in Europa. Het boek is klaar en de eerste exemplaren worden vrijdag 8 juni aanstaande in Leiden gepresenteerd aan twee Nederlandse imams: de eerder genoemde Elforkani en de Rotterdamse imam Azzedine Karrat. Ik ben trots redacteur van dat boek geweest te mogen zijn samen met mijn Italiaanse collega Mohammed Hashas en mijn Deense collega Niels Valdemar Vinding.

De boekpresentatie vindt vrijdag 8 juni om 16.00 uur plaats in Matthias de Vrieshof 2, zaal 002 (Witte Singel 25), 2311 BG, Leiden.

Als ik voor een lezing of een college plaatjes nodig heb, dan maak ik zoals velen ongetwijfeld gebruik van Google. Wat me dan opvalt, is dat wanneer je alle combinaties van zoekopdrachten met islam intypt, je uiteindelijk altijd op racistische, haatzaaiende en uiterst kwetsende hyperbolen uitkomt. Of je nu bij wijze van spreken ‘islam en liefde’ intypt of iets vergelijkbaars ‘positiefs’, uiteindelijk eindig je toch weer bij haat. Er is maar een relatief klein deel van de hits dat positief is over de islam. Helaas niets nieuws, dat weten we allang, kun je zeggen. Maar het geeft mij altijd weer een heel onaangenaam gevoel, ook al betreft het mij niet persoonlijk. Ik kan me er, als ik dat wil, als niet-moslim aan onttrekken, om vijf uur de deur achter me dichttrekken en doen of het niet bestaat. Dat ‘voorrecht’ heb je als persoon met een islamitische achtergrond niet. Wat moet je met de lawine aan haatmail die je als journalist, publicist of wetenschapper met een islamitische achtergrond dagelijks in je inbox krijgt? Hoe moet je omgaan met de niet aflatende stroom van verwensingen, bedreigingen, scheldpartijen in de hoogste versnelling?

Humor wellicht? Ik moest daaraan denken toen ik het boek Post von Karlheinz: Wütende Mails von richtigen Deutschen und was ich ihnen antworte (Post van Karlheinz: boze mails van echte Duitsers en wat ik hen antwoordde) van de Duitse journalist Hasnain Kazim onder ogen kreeg. Een absolute aanrader. Kazim heeft wortels in Zuid-Azië en is geboren en getogen in Duitsland. Hij werkt al jaren voor de Duitse pers voor zaken in Pakistan en Turkije, maar hij neemt ook af en toe deel aan de debatten. Hij is geen apologeet die alles wat moslims doen goedkeurt. Hij is kritisch over wat er in de islamitische wereld gebeurt. Ik heb wat stukken van hem gelezen daarover. Maar hij is ook kritisch op het verziekte klimaat in Duitsland en de manier waarop over moslims en mensen met een migratieachtergrond wordt geschreven. Dat heeft hij geweten. Al jaren ontvangt hij haatmail van de grofste soort. Maar hij gooit die mails niet weg; hij beantwoordt ze systematisch. Zo ontstond een conversatie die soms wel wekenlang duurde.

Aanvankelijk heeft hij deze correspondentie in de vorm van een literaire performance op het podium samen met een collega voorgedragen. Hun idee was dat deze berichten in al hun afzichtelijkheid eigenlijk ontzettend hilarisch en meelijwekkend zijn, pure platte komedie. De voorstellingen liepen enorm goed, maar het publiek bestond uit mensen die aan hun kant stonden. Mensen uit kringen van de haatmail-schrijvers bereik je daar niet mee. Daarom heeft hij een groot deel van die conversaties in boekvorm gepubliceerd. Zoals gezegd een absolute aanrader. Ik hoop dat het boek vertaald wordt in het Nederlands want, het is ontwapenend proza in de letterlijke zin van het woord. Maar het is vooral een heel humoristisch boek en dat is te danken aan het vermogen van Kazim om zonder woede, rustig, maar heel gevat op de mails te reageren. Het meest opmerkelijke van de conversatie is dat een aanzienlijk deel van de afzenders niet op antwoord had gerekend en zeker niet een antwoord in deze vorm. Dan blijkt dat een deel van de afzenders heel snel bijtrekken. Kazim is soms nuchter, correct en to the point. Soms is hij scherp en weerspreekt hij de aantijgingen. In de meeste gevallen is hij heel gevat. Dat maakt het boek zo lezenswaardig en effectief.

