De nieuwe Amerikaanse president Joe Biden ligt onder vuur. Hij suggereert volgens critici dat we de genocide op de Oeigoeren moeten bezien binnen de ‘andere culturele normen’ van China.
Vorige week telefoneerde Biden met de Chinese president Xi Jinping. CNN hem vroeg hem woensdagavond of hij ook had gesproken over de Oeigoeren. Biden gaf een lang antwoord over hoe China de wereld ziet en zei: ‘Cultureel gezien zijn er verschillende normen die alle landen en hun leiders geacht worden te volgen.’
Biden zij daarna nog: ‘Er zullen repercussies zijn. En [Xi] weet dat.’ En de perschef van het Witte Huis heeft onlangs bevestigd dat er wel degelijk een genocide aan de gang is. Toch interpreteren critici Bidens woorden als het goedpraten van het streven van de Chinese Communistische Partij om de islamitische minderheden in Xinjiang te laten verdwijnen.
Zo schrijft het conservatieve blad National Review: ‘Als de president van mening is dat de Communistische Partij een genocide pleegt (…), dan zou hij moeten beginnen met een duidelijke veroordeling van de massale wreedheden van het Chinese regime – en niet met een verslag van de tijd die hij heeft doorgebracht met het leren kennen van de man die verantwoordelijk is voor eenentwintigste-eeuwse concentratiekampen.’
De zeventigjarige schrijver en gewetensgevangene Ahmet Altan heeft volgens zijn advocaat nog geen vaccin tegen corona gekregen, wat wel al had gemoeten.
Zijn advocaat zegt te vrezen dat hetzelfde geldt voor vele andere politieke gevangenen in Turkije. ‘In naam van de gedetineerden die ouder zijn dan 65 jaar, herinner ik de autoriteiten aan hun plichten.’
Turkije is op 14 januari begonnen met een grootschalig vaccinatieprogramma. Volgens het ministerie van Volksgezondheid is het vaccineren van 65-plussers voltooid.
Schrijver en journalist Altan werd in 2016 gearresteerd. De journalist werd beschuldigd van het verzenden van subliminale boodschappen via de televisie in de nacht van de coup van 2016.
Zijn veroordeling werd in 2019 vernietigd, waarna hij werd veroordeeld voor de minder ernstige aanklacht van ‘medeplichtigheid aan een terroristische organisatie’. Een nieuw beroep bij het Grondwettelijk Hof van Turkije werd in december 2020 verworpen.
Altans uiteindelijke proces en veroordeling droegen bij aan het besluit van de Europese Unie om de toetredingsonderhandelingen met Turkije te bevriezen.
Onlangs baarde Trouw opzien door in het hoofdredactioneel commentaar te pleiten voor een verbod op de PVV, die sinds kort streeft naar een ministerie van ‘Immigratie, Remigratie en De-islamisering’. Goed idee, zo’n verbod? En hoe zit dat dan met Forum voor Democratie, dat de laatste tijd onder vuur ligt vanwege racisme en antisemitisme? Dit vindt het dK-panel.
Stephano Stoffel (57), zzp’er, bestuurder en columnist
‘Het lastige van dit soort partijen is dat ze door en voor een bepaalde doelgroep zijn opgericht. Er zijn veel mensen die op deze partijen stemmen. Ze hebben het democratisch recht natuurlijk, maar de ideologie die ze uitdragen zorgt voor een polarisatie die problemen niet oplost maar juist verergert.
‘Zelfs als er een partij zou zijn die zou pleiten voor de herkolonisatie van Suriname, Indonesië of de Antillen: verbieden is lastig, want dan krijg je weer andere protestpartijen. Dat zie je in Amerika, waar Donald Trump niet meer op Twitter kan, maar binnen een dag zijn er meteen tien andere kanalen bijgekomen.
‘Nog geen acute bedreiging voor de democratie’
‘Als je kijkt naar het huidige politieke landschap zijn we er nog niet aan toe om zulke partijen te verbieden. Ze moeten de ruimte hebben om hun mening te verkondigen. Het zijn nu ‘alleen maar’ woorden. De partijen hebben nog geen knokploegen, en er is nog geen geweld. Ze vormen nog geen acute bedreiging voor de democratie.’
Ibrahim Özgül (35), finance- en project professional
‘Partijen zoals de PVV en FvD verbieden vanwege racisme en discriminatie? Ik weet het niet. Ik ben geen jurist, geen rechter. Wat is de straf die staat op discriminatie? Drie jaar zitten? Eigenlijk denk ik dat de huidige wet voldoende zou moeten zijn om in te grijpen wanneer nodig. Als discriminatie de basis is van een politieke partij, dan vind ik het prima om zo’n partij te verbieden. Dat geldt voor alle vormen van discriminatie, of het nu discriminatie is op basis van geloof, ras, geslacht, of geaardheid.
‘Kijken wat de wet erover zegt’
‘Een mening mag je hebben, totdat je met die mening iemand belemmert in zijn vrijheid van meningsuiting. Ergens houdt die vrijheid op. En als je met je partij de wet probeert te veranderen om mensen hun vrijheid van geweten te ontnemen, dan ga je ook een grens over. Maar daar hoef je volgens mij geen nieuwe wet voor aan te nemen.
‘Ook zo’n ministerie voor De-islamisering zouden we gewoon eens langs een juridische meetlat moeten leggen, en dan kijken wat de wet erover zegt. Als de wet zoiets toelaat, dan is de meetlat scheef of heeft de grondwet een gaatje.’
