Het Rijksmuseum gaat bij een aanstaande tentoonstelling over de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949) de term ‘Bersiap’ niet gebruiken. De Federatie Indische Nederlanders doet aangifte tegen de Indonesische gastcurator Bonnie Triyana.

Historicus Triyana meent dat ‘Bersiap’ een ‘sterk racistische lading’ heeft omdat de term vooral door Nederlanders wordt gebruikt en doelt op ‘primitieve, ongeciviliseerde Indonesiërs als daders van de gewelddadigheden’. Volgens hem is het hele idee dat Nederlanders hebben van deze periode ‘niet geheel vrij van rassenhaat’.

De Federatie Indische Nederlanders is woedend en noemt Triyana een ‘Bersiap-ontkenner’. ‘Ik word hier fysiek onpasselijk van’, reageert FIN-voorzitter Hans Moll. FIN heeft ook aangifte gedaan tegen deze ‘krankzinnige en stuitende vorm van Bersiap-ontkenning’.

‘Bersiap’ is de Indonesische vertaling van ‘Sta paraat!’, een strijdterm die Indonesiërs gebruikten. De term dient als aanduiding voor de gewelddadige tijd in Indonesië vlak na de Japanse overgave, toen nationalistische Indonesische jongeren (Indische) Nederlanders aanvielen, evenals Molukkers, Chinezen, Japanners en van ‘pro-Nederlandse gezindheid’ verdachte Indonesiërs. De schattingen van het aantal doden lopen uiteen tussen de duizenden en enkele tienduizenden.

Ook rechtse politici reageren verontwaardigd. ‘Rijksmuseum = genocideontkenners’, zegt Martin Bosma. En Annabel Nanninga, Amsterdams raadslid van JA21, twittert: ‘Het is dat het onderwerp bersiap bepaald niet grappig is, anders was dit geschiedvervalsende (en uiteraard deels gesubsidieerde) geleuter ronduit lachwekkend.’

De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb is boos op oud-staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van Asiel. Ze had de regio Rotterdam niet mogen dwingen om asielzoekers op te vangen, bleek gisteren.

Gisteren, op haar laatste dag als staatssecretaris, deed VVD’er Broekers-Knol een opmerkelijke bekentenis. Er was geen juridische basis om Alkmaar, Enschede, Gorinchem, Venray en de regio Rotterdam te dwingen dat ze noodopvang voor asielzoekers moesten verzorgen.

Broekers-Knol gebruikte vorig jaar de term ‘aanwijzing’, die de indruk wekte dat de landelijke overheid bevoegd was om gemeenten te dwingen asielzoekers op te vangen.

Gisteren gaf Broekers-Knol toe dat de juridische basis voor het verplicht opvangen van asielzoekers ontbrak: ‘Het betreft geen aanwijzing in juridische zin en de brieven hebben dan ook geen publiekrechtelijk rechtsgevolg.’

Volgens haar is ‘het gebruik van de term aanwijzing ingegeven door de acute noodsituatie waarvan sprake was, mede gezien de internationaalrechtelijke verplichtingen waaraan Nederland zich verbonden heeft.’ Daarbij doelde de bewindsvrouw op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Vluchtelingenverdrag.

‘Verbazingwekkend’, reageert burgemeester Aboutaleb, tevens voorzitter van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, die samenwerkte met het Rijk bij de noodopvang van asielzoekers.

‘Ik las al dat juristen de juridische basis van de aanwijzing betwisten. Het blijkt dus waar te zijn. In het telefoongesprek met mij wekte de staatssecretaris de indruk dat ze een aanwijzing geeft in juridische zin en niet in bestuurlijke zin’, zegt hij tegen RTV Rijnmond. ‘Dit is zo slecht voor de bestuurlijke verhoudingen.’

Toch heeft de burgemeester geen spijt van het feit dat Rotterdam meer asielzoekers heeft opgevangen. ‘Ik heb houvast aan het feit dat we iets goeds aan het doen zijn: het opvangen van mensen in nood. Maar voor de toekomstige verhoudingen tussen Rijk en gemeenten/regio’s is dit zeer schadelijk.’

Hindoe-nationalistische jongeren in India radicaliseren op internet en maken gebruik van provocerende alt-rechtse memes, zoals Pepe the Frog, om haat tegen moslims en dalits (kastenlozen) te promoten.

Sinds premier Narendra Modi van de hindoe-nationalistische partij BJP in 2019 werd herkozen, is de moslimhaat in India gegroeid. Vorige week nog dook een volgens critici overduidelijk anti-islamitische overheidscampagne op die moslims als terroristen zou framen. En onlangs verscheen een app die moslimvrouwen ‘veilt’.

