Volt-Kamerlid Nilüfer Gündogan wijt haar soms excentrieke – en volgens klagende partijmedewerkers grensoverschrijdende – gedrag deels aan haar ‘Turkse passie’. Dat zegt ze tegen NRC. Gündogan zou medewerkers van Volt, mannen en vrouwen, onder meer seksueel hebben geïntimideerd.
De kwestie-Gündogan heeft Volt in een diepe crisis gestort. De partij, die zich richt op jonge en hoogopgeleide kiezers, zou een geduchte concurrent voor D66 worden bij de gemeenteraadsverkiezingen, maar nu is Volt in de peilingen gekelder. Vorige week oordeelde een rechter dat Volt dat de schorsing van Gündogan als fractielid onterecht was.
Critici van Volt speculeerden er op los. Sommigen meenden dat de partijtop Gündogan, die het laatste jaar veel meer in de media was dan partijleider Laurens Dassen, aan de kant zou willen zetten.
NRC publiceerde vandaag een reconstructie, waarin de klagers aan het woord komen. Medewerkers verwijten Gündogan onder meer seksueel overschrijdend gedrag.
Zo zou ze een vrouwelijke medewerker, die op dat moment nog maar zeventien jaar was, op de billen hebben geslagen. Ook zou ze tegen twee andere – mannelijke – medewerkers hebben gezegd dat ze seks met hen wilde.
Gündogan geeft toe dat ze een medewerker op de billen heeft geslagen, maar dat deze tik amicaal was en zonder seksuele bijbedoelingen, aldus NRC. Ze noemt zichzelf ‘aanrakerig’, wat een voortvloeisel zou zijn van haar ‘Turkse passie’.
Het lijkt er nu op dat Gündogan binnenkort alsnog uit de Volt-fractie zal worden gezet. Partijleider Laurens Dassen twittert dat hij ‘heel erg geschrokken’ is van de verhalen in NRC.
‘Verdrietig en vreselijk dat mensen zich zo onveilig hebben gevoeld. Dat er aangiftes tegen 13 melders liggen is bizar. Dit gedrag past niet binnen onze cultuur. Melders zijn bang en we gaan er alles aan doen om te helpen.’
Journalist en Volt-watcher Chris Aalberts is kritisch over de NRC-reconstructie. Hij zegt dat er ook mensen zijn met andere interpretaties, maar dat zij niet aan bod zijn gekomen in dit verhaal.
‘Eigenlijk wist iedereen dat er problemen waren en niemand deed er wat aan. Maar diezelfde mensen lopen nu wel leeg in de NRC. De vraag blijft: waarom, anders dan wraak, revanche, etc. Bij een nette partij had men onderling afscheid genomen vanwege verstoorde verhoudingen.’
Op meer dan twintig plekken is zondag geprotesteerd tegen ‘racisme en fascisme in de raad’. Dit meldt de organisator van het protest, Platform Stop Racisme.
‘Het is de grootste decentrale actiedag tegen racisme en fascisme sinds de eeuwwisseling’, aldus de organisatie. ‘De actiedag werd gesteund door meer dan 160 antiracisme-groeperingen, linkse partijen, klimaatorganisaties en delen van de vakbond’. In totaal gingen ruim duizend mensen destraatop.
Tijdens het protest in Amsterdam reageerde FNV-bestuurslid Bas van Weegberg op het besluit om het FNV-verkiezingsdebat af te gelasten nadat de VVD, CDA, PvdA en GroenLinks weigerden op te dagen uit solidariteit met de PVV en FvD, die niet mochten komen van FNV: ‘Wij geven geen podium aan extreemrechts. Zij belichamen het tegenovergestelde van solidariteit. Wij verenigen, zij verdelen.’
Bij debatcentrum Pakhuis de Zwijger vinden er deze week meerdere debatten en events over racisme plaats, die wordt afgesloten met nog een demonstratie tegen racisme op 19 maart, georganiseerd door Comité 21 maart.
Vandalen hebben het partijkantoor van Forum voor Democratie aan de Herengracht in Amsterdam beklad. ‘Het past in een patroon van bedreigingen, demonisering en hatelijkheden’, reageert Baudet.
Op de voordeur stond ‘fascist’ geschreven. Ook was er een spandoek aan het pand bevestigd, waarop de namen van partijleider Thierry Baudet en Poetin zijn geschreven – met een hartje ertussen.
In een video voor het bekladde partijkantoor noemt Baudet de veronderstelde liefde tussen hem en Poetin ‘totale onzin’. ‘Wij zeggen alleen: er moet een diplomatieke oplossing komen. De slachtoffers in Oekraïne, die moeten we helpen en beschermen, en dat kan niet door door te gaan op een pad richting de Derde Wereldoorlog.’
Baudet laakt dat FvD in het debat zou worden uitgesloten. Hij refereert ook aan het niet vertonen van de documentaire over FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren door de Amsterdamse bioscoop Pathé Tuschinski.
