22.8 C
Amsterdam
Home Blog Pagina 649

De joodse messias uit Turkije

0

In 1666 zorgde Sjabtai Tsvi (1626-1676), ook bekend als Sabattai Zevi, voor veel beroering. Deze uit Smyrna (het huidige Izmir, Turkije) afkomstige rabbi claimde dat hij de beloofde messias was die de joden zou redden. Nadat hij zich gedwongen tot de islam bekeerde, keerden de meeste volgelingen zich gedesillusioneerd van hem af. Een kleine groep bleef hem echter trouw. In Turkije bestaat nog steeds de islamitisch-Joodse dönme-sekte, afstammelingen van de bekeerlingen rond Tsvi. Over deze sekte doen de bizarste complotverhalen de ronde.

De Brits-Amerikaanse schrijver Christopher Hitchens (1949-2011) noemde in zijn boek God is not great (2007) Tsvi ‘de indrukwekkendste nepmessias die er ooit is geweest’. Uiteraard was Tsvi niet de eerste joodse geestelijke die claimde de messias te zijn. Dat was Jezus van Nazareth, die door de Romeinen werd gekruisigd en door de christenen nog steeds wordt vereerd als de Zoon van God. Na hem kwamen echter vele andere messiassen.

Een hele interessante messias was Mozes van Kreta in de vijfde eeuw na Christus, die beweerde dat hij de joden op Kreta via een droog pad door de zee naar het Beloofde Land zou leiden. Zijn volgelingen sprongen op de Beloofde Dag van een rots in de zee en verdronken. Mozes was verdwenen. Sommige kroniekschrijvers menen dat hij met zijn discipelen was verdronken, anderen dat hij stiekem een demon was die goedgelovige mensen in het verderf wilde storten.

Tsvi was geen martelaar en natuurlijk ook geen demon. Maar wat was hij wel? Waarom kreeg hij zoveel aanhangers? Waarom besloot hij zich tot de islam bekeren? En wie zijn de dönme-Joden, waarover in Turkije zoveel bizarre samenzweringstheorieën bestaan?

Messiaanse aspiraties

Volgens zijn aanhangers werd Tsvi geboren op Tisja Beav, de dag waarop de joodse tempel in Jeruzalem werd verwoest. De naam Sjabtai betekent letterlijk ‘de planeet Saturnus’, die soms geassocieerd werd met de komst van de messias. Tsvi groeide op in Smyrna, een Ottomaanse havenstad aan de westkust van Klein-Azië dat een belangrijk centrum was van de handel op de Levant (het oostelijk Middellandse Zeegebied). Tsvi bekwaamde zich in de studie van de Thora en de Talmoed, maar was vooral geboeid door de kabbala, de joodse mystiek.

Veel joden geloofden dat het einde der tijden op het punt stond om aan te breken. 1648 was een cruciaal jaar, omdat toen de kozakkenopstand uitbrak. De kozakken in Oekraïne trokken niet alleen ten strijde tegen hun Poolse overheersers maar organiseerden ook pogroms tegen de joden, die voor de Polen de belasting inden.

Tienduizenden joden werden vermoord tijdens deze antisemitische orgie en velen sloegen voor het geweld op de vlucht, naar Nederland en andere West-Europese landen maar ook naar het Ottomaanse Rijk, dat op religieus gebied een tolerant beleid voerde. Tsvi, die op dat moment tweeëntwintig was, vertelde in 1648 aan zijn kleine schare volgelingen over zijn messiaanse aspiraties. Toen de rabbi’s in Smyrna hier enkele jaren later lucht van kregen besloten ze om Tsvi te verbannen uit de stad.

Tsvi trok naar Salonika, het huidige Thessaloniki in Griekenland, waar hij ook discipelen maakte en in conflict raakte met de rabbi’s. Vervolgens maakte hij een reis langs allerlei steden in het Ottomaanse Rijk, waaronder Alexandrië, Athene, Constantinopel (Istanbul), Smyrna en Jeruzalem, om uiteindelijk in Caïro te belanden. Daar werd Tsvi vrienden met Raphael Joseph Halabi, een hooggeplaatste Ottomaanse ambtenaar die als taak had om onder de joden belastingen te innen.

In 1663 reisde hij in opdracht van Halabi naar Jeruzalem, om ervoor te zorgen dat de joodse gemeenschap voldoende belasting betaalde. Omdat Tsvi zeer regelmatig vastte, ’s nachts Spaanse liefdesliedjes zong die hij mystiek interpreteerde en de kinderen in Jeruzalem op snoepjes trakteerde, geloofden veel mensen dat hij een heilige man was.

Sara en Nathan

Terug in Caïro trouwde Tsvi met Sara, een zeer aantrekkelijke jonge joodse vrouw. Zij was in 1648 voor het kozakkengeweld uit Polen gevlucht en kwam in Italië terecht, waar zij het beroep van prostituee uitoefende. Sara wilde echter meer van haar leven maken, want ze beweerde dat haar geopenbaard was dat ze de bruid van de messias zou worden. Toen Tsvi van Sara’s verhaal hoorde wilde hij meteen met haar in het huwelijk treden, niet alleen omdat ze zo knap was, maar ook omdat hij dan net als de profeet Hosea getrouwd zou zijn met een prostituee. Als messias was hij namelijk ‘veroordeeld’ tot een leven met een onkuise vrouw.