Ondertussen radicaliseren veel jonge hindoes op het internet, meldt de Indiase website the Wire. Ze vinden de ‘pragmatische’ BJP van Modi te slap. Echte hindoenationalisten zijn volgens deze radicale hindoe-jongeren de ’trads’ – traditioneel -, een woord dat ze lenen van de Westerse alt-right-beweging, een racistische online-cultuur die zich afzet tegen liberale en progressieve waarden.

Dit lenen geldt voor meer woorden en symbolen. Zo zijn volgens Indiase trads ‘gematigde’ hindoe-nationalisten ‘raita’s’, ‘verprutsers’ die weinig verschillen van links en liberaal. Dit lijkt op het gebruik van ‘cuckservatives’, een term waarmee de alt-right gematigde conservatieven bekritiseert. De Indiase trads gebruiken ook Pepe the Frog, de groene alt-right-kikker. Zo laten ze Pepe plassen op slachtoffers van verkrachting, moslima’s of dalit-vrouwen.

Indiase trads gebruiken zelfs nazistisch propagandamateriaal. Een nazi-poster die vrouwen worden oproept om meer witte kinderen te baren, werd veranderd in een hindoe-nationalistische poster waarop het hindoe-gezin wordt gepromoot.

Wel zijn er verschillen met de Westerse alt-right. De alt-right was tijdens het presidentschap van Donald Trump dol op hem, terwijl de Indiase alt-right Modi te gematigd vindt. Ook dat Modi uit een lagere kaste komt, die van de shudra’s (arbeiders), is voor de trads een steen des aanstoots.

‘Humor’ van de trads is provocerend en bevat beelden van geweld, om moslims en dalits te ’triggeren’. Het gaat onder meer om memes met onthoofde moslims, moslims die door een auto worden overreden en moslims en ‘Dalit-kakkerlakken’ die worden vergast in kampen.

Sommige trads verheerlijken het verbranden van weduwen, kastenslavernij en Nathuram Godse, de moordenaar van Mahatma Gandhi. Enkele alt-rechtse hindoes roepen anderen op om wapens te kopen, wat hun westerse tegenhangers in de VS ook doen. Vorige maand nog riepen hindoe-extremisten op tot het doden van moslims.

Volgens the Wire is het gevaar van geweld dan ook groot. Zeker gezien terroristen als Brenton Tarrant, die in 2019 tientallen moslims doodschoot, hun inspiratie opdeden op het alt-right-internet.

2022 is pas net begonnen, maar de eerste pogrom tegen Syriërs in Turkije van dit jaar is al een feit. Dat blijkt uit videobeelden op Twitter.

‘Er gaat geen dag voorbij zonder incidenten’, zegt de Turkse man die de aanval op een Syrische winkel in Esenyurt, de arbeidersbuurt van Istanbul, filmt. Te zien is een menigte die uitzinnig stenen gooit en inslaat op gesloten rolluiken. ‘Dit is Turkije, geen Syrië!’ wordt daarbij geschreeuwd.

Het zou gaan om een ‘georganiseerde aanval’. De politie van Istanbul heeft tot nu toe zeven mensen opgepakt.

In Turkije neemt het geweld tegen Syriërs en andere vluchtelingen toe. Zo zijn in november drie Syriërs levend verbrand door een Turkse collega in Izmir. Afgelopen zomer waren in de hoofdstad Ankara ook grootschalige pogroms tegen Syriërs.

De economische crisis in Turkije in combinatie met ophitsende politici maken van ondernemende Syriërs een kwetsbaar doelwit.

Maar niet alleen ondernemers kunnen vervolgd worden. Zo werd in de recente ‘bananen-affaire’ duidelijk dat bijna alle Syriërs met deportatie te maken kunnen krijgen. Jongeren werden beschuldigd van het maken van ‘provocatieve films’, nadat een Turkse man in een straatinterview had geklaagd dat Syriërs bananen kunnen kopen en Turkse mensen vanwege de crisis niet meer.

Gisteren vond in de Republika Srpska, het Bosnisch-Servische deel van Bosnië-Herzegovina, de jaarlijkse Republika Srpska Day plaats, een nationalistische feestdag. Hoewel de dag in 2015 ongrondwettelijk is verklaard, marcheerden paramilitairen door de Bosnisch-Servische hoofdstad Banja Luka.