Pritam Soekhradj (18), student
‘Als je een partij verbiedt, dan zeg je eigenlijk dat de vrijheid van meningsuiting niet geldt voor iedere mening. Maar een ministerie van De-islamisering gaat juist in tegen die vrijheid van meningsuiting. Ik vind niet dat er zo’n ministerie mag komen.
‘Nederland is van oudsher een land dat staat voor de vrijheid van geloof en gewetensvrijheid. Ik vind daarom dat je partijen moet kunnen verbieden die de vrijheid van anderen willen beknotten. Discriminatie hoort niet thuis in de Nederlandse samenleving, op geen enkel niveau.
‘Volgens mij krijg je dan een volksopstand’
‘Het grote probleem daarbij is wel dat je die 20 procent van de PVV- en FvD-stemmers waarschijnlijk niet meer in de hand gaat houden. Volgens mij krijg je dan een volksopstand, die misschien nog wel gevaarlijker is dan de huidige situatie.’
Salma Karim (25), CEO en graphic designer
‘We wisten allemaal wel dat FvD bestaat uit engerds, maar als je nu al die appjes weer ziet, denk je toch: dit is nog enger dan we al dachten. Wat is de toegevoegde waarde van deze club voor onze samenleving en voor de Nederlandse politiek?
‘Aan de andere kant: Baudet neem ik niet serieus en heel weinig mensen doen dat volgens mij. Baudet is echt een clown. Wilders is gewiekster en gevaarlijker. Als je kijkt naar het programma van PVV, dan staan er ook wel dingen in die wel goed zijn voor ouderen. Maar een ministerie van De-islamisering? Zelfs de nazipartij van Adolf Hitler had niet eens een ministerie van Ont-Joding.
‘Zelfs Hitler had geen ministerie van Ont-Joding’
‘Ik ben niet bang dat moslims de klos zijn als de PVV de grootste partij wordt. Maar ik geloof sowieso niet dat de PVV ooit de grootste partij wordt. De meerderheid van Nederland heeft echt de schurft aan Wilders, en zeker de jongere generaties. Maar wat we wel krijgen – en eigenlijk nu al hebben – is een gevaarlijke groep van rechtsextremisten die gekke dingen gaat doen. Zij hebben een politieke vertegenwoordiging in het parlement die zelf geen geweld gebruikt, maar wel de standpunten uitdraagt waarmee extremisten hun geweld onderbouwen.
‘Partijen die haat zaaien zoals de PVV en FvD mogen wat mij betreft daarom verboden worden, net zoals we hier geen haatzaaiende ISIS-partijen zouden mogen hebben, of haatzaaiende partijen vanuit andere ideologieën. De PVV gaat gewoon tegen onze grondwet in, net als tegen de vrijheid van geweten.’
Ik vond het een leuk idee: een interviewserie met biculturele kandidaten voor de Tweede Kamerverkiezingen. We horen tegenwoordig vaak dat kandidatenlijsten divers moeten zijn. Met name de PvdA heeft er dit keer erg haar best op gedaan: alle minderheidsgroepen die je in Nederland tegen kunt komen, staan op de lijst. En nog hoog ook. Bij andere partijen is de diversiteit echter dun bezaaid: bij het CDA moet je goed zoeken om überhaupt enige niet-witte kandidaten tegen te komen. Maar diversiteit is voor sommige partijen nu eenmaal belangrijker dan voor andere, nietwaar?
Zo komen we bij GroenLinks. De partij van Jesse Klaver hecht veel waarde aan diversiteit en dan verwacht je dat dat ook op de kandidatenlijst terugkomt. Hier wreekt zich de barre werkelijkheid: GroenLinks is een hele witte partij waar intern nauwelijks culturele diversiteit te vinden is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld BIJ1 en de PvdA. GroenLinks moet daarom meer dan anderen energie steken in een diverse lijst, simpelweg omdat die anders hagelwit blijft. Het resultaat is dit keer halfslachtig: echt overtuigend kun je de diversiteit van de eerste twaalf kandidaten niet noemen. Een ruime meerderheid is wit, LHBT’ers zijn totaal afwezig.
Inmiddels weet GroenLinks dat ruimschoots te compenseren door een diverse kandidaat die meteen beeldbepalend is en voor landelijk debat zorgt. Het is Kauthar Bouchallikht, de vrouw die naar verwachting de eerste Nederlandse parlementariër met een hoofddoek zal zijn. Een interessante vrouw, om al die redenen die iedereen wel kan raden: een moslima met een groen profiel, bij een progressieve, vrijzinnige en seculiere partij. Ze raakte in opspraak door haar activiteiten bij de Europese organisatie voor moslimstudenten FEMYSO. Openlijk wordt betwijfeld of ze wel progressief is.
Het heeft er alle schijn van dat GroenLinks heel graag een vrouw met een hoofddoek op de lijst wilde en geen goed beeld had waar Bouchallikht allemaal actief is geweest
Velen vinden dat laatste infaam: waarom zou men twijfelen aan Bouchallikht, die heeft ingestemd met het verkiezingsprogramma, dat een heel progressief karakter heeft? Nou: GroenLinks moest uitgebreid zoeken naar voldoende kleur op de kandidatenlijst en kwam bij een kandidaat uit die intern voor velen een totale onbekende was. Het heeft er alle schijn van dat GroenLinks heel graag een vrouw met een hoofddoek op de lijst wilde en geen goed beeld had waar Bouchallikht allemaal actief is geweest. FEMYSO stond immers niet in haar CV op de GroenLinks-website.
