Het algoritme van TikTok leidt gebruikers vaak naar extreemrechtse content. Dit concludeert de Amerikaanse mediawaakhond Media Matters in een rapport.
Uit het rapport blijkt dat het op video gebaseerde sociale medium nog steeds radicaal-rechtse content promoot op de ‘For You’-pagina van het platform. Deze pagina is de plek waar het algoritme van TikTok content naar toe stuurt, waarvan het denkt dat elke specifieke gebruiker die zou willen zien.
Als een gebruiker deze content bekijkt, dan wordt ook andere radicaal-rechtse content aanbevolen. Hierdoor kunnen achteloze gebruikers steeds dieper in het ‘konijnenhol’ vallen – een metafoor die aan het boek Alice in Wonderland is ontleend – en radicaliseren.
Terrorisme-analisten en -onderzoekers waarschuwden vorig jaar al dat rechtsextremisten het platform gebruiken om racistische haatpropaganda en witte suprematie te verspreiden.
TikTok-gebruikers staan onder meer bloot aan content vanuit de complotbeweging QAnon. Die beweging stelt dat een pedofiele elite tegen het volk samenzweert, is mede verantwoordelijk voor de bestorming van het Capitool op 6 januari dit jaar.
Nederlandse QAnon-aanhangers geloven dat Mark Rutte een pedofiel is en dat het coronavirus overdreven wordt door de regering om haar greep te verstevigen.
Ook de algoritmes van YouTube promoten radicaal-rechtse content. De Nederlandse komiek Arjan Lubach sprak vorig jaar over de ‘fabeltjesfuik’, waarmee hij de sociale mediafuik van complotdenkers bedoelde.
Engeland is in de greep van controverse rond een schoolleraar die leerlingen een Mohammed-cartoon liet zien.
Het voorval vond vorige week donderdag plaats op het gymnasium in het plaatsje Batley, waar ongeveer een derde van de leerlingen een migratieachtergrond heeft. Moslimouders en activisten protesteerden voor de school, roepend om het ontslag van de leraar.
‘Het is volkomen onacceptabel om leraren te bedreigen of te intimideren’, reageerde het Britse ministerie van Onderwijs.
De schooldirecteur had toen al zijn excuses aangeboden en besloten de leraar op non-actief te stellen. Er wordt ook een onderzoek ingesteld. ‘Het is belangrijk voor kinderen om te leren over religies en geloofsovertuigingen, maar dit moet gebeuren op nette manier.’
Vooraanstaande moslims zijn ook verontwaardigd. Adil Shahzad, een imam uit de nabijgelegen plaats Bradford, zegt namens de lokale moslimgemeenschap een brief naar Johnson en enkele parlementsleden te sturen.
Hij voegt eraan toe: ‘Alles wat we vragen is een beetje respect. Als de ene leraar het kan, kan een andere leraar het vijf jaar later weer doen en dat willen we niet. Anders zijn we niet verantwoordelijk voor de acties van sommige individuen.’
Shahzad vreest ‘Franse toestanden’. Daar wordt de profeet vaker in het openbaar beledigd en is de boerka verboden.
Nadat de Franse leraar Samuel Paty Mohammed-cartoons had laten zien ontstond er ook veel ophef. De docent werd uiteindelijk onthoofd door een moslimextremist.
De leraar is onder politiebescherming geplaatst. Buren zeggen dat zijn familie sinds donderdag niet meer is gezien.
De hoofdaanklager van Ankara eist celstraffen tot vier jaar voor cartoonist Alice Petit en drie andere medewerkers van het satirische Franse blad Charlie Hebdo. Petit tekende een bier drinkende president Erdogan in ondergoed, terwijl hij de rok van een moslima optilt.
De aanklager beschrijft de cartoon, in oktober 2020 gepubliceerd, als ‘vulgair, obsceen en oneervol’. Hij stelt dat de cartoon ‘op geen enkele manier binnen de reikwijdte valt van de vrijheid van meningsuiting of de pers’.
De aanklacht komt een paar dagen nadat de Franse president Emmanuel Macron waarschuwde tegen Turkse inmenging bij de Franse presidentsverkiezingen van volgend jaar, en te midden van controverse over Franse tak van de Turks-islamitische beweging Milli Görüs. Deze beweging weigert een nieuw anti-extremisme-handvest te ondertekenen, tot woede van Macron.
De internationale perswaakhond Reporters Without Borders (RSF) veroordeelt de rechtszaak tegen Charlie Hebdo. RSF roept Turkije op het verbod op het beledigen van de president te schrappen, aangezien dit artikel ‘heeft geleid tot de veroordeling van ten minste 64 journalisten sinds juli 2014.’