In 1665 ontmoette Tsvi Nathan van Gaza, die de nummer twee van de beweging zou worden. Deze profeet was de nieuwe Elia – net zoals Johannes de Doper dat was van Jezus – die de komst van de messias zou aankondigen. Nathan vertelde bovendien dat het messiaanse tijdperk in 1666 zou beginnen, met de verovering van de wereld, zonder bloedvergieten. De messias zou daarna de Tien Verloren Stammen van Israël terugbrengen naar het Heilige Land, terwijl hij op een leeuw zou rijden met een zevenkoppige draak in zijn kaken.

Omdat de rabbi’s in Jeruzalem Tsvi als een oplichter beschouwden, vertrokken hij en zijn discipelen terug naar Smyrna, waar ze de macht over de joodse gemeenschap overnamen. Inmiddels was de messias wereldberoemd geworden, mede dankzij handelaren uit Nederland die de wonderlijke verhalen van Tsvi verder verspreidden. In Nederland, Duitsland en Italië waren aanhangers van de beweging te vinden. Rijk en arm waren betoverd door de messias. De handel stokte, bezittingen werden verkocht en rijke Joden schonken enorme bedragen aan liefdadigheid. In Amsterdam, de uitgevershoofdstad van de wereld, rolden boeken vol gebeden tot inkeer en boetedoening van de pers, in het Hebreeuws, Spaans en Portugees, met afbeeldingen van messias Tsvi op een troon.

Godsgericht

In 1666, het jaar dat het messiaanse tijdperk zou aanbreken, werd Tsvi gearresteerd in Constantinopel. De Ottomaanse machthebbers beschouwden hem als een gevaar voor de staat. Nathan van Gaza had namelijk geprofeteerd dat Tsvi sultan zou worden in plaats van de echte sultan die toen op de troon zat, iets waar de Ottomanen natuurlijk niet op zaten te wachten. De oelema, de islamitische religieuze autoriteiten, adviseerden echter om Tsvi niet te executeren, opdat zijn fanatieke aanhangers geen nieuwe religie zouden stichten.

Twee jaar duurde de gevangenschap van Tsvi. Hij werd door zijn aanhangers in de watten gelegd en leefde in luxe. Maar aan alles kwam een eind. Nehemia Cohen, een voormalige discipel, klaagde bij de grootvizier in Adrianopel, het huidige Edirne, dat Tsvi zich schuldig maakte aan ketterij en immorele praktijken.

Toen Tsvi voor de grootvizier werd geleid, werd de messias gevraagd of hij zou instemmen met een godsgericht (een rechtsprocedure waarmee de wil van God wordt vastgesteld). De boogschutters uit het paleis zouden Tsvi als doelwit gebruiken. Als de pijlen door goddelijk ingrijpen uit koers zouden worden gebracht dan was Tsvi waarlijk de messias. Als Tsvi niet wilde meewerken aan deze beproeving dan zou hij worden gespietst.

Er was echter nog een derde optie: Tsvi mocht blijven leven als hij zich tot de islam zou bekeren. De messias koos eieren voor zijn geld, zei dat er geen God was behalve Allah en dat Mohammed zijn boodschapper was en verloste daarmee zichzelf.

Zo’n driehonderd joodse families besloten zich ook tot de islam te bekeren, maar voor vrijwel alle andere noden had Tsvi nu afgedaan. Hij had zichzelf ontmaskerd als een bedrieger. In 1676 overleed de messias in zijn ballingsoord Ulcinj in Montenegro, door bijna iedereen vergeten. De dönme-Joden die Tsvi trouw waren streken neer in Salonika, waar ze een bloeiende gemeenschap stichtten die tot de jaren twintig van de twintigste eeuw zou bestaan.

Geheimzinnige gemeenschap

Bijna tweeënhalve eeuw kende Saloniki een grote gemeenschap dönme-Joden (ook wel dönmeh, van het Turkse woord dönmek, dat draaien of bekeren betekent) van zo’n twintigduizend zielen. Ze hadden zich tot de islam bekeerd, maar bleven tegelijkertijd trouw aan hun joodse tradities. Eind negentiende eeuw speelden de dönme-Joden een belangrijke rol in het opkomende Turkse nationalisme. Ze hadden progressieve privéscholen in Saloniki gesticht, waar op hoog niveau onderwijs werd gegeven. Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938, stichter en eerste president van de Republiek Turkije) volgde onderwijs op zo’n school en had ook vrienden uit de dönme-gemeenschap.

Na de Grieks-Turkse Oorlog (1919-1922) werden christenen uit Klein-Azië naar Griekenland gedeporteerd en moslims uit Griekenland naar Turkije. Ook de dönme-Joden uit Saloniki moesten naar Turkije vertrekken, omdat ze moslim waren. In de Turkse samenleving was er voor de dönme-Joden veel minder ruimte. Ze werden vanwege hun Jood-zijn gewantrouwd, ondanks het feit dat ze ook moslim waren. Voor de islamistische tegenstanders waren Atatürks connecties met de dönme-Joden het bewijs dat de door hem gestichte seculiere Turkse Republiek in werkelijkheid een Joods complot was. Sommige islamisten geloofden bovendien dat Atatürk zelf een Jood was.