Baudet: ‘Dit is het moment om het gesprek te heropenen in de samenleving, om te stoppen met deze bizarre demonisering en framing, want dit mag niet de toekomst worden van Nederland.’
Waarschijnlijk is het FvD-partijkantoor in de nacht van zondag op maandag beklad. Gisteravond vond in debatcentrum De Balie een lijsttrekkersdebat plaats, waarvoor FvD niet was uitgenodigd. FvD-aanhangers demonstreerden daartegen, terwijl linkse activisten een tegendemonstratie hielden. Het is niet bekend of dit de aanleiding was voor de bekladding.
Forum voor Democratie ligt de laatste weken onder vuur, omdat Thierry Baudet de Russische president Vladimir Poetin, die Oekraïne is binnengevallen, zegt te begrijpen. Terwijl het Russische leger burgerdoelen aanvalt en ziekenhuizen bombardeert, noemde Baudet vorige week het Russische optreden ‘extreem mild’.
Vorige week zond Zembla de documentaire Kremlin in de Kamer uit. Hoewel niet werd aangetoond dat Baudet geld krijgt van het Kremlin, werd duidelijk dat de FvD-leider handelt in het belang van het Kremlin. Zo pleitte Baudet intern al jaren ervoor dat Nederland uit de NAVO moet en verspreidt hij pro-Russisch nepnieuws over de ramp met de MH17.
Voor activisten was het Rusland-verhaal van Baudet reden om ook FvD-posters in Maastricht te bekladden. In plaats van ‘Hoeveel genders heb jij vandaag?’, staat er nu ‘Hoeveel roebels kreeg jij vandaag?’
De ontvangst was allerhartelijkst: Gladys Wielingen liet me glimlachend binnen in een kantoortje in het centrum van Almere. Aan een tafel zaten twee andere BIJ1-kandidaten een podcast in te spreken. Gladys gaf me koffie en we gingen in een hoek van het kantoor zitten. We hoorden een van de kandidaten het verkiezingsprogramma voorlezen. Soms moest een zin opnieuw. Na een minuut of tien was de podcast af en konden Gladys en ik aan het interview beginnen.
Deze gemeenteraadsverkiezingen interviewde ik zes biculturele kandidaten. We probeerden een mooie selectie te maken van verschillende culturele achtergronden, steden, partijen en verhalen. Een van de kandidaten: Gladys Wielingen, een maatschappelijk werker uit Almere die was benoemd tot lijsttrekker van BIJ1. De afspraak was zo gepiept: ik stuurde mijn verzoek en Gladys stemde vrijwel meteen in. Zo zat ik 25 februari ruim een uur met haar te praten.
We hadden een mooi gesprek. Gladys vertelde over haar komst vanuit Paramaribo naar Nederland, haar leven in Amsterdam Zuidoost en haar vertrek naar Almere. We hebben veel gelachen. Gladys was lange tijd niet met politiek bezig. Ze reageerde op de oproep van BIJ1 om kandidaten. Ze wil niet blijven roepen dat er dingen mis zijn, maar er zelf iets aan doen. Ze maakt zich druk over de tweedeling in de stad en wil meer samenhang tussen de mensen. ‘Ik moest het doen van mezelf’, zei ze gedecideerd.
Gladys stemde vroeger PvdA omdat die partij voor gelijkwaardigheid is, maar de PvdA is in haar ogen gaan dwalen. De PvdA doet te veel water bij de wijn. Gladys vergelijkt de politiek met een vechtscheiding: twee ouders gaan boos uit elkaar, maar ze hebben nog steeds een gezamenlijk belang: de kinderen. Daarvoor moet je afspraken maken om dingen voor elkaar te krijgen. Ze moeten op één lijn komen. Hier formuleerde Gladys een mantra: ‘Iedereen heeft een eigen frustratie’.
De frustratie van BIJ1 is dat er geen gelijkwaardigheid is, legde Gladys uit. BIJ1 wil geen uitsluiting van wie dan ook, of het nou gaat om kleur, ras, geloof, gender of een beperking. Zo kwamen we op de rol van de PVV, de partij die in Almere al jarenlang een van de grootste is. Gladys zei dat veel mensen frustratie hebben maar dat je het toch samen moet doen. Met polarisatie los je volgens haar niets op. Er was polarisatie nodig om als BIJ1 gezien te worden, vindt Gladys, maar je moet daar niet in blijven hangen.
De PVV doet dat wel, aldus Gladys. Je hebt elkaar nodig en moet niet alleen maar dingen blijven roepen. De PVV roept van alles maar verandert weinig. Soms zegt de partij wel dingen die kloppen. Natuurlijk gaat BIJ1 niet mee met de islamstandpunten van de PVV, maar als ze inhoudelijke punten maken over bijvoorbeeld financiën, kunnen ze gelijk hebben: ‘Je moet gewoon erkenning geven aan elkaar’, zei Gladys. Ze was het bij een debat al met de lokale FvD-lijsttrekker eens over schuldenproblematiek.