Turkije staat op de 154e plaats van de 180 in de persvrijheidsindex die door RSF wordt gepubliceerd.
Frankrijk en Turkije liggen al langer in de clinch. Enkele maanden geleden verbood Frankrij de Grijze Wolven, een extreemrechtse etno-nationalistische beweging uit Turkije, gelieerd aan Erdogans coalitiepartner MHP.
Erdogan raadde Macron in oktober een psychiater aan vanwege de ‘islamofobe’ retoriek die de Franse president zou bezigen sinds de moord op geschiedenisleraar Samuel Paty, die zijn klas Mohammed-cartoons liet zien.
Sinds die moord voert Macron zijn strijd tegen ‘islamitische separatisme’ op en sluit Frankrijk ‘radicale’ moskeeën en organisaties. Daarom ook riep Erdogan de wereld op tot een boycot van Franse producten.
Ander pijnlijk punt voor Erdogan: de invloed van de Turkse overheid op Turkse moskeeën in Frankrijk wordt met Macrons nieuwe beleid aan banden gelegd.
Macron ligt ook geopolitiek in de clinch met Erdogan. Zo noemde hij de steun van Turkije aan Azerbeidzjan in het conflict om Nagorno-Karabach ‘gevaarlijk en onbezonnen’.
Frankrijk en Turkije zijn tevens tegenpolen wat betreft de burgeroorlog in Libië: Frankrijk steunt daar de Arabische krijgsheer maarschalk Haftar, Turkije steunt de voorlopige regering van Libië.
De Franse president komt daarnaast op voor de Griekse en Cypriotische belangen in de Middellandse Zee. Turkije zou daar wateren claimen waar recentelijk aardgas is ontdekt maar die officieel bij Griekenland en Cyprus horen. Recentelijk trok de Turkse vloot zich terug, wat Frankrijk als teken ziet dat er wel degelijk valt te praten met Turkije.
Begin deze maand staken Erdogan en Macron virtueel de koppen bij elkaar om te werken aan een betere relatie, die vooralsnog broos blijft.
Nadat journalist Jacco van Giessen (RTV Rijnmond) gisteren in zijn maag werd geschopt door een kerkganger in Krimpen aan de IJssel, kwam het hem niet onverdeeld op steunbetuigingen te staan.
‘Blijf daar dan ook weg, sensatiezoeker’, twitterde Elias van Belzen, fractievoorzitter van de SGP/ChristenUnie-fractie in de raad van Nieuwkoop.
SGP-politicus Van Belzen wil zijn tweet niet verder toelichten, zegt hij tegen het Parool, maar hij geeft aan dat hij tegen geweld tegen journalisten is. ‘Mijn tweet was vooral bedoeld om van beide kanten respect te hebben voor afwijkende meningen en kerkgangers niet opdringerig te benaderen.’
Ook werd gisteren PowNed-journalist Mark Baandeers aangevallen in het streng-christelijke dorp Urk. Hij kreeg trappen en een bestuurder reed op hem in.
Van Giessen en Baanders wilden een verhaal maken over kerken die zondag vele kerkgangers verwelkomden, ondanks de vele coronabesmettingen. Maar sommige christenen stelden dit niet op prijs en vielen de journalisten aan.
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers nam gisteravond afstand van het geweld tegen journalisten in een serie tweets. Daarin stelt hij onder meer dat het gedrag van gelovigen niets zegt over de waarheid van de religie zelf.
‘Ik kan weinig intellectueel respect opbrengen voor mensen die in misdragingen van Gods grondpersoneel bewijs zien van de juistheid van hun eigen ongeloof. ‘Als ik dronken over een weg waggel, dan is die weg nog niet verkeerd’, zei Tolstoj ooit. Terecht.’
Vanochtend twitterde SGP-leider Kees van der Staaij: ‘Hoe onheus we ons ook bejegend voelen, geweld of bedreiging kan en mag daar nooit het antwoord op zijn. Des te triester zijn de confrontaties tussen kerkgangers en journalisten. Terecht hebben kerken hier klip en klaar afstand van genomen.’
Forum-chef Thierry Baudet, die vaak hengelt naar de orthodox-christelijke kiezer, gooide het op Twitter over een heel andere boeg. Hij veroordeelde het geweld niet, maar reageerde gistermiddag wel op zijn partijgenoot en hoofd communicatie-hoofd Samuel de Jong. Die veroordeelde juist de journalisten.