Dit zijn echter niet de enige samenzweringstheorieën over de dönme-Joden. De dönme-Joden zouden er volgens nationalisten op uit zijn om Turkije over te leveren aan buitenlandse machten. In seculiere Turkse kringen bestaat er de theorie dat de huidige president Recep Tayyip Erdogan stiekem een dönme-Jood is; Koerdische nationalisten beschuldigen Turkse parlementariërs ervan stiekem dönme-Joden te zijn; volgens sommige Turkse nationalisten die wel geloven dat de Armeense Genocide heeft plaatsgevonden is deze volkerenmoord in werkelijkheid de schuld van de dönme-Joden; Soner Yelcin ten slotte schreef in 2004 de bestseller Efendi: het diepe duistere geheim van de witte Turken, waarin de linkse journalist beweert dat de Turkse elite uit dönme-Joden bestaat die verantwoordelijk zijn voor alle rampen waarmee Turkije sinds haar oprichting in 1923 kampt.

De complottheorieën over de dönme-Joden zijn een lokale Turkse variant op de klassieke samenzweringstheorieën over Joden. In De protocollen van de Wijzen van Sion, een antisemitisch schotschrift dat begin twintigste eeuw vervaardigd werd door de geheime dienst van de Russische tsaar, wordt bijvoorbeeld ‘bewezen’ dat de Joden uit zijn op de wereldmacht en in samenwerking met de Vrijmetselaars de christelijke beschaving willen vernietigen. Efendi doet sterk denken aan La France juive uit 1886, waarin de Franse antisemitische journalist Édouard Drumont ‘aantoonde’ hoe invloedrijk de Joden in de Franse samenleving waren en dat de Joden de financiële wereld in handen hadden.

Vanwege het vijandige klimaat komen de weinige dönme-Joden in Turkije niet uit voor de Joodse kant van hun identiteit. Maar het feit dat ze hun Joodse identiteit strikt verborgen houden voor de buitenwereld zorgt ervoor dat ze met geheimzinnigheid en schimmige complottheorieën in verband worden gebracht. Wetenschappers schatten dat er nu nog maar tweeduizend dönme-Joden in Turkije wonen, maar dit is een hele ruwe schatting. Dönme-Joden willen niet met de pers praten, of alleen anoniem. The Jerusalem Post sprak in 2016 met twee dönme-Joden, die vertelden dat ze het liefste zouden willen emigreren, omdat ze in Turkije niet vrij kunnen zijn. Driehonderdvijftig jaar na Tsvi is dit wat er nog over is van de eens zo bloeiende messiaanse beweging.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op de Kanttekening op 18 oktober 2018.

1 maand mensenrechtenschendingen in Turkije: ‘43 doden, 240 mishandeld’

0

Vorige maand zijn 43 mensen in Turkije om het leven gekomen door mensenrechtenschendingen, aldus een nieuw rapport.

Het rapport komt van de hand van Sezgin Tanrikulu. Hij een Turkse parlementariër van de nationalistisch-seculiere CHP, de belangrijkste oppositiepartij in het land. Tanrikulu is een prominente mensenrechtenactivist en vicevoorzitter van de parlementaire commissie Mensenrechten.

Volgens Tanrikulu zouden in december 240 voorvallen van marteling en verwaarlozing door de Turkse autoriteiten plaats hebben gevonden, waarvan 143 in de gevangenis.

De afgelopen vijf jaar is het aantal folteringen door de politie en gevangenis personeel fors gestegen, meldde Human Rights Watch vorig jaar al.

Het rapport van Tanrikulu besteedt ook aandacht aan de onderdrukking van de persvrijheid in Turkije en het keiharde optreden tegen de pro-Koerdische partij HDP.

In december werden honderden mensen gearresteerd door de Turkse autoriteiten, waarvan het leeuwendeel HDP-politici en Koerdische activisten.

De Turkse overheid blokkeerde 1,342 websites, waarvan drie van grote kranten en één van een kritisch tv-station.

Turks-Duitse moskeeën bezorgd om groeiende moslimhaat

0

Turkse Duitsers maken zich grote zorgen over groeiende moslimhaat. Dat stelt de Duitse afdeling van de Turks-islamitische moskeekoepel Milli Görüs.

In 2020 zijn er 122 aanvallen geweest op moskeeën in Duitsland, meldt de organisatie aan Turkse regeringsgezinde krant Sabah. 2020 zou bovendien een piek zien in het aantal dreigbrieven en beledigende brieven die naar moslims werden gestuurd.

Duitsland moet volgens Milli Görüs maatregelen nemen om verdachten meteen in de kraag te kunnen vatten.

Duitsland legt sinds 2017 misdrijven tegen moslims en islamitische gebouwen apart vast. In 2019 waren zo’n 871 aanvallen gericht tegen de moslimgemeenschap in Duitsland. De gegevens voor 2020 zijn nog niet bekend.

Het land kende afgelopen jaren ook aanslagen gericht tegen moslims. In 2019 probeerde een rechtsextremist tevergeefs de synagoge van Halle binnen te komen, waarna hij langs een joodse begraafplaats en een dönerzaak ging om slachtoffers te maken. Een andere rechtsextremist ging in 2020 langs bij twee shishalounges en schoot daar negen mensen dood.