In coronatijd zijn er nauwelijks politieke bijeenkomsten. Zonder corona had Jesse Klaver vele meet-ups in grote zalen gehad, en dan had de GroenLinks-aanhang vragen kunnen stellen over van alles en nog wat. Het is uitgesloten dat er dan geen vragen over Bouchallikht waren gesteld. Hetzelfde geldt voor de debatten die her en der in het land gevoerd worden en waar Bouchallikht soms acte de présence geeft. Normaliter zouden de zalen afgeladen vol zitten en zouden allerlei mensen haar in het echt kunnen bevragen op de ontstane ophef. Er zouden gesprekken en discussies ontstaan. Nu zit men veilig op afstand naar de stream te kijken.
Bouchallikht kreeg een uitnodiging voor mijn interviewserie. Ze sloeg die af. Dat doet ze vaker. Natuurlijk moet ze dat zelf weten. Het is alleszins redelijk bepaalde journalisten niet te woord te staan, maar vooralsnog zijn haar grote publieke optredens op één hand te tellen. De belangrijkste vond plaats in de talkshow van Margriet van der Linden, een presentatrice waarvan bekend is dat ze haar gasten spaart. Nog steeds weten we niet wat Bouchallikht drijft. Dat is raar, want als de kandidatencommissie van GroenLinks haar werk goed heeft gedaan, heeft ze een sterk verhaal wat alle twijfels over haar achtergrond doet verdwijnen.
Zou men bij GroenLinks nou echt denken dat deze zaak is afgedaan? Als Bouchallikht straks in de Tweede Kamer zit, zal de PVV tot vervelens toe vragen hoe het met de Moslimbroeders zit. Pijnlijk voor iedereen die diversiteit op een kandidatenlijst belangrijk vindt: goede rolmodellen zijn voor alle minderheden van groot belang. Zal Bouchallikht ooit kunnen stralen? Iedereen weet het antwoord al. Tijd dat Bouchallikht adviseurs inhuurt die haar dat eens gaan uitleggen.
Een groep Europarlementariërs, intellectuelen en NGO’s roept de Turkse president Erdogan in een brief op om een einde te maken aan de ‘intimidatie’ van de linkse oppositiepoliticus Ömer Faruk Gergerlioglu van de pro-Koerdische HDP.
Nadat Gergerlioglu (foto) aandacht vroeg voor jonge vrouwen die op het politiebureau zijn geworden van strip searching – een manier van fouilleren waarbij de verdachte wordt uitgekleed – wordt hij nu van terrorisme beschuldigd.
23 vrouwelijke studenten van de Universiteit van Usak, een stad in het westen van Turkije, werden vorige zomer gedurende een detentie van vijf dagen twee keer gedwongen zich uit te kleden, onthulden twee van de vrouwen die ‘onderzocht’ werden nadien via social media.
Gergerlioğlu bracht dit toen ter sprake in het Turkse parlement en riep op een einde te maken aan strip searching. Veel burgers en mensenrechtenorganisaties reageerden geschokt. De strip searches werden om ‘veiligheidsredenen’ uitgevoerd, aldus de politie van Usak.
De ondertekenaars van de open brief nemen daar geen genoegen mee: ‘Wij eisen een volledig onderzoek naar deze onmenselijke daad.’ Ook nemen ze het op voor Gergerlioglu, die onlangs door de politie van Usak werd beschuldigd van betrokkenheid bij ‘terrorisme’. Regeringspartij AKP en minister Suleyman Soylu (Binnenlandse Zaken) herhaalden deze beschuldiging.
‘Deze man is een terrorist, we hebben talrijke klachten ingediend. Ik roep de rechterlijke macht op om alles te doen wat nodig is tegen hem’, zei Soylu. Het hoofd van de politie van Usak deed er daarna nog een schepje bovenop: ‘We zijn hier om te vechten met degenen die ons belasteren, deze bloeddorstigen die bloed vergieten. We zullen hen geen lucht geven in dit land.’
Onmiddellijk daarna kondigde het Turkse Openbaar Ministerie aan dat er een onderzoek werd ingesteld tegen Gergerlioglu en de mensen die op sociale media hun steun betuigden aan slachtoffers van strip searching.
De briefschrijvers vinden dit onrechtvaardig: ‘Gergerlioglu, die het probleem in het parlement aan de orde stelde en openbaar maakte, mag niet worden onderworpen aan ernstige beschuldigingen, zoals ‘betrokkenheid bij terrorisme’, alleen omdat hij gerechtigheid en de bescherming van onschuldige vrouwen eist.’
De auteurs maken zich ernstig zorgen over de langdurige massale opsluitingen en mensenrechtenschendingen in Turkije. Overheidsfunctionarissen en parlementsleden, vaak van HDP-huize, worden er vaker van beschuldigd van ‘terroristen’ te zijn vanwege vermeende banden met de PKK, waarna ze in de cel belanden.
De briefschrijvers: ‘Wij roepen de autoriteiten in Turkije op om alle bedreigingen aan het adres van de heer Gergerlioglu en andere mensenrechtenverdedigers door overheidsfunctionarissen, politici en officieren van justitie te onderzoeken en te stoppen.’
De Franse minister Frédérique Vidal (Hoger Onderwijs en Onderzoek) wil dat universiteiten in het land worden onderzocht op een ‘islamo-linkse bias’. Met name de zogenoemde postkoloniale studies zouden dit verspreiden.
