Sanae Orchi geeft les in Afrikaanse yoga en leerde zelf ook veel. ‘Het was bijna een hobby, zoeken naar dingen over mijzelf die ik nog niet wist.’
‘Het grappige is dat ik tijdens mijn jeugd weleens yoga heb uitgeprobeerd. Dat was samen met mijn allereerste vriendje, vertelt Sanae Orchi (34). ‘Zijn moeder was yogalerares. Maar ik was jong en zag het als een soort rek- en strekoefening.’
De passie voor yoga ontstond pas tien jaar later, toen de zus van Orchi een bikram yogaschool begon. Ze zocht cursisten voor de eerste klasjes. ‘Mijn lichaam en geest werden uitgedaagd tijdens die yogalessen’, zegt Orchi.
‘Bikram yoga wordt in een warme ruimte met een hoge luchtvochtigheid gegeven. Tijdens de oefeningen werd ik geconfronteerd met mijn eigen gedachtes. ‘Oh, het is te warm.’ Of: ‘Ik kan dit niet meer aan.’ Of: ‘Waarom zou ik dit eigenlijk moeten doen?’ Dit zijn, zo leerde ik later, allemaal uitingen van het ego. Yoga is een vorm van mindfulness. Je traint niet alleen je lichaam, maar ook de mentale en emotionele lagen van jezelf. Angst, schaamte, schuldgevoel, wrok en verdriet zijn emoties – energieën – die niet kunnen stromen.
Tijdens yoga tril je die energieën los en kunnen weggestopte emoties, zoals schaamte, weer bovenkomen. Ik ben tijdens de yogales weleens in huilen uitgebarsten of in gedachten teruggegaan naar een gebeurtenis van vroeger.’
Voor de buitenwereld leidde je een succesvol leven. Je werkte als tv-presentator en je hebt een eigen kledinglijn.
‘Ja. Mensen hebben dus geen idee van wat er binnen in mij gaande is. Zij zien alleen de buitenkant. Sterker nog, ik zag zelf ook alleen die buitenkant. Ik heb jarenlang een gevoel van leegte onderdrukt. Dat probeerde ik op te vullen met dingen van buitenaf. Een reisje boeken, een nieuwe relatie.
‘Ik voelde mij vanaf mijn 25ste zo leeg en ongelukkig. Ik besloot alles op te geven. Mijn werk, mijn relatie en zelfs enkele vrienden heb ik gedag gezegd. Ik bleef over met mezelf en een aantal vragen. Waarom leef ik eigenlijk? Geloof ik in God? Waar kom ik vandaan? Ik besloot op zoek te gaan naar antwoorden en focuste mij op mijn binnenwereld. Ik probeerde verschillende soorten yoga uit, maar ook vormen van meditaties en medicinale planten.
‘Bidden volgens de islamitische traditie is ook een vorm van meditatie’
‘Het was het begin van een spirituele reis waarbij ik veel leerde over mijn onderdrukte gevoelens, ideeën en verlangens. Ik dacht: ‘Wauw, als dit allemaal in mij zit, wat zit er dan nog meer?’ Het was bijna een nieuwe hobby, zoeken naar dingen over mijzelf die ik nog niet wist.’
Je geeft les in Afrikaanse yoga. Is yoga niet vooral een Indiase traditie?
‘De smai tawi-yoga uit Afrika is ouder dan de yoga die voortkomt uit het hindoeïsme en boeddhisme. Duizenden jaren geleden werd er in Egypte al aan meditatie en yoga gedaan. Het Egypte van toen omvatte een groter gebied dan nu.
Je hebt een islamitische achtergrond. Is het voor moslims toegestaan om aan yoga te doen?
‘Ik houd mij niet bezig met halal en haram, regels en verboden. Islam is spiritualiteit, net als het christendom en jodendom. In religies is spiritualiteit georganiseerd. Er zijn bepaalde kaders bedacht waarbinnen spirituele groei het beste kan plaatsvinden. Maar wat als jouw groei juist buiten die kaders verloopt? Is dat dan slecht? Dat denk ik niet.
‘Bidden volgens de islamitische traditie is ook een vorm van meditatie. Bepaalde lichaamshoudingen zijn vrijwel identiek aan yogaoefeningen. Dat is niet gek, als je bedenkt dat deze traditie gericht is op spirituele groei. Ik denk dat je alleen voor jezelf kunt bepalen of iets halal of haram is. Alles wat voor jou helpt bij jouw gezondheid en spirituele groei is in mijn ogen ‘goed’ of ‘toegestaan’. En alles wat je spirituele groei tegenhoudt is ‘haram’, oftewel ‘niet geadviseerd’.