Dit voorjaar gaat een rechtszaak van start tegen een officier uit het Duitse leger die vermomd als vluchteling een aanslag zou hebben willen plegen, zodat vluchtelingen hier de schuld van zouden krijgen.

In Duitsland wonen 4,7 miljoen moslims, waarvan drie miljoen met een Turkse achtergrond.

Marokko boos op België na beschuldiging van ‘moskee-spionage’

0

Marokko is boos op België, dat Marokko van ‘moskee-spionage’ heeft beschuldigd. Dit meldt het Marokkaanse internetmedium Morocco World News.

Volgens de Belgische minister van Justitie Vincent van Quickenborne, lid van de liberale partij Open-VLD, is Marokko in de Grote Moskee van Brussel geïnfiltreerd. Hij noemde de directeur en twee andere medewerkers Marokkaanse spionnen. Er moet ‘schoon schip worden gemaakt’, zei de minister vorige maand.

De Marokkaanse ambassadeur in België noemt de beschuldiging ‘ongegrond, onbegrijpelijk, onacceptabel en zinloos’. Hij veroordeelt met name de ‘zeldzame agressiviteit jegens een land’ dat via ‘zeer strategische projecten’ samenwerkt met België en Europa.

Voor de ambassadeur zijn de beschuldigingen van de Belgische minister te wijten aan zijn ‘frustratie’ over de aanwezigheid van mensen met een Marokkaanse achtergrond, ‘in het bijzonder hun gehechtheid aan hun spirituele en culturele waarden’.

De lijst van Nida is bekend. Wat wil deze ‘islamitisch geïnspireerde’ partij?

0

De naar eigen zeggen ‘door de islam geïnspireerde’ partij Nida presenteerde gisteren haar kandidatenlijst, aangevoerd door het Rotterdamse ex-raadslid Nourdin el Ouali (foto). Maar waar staat deze partij – tot dusver enkel lokaal actief in Rotterdam, Den Haag en Almere – nu eigenlijk landelijk voor? Wij doken in het verkiezingsprogramma.

‘Twintig jaar lang groeide onze generatie op in een politiek die islam en diversiteit ziet als probleem’, aldus het programma. ‘We geloven in een nieuwe generatie die opgroeit met islam en diversiteit als inspiratie voor de oplossing.’ De strijd tegen moslimhaat en een pleidooi voor meer islam in de publieke ruimte lopen als een rode draad door het verkiezingsprogramma heen.

Nida wil meer ruimte voor religie in de samenleving, in het bijzonder voor de islam. De partij pleit onder meer voor een ‘recht op gebed en bezinning’ in wetgeving en cao’s, een hoofddoekrecht voor politieagentes, een nationaal Museum voor Wereldreligies en Levensbeschouwing, een ‘nationale maand van bezinning en ontmoeting’, stilteruimtes in winkelcentra. Ook wil Nida wereldreligies en levensbeschouwing als verplicht examenvak.

Partijleider Nourdin el Ouali kwam eerder in het nieuws toen hij voorstelde om islamitische organisaties die in Frankrijk dreigden te worden verboden ‘een veilig toevluchtsoord’ te bieden.

Nida wil dat godslastering harder wordt aangepakt. ‘Grenzen worden bewust opgezocht en overschreden. In 2013 werd zelfs het verbod op godslastering afgeschaft. NIDA pleit voor een herleving en belichting van deze ethische grenzen. (…) Het OM dient deze zaken vaker en consequenter op te pakken en aan te pakken, zodat er duidelijke jurisprudentie ontstaat.’ De partij steunde een recente petitie om het beledigen van Mohammed strafbaar te stellen.

Verder wil de partij een ‘Parlementaire commissie moslimhaat en islamofobie’ in het leven roepen, De commissie lijkt een reactie te zijn op de Parlementaire ondervragingscommissie ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen, die begin vorig jaar moskeebestuurders ondervroeg. ‘Het is de hoogste tijd dat bestuurders, politici, politieke partijen en beleidsmakers in alle ernst geconfronteerd worden met een kritische spiegel, waarna de nodige conclusies worden getrokken.’

Nida is ook voor een actiever diversiteitsbeleid in de zorg. Zorgmedewerkers moeten meer rekening houden met de culturele achtergrond van cliënten, wiens rechten wettelijk beschermd moeten worden door een zogenoemde ‘diversiteitseis’. Ook moet medisch onderzoek in Nederland zich meer focussen op de bestrijding van ziektes als sikkelcelziekte en thalassemie, die enkel bij niet-witte personen voorkomen.

De partij is ook voor minder reclame, om zo het consumentisme tegen te gaan. In plaats van reclames moeten er ‘positieve campagnes’ komen. ‘We delen inspirerende en ontroerende verhalen en levenslessen van Nederlanders in al hun veelkleurigheid, van bijzonder tot alledaags. Zo creëren we nieuwe verbindingen.’

Nida wil alcoholreclame helemaal verbieden en consumptie zo veel mogelijk aan banden leggen. Supermarkten mogen geen alcohol meer verkopen en alcoholvrije horecagelegenheden en uitgaansmogelijkheden moeten gestimuleerd worden. Verder moet het accijns op alcoholproducten fors omhoog.

Net als de ChristenUnie en de SGP is Nida voor een beperking van de abortusvrijheid. De partij is ‘voor een beperking van de wettelijke wekengrens voor abortus tot uiterlijk het moment van levensvatbaarheid. Uitsluitend in levensbedreigende situaties kan hiervan afgeweken worden’.