De Jong schreef op Twitter: ‘Sinds wanneer is het normaal om doodgewone kerkgangers lastig te vallen? Als activisten dit bij een abortuskliniek doen, is men verontwaardigd. Wat is het verschil – behalve dat de kerkgangers hier ook zichtbaar in beeld komen? Wat heeft dit te maken met de macht controleren?’
Baudet: ‘Naja het verschil is in elk geval dat de ene groep ergens heen gaat om het leven te vieren, terwijl de andere groep ergens heengaat om nieuw leven te doden. Drie keer raden welke van de twee de steun krijgt van onze media!’
Het is niet de eerste keer dat Baudet zich ambigu uitlaat over geweld. Toen activisten twee weken geleden een FvD-bijeenkomst in Utrecht verstoorden, ‘grapte’ Baudet daarop in een toespraak ‘dat we (vanwege de anderhalve meter afstandsregel, red.) niet normaal Antifa’s op hun bek hebben kunnen slaan.’
Het is inmiddels meer dan tien jaar geleden, maar nog altijd schrik ik als ik op de fiets zit en er een scooter achter me langs rijdt. Op achttienjarige leeftijd ben ik, terwijl ik van mijn bijbaantje naar huis fietste, van mijn fiets gesleurd. Ik had geluk: de dader reed weg voor ik zijn gezicht kon zien en ik hield er ‘alleen’ een gebroken sleutelbeen aan over.
Zes weken lang droeg ik een brace, ontfermden klasgenoten zich over mij en waren mijn jeugdliefde en broer tevergeefs op zoek naar de dader. De politie kon destijds niets doen, ook al waren er diezelfde week meerdere soortgelijke meldingen gedaan. Geen enkel slachtoffer had een goede beschrijving van de dader. Het was zoeken naar een speld in de hooiberg, werd ons medegedeeld. Het belangrijkste wat ik toen leerde? Dat ik als vrouw niet veilig ben op straat.
Op 3 maart verdween de Engelse Sarah Everard, een week later werd haar ontzielde lichaam gevonden. De vermoedelijke dader is een politieagent. De moord op Sarah gebeurde in de week van Internationale Vrouwendag. 8 maart is niet voor elke vrouw een feestdag. Zo arresteerde de politie van Istanbul vier trans- en queervrouwen die dag. Een week later kondigde de Turkse president Erdogan aan dat hij uit de Istanbul Conventie stapte, het Europese verdrag inzake geweld tegen vrouwen en meisjes. Hij onderstreepte hiermee onbedoeld de noodzaak van Internationale Vrouwendag.
Sarah Everards verhaal maakt ook veel los in ons land. Op social media betuigen vrouwen massaal hun steun aan elkaar. De foto die het meest gepost en gerepost wordt heeft de caption ‘Text me when you’re home’. Iets dat normaal zou moeten zijn is helaas niet vanzelfsprekend. Iedere vrouw die ik ken is minimaal één keer in haar leven lastig gevallen op straat.
Ik herhaal het graag even voor u: iedere vrouw die ik ken is minimaal een keer in haar leven lastig gevallen op straat.
Linda Meiden wijdde er de afgelopen maand een campagne aan: ‘Stop straatintimidatie.’ Het blad deed onderzoek, waaruit bleek dat 89 procent van de ondervraagde vrouwen te maken heeft gehad met fysieke of verbale intimidatie op straat. Toen RTL Boulevard haar vroeg waarom de campagne in het leven is geroepen, reageerde hoofdredacteur Yeliz Cicek met de korte maar veelzeggende woorden: ‘De simpele reden is omdat het eigenlijk nog elke dag plaatsvindt.’
Er is niets ‘huiselijks’ aan geweld, niets ‘straats’ aan straatintimidatie
Helaas staat de casus in Engeland niet op zichzelf. En vrouwen lopen niet alleen gevaar op straat, maar ook thuis. In Nederland sterft iedere tien dagen een vrouw aan de gevolgen van huiselijk geweld. Verschillende betrokken onderzoekers en journalisten pleiten al langer voor een andere term hiervoor, omdat er namelijk niets ‘huiselijks’ is aan geweld. Nee, deze vrouwen sterven aan de gevolgen van het geweld dat hun partner ze aandoet. En zo is er ook niets ‘straats’ aan straatintimidatie. De intimidatie heeft niets met de straat te maken, maar met de gewelddadige mannen die erin lopen.