Na de Balkanoorlog werd Bosnië-Herzegovina een confederatie, waarbinnen veel autonomie kreeg. Deze republiek is geen eigen land, hoewel de Republika Srpska zich vaak wel zo gedraagt door onder meer dit soort ‘feestdagen’ te houden. De Bosnisch-Servische president Milorad Dodik stuurt het laatste half jaar aan op afscheiding.

Op Republika Srpska Day waren paramilitairen te zien, schrijft de Franse krant le Monde: Bosnische politieagenten, die als militairen zijn gekleed, marcheerden samen met de Nachtwolven, een ultranationalistische Russische motorclub die goede banden onderhoudt met president Vladimir Poetin. De Nachtwolven hadden zich voor deze speciale gelegenheid in zwarte uniformen gehuld.

Op de trucks stonden afbeeldingen van christelijke heiligen, waarmee volgens experts de suggestie van een heilige oorlog wordt gewekt. In het Servische nationalisme is de verloren Slag op het Merelveld op 28 juni 1389 een collectief trauma, toen de Serviërs onder leiding van prins Lazar een nederlaag leden tegen de Turken. Bosnische moslims worden met de vijfhonderd jaar lange Turkse bezetting geassocieerd.

Op Republika Srpska Day was ook de veroordeelde oorlogsmisdadiger Vinko Pandurevic aanwezig. Pandurevic was commandant van een paramilitaire eenheid die berucht was vanwege wreedheden tegen Bosnische moslims.

In zijn toespraak vertelde president Dodik over zijn plannen om van de Republika Srpska een eigen staat te maken. Hij bezwoer dat de recente Amerikaanse sancties hem niet zullen tegenouden. ‘Lang leve Republika Srpska’, zei hij, maar ook ‘Lang leve Servië’.

Ondertussen hebben Bosniërs in de diaspora, gealarmeerd over de dreigende situatie in hun land, in 35 steden over de hele wereld protestbijeenkomsten georganiseerd. Ze vrezen dat het weer op een burgeroorlog uit zal lopen, net als dertig jaar geleden.

In 1992 riepen Bosnische Serviërs de Servische Republiek binnen Bosnië-Herzegovina uit. Dit bleek het startschot van de bloedige oorlog in Bosnië, die aan tienduizenden het leven kostte. Daaronder ook ruim 8.000 Bosnische moslimmannen en jongens in Srebrenica, die in de zomer van 1995 door generaal Ratko Mladic en zijn troepen werden vermoord.

Freelance journalist Marjolein Koster zegt dat de nationalistische parade van gisteren slecht werd bezocht en dat de fanatici in de Republika Srpska een minderheid vormen. Wel hoorde ze een klein groepje ‘Ratko Mladic’ scanderen.

Haagse jongeren gaan in samenwerking met het Nationale Theater, het stadstheater van Den Haag, onderzoek doen naar hun Indische wortels. Dat meldt AD Den Haag. Na de onafhankelijkheid van Indonesië, uitgevochten in de oorlog van 1945-1949, vestigden veel Indische Nederlanders zich in deze stad.

Twintig Haagse jongeren krijgen in het project de gelegenheid voor een persoonlijke zoektocht naar het verhaal van hun familie. De deelnemers moeten tussen de 16 en 25 jaar zijn, uit Den Haag en omstreken komen en natuurlijk een Indische voorouder hebben.

’We zijn heel benieuwd hoe jongeren zich nu verhouden tot de geschiedenis. We merken ook dat de derde en vierde generatie zich meer bezighoudt met identiteitsvragen. Met waar ze eigenlijk vandaan komen’, zegt Sophie Plekker, een van de initiatiefnemers.

Het project duurt ongeveer een half jaar. Er zal daarbij onder meer worden samengewerkt met de organisatie Trace Your Roots, die mensen helpt bij het onderzoeken van hun familiegeschiedenis.

Het project is naar aanleiding van de voorstelling De Eeuw van Mijn Moeder van regisseur Eric de Vroedt gestart. Daarin staat de volgende vraag centraal: ‘Wat maakt je Indisch?’

De resultaten, geschiedenissen en opgegraven verhalen moeten leiden tot een expositie op 15 en 16 september in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag, het moment dat de voorstelling De Eeuw van Mijn Moeder terugkeert in het theater.

Het Franse parlementslid Guillaume Peltier, nummer twee van de conservatieve partij Les Républicains, loopt over naar de uiterst rechtse presidentskandidaat Éric Zemmour. Hij zegt dat hij ‘een van de kapiteins’ van Zemmour wil zijn.