Nida wil een ‘doorlichting van schadelijke etnische en religieuze bias bij politie en justitie’. Zij zouden zich bij de aanpak van criminaliteit en radicalisering schuldig maken aan het racialiseren en islamiseren van problemen. Een staatssecretaris voor Inclusie & Anti-Discriminatie zou discriminatie in de zorg, het onderwijs en de woning- en arbeidsmarkt moeten aanpakken.

Zwarte Piet moet worden verboden, stelt Nida. Er moet een onderzoek gedaan worden naar herstelbetalingen aan nazaten van tot slaaf gemaakten. Geschiedenisboeken en de publieke ruimte moeten ‘gedekoloniseerd’ worden.

Nida vindt dat het Nederlandse buitenlandbeleid zich beperkt tot actieve hulp aan en aandacht voor christenen, LHBTI’ers en atheïsten. Nederland moet meer opkomen voor moslims.

Verder is Nida voor het berechten van onder andere George W. Bush en Tony Blair vanwege hun rol in de ‘War on Terror’, een ruimhartig vluchtelingenbeleid en een ‘éénstaatoplossing’ voor Palestina. Ook hekelt de partij de Nederlandse opstelling tegenover Egypte en Turkije, omdat ons land de coups daar (in respectievelijk 2013 en 2016) stilzwijgend zou hebben gedoogd.

Ten slotte is Nida voor een linkse sociaaleconomische politiek. Voorstellen zijn onder andere een 30-urige werkweek, hogere lonen en experimenteren met het basisinkomen.

Islamitische artsen: ‘Prik door al die wilde vaccin-theorieën heen’

0

Binnen de Turks- en Marokkaans-Nederlandse moslimgemeenschappen circuleren complottheorieën die de vaccinatiebereidheid van deze groepen verkleinen. Daarvoor waarschuwt de Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond (SPIOR), een koepel van 72 islamitische organisaties. Vereist dit fenomeen een specifieke aanpak vanuit moslimgemeenschappen?

SPIOR-directeur Mohammed Bouimj erkent dat de verspreiding van misleidende informatie over het virus en coronavaccins niet enkel binnen moslimgemeenschappen plaatsvindt. ‘Maar wat mij zorgen baart is dat sommige moslims zich beperken tot een enkele nieuwsbron die zij als betrouwbaar bestempelen, terwijl dat niet zo is. Vervolgens is er geen andere bron die zij kunnen of willen raadplegen om hen verder over het onderwerp te informeren.’

Een voorbeeld van zo’n wilde vaccin-theorie die in Whatsapp-groepen van Arabisch sprekende moslims wordt gedeeld is afkomstig van Karim Karsi, een huisschilder uit de Spaanse plaats Gerona. In een video stelt Karsi, in het Arabisch, onder meer dat het coronavaccin dodelijk is en een chip bevat om mensen te volgen.

Een ander voorbeeld is de Marokkaans-Nederlandse rapper Appa, die fel werd bekritiseerd omdat hij het vaccineren tegen corona vergelijkt met de Jodenvervolging tijdens het nazibewind. Hij vreest dat mensen die zich niet willen laten vaccineren tegen corona gediscrimineerd zullen worden. Op Twitter deelde hij een foto van een Jodenster waarop ‘ongevaccineerd’ staat.

Nog een ander voorbeeld: een Belgische moslimonderneemster in natuurlijke voedingssupplementen en verzorgingsproducten deelt via Instagram een quote van immunoloog Theo Schetters: ‘Vaccineren tegen corona is onnodig en massavaccinatie is vanwege onbekende bijverschijnselen en gevolgen hoogst onverantwoordelijk.’ Een van haar volgers reageert met een screenshot van een CNN-artikel over een onderzoek naar het overlijden van een Amerikaanse arts, die kort voor zijn dood tegen corona was ingeënt. Dat er op dit moment geen signalen zijn om het overlijden van de arts direct in verband te brengen met de vaccinatie, ontbreekt in het screenshot.

Bouimj vergelijkt de manier waarop complottheorieën over coronavaccins binnen moslimgemeenschappen worden verspreid met hoe extremistisch gedachtegoed over de islam jongeren bereikt. Mensen leven in een geïsoleerde bubbel, en kijken niet verder dan wat ze aan informatie binnenkrijgen, zegt hij.

‘Ik wil dat imams aandacht besteden aan het delen van juiste informatie over de coronavaccins’

‘Het is vergelijkbaar met radicaliserende jongeren. Zij zien onderwijsinstellingen niet als een opvoeder, en thuis kunnen niet alle ouders hun kinderen opvoeden. Hierdoor worden deze kinderen aan de straat en het internet overgelaten, waar radicalen deze jongeren tot gewelddadige gedachten kunnen brengen. Zij zien deze radicalen als hun enige betrouwbare bron om over de islam te leren, terwijl dat niet juist is. Er is in veel van deze gevallen dan ook geen derde partij om ze op andere gedachten te brengen. Zo gaat dat ook bij de verspreiding van complottheorieën over coronavaccins.’