‘Ik denk dat islamo-gauchisme (‘gauche’ is Frans voor ‘links’, red.) onze samenleving teistert (…) en de universiteit is een deel van de samenleving,’ aldus Vidal.
Linkse politici en wetenschappers reageren woedend op het voornemen van de minister. Een links parlementslid spreekt over een ‘gedachtenpolitie’; de linkse econoom Thomas Piketty zei dat Vidal met haar plan de ultrarechtse politica Marine Le Pen van Rassemblement National rechts inhaalt.
Ook kwam de Conferentie van universiteitsvoorzitters (CPU) met een ongewoon scherpe reactie. ‘Islamo-gauchisme’ is een pseudo-notie die door extreemrechtse figuren in de mainstream is gebracht, aldus de CPU.
Met ‘islamo-gauchisme’ bedoelen critici een vermeend ‘bondgenootschap’ tussen activistisch antiracistisch links en de politieke islam, twee ideologische stromingen die elkaar herkennen in hun afkeer voor het kapitalistische Westen en de Joodse staat Israël.
Minister Jean-Michel Blanquer (Onderwijs) gebruikte de term ‘islamo-gauchisme’ al in oktober, vlak na de moord op geschiedenisleraar Samuel Paty. Hij verweet een deel van links ‘intellectuele medeplichtigheid’ aan islamistisch terrorisme.
Ook president Emmanuel Macron uitte zich in oktober kritisch over het progressieve gedachtegoed aan de universiteiten, die sociale vraagstukken zouden racialiseren en de Republiek in tweeën breken. Macron gaat sinds de moord op geschiedenisleraar Samuel Paty zelf ook de strijd aan met het ‘islamistisch separatisme’, door enkele ‘radicale’ islamitische organisaties en moskeeën te sluiten.
Honderd geleerden lieten diezelfde maand weten het met Macron en de regering eens te zijn, stellende dat ‘aan de universiteiten een soort verbod is ingesteld om na te denken over de politieke islam, in naam van een linkse ideologie die de islam beschouwt als religie der gemarginaliseerden’. Volgens hen worden onderzoekers van ras, moslimhaat en postkolonialisme gedreven door een ‘haat tegen het Westen’ en de volgende agenda: ‘Dekoloniseren, ontmannen, ont-Europeaniseren. De heteroseksuele witte man is de vijand die moet worden geëlimineerd.’
In een andere open brief wezen 76 geleerden vorige maand ‘de ongekende identiteitsgolf binnen het hoger onderwijs’ af. Identiteitsdenkers zouden wetenschap en propaganda verwarren en de wetenschappelijke methode ‘in een geest van extreem relativisme’ bestrijden: ‘Alle kennis wordt uitsluitend gereduceerd tot machtskwesties, en de wetenschappen worden systematisch aan de kaak gesteld vanwege de dominantie van ras, cultuur en geslacht, zogenaamd hun fundament.’
De gemeente Utrecht luidt de noodklok: steeds meer Utrechters radicaliseren. Als gevolg van de coronapandemie zijn veel Utrechters boos op de overheid. Ze voelen zich daardoor sneller aangetrokken door (met name rechts)extremistisch gedachtegoed.
Voor de coronapandemie kwamen de meeste extremisten in Utrecht van islamistische huize maar nu vormen ‘coronawappies’ de grootste groep extremisten. Ze radicaliseren op een vergelijkbare manier als sommige islamitische jongeren, namelijk via internetfilmpjes en andere content met extremistische boodschappen.
Sinds juni vorig jaar heeft de gemeente Utrecht twee keer zoveel signalen over radicalisering binnengekregen dan normaal, meldt RTV Utrecht. Bovendien hebben meer mensen die radicaliseren last van psychische problemen en gedragsproblemen, aldus het college tegen de gemeenteraad.
‘We zien complottheorieën vrij baan krijgen. Het rechtsextremisme online groeit. Het omslaan van sentimenten naar acties, copycat-gedrag, kan ook steeds sneller plaatsvinden door sociale media. We moeten alert zijn en blijven op een volgende golf van radicalisering.’
De situatie in Utrecht is niet uniek. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) meldde in oktober dat door het hele land heen radicalisme extra in opkomst is vanwege corona.
De Europese Commissie moet kijken naar de mogelijkheid om een inbreukprocedure aan te spannen tegen Nederland vanwege de toeslagenaffaire. Dat betoogde D66-Europarlementariër Samira Rafaela begin deze maand in een brief aan de Europese Commissie, mede ondertekend door antidiscriminatieorganisaties De Goede Zaak, S.P.E.A.K. en Controle Alt Delete. Rafaela wil dat de Eurocommissie bekijkt of het ‘institutioneel racisme’ in de toeslagenaffaire ‘een potentiële schending van EU-wetgeving’ is. ‘Ik wil dat Nederland op de vingers wordt getikt en de consequenties ervaart’, zei ze tegen het Parool. We spraken haar over haar jeugd, de islam, D66, racisme, haar werk in Europa en uiteraard de toeslagenaffaire.
U beticht de Nederlandse overheid van ‘institutioneel racisme’. Waar baseert u uw oordeel op? Het rapport-Donner en het rapport-Van Dam, die deze kwestie onder de loep namen, reppen hier met geen woord over.