Goede humor heeft altijd een flinke dosis zelfspot en relativering en dat gebruikt Kazim in ruime mate. Maar hij blijft ook op het spoor. Hij laat zien dat hij niet gediend is van scheldkanonnades en hij corrigeert, maar doet dat op een relativerende toon. Daarmee doorbreekt hij de spanning en dat werkt.

Eentje dan.

• ‘Hey Kazim, met je hetze tegen Pegida. Dat zijn de echte democraten die zich niet de mond laten snoeren. Begrijp dat nou eens! Je bent een gast hier en zou dankbaar moeten zijn.’
• ‘Dag meneer S. Dank voor uw interesse in mijn werk, maar eigenlijk moet u als inwoner van Dresden mij dankbaar zijn. Wij hebben jullie immers in 1989 deel van ons gemaakt. Ik ben al veel langer in Duitsland dan u.’
• ‘Wat, hoe durf je? Je voert niet alleen een hetze tegen Pegida, maar tegen alle Oost-Duitsers. Ik klaag je aan!!!’
• ‘Beste heer S. Dank voor uw kritiek. Ik zie uit naar uw aanklacht. Ik heb zelf geen tijd om naar Dresden te komen, maar laat dit door mijn zeventien advocaten afhandelen. Overigens hebben jullie ons nooit bedankt toen jullie direct na de hereniging al onze bananen bij Aldi hebben opgevroten.’

Is humor cultureel bepaald? Ja, tot op zekere hoogte is dat zo, maar er is ook humor die juist die culturele grenzen overstijgt. Veel Joodse humor heeft die kwaliteit. Altijd leuk, altijd leerzaam om over na te denken, maar ook zelfrelativerend. Wat mij betreft heeft Kazim die kwaliteit ook. Als ik op zoek naar plaatjes weer op bagger op internet stuit, dan denk ik maar even aan Kazim.

Wie dacht dat met de Dayton-akkoorden van 1995 het Bosnische probleem voorgoed tot het verleden zou behoren, heeft mogelijk te vroeg gejuicht. Met de akkoorden eindigde de bloedige etno-nationalistische burgeroorlog tussen Serven, Kroaten en Bosnische moslims. Er werd een federale republiek Bosnië-Herzegovina opgericht, waarin Serven, Kroaten en Bosnische moslims gezamenlijk het bestuur vormen. Er werd zelfs een driemanschap aan presidenten aangesteld, wederom verdeeld over de drie etnische groepen. Maar nu lijken de Bosnische Serven zich te willen terugtrekken uit de federatie. Dat kan weer goed mislopen.

Tot op zekere hoogte heeft de Bosnische federatie gewerkt. Er werd onder westerse supervisie samengewerkt, al was het nooit echt van harte. Het vooruitzicht toe te mogen treden tot de EU was voor alle partijen een belangrijke stimulans zich enigszins te gedragen. Vooral de Kroatische en Bosnische moslimbevolking zoeken toenadering tot Europa, maar het gros van het Servische volksdeel wil eigenlijk niets van het Westen – en dus de EU – weten. De meeste Serven verlangen nog steeds naar eenwording met de Republiek Servië. Het feit dat echter ook de Servische regering in Belgrado ambieert lid te worden van de EU – om zich in de vaart der volkeren te kunnen opwerken – heeft dat verlangen lange tijd binnen de perken gehouden. Maar sinds enige tijd is dat aan het veranderen. Twee buitenlandse leiders spelen daarbij een belangrijke rol: Recep Tayyip Erdogan en Vladimir Poetin.