Vanuit SPIOR pleit Bouimj daarom voor betere en meer toegankelijke informatievoorziening over het virus en de vaccins, die specifiek is gericht op moslimgemeenschappen. Hij spreekt over plannen om een film te maken waarin Nederlands-islamitische artsen in het Arabisch, Turks en Nederlands de juiste informatie over de vaccins vrijgeven. Hiervoor heeft Bouimj naar eigen zeggen al een aantal artsen benaderd, die graag met hem mee willen werken aan een dergelijke film.

Daarnaast ziet hij kansen om medisch en wetenschappelijk onderbouwde informatie over de coronavaccins via moskeeën te delen. ‘Ik wil dat imams aandacht besteden aan het delen van juiste informatie over de coronavaccins tijdens de preken van het vrijdagmiddaggebed’, vertelt hij. Bouimj ziet moskeeën als boegbeeld voor de naleving van coronamaatregelen onder moslims.

‘Wat betreft de naleving van de coronamaatregelen doen de moskeeën het uitstekend’, zegt hij. ‘Er wordt nu ook zoveel mogelijk via livestream gedaan en zo min mogelijk binnen de moskeeën zelf. Een imam kan bijvoorbeeld online een preek geven over de coronavaccins, met informatie die door artsen wordt onderbouwd. Op die manier krijgen Nederlandse moslims hun informatie ook van bronnen die zij herkennen en kunnen vertrouwen.’

Vaccinatiebereidheid

Dat goede informatievoorziening essentieel is bij het tegengaan van complottheorieën over coronavaccins, onderschrijft ook de islamitische huisarts Reis Kurt. ‘Vanaf het begin van de pandemie zijn er al verschillende groepen mensen die de beschikbare informatie over het virus in twijfel trekken’, zegt hij. ‘Zo ook binnen moslimgemeenschappen. Maar als ik naar het geheel kijk, dan zie ik niet dat moslims bovengemiddeld in deze complottheorieën geloven.’

Beeld: Reyis Kurt

De islamitische theologie is vooruitstrevend in de omgang met ziektes en medische behandelingen, stelt de huisarts. Dit komt voort uit de gedachte dat een mensenleven een groot goed is dat beschermd moet worden. ‘Zodra er nieuwe manieren worden ontdekt om mensenlevens te redden, zullen moslims bereid zijn om deze aan te nemen. Zij gaan er vrij gemakkelijk mee om’, aldus de dokter.

Wat betreft de vaccinatiebereidheid onder Nederlandse moslims maakt Kurt zich daarom geen zorgen. Hij vergelijkt het met de vaccinatiebereidheid onder zorgpersoneel in Nederland. Zo blijkt uit eerder enquêteonderzoek dat 33 procent van de verpleegkundigen niet bereid was zich te laten vaccineren. Bij artsen lag dit percentage op 11 procent.

‘Nu zorgpersoneel in Nederland zich wel kan laten vaccineren, zien we in de praktijk dat de 33 procent die eerder niet bereid was gevaccineerd te worden van gedachten is veranderd. Met de beschikbaarheid van vaccins nemen de twijfels af en laat zorgpersoneel zich massaal vaccineren’, aldus Kurt. Hij verwacht dat een vergelijkbaar effect zal plaatsvinden onder de Nederlandse bevolking als geheel.

‘Zodra ik ze vertel dat ik mijzelf laat inenten, zijn mijn patiënten gerustgesteld’

‘Het is begrijpelijk dat mensen twijfels en vragen hebben over de coronavaccins’, zegt Kurt. In zijn huisartsenpraktijk merkt hij bij sommige patiënten enige twijfels over het vaccineren. ‘Maar zodra ik ze vertel dat ik mijzelf laat inenten, zijn mijn patiënten gerustgesteld. Als leek is het nu eenmaal onmogelijk om een persoonlijk oordeel te vellen over de coronavaccins. Je zult moeten vertrouwen op de medische wetenschap en de deskundigheid van medisch personeel dat zijn werk doet.’

Aan de frontlinie

Om de vaccinatiebereidheid onder de Nederlandse bevolking te vergroten is goede informatievoorziening van belang, vindt anesthesioloog-intensivist Mustafa Albayrak, en niet enkel gericht op moslimgemeenschappen. ‘Maar als ik als IC-arts mede dankzij mijn Turks-Nederlandse en islamitische achtergrond moslims kan bereiken met medisch wetenschappelijk onderbouwde informatie over de coronavaccins, dan draag ik graag mijn steentje bij’, zegt hij. Zo laat Albayrak weten bij te willen dragen aan het initiatief van SPIOR om de voorlichting over coronavaccins binnen moslimgemeenschappen te verbeteren.

Beeld: Mustafa Albayrak

Op LinkedIn plaatste Albayrak een bericht waarin hij mensen liet weten zich te laten vaccineren, en dat hij eenieder adviseert hetzelfde te doen. ‘Het is niet meer de vraag of je met het coronavirus besmet gaat worden, want dat gaat volgens mij met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid gebeuren’, schrijft hij. ‘De vraag is nu: ga je het onder gecontroleerde omstandigheden met viruspartikels binnenkrijgen via het vaccin? Of ga je het binnenkrijgen via besmetting met het levende en ziekmakende virus? Ik kies dan liever voor de eerste optie.’ 