Ik zei voor de grap: ‘Ik kan nu boven het interview zetten dat de PVV soms ook een punt heeft.’ ‘Van mij mag je’, was haar antwoord. Het lost niets op om tegenover elkaar te staan. Het werkt niet om gefrustreerd te blijven. Net als bij een vechtscheiding moet je met elkaar verder. Gladys zei: ‘BIJ1 komt voort uit frustratie, maar wij doen niet aan gefrustreerde politiek. Ik maak me echt zorgen over die tweedeling. We hoeven niet van elkaar te houden maar we moeten wel zaken oplossen en afspraken maken.’
Gladys zei: ‘BIJ1 komt voort uit frustratie, maar wij doen niet aan gefrustreerde politiek’
Het interview was afgelopen en we praatten nog even na. Ik meldde dat ik BIJ1 vaak dogmatisch vind en dat de openheid van Gladys ontwapenend is. Op weg naar huis bedacht ik me dat BIJ1 met Gladys een hele andere partij is dan normaal: BIJ1 strijdt in Almere voor gelijkwaardigheid, maar kan ook het gesprek met andersdenkenden aangaan. De toon en boodschap zijn echt anders dan elders en dat is ook helemaal niet zo raar: een lokale afdeling heeft een zekere autonomie.
Twee dagen later zat Gladys bij een online talkshow. Daar vertelde ze min of meer hetzelfde als wat ze aan mij vertelde: ze wil niet tegenover elkaar staan, zal onzinnige dingen niet steunen maar wil ook kijken waar ze samen kan komen met andersdenkenden. Haar formulering verhulde onervarenheid: wat ze precies bedoelt is niet helemaal duidelijk, maar in het nieuws lazen we vrijwel meteen dat BIJ1 in Almere samenwerking met de PVV niet op voorhand uitsluit. De Almeerse PVV was meteen blij.
Toen ging het vuurtje lopen. In appgroepen waren BIJ1-leden woedend omdat de uitspraken van Wielingen het hele bestaansrecht van BIJ1 zouden ondermijnen. Twee dagen later trok ze haar uitspraken in. BIJ1 ging toch niet met extreemrechtse partijen besturen. Dat had ze echter helemaal niet gezegd. Ze had nooit concreet gemaakt hoe er samengewerkt zou worden en de kans dat de PVV in een coalitie terechtkomt is sowieso nul. Waarschijnlijk wilde Gladys om inhoudelijke redenen voor moties van de PVV kunnen stemmen.
Probleempje: inmiddels had Gladys iets soortgelijks tegen mij gezegd. Dat interview zou deze week worden geplaatst. Gladys ontving de uitwerking en vond het ‘een mooie gebalanceerde verwoording’. Wel zou de voorlichter nog even meelezen. Daar hing hij al aan de telefoon. Nog voordat hij iets kon verzoeken, zei ik dat ik het een mooi gesprek had gevonden en dat ik de visie van Gladys natuurlijk geen onrecht kon aandoen. Dat begreep hij.
Toen werd het stil, tot begin vorige week. Gladys is opgestapt al zal ze op de kandidatenlijst blijven staan. Volgens BIJ1 neemt ze na de verkiezingen haar eventuele zetel niet in, maar zelf twijfelt ze daaraan. Na het interview dacht ik: BIJ1 wordt een volwassen partij die diversiteit in eigen gelederen toestaat. De waarheid is omgekeerd: BIJ1 staat dat juist niet toe en blijkt bovendien niet in staat de eigen lijsttrekkerskandidaten vooraf door te lichten of ze wel de juiste standpunten hebben.
Zo komt er een einde aan de BIJ1-carrière van Gladys voordat die überhaupt was begonnen. Ik vind dat jammer. Voor haarzelf, voor Almere en niet in de laatste plaats voor BIJ1.
Maandagavond zou in de Amsterdamse bioscoop Pathé Tuschinski de première zijn van de documentaire GIDEON: Op zoek naar de waarheid over Kamerlid Gideon van Meijeren (Forum voor Democratie). Maar na Twitterophef heeft Pathé bekendgemaakt deze film tóch niet te zullen vertonen.
De première van de film, die gaat over Van Meijerens zoektocht naar antwoorden op vragen over het coronabeleid, was niet in de bioscoopagenda van Pathé Tuschinski te vinden omdat het hier een besloten bijeenkomst betrof. Maar nadat de Kanttekening vandaag meldde dat de film maandag in Tuschinski zou worden vertoon, brak op Twitter een storm van kritiek los.
Van Meijeren (foto, links) en zijn partij maken zich volgens critici schuldig aan antisemitisme en Holocaust-bagatellisering. Dat zou voor hen de vertoning in het Tuschinski-theater – opgericht door Abraham Tuschinski (foto, rechts), een Joods Holocaustslachtoffer – extra wrang maken.