‘Iedereen is uniek en wat voor jou werkt, kan op mij een averechts effect hebben en andersom. Het is mijn doel als mens om spiritueel te groeien. Ik vind mijn inspiratie hiervoor in verschillende tradities, niet alleen de islamitische.’
Geef je ook een Marokkaanse twist aan jouw yogalessen?
‘Je laat mij erg nadenken over wat het betekent om Marokkaans te zijn. Hoe zou ik yoga Marokkaans kunnen maken? Wat betekent dat dan? We hebben allemaal een lichaam en een geest. We hebben allemaal dezelfde basisemoties, en thema’s waarin we uitgedaagd worden. Of je nu Turks, Marokkaans, Surinaams of Indiaas bent.
‘Er zijn talloze manieren om je lichaam en geest in beweging te zetten. Je afkomst doet er niet toe. Je hebt een lichaam, je ademhaling en je gaat ervoor. De deelnemers aan mijn lessen zijn overwegend allochtoon. Weliswaar gemengd, dus met verschillende culturele achtergronden, maar weinig van autochtone komaf. Toen ik zelf met yoga begon, was het publiek overwegend autochtoon.’
Hoe maak jij jouw lessen zo inclusief mogelijk?
‘Wat mij onderscheidt van anderen is dat ik echt kijk naar de mens zelf, voorbij achtergrond, cultuur, religie of geslacht. Ik zie in ieder mens dezelfde kern, een dans tussen mannelijke en vrouwelijk energie. Mijn lessen zijn vaak een mengelmoes van allerlei tradities: van Afrikaanse Smai Tawi en Chinese Qigong tot aan ademtechnieken van Wim Hof. Ik gebruik wat werkt en mix, omdat overal wijsheid in zit. In de kern komen de tradities overeen.
‘Dit geldt trouwens ook voor verschillen tussen mensen. Ik bedoel, ooit is het begonnen met twee mensen. Uiterlijke verschillen zijn ontstaan doordat mensen zich zijn gaan verspreiden over de wereld. Arabieren hebben lange wimpers omdat ze een woestijnvolk zijn. Lange wimpers, zoals ik die heb, zijn handig om je te beschermen tegen zand. Kamelen hebben ook lange wimpers. Mensen passen zich aan hun omgeving aan. Daarom krijgen we bepaalde kleuren en kenmerken. Op de Noordpool zijn beren wit en in het zuiden zijn ze bruin. Maar de spirit is dezelfde. Ik probeer altijd tegenpolen met elkaar te verbinden. Oost en west. Hoofd en lichaam. Overal vind je een puzzelstukje. Als je die allemaal bij elkaar legt dan is de puzzel compleet.
‘Als ik terugdenk aan de vragen die je stelt, dan denk ik dat veel vragen voortkomen uit de behoefte om te labelen. Dat is heel menselijk. In hokjes plaatsen, geeft houvast. Dit is hindoeïsme. Dat is islamitisch. Dat is Marokkaans. Maar een label werkt ook beperkend. Iets is altijd meer dan alleen de naam we eraan geven. Pas als we labels loslaten, zien we het grotere plaatje.’
Hoe gaat het nu met dat gevoel van leegte?
‘Nu weet ik beter wie ik ben. Hoe ik in mekaar steek, wat mijn behoeftes zijn en hoe ik mezelf hierin kan voorzien. Het verschil tussen toen en nu is dat ik toen meer op de automatische piloot stond en leegtes in mijn binnenwereld probeerde op te vullen met dingen uit de buitenwereld. Als ik nu naar erkenning van een ander verlang, weet ik dat er een stukje in mezelf is dat verlangt naar erkenning van mezelf. Liefde buiten mezelf zoeken is vooral een signaal dat ik mezelf meer mag liefhebben. Die leegte, die ik soms nog wel eens ervaar, zie ik nu vooral als een innerlijke roep om te kijken naar wat ik nodig heb en hoe ik mezelf dat kan geven.
‘De meeste mensen die een leegte voelen gaan shoppen, gamen, een serie kijken, afspreken met een ander, een nieuwe relatie zoeken, een vakantie boeken, harder werken of nog meer eten. Maar als je een leegte voelt probeer er dan naar te luisteren. Wat wil dit gevoel je vertellen? Waar komt het vandaan? Wat heb je nodig? Het is vaak iets uit het verleden en zal blijven opduiken, totdat je het recht in de ogen kijkt. Wanneer we ruimte geven aan die innerlijke leegte dan volgt de bevrijdende beweging naar spirituele groei.’