In zijn directe omgeving merkt Albayrak wel dat er complottheorieën over de coronavaccins worden gedeeld. Hij vertelt over een bericht dat hij van een bekende ontving, met daarin een afbeelding van een elektronische chip. Volgens de afzender van dit bericht ging het om een chip die via het coronavaccin bij mensen geïmplanteerd zou worden om ze te volgen. Toen de IC-arts de afbeelding beter bekeek, bleek het een chip te zijn van een populair geluidsinstallatiemerk. ‘Dat slaat toch nergens op?’

Desalniettemin erkent Albayrak de zorgen en twijfels over het coronavaccin, zoals dat de langetermijneffecten nog onbekend zijn. Maar dan kunnen mensen alsnog vertrouwen op de medische wetenschap, op basis van de ervaring en het bewezen succes van andere vaccinatieprogramma’s, zegt hij. ‘Dankzij vaccins is men succesvol geweest in het bestrijden van ziektes die voorheen levensbedreigend waren, zoals de pokken, polio en rabiës. Hetzelfde zal gelden voor het coronavaccin.’

Dat de Engelse mutatie van het coronavirus de werking van het vaccin kan belemmeren is theoretisch gezien mogelijk, voegt Albayrak toe. Die kans is echter kleiner dan de kans dat het vaccin dan nog steeds goed werkt, zoals bij het Pfizer-vaccin het geval lijkt.

‘Als ik als IC-arts mede dankzij mijn Turks-Nederlandse en islamitische achtergrond moslims kan bereiken, dan draag ik graag mijn steentje bij’

Als freelance IC-arts werkt Albayrak dagelijks op IC-afdelingen van verschillende ziekenhuizen in Nederland. Volgens hem zijn sommige mensen nog niet voldoende bewust van de gevolgen van de pandemie voor de medische zorg.

‘Onze IC’s zijn voor 80 tot 90 procent gevuld met allemaal coronapatiënten’, zegt hij. ‘Sommigen hebben nog de neiging om dit gegeven te bagatelliseren, en te zeggen dat het maar een ‘griepvirusje’ is, of dat de besmettingscijfers zijn aangedikt om mensen te overtuigen tot vaccinatie. Maar in mijn tien jaar ervaring als IC-arts heb ik zulke grote aantallen patiënten nog nooit eerder meegemaakt.’

Bij het verstrekken van meer informatie over vaccineren is het belangrijk om de ernst van de pandemie te blijven benadrukken, stelt hij. ‘Ik zie dagelijks de ellende die het virus veroorzaakt. Niet iedereen heeft er lichamelijk last van, maar de grote aantallen coronapatiënten die zeer ernstig zijn aangedaan en de IC’s wereldwijd overstromen spreken boekdelen. Ook de economische en mentale gevolgen van de lockdown gaan iedereen aan’, aldus Albayrak. ‘Daarom is het belangrijk dat we als samenleving bereid zijn ons te laten vaccineren. Zeker voor onze ouderen en andere kwetsbare groepen. Als we dat met z’n allen doen, zijn we er zo snel mogelijk doorheen.’

HDP-parlementariër: huidige Turkije doet denken aan nazi-Duitsland

0

De Turkse parlementariër Ömer Faruk Gergerlioglu van de pro-Koerdische oppositiepartij HDP zegt dat Turkije zich schuldig maakt aan ‘onmenselijke praktijken die ons herinneringen aan de nazitijd’.

Hij zei dit gisteren tijdens een tijdens een anti-regeringsdemonstratie, vlak voor een kantoor van de Verenigde Naties in Istanbul. Gergerlioglu stond er samen met een actiegroep die opkomt voor mensen in Turkije die door de regering als maatschappelijke paria’s worden behandeld. Het gaat om tenminste anderhalf miljoen mensen, aldus Gergerlioglu.

Turkije voert een klopjacht op vermeende Gülen-sympathisanten, die verantwoordelijk worden gehouden voor de mislukte coup van juli 2016. Ook voert de Turkse overheid een campagne tegen vermeende sympathisanten van de PKK. Vooral politici en activisten van de HDP zijn hier het slachtoffer van.

Inmiddels zitten er duizenden mensen in de gevangenis, een veelvoud daarvan is zijn baan kwijtgeraakt en is maatschappelijk gezien ‘dood’.

‘We worden gezien als statenloos en dakloos. We waren niet alleen werkloos, maar ook onze volledige burgerrechten werden ons ontnomen’, zegt demonstrante Emine Yüzgec, die ontslagen was op bevel van de regering. We proberen alle onrechtmatigheid waaraan we worden blootgesteld te melden. Voor ons verandert Turkije in een gigantisch nazi-kamp en wij zijn de gevangenen’,

‘Marokko en Israël spreken over openen ambassades’

0

Nu Israël en Marokko de diplomatieke betrekkingen normaliseren, zou het volgens koning Mohammed VI een ‘natuurlijke stap’ zijn om ambassades te openen.

De koning zei dit op een overleg tussen Marokkaanse en Israëlische afgevaardigden in de Marokkaanse hoofdstad Rabat twee weken geleden, meldt de Israëlische krant the Jerusalem Post.

Tijdens dit overleg, waar ook de Amerikaanse diplomaat Jared Kushner bij aanwezig was, waren Israël en Marokko alleen bereid tot het openen van een zogeheten ‘verbindingsbureau’ om de relaties warm te houden.

Marokko heeft in december opnieuw diplomatieke betrekkingen met Israël aangeknoopt. Dit, in het kader van de Abraham-akkoorden waarmee de VS ook normaliseringsovereenkomsten tussen Israël en de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Soedan hadden gesloten.