‘De oprichters van Tuschinski draaien zich om in hun graf’, twitterde journalist Chris Aalberts bijvoorbeeld. ‘Walgelijk, zijn jullie echt van plan om dit door te laten gaan, Pathé?, vroeg de Amsterdamse BIJ1-lijsttrekker Jazie Veldhuyzen zich af.
En hij was niet de enige. Veel Twitteraars vroegen Pathé om de vertoning niet door te laten gaan. Sommigen riepen op tot een boycot, anderen dreigden daadwerkelijk geen stap meer in een Pathé-bioscoop te zullen zetten of hun bioscoop-abonnement op de streamingdienst Pathé Thuis op te zeggen.
Eerder wilde Pathé niet ingaan op vragen van de Kanttekening. Maar vanavond Twitterde de bioscoopketen, na alle ophef, dan toch een statement over GIDEON:
‘Deze hebben we voorafgaand aan het verhuren van de zaal niet kunnen zien. We hebben achteraf onvoldoende doorgevraagd over de inhoud van de documentaires. Bezoekers & medewerkers hebben ons er op gewezen dat er verschillende uitlatingen over de holocaust zijn gedaan die door Holocaustslachtoffers en nabestaanden als zeer kwetsend worden ervaren. In het licht van de nagedachtenis van Abraham Tuschinski, die zelf tijdens de Holocaust is vermoord, vinden we het niet passend de première van deze documentaire te vertonen. We hebben de organisator van dit evenement daarom verzocht op zoek te gaan naar een andere locatie.’
Eerder deze week leidde een opmerking door Van Meijeren over de Holocaust tot woede op social media. Een debat over de omvang van de Holocaust moet mogelijk zijn in de Kamer, zei hij in de plenaire zaal: ‘Zelfs al zou er een Tweede Kamerlid zijn dat (…) zegt: ‘Naar mijn mening zijn er slechts 300.000 Joden vermoord’ – ik noem maar iets -, dan is daar, vind ik, een debat over mogelijk.’ Het getal 300.000 wordt vaak genoemd in kringen van Holocaust-bagatelliseerders en -ontkenners.
Van Meijerens FvD wordt vaker in verband gebracht met Jodenhaat. Denk aan de WhatsApp-rel binnen de jongerenafdeling of de vele Holocaust-vergelijkingen die FvD-Kamerleden als Van Meijeren aandroegen in het coronadebat. Baudet verloor een kort geding tegen Joodse oorlogsoverlevenden, die vonden dat hij deze vergelijking niet mag maken.
Maandagavond is in de Amsterdamse bioscoop Pathé Tuschinski de première van GIDEON, een documentaire over Kamerlid Gideon van Meijeren (Forum voor Democratie). Opmerkelijk, gezien Van Meijeren en zijn partij volgens critici zich schuldig maken aan antisemitisme en de Holocaust zouden bagatelliseren. Het Tuschinski-theater is opgericht door Abraham Tuschinski, een Joods Holocaust-slachtoffer.
De film – ondertitel: Op zoek naar de waarheid – belicht Van Meijerens zoektocht naar antwoorden op vragen over het coronabeleid, waar hij in de Kamer naar eigen zeggen geen antwoord op krijgt. GIDEON is gemaakt in opdracht van Café Weltschmerz, het rebelse YouTube-kanaal dat sinds 2020 uitgroeide tot uitvalsbasis voor corona-complottheorieën.
Van Meijeren (foto, links) is een veelbesproken Kamerlid, dat vorig jaar landelijk in opspraak raakte door bedreigingen door ‘wappies’ tegen Volt-Kamerlid Nilüfer Gundogan niet te veroordelen. ‘Ik ben trots op onze achterban dat zij alles op alles zetten om mevrouw Gündogan ervan te overtuigen dat ze met haar absurde beleid moet stoppen’, zei hij toen.
Eerder deze week leidde een opmerking door Van Meijeren over de Holocaust tot woede op social media. Een debat over de omvang van de Holocaust moet mogelijk zijn in de Kamer, zei hij in de plenaire zaal: ‘Zelfs al zou er een Tweede Kamerlid zijn dat (…) zegt: ‘Naar mijn mening zijn er slechts 300.000 Joden vermoord’ – ik noem maar iets -, dan is daar, vind ik, een debat over mogelijk.’ Het getal 300.000 wordt vaak genoemd in kringen van Holocaust-bagatelliseerders en -ontkenners.
Van Meijerens FvD wordt vaker in verband gebracht met Jodenhaat. Denk aan de WhatsApp-rel binnen de jongerenafdeling of de vele Holocaust-vergelijkingen die FvD-Kamerleden als Van Meijeren aandroegen in het coronadebat. Baudet verloor een kort geding tegen Joodse oorlogsoverlevenden, die vonden dat hij deze vergelijking niet mag maken.