Van Poetin is bekend dat hij zich – geheel in de tsaristische traditie – graag ziet als de beschermer van alle Slavische volkeren. Het is dus op zich geen verrassing dat hij nauwe banden met de Republiek Servië heeft en – in het verlengde daarvan – ook met het Servische volksdeel van Bosnië-Herzegovina. Volgens de Servische president, de voormalige ultra-nationalist Alexander Vucic, is Poetin de beste vriend van Servië, maar respecteert hij het Servische streven naar EU-lidmaatschap. Maar aan dat lidmaatschap zit een belangrijke voorwaarde. De EU eist namelijk dat er een bilateraal verdrag tussen Kosovo en Servië komt. Kosovo heeft zich ruim tien jaar geleden afgesplitst van Servië en de onafhankelijkheid uitgeroepen. Het merendeel van de internationale gemeenschap heeft die onafhankelijkheid erkend, maar Servië en Rusland zeer zeker niet. Het wordt dus een fiks probleem om aan die voorwaarde te voldoen.

In eigen land ondervindt Vucic steeds meer tegenstand van de Servisch-Orthodoxe Kerk, die cultureel-religieus heel dicht tegen de Russisch-Orthodoxe Kerk aanschuurt en ook liever niet ziet dat Servië ‘afglijdt’ naar westerse liberale waarden. Dat laatste is precies ook wat de Bosnische Serviërs steeds meer ertoe beweegt zich te verzetten tegen het streven van Bosnië-Herzegovina om lid te worden van de EU. De invloed van de kerk en de band met Rusland kunnen grote obstakels vormen voor het toetreden van Servië en Bosnië tot de EU.

Daarbij komt dat voor beide landen het toetredingsproces tot de EU nu al weer zo lang duurt, dat er sprake is van eenzelfde vermoeidheid die we ook in Turkije hebben zien ontstaan. Men gelooft er steeds minder in dat men op Europa kan rekenen en begint naar andere bronnen van steun om te kijken. Voor de rasopportunist Poetin is dat zoiets als gefundenes Fressen. Hij heeft het probleem op de Balkan weliswaar niet veroorzaakt, maar hij ziet nu wel een kans om de partijen verder te verdelen en daarmee zijn invloed aan te wenden om te voorkomen dat de EU zich verder uitbreidt op de Balkan.

Daarbij krijgt hij hulp uit onverwachte hoek, namelijk van Erdogan. In Turkije staan weer eens verkiezingen voor de deur (24 juni). Zoals wel eerder vertoond, voeren Turkse leiders graag campagne in het buitenland. Dit keer hebben Duitsland, Oostenrijk en Nederland vooraf reeds duidelijk gemaakt dat Turkse leiders niet welkom zijn om verkiezingsbijeenkomsten te houden. Maar in Bosnië is men blijkbaar niet helemaal wakker. Op 20 mei werd een bijeenkomst in Sarajevo gehouden waar Erdogan in hoogst eigen persoon kwam opdagen. Het was natuurlijk bedoeld voor Turkse Bosniërs, maar blijkbaar waren er ook vele Bosnische moslims die hun geloof in de EU hebben verloren en nu in Erdogan de beschermer van alle moslims zien. Een predicaat waarmee hij zichzelf ook graag tooit.

Het lijdt geen twijfel dat dit olie op het vuur is voor de nog steeds diep verdeelde bevolking van Bosnië-Herzegovina. De Servische nationalisten in Bosnië hebben reeds bij monde van hun voorman Milorad Dudik aangegeven dat zij de Bosnische federatie willen verlaten, omdat de huidige constructie op basis van de Dayton-akkoorden te Bosnische moslims bevoordeelt. In zijn steun om de federatie open te breken ontvangt hij steun van de Servische regering en, jawel, de Servisch-Orthodoxe Kerk. De Republiek Servië van Alexander Vucic is zelfs zover gegaan om wapens aan de Bosnische Serviërs te verkopen onder het mom van de strijd tegen het terrorisme. Wat daarnaast niet helpt is dat de Kroaten – hoewel geen vrienden van Poetin – de Bosnische Serviërs bijstaan in hun streven zich los te maken. Daarmee komen de Dayton-akkoorden op losse schroeven te staan. Met een verdeeld en afwezig Europa en een isolationistische VS belooft dat niet veel goeds.