In ruil voor het normaliseren van diplomatieke betrekkingen met Israël erkennen de VS de soevereiniteit van Marokko over de Westelijke Sahara. Met Marokko onderhield Israël altijd wel informele betrekkingen. Israël beschouwt Marokko als een gematigde Arabische natie.

Bestorming Capitool werd van tevoren besproken op extreemrechtse sites

0

De bestorming van het Capitool werd al van tevoren besproken op websites van extreemrechtse complotdenkers. Dit meldt de Amerikaanse publieke radio-omroep NPR.

Eergisteren werd het Capitool bestormd door extreemrechtse aanhangers van Donald Trump, die wilden verhinderen dat Joe Biden op 20 januari niet wordt geïnaugureerd als de nieuwe president.

Het was al enkele dagen zeer onrustig op extreemrechtse complotwebsites, aldus onderzoeker Jared Holt. Hij onderzocht sociale medianetwerken Parler, Gab en Trump-gerelateerde websites als TheDonald en MeWe. Hierop werd het narratief van Donald Trump gepromoot dat de Democraten de verkiezingen hebben ‘gestolen’.

Op 6 januari trokken deze websites veel meer bezoekers dan anders. Zo kreeg Gab 40 procent meer bezoekers dan normaal. Ook TheDonald werd op die dag opvallend goed bezocht. Veel reageerders op TheDonald pleitten voor het gebruik van geweld.

Maar het waren niet alleen maar de extremistische websites. Op Twitter vond onderzoeksgroep Advance Democracy Inc. meer dan 1.480 berichten van QAnon-gerelateerde accounts, geplaatst tussen 1 en 6 januari, die naar geweld verwezen. Op videoplatform TikTok kregen video’s die geweld promoten honderdduizenden views.

Trumps beweringen dat de verkiezingen ‘gestolen’  zijn, hebben sinds november geleid tot steeds fellere uitlatingen in het Trump-kamp, aldus onderzoeker Jared Holt. In de laatste weken kwam Trump met steeds meer samenzweringstheorieën, waaronder de ongefundeerde beschuldiging dat een bedrijf dat elektronische stemsystemen maakt stemmen voor Trump had geschrapt.

‘Toen werd het echt, echt gek’, zegt Holt. Nadat Trump het beruchte protest van eergisteren in Washington D.C. had gepromoot, ‘interpreteerden veel van zijn extremistische aanhangers dit als een oproep aan hen om in actie te komen.’

Holt en zijn collega’s zagen alternatieve social media zich vullen met berichten die de logistiek voor de demonstratie van 6 januari organiseerden. Ook werden antiregeringsmilities, complotdenkers en wit-nationalisten gemobiliseerd.

UvA: afdeling Politicologie wil etniciteit en religie medewerkers registreren

0

De afdeling Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam wil diversiteitsgegevens van de staf registreren. Maar dat gaat niet zonder kritiek, meldt universiteitskrant Folia.

Politicoloog en UvA-promovenda Esmé Bosma is hier een fel tegenstander van. ‘Wat mij opvalt, is dat er vaak geen meerstemmigheid in de groep van mensen zit die binnen de universiteit over diversiteitsvoorstellen discussiëren’, zegt ze tegen de universiteitskrant.

Het conceptvoorstel van een speciaal aangestelde werkgroep wil dat medewerkers van de afdeling Politicologie hun ras, etniciteit, gender, religie en seksuele oriëntatie invullen in een anonieme enquête. Deelname aan de enquête gebeurt op vrijwillige basis. Toch heeft Bosma hier moeite mee, zegt ze.

‘Ik vind het zorgwekkend dat mensen door dergelijke voorstellen in toenemende mate worden gereduceerd tot hun gender, ras, huidskleur of geaardheid. Ook de frequentie en de vanzelfsprekendheid waarmee hier tegenwoordig naar wordt verwezen vind ik zorgwekkend, ‘mensen van kleur’ is ineens een gangbare term geworden in het discours.’

Ook de ondernemingsraad van de faculteit Maatschappij & Gedrag, waar Politicologie onder valt, is het oneens met de gang van zaken. De ondernemingsraad voelt zich niet gekend in de besluitvorming en heeft op voorhand twijfels bij het voorstel.

Ondernemingsraadvoorzitter Mendel Giezen: ‘Het is zeer de vraag of dit voorstel om gegevens te registreren de gehele reikwijdte van diversiteit dekt en of de enquête geen dingen vraagt die je eigenlijk niet moet vragen als werkgever aan werknemers.’

Een meerderheid in de Tweede Kamer deelt de bezwaren van Bosma en Giezen. In december leed onderwijsminister Ingrid van Engelshoven (D66) een gevoelige nederlaag in het parlement. Haar plannen om universiteiten diverser te maken zijn sterk afgezwakt door een motie van VVD en CDA.

Ook op Twitter klinkt kritiek op de plannen van de afdeling Politicologie. Emiritus hoogleraar en politicoloog Meindert Fennema noemt het een ‘onzalig voorstel’ van zijn oude vakgroep. ‘De afdeling Politicologie van de UvA gaat medewerkers vragen of zij Joods zijn, maar je hoeft het niet in te vullen’, schertst hij.