‘Die vraag wordt mij vaker gesteld. Die twijfel vind ik niet de goede houding. Je moet institutioneel racisme niet stelselmatig ontkennen, want dan kom je niet tot de kern van het probleem. De Belastingdienst heeft zelf toegeven aan etnisch profileren te doen. Ze hielden lijstjes bij van mensen met een dubbele nationaliteit. Bovendien hebben sommige medewerkers van de Belastingdienst zich op een racistische wijze uitgelaten over niet-witte mensen. Er werd gesproken over ‘zwartjes’ en een ‘nest Antillianen’. Als je dan nog de vraag stelt of dit wel of geen racisme is, dan wil je de olifant in de kamer gewoon niet zien. Overigens ben ik niet de enige die rept over ‘institutioneel racisme’. Maatschappelijke organisaties, experts, advocaten, ze gebruiken deze term ook. Je kunt beter de vraag stellen: ‘Waarom spraken het rapport-Donner en het rapport-Van Dam niet over ‘institutioneel racisme’?’ Ze hebben het wel over het schenden van de grondbeginselen van de rechtsstaat. Ik vind het ergerlijk dat sommige mensen vallen over de term ‘institutioneel racisme’. We moet nu geen semantische discussie voeren, maar werken aan echte oplossingen.’
Wat wilt u precies bereiken met die strafprocedure? Het kabinet heeft al excuses betuigd en er zijn in Nederland twee commissies geweest. Er wordt gecompenseerd. Nederland heeft al een vraag om onderzoek naar Raad van Europa gestuurd naar aanleiding van de toeslagenaffaire. Waarom dan toch dit breekijzer gebruiken?
‘Het Parool gebruikte het woord ‘strafprocedure’, terwijl het feitelijk om een inbreukprocedure gaat. De krant heeft ervoor gekozen om het te benadrukken en vast te houden aan dit begrip. De inbreukprocedure moet er toe leiden dat wetgeving aangepast wordt, want nu is er EU-wetgeving geschonden. Mijn doel is niet om Nederland een dikke boete te geven, Nederland financieel te straffen. Daar hebben de financieel gedupeerde ouders bovendien ook helemaal niets aan. Ik wil dat Nederland zich houdt aan EU-wetgeving, zodat Nederland in de toekomst niet dezelfde fouten zal maken.’
Is dit middel niet te zwaar? Die inbreukprocedure wordt immers ook gevoerd tegen landen als Hongarije en Polen, waar de rechtsstaat hevig onder druk staat. Nederland valt daar toch niet mee te vergelijken?
‘Een ontwikkeld land als Nederland, dat waarden als goed bestuur en integriteit hoog in het vaandel heeft staan, heeft gefaald. Ik hou van Nederland, het land waar ik geboren en getogen ben. Maar de toeslagenaffaire kan écht niet. We moeten het goede voorbeeld geven. Het is zonde om al het moois wat we bereikt hebben, en het cultureel kapitaal dat we hebben kapot te maken door institutioneel racisme. De wettelijke basis van de inbreukprocedure is inderdaad hetzelfde als bij Hongarije en Polen. Natuurlijk snap ik dat het niet leuk is om met deze landen te worden vergeleken. Maar als je niet in dit rijtje wil komen, zorg er dan voor dat je het goede voorbeeld geeft. We moeten ook kritisch naar onszelf kijken.’
Volgens het Parool heeft u uw partijgenoten in verlegenheid gebracht, want D66 zit in de coalitie. Is dit voor u geen extra overweging geweest? De krant schreef ook dat de D66-partijtop door u niet is ingelicht over uw actie. Hoe reageerde men hierop?
‘De insteek van het Parool begrijp ik echt niet. Ze waren op zoek naar politieke sensatie die er niet is. Maar dit gaat over duizenden ouders die als gevolg van de overheid in de schulden zijn beland. Laten we het daar over hebben. Staatssecretaris van Financiën Alexandra van Huffelen van D66 zei dat het goed was dat Europa meekijkt. Hier gaat het om.’
Maar hoe reageerde de partijtop op uw brief om een inbreukprocedure te starten tegen Nederland? Ik kan mij voorstellen dat deze best wel verregaande actie nogal gevoelig ligt.
‘Het Parool is op zoek geweest naar sensatie, over de ruggen van duizenden toeslagenslachtoffers. Het gaat mij ook om goede ethische journalistiek. Bovendien, ik ben geen Kamerlid maar Europarlementariër. Ik bekijk de toeslagenaffaire vanuit een Europees perspectief. Bovendien heb ik dit ook gedaan in mijn rol als co-president van ARDI, de antiracismegroep in het Europees Parlement. Het is logisch voor mij dat ik het op deze manier aanvlieg.’
‘Er werd gesproken over ‘zwartjes’ en een ‘nest Antillianen’. Als je dan nog de vraag stelt of dit wel of geen racisme is, dan wil je de olifant in de kamer gewoon niet zien’
U bent geboren en getogen in Uitgeest, Noord-Holland. Heeft u zelf, als vrouw van kleur, veel te maken gehad met discriminatie?
‘Helaas heb ik hier wel mee te maken gehad. Uitgeest is een mooi dorpje, heel groen. Er wonen, zeker toen, weinig mensen van kleur. Ik viel op. In het dorp. Op school. En ja, dan krijg je soms ook discriminerende opmerkingen van leeftijdsgenoten naar je hoofd geslingerd. En je hebt er ook last van op de arbeidsmarkt. Zo ben ik weleens niet geloofd als het ging om mijn motivatiebrief voor een stage. Ze geloofden niet dat iemand met mijn naam zelf zo’n brief kon schrijven. En ik heb weleens moeten aantonen dat mijn werkstuk van mijzelf was omdat er boven stond geschreven: ‘Kan zijn dat ze dit niet zelf heeft geschreven.’ Ook hier werd dus getwijfeld.’