Dat het Tuschinski onderdak biedt aan de première van GIDEON is saillant, gezien de geschiedenis van dit theater. Dat dankt zijn naam aan de van oorsprong Poolse Jood Abraham Tuschinski (foto, rechts), die in Nederland furore maakte als bioscoopexploitant en in 1921 in Amsterdam het Tuschinski-theater oprichtte. Dit theater kwam in Duitse handen en kreeg de (niet-Joodse) naam Tivoli. Tuschinski zelf werd in 1942 in Auschwitz vermoord.
De première van GIDEON is niet in de bioscoopagenda van Pathé Tuschinski te vinden. Volgens de documentairemakers van Docsfair komt dit omdat het hier een besloten bijeenkomst betreft. Naar verwachting zullen enkele honderden belangstellenden de film komen bekijken.
Pathé Tuschinski reageerde niet op vragen van de Kanttekening.
Een Britse stichting hoopt moslimhaat te bestrijden met een kalender waarop het islamitische opstandelingenleiders herdenkt die streden tegen het kolonialisme.
Onder meer Mohammed Abdelkrim el Khattabi, leider van de Riffijnse opstand in Noord-Marokko tegen de Spaanse en Franse koloniale overheersers, heeft een prominente plek op de kalender.
Ook vraagt de kalender aandacht voor islamitische Indiërs die de wapens oppakten tegen de Britse koloniale overheersers. De hindoe-nationalistische regering van premier Narendra Modi heeft onlangs besloten om de namen van 387 omgekomen strijders van de Malabar-opstand van 1921 te verwijderen uit de overheidsannalen, omdat dit moslimstrijders waren.
De kalender is een initiatief van Strive UK, een Britse moslimorganisatie voor de Indiase islamitische gemeenschap in het Verenigd Koninkrijk.
Met deze kalender verzet Strive UK zich ’tegen historisch geheugenverlies, toenemende islamofobie over de hele wereld en een strijd tegen de poging om moslims uit de geschiedenis en de publieke sfeer te weren’, zeg de stichting tegen de Turkse staatszender TRT.
Onlangs werden islamitische gedetineerden in een uitzetcentrum in de Zuid-Franse stad Nice onaangenaam verrast tijdens het gebed. Uit de luidsprekers schalden opeens geluidsfragmenten van een film die alleen voor mensen vanaf achttien jaar te bekijken is.
Volgens de Franse website 20 Minutes heeft een politieagente begin januari twee keer het geluid van een erotische film opgezet, terwijl sommige moslims aan het bidden waren. De agente wilde hen ermee pesten.
‘Ze deed het expres om ons kwaad de maken’, aldus een Tunesische gevangene. Dat lijkt aardig gelukt. Maar liefst vijftien buitenlandse gevangenen hebben een aanklacht ingediend vanwege seksuele intimidatie.
Volgens de advocaat van de gevangenen is er iets mis met het karakter van de agente, ook omdat ze de gedetineerden daarna tegen betaling haar lichaam zou hebben aangeboden.
Inmiddels is er een intern onderzoek uitgevoerd en is de agente in kwestie gesanctioneerd en overgeplaatst.
De Blauwe Moskee, moskee Al Houda en andere moslimorganisaties in Amsterdam hebben een ‘Islamitisch Akkoord’ aangeboden bij deelnemende partijen aan de raadsverkiezingen, meldt NH Nieuws. Doel is om moslimhaat te bestrijden.
Het akkoord stelt dat het politieke klimaat in Nederland de afgelopen twintig is verslechterd, als het om moslims gaat. Moslims en islamitische organisaties als moskeeën zouden in toenemende mate te maken krijgen met discriminatie, intimidatie, bedreigingen en zelfs geweld.
‘Politici dienen zich bewust te zijn van hun eigen rol daarin en moeten zich volgens het akkoord verre houden van polariserende en islamofobe uitingen.’
De islamitische organisaties hopen dat het nieuwe college straks meer doet om moslimdiscriminatie en -haat te erkennen en met structurele maatregelen te komen.
Morgen zal het akkoord worden ondertekend in de Blauwe Moskee in West. Welke partijen dat allemaal zullen doen, is nog niet bekend. Wel melden de initiatiefnemers dat D66, PvdA en BIJ1 alvast toegezegd hebben het akkoord te ondertekenen.
Hoe Amsterdam moslimdiscriminatie nog effectiever kan aanpakken? Het was eerder deze week nog de centrale vraag tijdens een discussieavond met linkse kandidaat-raadsleden, wier partijen samen een meerderheid hebben. De Kanttekeningwas daarbij.
Zoals ‘wit feminisme’ verraad is aan vrouwen van kleur, zetten veel witte vrouwen in het dagelijks leven hun vrouwelijkheid strategisch in om bevoordeeld te worden ten opzichte van vrouwen van kleur. Dit betoogt de internationaal bekende auteur en academicus Ruby Hamad. We spraken haar over haar boek White tears, brown scars (2020), waarin ze uitlegt hoe dit mechanisme precies werkt.