Peltier zegt dat Zemmour meer kans maakt om president Emmanuel Macron te verslaan dan de presidentskandidaat van Les Républicains, Valérie Pécresse. Zemmour zou in staat zijn om alle rechtse kiezers samen te brengen. Zemmour is blij met de steun van Peltier en spreekt over ‘een keerpunt’.

Vanuit de zijde van Les Républicains kondigt aan dat Peltier wordt geroyeerd als partijlid. Hij is al uit de fractie gezet. Vanwege eerder geflirt met Zemmour werd Peltier in december al zijn functie gezet als vicevoorzitter van de partij.

Marine Le Pen van de radicaal-rechtse partij Rassemblement National is ook kritisch. Zij beschuldigt Peltier van opportunisme, omdat hij eerder bij meerdere politieke partijen zijn heil heeft beproefd. Ze vertelt Le Monde dat de ‘hulpsheriff’ een maand geleden ook bij haar partij op de deur had geklopt, ‘als een vermiste hond zond zonder halsband’.

Volgens de laatste opiniepeiling van Ipsos krijgt Zemmour 12 procent van de stemmen. Hij is daarmee minder populair dan president Emmanuel Macron (25,5 procent), Marine Le Pen (17 procent) en Valérie Pécresse van Les Républicains, die op 16 procent staat.

De directeur van Albayrak Holding, eigenaar van de Turkse pro-regeringskrant Yeni Safak, doet in een interview een boekje open over de gang van zaken bij zijn krant rond de mislukte coup van 15 juli 2016.

Mediamagnaat Ahmet Albayrak probeerde tijdens de couppoging zelf Erdogan en andere AKP-kopstukken te bellen, maar kreeg niemand te pakken. Zonder geverifieerde informatie over de coup besloot Albayrak Yeni Safak een online artikel te laten publiceren waarin ‘parallelle militaire officieren met steun van de VS’ de schuld kregen.

Met de term ‘parallel’ doelde de krant op Gülen-sympathisanten die in het staatsapparaat en het militaire apparaat zouden zijn geïnfiltreerd. Erdogan legde in de nacht van de coup meteen de schuld bij de Gülenbeweging. Dat is volgens hem een terroristische organisatie onder leiding van de in de VS woonachtige islamitische geestelijke Fethullah Gülen.

Albayrak vertelt ook dat hij zijn redactie beval een stuk te schrijven met de kop ‘Erdogan roept mensen op om de straat op te gaan’. De redactie weigerde. In plaats daarvan verscheen het artikel met de kop: ‘Mensen de straat op om te vechten tegen de staatsgreep.’

Albayrak: ‘Ik handelde alleen op mijn gevoel. (…) De staatsgreep was aan de gang en ik dacht: ‘Er moet iets gebeuren. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen in opstand komen tegen [de staatsgreep]?’ (…) Het was een zet die gedaan moest worden. (…) Het leidde tot een geweldig begin. Mensen gingen de straat op.’

Tijdens de daarop volgende gevechten tussen Erdogan-aanhangers en de coupplegers vielen meer dan 250 doden. Ruim 2.000 mensen raakten gewond.

Al ‘15 tot 20 dagen’ voor de coup begon Yeni Safak negatief nieuws over de Gülenbeweging te publiceren, vertelt Albayrak, om de beweging in diskrediet te brengen. Hij zegt toen al te hebben vermoed dat er een coup aankwam door Gülen-sympathisanten in het leger.

De Noor Jørgen Lorentzen, maker van de coup-documentaire A Gift from God (VPRO), zei eerder tegen de Kanttekening dat Erdogan en de top van zijn AKP minimaal vijf dagen van te voren wisten dat er een couppoging zou plaatsvinden.

Lorentzen: ‘Maar wie de coup heeft proberen te plegen, dat weten we nog niet. Het kunnen Gülenisten zijn, gefrustreerde Kemalistische officieren, een combinatie van die twee – of misschien Erdogan zelf.’

Lange tijd leefden Erdogan en de Gülenbeweging op goede voet samen. Maar na een corruptieonderzoek tegen de familie van Erdogan in 2013, waar Gülen-sympathiserende rechters en politieofficieren bij waren betrokken, was het oorlog. Al enkele maanden voor de coup besloot de regering de aan de Gülenbeweging gelieerde krant Zaman over te nemen.

Na de coup besloot de regering staatsinstellingen massaal te zuiveren van vermeende Gülen-sympathisanten. Naast militairen werden meer dan 130.000 ambtenaren uit hun baan gezet. Tienduizenden mensen belandden in de cel.