U noemt zichzelf een liberale, feministische moslima. Wat betekent de islam eigenlijk voor u?
‘Met de islam ben ik bezig op een hele vrijzinnige manier. Mijn vader, die van Ghanees-Nigeriaanse afkomst is, was een traditioneel praktiserende moslim. Vanuit zijn geloof heeft hij mij zijn waarden meegegeven. Hij was iemand die altijd open stond voor kritische vragen. En die had ik al als kind. Hij leerde mij om eigen keuzes te maken, en ook om mensen in hun waarde laten. Vanuit mijn moederskant heb ik vergelijkbare waarden meegekregen.’
U studeerde bestuurskunde in Leiden en studeerde af op een scriptie over de oorzaken van radicalisering en terrorisme. Heeft u hier later nog wat mee gedaan, in de rest van uw carrière?
’Na mijn studie ging ik eerst voor de gemeente Amsterdam werken en daarna kreeg ik een baan bij de nationale politie. Daar kwam mijn expertise heel goed van pas. Voor mijn masterscriptie – waarvoor ik de Baskische terreurorganisatie ETA en het Verzetsleger van de Heer in Oeganda onderzocht – focuste ik mij op de oorzaken van radicalisering. Die volgen uit maatschappelijke spanningen. Radicalisering kan getriggerd worden door raciale en sociaaleconomische ongelijkheid. Bijvoorbeeld sociale onrechtvaardigheid, of dat de culturele identiteit van minderheidsgroepen niet wordt gerespecteerd. Deze kennis heb ik meegenomen. Eerst naar de politie waar ik mij met het diversiteitsvraagstuk heb beziggehouden, en vervolgens naar het Europees Parlement. Ik ben overtuigd van het belang van een inclusieve samenleving. Ook vanuit het perspectief van veiligheid.’
Waarom werd u lid van D66, en niet bijvoorbeeld van GroenLinks, PvdA of een andere partij?
‘Om heel eerlijk te zijn, heb ik nooit aan die andere partijen gedacht. Van huis uit waren we progressief. In 2010 mocht ik voor het eerst stemmen. Mijn stem ging naar D66. Dat de partij opkwam voor mensenrechten sprak mij aan. Maar ik stemde ook D66 in reactie op de opkomst van het populisme.’
Dus eigenlijk bent u vanwege Alexander Pechtold D66’er geworden, vanwege zijn kritiek op de PVV?
‘Dat klopt wel een beetje. Pechtold heeft mij wel over de streep getrokken, de debatten tussen hem en Geert Wilders. Pechtold was de enige politicus die Wilders van repliek diende.’
‘Ook D66 heeft uitdagingen wat betreft inclusie. Maar gelukkig heb ik veel steun gekregen vanuit de partij’
Hoe inclusief is D66 zelf? Is dat niet vooral een partij voor witte hoogopgeleiden?
‘Zo heb ik dat niet ervaren tot mijn kandidaatstelling. Ik kreeg de derde plek op de D66-lijst voor de Europese verkiezingen. D66 verloor helaas een van haar drie zetels in het Europees Parlement, maar ik ben via veel voorkeurstemmen toch verkozen.’
Maar was er niet ook kritiek, misschien omdat je zo jong was, nog niet zo bekend?
‘Er waren wel vragen. Wie is zij? Waarom staat zij zo hoog op de lijst? NRC heeft in 2019 ook een stuk geschreven hierover, waarbij ze mij de vraag stelden wat ik van die kritiek vond. Dat vond ik, om mij even eufemistisch uit te drukken, niet zo chill. Ook D66 heeft uitdagingen wat betreft inclusie. Maar gelukkig heb ik veel steun gekregen vanuit de partij. D66’ers vonden het een goed idee dat iemand met een diverse achtergrond in het Europees Parlement wilde komen. Ze waardeerden mijn manier van campagne voeren, vonden mij verfrissend. Nog steeds krijg ik vrijwel elke week positieve berichten van D66-sympathisanten die blij zijn met mijn geluid en het werk dat ik in Brussel en Straatsburg doe. Er is bij kiezers van kleur een sterke behoefte aan representatie, dat zij vertegenwoordigd worden door mensen die op hen lijken.’
En daar gaat het volgens u om, representatie?
‘Ja, ik ben een groot voorstander van diverse lijsten. Daar heb ik nooit een geheim van gemaakt. Representatie is een recht, het recht van mensen om zich vertegenwoordigd te voelen. Ik heb weinig met drogredenen als ‘die mensen van kleur zijn er niet’ of ‘ze zijn zo moeilijk te vinden’. Serieus, hou hiermee op. Dit is beledigend. We leven nu in 2021. Er zijn genoeg voorbeelden van succesvolle politici van kleur. Ik ben niet uniek. Er zijn genoeg Samira’s in the making. Kijk naar Amerika, waar je nu vicepresident Kamala Harris hebt, en eerder president Barack Obama. Het kan. Maar je moet mensen van kleur wel die kans gunnen. Je moet ze niet gaan dwarsbomen, maar ze gaan helpen. En als politici van kleur publiekelijk worden aangevallen dan moet je voor hen in de bres springen.’
GroenLinks-kandidaat Kauthar Bouchallikht lag onlangs zwaar onder vuur, vanwege vermeende banden met de Moslimbroederschap, maar ook omdat ze een hoofddoek draagt. Heeft u te maken gehad met soortgelijke aanvallen?