Een vrouw van kleur die door haar leidinggevende wordt weggezet als ongemanierd, boos en vijandig. Dit, nadat ze op een rustige manier haar witte vrouwelijke collega aangesprak op ongewenst gedrag. Of een zwarte vrouw die racisme op de werkvloer bespreekpaar maakt, en vervolgens door haar witte vrouwelijke leidinggevende voor een monster wordt uitgemaakt.
Het zijn typerende voorbeelden uit het boek White tears, brown scars (Witte tranen, bruine littekens) van schrijfster, academicus en journalist Ruby Hamad. Daarin legt zij uit dat witte vrouwen, anders dan bruine en zwarte vrouwen, aan kritiek kunnen ontkomen door strategisch hun tranen in te zetten. Door zelf het slachtoffer te spelen en de vrouw van kleur te stereotyperen als boos en overgevoelig krijgt zij bijval van haar witte collega’s en wordt de vrouw van kleur als een dader neergezet.
Hiermee bedoelt Hamad niet dat de tranen van witte vrouwen nooit oprecht kunnen zijn. Wel dat witte vrouwen hun tranen als privilege hebben. Een privilege dat zij ook kunnen inzetten om vrouwen van kleur een ongemakkelijk gevoel te geven tijdens een discussie.
Als oorzaak van dit privilege noemt Hamad, een Australische met Syrische en Libanese roots, het slavernijverleden. Toen werden bruine en zwarte vrouwen in het Westen gekarakteriseerd als gevoelloos en onbeschaafd. Een lustobject. Het beeld van witte vrouwen was diametraal tegenovergesteld: zij stonden symbool voor onschuld en vrouwelijkheid.
Witte vrouwen kunnen tijdens confrontaties met vrouwen van kleur ‘strategisch leunen op dit archetype van witte onschuld, om de vrouw van kleur er schuldig en irrationeel uit te laten zien’, vertelt Hamad. ‘Het is de discussie winnen zonder de discussie te hoeven winnen.’
Hamad bracht het onderwerp ‘witte tranen’ voor het eerst ter sprake in een Guardian–artikel dat viraal ging. Het leidde wereldwijd tot een discussie over wat zij ‘wit feminisme’ noemt. Volgens Hamad zijn westerse feministen zich onvoldoende bewust van de dominante positie van ‘witheid’. Ze noemt witte vrouwen zelfs medeschuldig aan het in stand houden van de ongelijke behandeling van bruine en zwarte vrouwen.
Witte feministen moeten meer solidariteit betuigen met vrouwen van kleur door het racisme en de behandeling van zwarte vrouwen tijdens het slavernijverleden te erkennen. Alleen dan kunnen vrouwen van kleur worden verlost, stelt Hamad.
Uw artikel in the Guardian, over hoe witte vrouwen ‘strategische tranen’ gebruiken om vrouwen van kleur het zwijgen op te leggen, werd in 2018 eerst in de Australische versie van the Guardian gepubliceerd. Hoe waren de reacties toen?
‘De negatieve respons kwam veel sneller dan de steun. Toen het werd gepubliceerd, waren veel mensen van kleur in Australië nerveus over wat te zeggen. Ze hadden zoiets van: ‘Gaan we het artikel delen en witte feministen woedend maken, terwijl we misschien werk van ze kunnen krijgen?’ Er was dus veel stilte. Nadat het artikel in de Britse Guardian was gepubliceerd, begonnen de weerstand en de online aanvallen. Het was best afschuwelijk, en ik dacht: ‘Wat heb ik gedaan? Ik krijg helemaal geen steun.’ Velen maakten aannames over wie ik ben en hebben het artikel verkeerd geïnterpreteerd. Maar toen het op de voorpagina van de Amerikaanse Guardian-website werd gepubliceerd, kreeg ik gelukkig veel steun, vooral van zwarte en inheemse Amerikaanse vrouwen. Ze stonden echt achter me.’
En de reactie van progressieve witte feministen?
‘Ze waren stil. Ze zeiden niets in het openbaar. Niet reageren als je macht hebt, dat is in zekere zin ook een reactie.’
Hoe heeft dit u ertoe gebracht uw boek te schrijven?
‘De interacties waarover ik in mijn artikel schreef, waren mij overkomen met enkele van mijn witte collega’s in de feministische scene, die ik destijds niet als wit-feministisch bestempelde. Ik had niet verwacht dat deze witte feministen witte superioriteit zouden belichamen. Over deze vrouwen, waarvan ik dacht dat ze mij op dezelfde manier zagen als ik hen, had ik nooit gedacht dat ze zich superieur aan mij zouden voelen. Maar in hun omgang met mij werd vrij duidelijk dat ze dat wel deden. Dit kwam voor mij als een schok. Het maakte mij ook verdrietig, omdat ik lange tijd dacht dat het probleem misschien was dat ze niet luisterden. ‘Misschien zien of begrijpen ze gewoon niet wat ze vrouwen van kleur aandoen.’ Maar toen kwam het besef dat het niet zomaar een vergissing was. Het was opzettelijk. Deze witte feministen zijn daadwerkelijk betrokken bij het handhaven van hun raciale privileges. Ook als feministen. En dat heeft ertoe geleid om mijn boek te schrijven.’