Nederland wordt overgenomen door de buitenlanders en dat is allemaal de schuld van links. Dat beweerde Gerard Joling onlangs in de Playboy. Joling wordt weliswaar misschien als opiniemaker niet serieus genomen door grote groepen Nederlanders, hij vertolkt wel een gevoel dat op sociale media vaak gedeeld wordt. Zijn uitspraak riep behalve weerstand namelijk ook veel instemmende reacties op. Maar, klopt het ook?

Nederland wordt overgenomen door de buitenlanders
Probleem met deze stelling is dat het onduidelijk is wat met ‘buitenlanders’ bedoeld wordt.

A. Met buitenlanders kunnen buitenlandse investeerders, multinationals en instanties bedoeld worden, die steeds meer het beleid in Nederland bepalen.
Als Gerard dit zou bedoelen, dan zou hij misschien een punt hebben. De recente discussie over de dividendbelasting die het kabinet wil afschaffen om voor 1,4 miljard euro buitenlandse aandeelhouders te behagen, maakte weer eens duidelijk hoeveel invloed multinationals en dergelijke hebben. Ook is het zo dat een deel van het Nederlandse beleid bepaald wordt door internationale samenwerkingsverbanden, zoals bijvoorbeeld de VN, de NAVO, de EU, het IMF en de ECB. Het is echter zeer de vraag of Joling, die aangeeft ‘rechts’ te stemmen, dit bedoelde.

B. Buitenlanders die in Nederland wonen, bepalen wat er in dit land gebeurt. 
Wanneer Joling cum suis dit met ‘buitenlanders’ bedoelt, dan moeten zij getalsmatig in de meerderheid zijn om in een democratie als Nederland het land te kunnen overnemen. Maar goed, wat wordt dan bedoeld met ‘buitenlanders’?

Op grond van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek onderscheid ik in een factsheet op Republiek Allochtonië de volgende definities van buitenlanders.

A. Buitenlanders: inwoners van Nederland zonder Nederlands paspoort.
Volgens deze definitie beschikte op 1 januari 2016 volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek bijna vijfennegentig procent van de inwoners over de Nederlandse nationaliteit. Dat zijn ruim zestien miljoen Nederlanders. Er woonden op dat moment zo’n negenhonderdduizend buitenlanders in Nederland. Dat zijn er te weinig om het land over te kunnen nemen.

B. Buitenlanders: inwoners die in het buitenland zijn geboren.
Volgens het CBS waren op 1 januari 2017 circa vijftien miljoen inwoners van Nederland in dit land geboren en circa twee miljoen niet. Volgens deze omschrijving is circa tien procent van de bevolking buitenlander. Dat zijn er iets meer dan in de vorige definitie, maar nog steeds veel te weinig om het land over te nemen

C. Buitenlanders: inwoners die voorouders hebben die in het buitenland zijn geboren.
Volgens een schatting van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis heeft slechts circa twee procent van de Nederlandse bevolking geen buitenlandse voorouders, de overige circa achtennegentig procent is dan buitenlander. Volgens deze definitie heeft Joling groot gelijk, maar ook dit zal hij vast niet bedoeld hebben.

D. Buitenlanders: inwoners van wie één van de ouders in het buitenland is geboren.
Dit noemden we vroeger ‘allochtonen’ en tegenwoordig ‘Nederlanders met een migratieachtergrond’. Waarschijnlijk had Gerard deze groep ‘buitenlanders’ op het oog. Op 1 januari 2017 woonden in Nederland bijna vier miljoen mensen met een migratieachtergrond. Bijna dertien procent van de bevolking heeft een niet-westerse achtergrond en bijna tien procent heeft een westerse migratie-achtergrond. Opgeteld is dat bijna drieëntwintig procent van de bevolking. Dat is een aardig deel van de bevolking, maar nog steeds te weinig buitenlanders om de boel over te kunnen nemen. De belangrijkste functie van het land is volgens deze definitie al vele jaren in buitenlandse handen. Onze koning, Willem Alexander, is dan een buitenlander, net als zijn moeder (koningin Beatrix), zijn oma (koningin Juliana), zijn overgrootmoeder (koningin Wilhelmina), zijn betovergrootmoeder (koningin Emma), koning Willem III, Willem II, enzovoorts. Ook onze koningin Maxima is dan buitenlander, met een niet-westerse migratie achtergrond, net als de waarschijnlijk toekomstige koningin Amalia. Wanneer Joling dit bedoelde met dat Nederland wordt overgenomen door de buitenlanders, dan zijn we al eeuwen geleden overgenomen door de buitenlanders.