‘Regelmatig krijg ook ik vervelende opmerkingen naar mijn hoofd geslingerd, ja. Als mensen hele nare opmerkingen maken, dan maak ik er screenshots van. Je ziet niet meteen aan mij dat ik een moslimidentiteit heb, maar als mensen mij opzoeken via Google en dan lezen ze dat ik moslim ben, dan vallen ze mij ook hierop aan. Net als Kauthar heb ik ook te maken met islamofobie.’
Maar heeft u er ook echt veel last van? Of denkt u: ‘Laat die toetsenbordenridders lekker in hun racistische sop gaar koken?’
‘Het kost soms heel veel energie. Soms heb ik echt twee dagen nodig om mij weer op te laden. Racisme is op zichzelf heel agressief, heel intens. Ook al wil je er niets van aantrekken, het vreet energie. Ik kijk zo min mogelijk naar nare comments. Ik begrijp niet dat mensen zo doen. Maar tegelijkertijd moet je dit niet bagatelliseren. Iemand noemde mij in een comment ‘Annie’ – van de musical – en plaatste er een afbeelding bij met explosieven. Echt heel naargeestig. Als het offline was gebeurd, dan vraag ik me af of ze me hadden geadviseerd dat ik mijn appartement binnen had mogen treden. Maar het is ‘maar’ een comment. We zijn die racistische haat normaal gaan vinden, maar het is natuurlijk niet normaal. Ik ben daarom ook heel blij dat Twitter en Facebook extreemrechtse haat aanpakken, en haatzaaiers worden verwijderd van social media.’
‘Net als Kauthar heb ik ook te maken met islamofobie’
U zit nu ruim anderhalf jaar in het Europees Parlement. Voor onze lezers: kunt u kort en krachtig vertellen wat u doet en wat uw belangrijkste wapenfeiten tot nu toe zijn?
‘Ik doe een heleboel en kan hier heel lang over uitweiden, maar voor de lezers zal ik een poging wagen, om het kort en krachtig te houden. Ik ben de coördinator voor de commissie vrouwenrechten van de liberale fractie Renew Europe, vice-coördinator internationale handel, ook ben ik lid van de commissie sociale zaken en werkgelegenheid, en plaatsvervangend lid van de commissie Mensenrechten en zit ik in een commissie voor Latijns-Amerika. Voor de commissie Internationale Handel heb ik veel gedaan. Onlangs is het mij gelukt om mijn visie over gendergelijkheid in verdragen over internationale handel het officiële standpunt van Renew Europe te laten worden. Want handel moet volgens mij bijdragen aan een betere wereld. Ook zet ik mij in voor meer vrouwen in topfuncties, via de online petitie women on board. Verder heb ik een bijdrage geleverd aan een Europees actieplan tegen racisme. De aanbevelingen van onze fractie worden meegenomen in dit plan. En ten slotte heb ik samen met een Franse collega een motie ingediend over noodmaatregelen voor de overzeese gebiedsdelen van de EU, die door de coronacrisis zwaar zijn getroffen. Het Europees Parlement heeft voor onze motie gestemd, maar het is wachten of de Europese Commissie ook instemt met ons plan voor een noodfonds.’
En bent u inmiddels al een beetje wegwijs geworden in het Brusselse wereldje?
‘Het werk heb ik inmiddels goed onder de knie. Ik word serieus genomen. Anderen zeiden tegen mij dat het minimaal een jaar duurt om je goed in te werken in alle dossiers, en om goed in de modus te komen. Dat klopt wel. Ik zit nu in the flow, en weet welke handige trucjes ik moet toepassen. Brussel is echt heel groot, en als je als nieuweling binnenkomt weet je nog niet alles. Het duurt even voordat je de dossiers onder de knie krijgt, ook de historie van oudere dossiers. Want die gaan natuurlijk al wat langer mee. Toch leer ik elke dag weer nieuwe dingen.’
Beeld: Samira Rafaela
En nu wordt u inmiddels ook serieus genomen als politica, zegt u.
‘Vaak wel, niet altijd. Vandaag loop ik in jeans en op sportschoenen, omdat ik niet altijd zin heb om mij formeel te kleden. Sommige mensen denken dan dat ik trainee ben. Maar ik had vanochtend geen zin om een mantelpak aan te doen. Ook ben ik tijdens een formele ontmoeting per ongeluk voor een assistent aangezien, en mijn fractiemedewerker voor Europarlementariër. Maar toen had ik wel mijn mantelpak aan.’
De Amerikaanse president Joe Biden steunt een onderzoek naar herstelbetalingen voor de slavernij, meldt het internationale persbureau Reuters.
Een woordvoerder van het Witte Huis zegt dat Biden ‘uitgebreide actie wil ondernemen om het systemische racisme dat vandaag de dag nog steeds bestaat aan te pakken’.
Een wetsvoorstel voor een studie naar ‘slavernij en discriminatie in de koloniën en de VS van 1619 tot heden’ en ‘passende oplossingen’ dat al dertig jaar geleden werd ingediend, werd gisteren voor het eerst door een subcommissie in het Congres besproken.
De voorzitter van die commissie zegt dat de tijd nu rijp is, vanwege de oprukkende Black Lives Matter-beweging en omdat Afro-Amerikanen onevenredig zwaar worden getroffen door corona.
Vorig jaar zei Biden in the Washington Post dat ‘we moeten erkennen dat de Amerikaanse droom niet kan worden verwezenlijkt zonder de erfzonde van de slavernij en de eeuwenlange campagne van geweld, angst en trauma’s die zwarte mensen in dit land hebben moeten doorstaan aan de kaak te stellen’.