Tijdens de Harvey Weinstein-affaire werden de ervaringen van vrouwelijke slachtoffers van kleur als eerste afgewezen, schrijft u in uw boek. Waarom was dat, denkt u?
‘Het is een gevolg van de geschiedenis, die ons tot dit punt heeft geleid. In mijn boek beschrijf ik de ontwikkeling van vrouwelijkheid in de westerse context. Witte vrouwelijkheid werd geconstrueerd als de belichaming van alle ideale eigenschappen van vrouwelijkheid: rust, koestering, onschuld, kwetsbaarheid, behoefte aan bescherming. Dus per definitie werden gekoloniseerde vrouwen van kleur, in verschillende mate en manieren, geconstrueerd alsof ze in wezen al deze kenmerken misten. Ze werden afgeschilderd als hyperseksueel. Of ze waren schuldig. Witte vrouwen waren vreedzaam en oprecht, vrouwen van kleur boos, agressief, irrationeel, onbeschaafd, enzovoort. En ze werden zo geconstrueerd om hun culturen en hun rassen te vernederen. Het is dus een natuurlijke reactie om zwarte en bruine vrouwen niet als onschuldig te zien en, om hun leed niet als oprecht te zien.’
Kunt u voorbeelden geven van hoe vrouwen van kleur nog steeds negatief worden neergezet?
‘Deze negatieve voorstellingen en constructies worden keer op keer in stand gehouden door literatuur, kunst, muziek, films. Het werd normaal om de Latina te zien als een dienstmeisje, die er alleen is om te zorgen voor witte mensen en hun kinderen. Het is normaal om Arabieren als terroristen en Arabische vrouwen als onderdanig te zien, want dat heeft Hollywood ons geleerd. Of denk aan de Aziatische dragonlady en de boze zwarte vrouw. Deze stereotypering ontmenselijkt en depersonaliseert haar.’
Als deze stereotypering zo duidelijk is, waarom heeft het dan zoveel jaren geduurd om dit probleem te erkennen en er openlijk over te praten?
‘De witte samenleving is nooit in het reine gekomen met die geschiedenis. Juist omdat het zo duidelijk aanwezig is. Het lijkt misschien contra-intuïtief, maar als je overal iets ziet, twijfel je er niet meer aan. Deze stereotypen zijn ook gemakkelijk te gebruiken, omdat ze, gedurende vele generaties en op veel verschillende manieren, in kunst en politiek zijn geconstrueerd en verfijnd. Dus als je bijna honderd jaar onschuld hebt geassocieerd met witte vrouwen, terwijl zwarte vrouwen en bruine vrouwen werden geconstrueerd en gepositioneerd als hyperseksueel – en als in wezen onverkrachtbaar, omdat ze als toegeeflijk werden beschouwd -, realiseren we ons niet eens dat dit beeld eigenlijk geconstrueerd is, geen natuurlijk gegeven is.
‘Het stereotype ‘boze zwarte vrouw’ is een manier om een mens te veranderen in een karikaturaal onderdeel van een zogenaamd inferieure cultuur’
‘En het was niet zo dat mensen van kleur hierop geen kritiek probeerden te uiten. Ze waren juist kritisch. Maar ze hadden gewoon geen toegang tot de media, het parlement en de macht. Dus het was veel gemakkelijker om ze te laten zwijgen. En de witte samenleving zal haar macht niet opgeven. Het lijkt misschien alsof de witte meerderheid klaar is voor inclusiviteit en diversiteit, maar probeer te zoeken naar eventuele discrepanties tussen discours en praktijk. Wat gebeurt er met de persoon van kleur die problemen probeert aan te wijzen?’
In uw boek beschrijf u hoe historicus Deborah Gray White onderzocht hoe zwarte vrouwen door witte slavenhouders werden getypeerd als een ‘Jezebel’, ofwel een promiscue zwarte vrouw. Volgens White kon hierdoor het seksueel misbruik van zwarte vrouwen worden gelegitimeerd. Hoe vertaalt deze stereotypering van zwarte vrouwen zich in de hedendaagse machtsdynamiek tussen vrouwen van kleur en witte vrouwen?
‘Dit bepaalt de context van bijna alle interacties tussen witte en niet-witte vrouwen. Gedurende vele generaties heeft deze stereotypering, waarbij niet-witte vrouwen een gebrek zouden hebben aan seksuele moraal, een beeld gecreëerd waarbij niet-witte vrouwen als minder onschuldig werden gezien. Hierdoor werden niet-witte vrouwen gereduceerd tot alleen het lichaam, zonder ook maar enige emotie en moraliteit. Witte vrouwen daarentegen werden, omdat ze wit zijn, automatisch als rationeler en redelijker gezien. Dus als een witte vrouw een vrouw van kleur van iets beschuldigt, is het zeer waarschijnlijk dat de witte vrouw degene is die als beste uit de bus komt. Ongeacht de feiten.