Het is allemaal de schuld van links
Als het allemaal de schuld van links is, zoals Joling beweert, dan moet links in het Nederlandse parlement jarenlang het immigratie- en integratiebeleid hebben bepaald. Dat kan alleen wanneer links vele jaren een meerderheid in de Tweede Kamer heeft gehad. Is dat het geval? Nou kun je uiteraard eindeloos soebatten over welke partijen ‘links’ en welke ‘rechts’ zijn. Zo kan voor een SP-stemmer de PvdA ‘rechts’ zijn en voor een PVV-stemmer de VVD ‘links’, terwijl een VVD-stemmer sommige keuzes van de PVV weer als ‘links’ kan ervaren. Wanneer ik ervoor kies om de liberalen en de christelijke partijen als ‘rechts’ te beschouwen en de sociaaldemocraten en groenen als ‘links’, dan is er in Nederland nooit sprake geweest van een linkse meerderheid. Ook wanneer je D66, op grond van sociaalculturele dossiers zoals het integratie en immigratie, als ‘links’ beschouwt, is er nooit sprake geweest van een linkse meerderheid.

Omdat er in Nederland nooit een linkse meerderheid is geweest, is er ook nooit een basis geweest voor een kabinet dat bestond uit louter linkse partijen. Wel zijn er twee linkse partijen geweest (de PvdA en eenmaal de PPR) die deelnamen aan veertien van de dertig naoorlogse kabinetten. Daartoe behoren de eerste zes naoorlogse kabinetten toen er van immigratiebeleid nog amper sprake was. Van de veertien kabinetten met deelname van linkse partijen waren er elf centrumlinks, twee paars (PvdA-VVD-D66) en één kabinet van de PvdA met alleen de VVD (Rutte II).  In zeven van deze veertien kabinetten was de PvdA de grootste partij en was er ook een linkse premier (viermaal Drees, tweemaal Kok, eenmaal Den Uijl). De overige drieëntwintig naoorlogse premiers kwamen van het CDA (twintig) of de VVD (drie). In zestien gevallen gaven zij leiding aan een (centrum)rechts kabinet, zonder deelname van een linkse partij.

Het immigratiebeleid kreeg vanaf het begin van de jaren zestig vorm. In die tijd, tot en met de jaren zeventig, waren het vooral werkgevers en rechtse partijen die pleitten voor het werven van arbeiders in het buitenland, terwijl de vakbonden en linkse partijen dit wilden afremmen en ‘oprotpremies’ voorstelden om gastarbeiders terug te laten keren naar het land van herkomst. Vanaf het begin van de jaren tachtig voeren we in Nederland een integratiebeleid. Van de vijftien ministers die sindsdien verantwoordelijk waren voor dit beleid, was een derde (vijf) lid van de VVD. De PvdA en D66 leverden drie ministers, het CDA twee en de LPF eentje. Eén kabinetsperiode (Lubbers III) was zowel een PvdA-minister als een CDA-minister verantwoordelijk.

Tot slot
Natuurlijk kunnen de oorspronkelijke bewoners van sommige buurten in de grote steden met gegronde reden het gevoel hebben dat ze in hun buurt een minderheid vormen, maar landelijk is er op geen enkele manier sprake van dat Nederland wordt overgenomen door de buitenlanders. Links alleen verantwoordelijk stellen voor het immigratie- en integratiebeleid of ieder ander beleid, is ook ver bezijden de realiteit. Links heeft in Nederland nooit een meerderheid gehad en heeft altijd compromissen moeten sluiten met centrumrechts.