In het verleden hebben de Verenigde Staten onder meer herstelbetalingen uitgekeerd aan Japanse Amerikanen die tijdens de Tweede Wereldoorlog waren geïnterneerd in kampen, omdat ze na Pearl Harbor ten onrechte als (potentiële) landverraders werden beschouwd.
Voorstanders van herstelbetalingen voor slavernij vinden dat de onbetaalde arbeid van zwarte mensen tot 1865 gecompenseerd moet worden, evenals de honderd jaar raciale segregatie die daarop volgde.
Toch omhelst Biden tot nu toe niet openlijk het idee van herstelbetalingen aan de nakomelingen van tot slaaf gemaakten. Dit zou de federale overheid naar schatting duizenden miljarden dollars zal kosten.
Ze zitten beiden in het derde jaar van hun opleiding voor maatschappelijk werker en voeren een pittige discussie.
‘In mijn stage bij schuld- en hulpverlening heb ik gezien dat het best werkt. Ik hoef zelf helemaal geen Afghaanse of Ethiopische achtergrond te hebben om te kunnen begrijpen hoe dat gezin kan ontsporen, en hoe ik ze kan helpen hun zaakjes weer op de rails te krijgen. Wij kennen onze protocollen. We hebben geleerd hoe je de problemen moet analyseren en welke middelen je hebt om de cliënten te helpen, zodat ze weer verdere stappen kunnen gaan maken. En als we elkaar niet verstaan, dan is er een tolk beschikbaar’.
‘Mijn ervaring is heel anders. Juist omdat ik dezelfde achtergrond heb als mijn cliënt – ik loop stage bij jeugdzorg – voel ik direct een soort vertrouwen. De dochter voelde zich bij mij veel gemakkelijker dan bij mijn coach, die een totaal andere achtergrond heeft. In ons vakgebied zijn het echt niet alleen de handboeken, de regeltjes, de instructies en de protocollen waarmee we de ellende kunnen opruimen. Het gaat vaak over het jezelf kunnen inleven in de problemen. Helemaal wanneer een specifieke religieuze, sociale of immigratieachtergrond bestaat.’
Het gesprek kwam op gang na het bekijken van de documentaire Naziha’s Lente (2015) van documentairemaker Gülsah Dogan. De alleenstaande Marokkaans-Nederlandse Naziha is moeder van negen jongens en één meisje. Haar gezin wordt gezien als een ‘Marokkaans probleemgezin’. Ze leeft al jaren gescheiden van haar dertig jaar oudere man. Ze vecht, kost wat kost, om haar kinderen op het rechte pad te houden.
Bij het gezin van Naziha zijn in de loop van die jaren tientallen hulpverleners over de vloer gekomen. Stapels dossiers zijn volgeschreven. Toch blijken instellingen als jeugdzorg en de politie het niet te kunnen redden. Dit alles ondanks de inspanningen van moeder Naziha.
Naziha wordt uitgenodigd haar casus te vertellen tijdens een bijeenkomst over de decentralisatie van de Jeugdzorg. Het beeld van die bijeenkomst geeft weer waar de discussie van de twee studenten over gaat. Alle aanwezigen zijn ongetwijfeld professionals. Allemaal mensen die gepokt en gemazeld zijn door het vaak ingewikkelde werk met jongeren die aan hen zijn toevertrouwd. Toch valt mij meteen op dat er iets ontbreekt aan het gehoor van Naziha.
Hulpverlening zonder affiniteit met het leven en de achtergrond van de cliënt draagt het levensgrote risico te mislukken
Tussen de hulpverleners zit niemand die een vergelijkbare achtergrond heeft als de gezinsleden van Naziha. Terwijl in de casus duidelijk wordt gesproken over de ‘Marokkaans-Nederlandse’ moeder en de familie wordt beschreven als een ‘Marokkaans probleemgezin’.
Het doet mij heel erg denken aan die masterclasses voor officieren van justitie, rechters en anderen werkzaam in de magistratuur, over handhaving en strafrecht met betrekking tot jongeren met een migratieachtergrond. Vaak ontbreken op die bijeenkomsten professionals met diezelfde achtergrond.
Het jodendom kent een uitgebreide religieuze wet- en regelgeving die keurig staat gerangschikt in vier dikke wetboeken. Het hele leven vanaf geboorte tot graf, de gebedsdienst in de synagoge, het huwelijksleven, wat er wel en wat niet gekookt mag worden: het is allemaal terug te vinden in die vier delen. Maar het joodse leven kent nog één extra wetboek dat niet op schrift is gesteld. En dat deel is misschien wel het allerbelangrijkste.
Dat vijfde deel zit tussen de oren. Het is die extra antenne die wij nodig hebben om aan te voelen wat noodzakelijk is, daar waar de regelgeving of de protocollen net even niet in voorzien.
Hulpverlening, ondersteuning en begeleiding op maatschappelijk terrein door de instanties lukt vaak wel. Maar in heel veel gevallen is daar dan toch net nog die extra antenne nodig, die aanvoelt wat er in werkelijkheid ontbreekt of mis is. Dat zijn die extra signalen die alleen maar door de doelgroep zelf worden opgevangen, maar die de andere professionals ontgaan. En dan gaat het toch nog mis.
Naziha’s Lente houdt onze samenleving een spiegel voor. Hulpverlening zonder affiniteit met het leven en de achtergrond van de cliënt draagt het levensgrote risico te mislukken.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