‘Waar ik tegen schrijf, is hoe we terugvallen in typecasten, stereotypen en archetypen in plaats van mensen als mensen en individuen te zien’
‘Waar ik voor wil pleiten is: onderzoek bij elke interactie wat de essentie is. Ik wil niet dat mensen automatisch aannemen dat alle vrouwen van kleur altijd gelijk hebben en onschuldig zijn. Ik wil niet de ene reeks stereotypen vervangen door een andere. Waar ik tegen schrijf, is de manier waarop we terugvallen in typecasten, stereotypen en archetypen in plaats van mensen echt als mensen en als individuen te zien.’
Uit een recente studie in Amerika blijkt dat succesvolle bruine en zwarte vrouwen minder kans hebben op een baan als leidinggevende, doordat zij vaak worden gestereotypeerd als de ‘boze zwarte vrouw’. Hoe komt het dat succesvolle bruine en zwarte vrouwen vaak door de witte meerderheid als een bedreiging worden gezien?
‘Omdat ze de hiërarchie doorbreken die de witte samenleving al honderden jaren in stand houdt. Een hiërarchie met witte mannen bovenaan en vrouwen van kleur onderaan. Wanneer een witte vrouw macht verwerft, verstoort ze die hiërarchie een beetje – maar niet zo erg dat het de witte macht ongedaan maakt, want ze staat nog steeds boven de mensen van kleur. Maar als een vrouw van kleur die onderaan staat opspringt, dreigt de hele structuur in te storten. Dus daarom wordt ze ‘terug op haar plaats gezet’.
‘Een van de belangrijkste manieren waarop witte mensen dat doen, is via die stereotypen van de boze zwarte vrouw en vele anderen die ik in het boek bespreek. Het is een manier om haar van een mens te veranderen in een karikaturaal onderdeel van een zogenaamd inferieure cultuur. Op die manier hebben witte mensen niet langer te maken met een individueel mens dat misschien heel logische en goed doordachte argumenten heeft, maar met een irrationeel, nauwelijks menselijk iemand, die niet te onderscheiden is van alle andere zwarte, Arabische of Aziatische vrouwen.’
U legt ook uit dat vrouwen met een Arabische achtergrond, in vergelijking met andere niet-witte vrouwen, nog niet genoeg kansen krijgen om zich los te wringen van het negatieve stereotype beeld dat in het Westen heerst: het beeld van de onderdrukte en conservatieve vrouw. Hoe verklaart u deze oneerlijke strijd, waarbij vrouwen met een Arabische achtergrond minder kansen op representatie krijgen in de Westerse media?
‘Dit is te wijten aan geopolitiek en de ‘speciale belangen’ die de westerse mogendheden in het Midden-Oosten hebben. Zolang deze belangen bestaan, zal het Midden-Oosten moeite hebben om de vertegenwoordiging van Arabische vrouwen in de Westerse media in de hand te hebben.
‘Zoals ik ook betoog in White tears, brown scars, kwam islamofobie voort uit anti-Arabisch racisme. Ik denk dat het juist is om te zeggen dat de negatieve imago’s van moslims bijdragen aan anti-Arabisch racisme. Alle negatieve stijlfiguren en stereotypen over moslims van nu komen rechtstreeks voort uit eerder bestaande imago’s van Arabieren. De overleden Libanees-Amerikaanse geleerde Jack Shaheen wees hier al op in Reel bad Arabs, zijn uitgebreide studie (uit 2001, red.) van Hollywoods portrettering van Arabieren. De vijandigheid tegen moslims in het Westen is een gevolg van de associatie van de islam met Arabieren en het Midden-Oosten.’
Beeld: Catapult
Hoe kunnen vrouwen van kleur weerstand bieden tegen alle stereotyperingen?
‘Dat is de moeilijkste vraag. We leven nog steeds in een door witte mensen gedomineerde samenleving. Vanwege de winst die progressieven en niet-witte feministen hebben behaald, is het voor witte vrouwen moeilijker geworden om weg te komen met de strategie om vrouwen van kleur het zwijgen op te leggen. Maar in plaats van een gids voor verzet te zijn, wilde ik met dit boek heel graag vrouwen van kleur laten weten dat wanneer dit hen overkomt, ze het zich niet verbeelden. Ze zijn niet gek. En het zal hen steeds weer gebeuren. Ik wilde dat we die gedeelde ervaring hebben. En ik wilde licht werpen op de witte vrouwen die onbewust bang zijn voor vrouwen van kleur – en die dat gegeven niet echt hebben weten te verzoenen met hun eigen feminisme.’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