Hoe moest de moord op Everards worden geduid? Verschillende internationale nieuwsplatforms schreven over de kleding die ze aan had – ze droeg tenslotte normale sportkleding – waar niets uitdagends aan was. Daar kan het dus niet aan gelegen hebben. Toen eenmaal bekend werd dat de verdachte een politieagent was, en hoe dat alle constructen van semi-veiligheid – want dat is het altijd geweest – onderuit haalde, werden duizenden Engelsen woedend. Ze spraken zich massaal uit tegen de politie en eisten gerechtigheid voor Everard. Of ze die gaan krijgen blijft nog de vraag.
Mijn sleutelbeen herstelde na een aantal weken en van de schrik was ik ook enigszins bekomen. Tot ik 26 werd. Toen werd ik opnieuw slachtoffer van serieuze straatintimidatie. Dit gebeurde midden op een druk station, op klaarlichte dag. Evenals het eerste voorval maakte plaats of tijdstip of wat ik aan had geen enkel verschil. Ik ben een vrouw en ik besta. En dat is reden genoeg om gevaar te lopen.
Een Britse docent is op non-actief gesteld nadat hij in de les een Mohammed-cartoon liet zien. Dit meldt de BBC.
Het voorval gebeurde maandag op het gymnasium in het plaatsje Batley, waar ongeveer een derde van de leerlingen een migratieachtergrond heeft. Gisteren demonstreerden tientallen boze mensen voor de school. Ze eisten het ontslag van de docent.
De schooldirecteur heeft daarop zijn verontschuldigingen aangeboden. Hij besloot de leraar op non-actief te stellen. Er wordt ook een onderzoek ingesteld. ‘Het is belangrijk voor kinderen om te leren over religies en geloofsovertuigingen, maar dit moet gebeuren op nette manier.’
Het Britse ministerie van Onderwijs reageert minder begripvol. ‘Het is volkomen onacceptabel om leraren te bedreigen of te intimideren.’
Nadat de Franse leraar Samuel Paty in zijn lessen de Mohammed-cartoons had laten zien ontstond er ook veel ophef. De docent werd uiteindelijk onthoofd door een moslimextremist.
De ramen van Ram Mandir, een hindoetempel in de Haagse Schilderswijk, zijn ingegooid. Dit meldt Omroep West. ‘Het is de zoveelste keer, we zijn vaker doelwit’, zegt voorzitter Attry Ramdhani. De politie stelt een onderzoek in.
Woensdagmiddag rond drie uur werden de ruiten van de tempel ingegooid met een baksteen.‘We hebben camerabeelden van de dader, je ziet hem weglopen.’ Er is aangifte gedaan bij de politie.
‘We zijn vaker doelwit’, vertelt Ramdhani. ‘De vorige keer heeft het politieonderzoek niets opgeleverd. Daarom hebben we camera’s opgehangen, die hebben we zelf bekostigd.’
Volgens de voorzitter zijn de ramen vernield omdat een vrijwilliger per ongeluk een hindoegodsbeeld achter de ramen had geplaatst. ‘Er zijn mensen die geen godsbeelden mogen vereren. We hadden de beelden na de vorige keer weggehaald bij de ramen, maar een vrijwilliger heeft toch weer een beeld neergezet en dan gebeurt dit.’
De Ram Mandir-tempel heeft ook een tuin waar meerdere godenbeelden staan. Die worden soms ook bekogeld, maar Ramdhani vertelt dat deze beelden niet weg worden gehaald, omdat het nu eenmaal een beeldentuin is.
De gemeente Rotterdam wil een extern onderzoek naar de nieuwe racistische appjes bij de politie. Burgemeester Ahmed Aboutaleb omarmde gisteren een motie van GroenLinks en D66, die hierom vroegen.
Een onafhankelijk wetenschappelijk instituut zal volgens de motie een landelijk onderzoek moeten uitvoeren naar racisme binnen de politie en de politieleiding. Daarbij moet dan specifieke aandacht komen voor de racistische voorvallen binnen het Rotterdamse korps.
Het blijkt nu dat binnen dat korps ook racistische appjes zijn gestuurd na de moord op het zestienjarige Turks-Nederlandse meisje Hümeyra in 2018, zo onthulde NRC. ‘Weer een Turk minder’, werd onder meer in een app-groep gezegd.
Het meisje werd in december 2018 doodgeschoten door haar ex-vriend in de fietsenstalling van het Designcollege in Rotterdam. Hij kreeg hiervoor veertien jaar gevangenisstraf en tbs.
Eind vorige maand werden vijf Rotterdamse agenten schriftelijk berispt vanwege een politie-appgroep waarop racistische dingen worden gezegd. NRC had deze app-groep onthuld. Agenten noemden biculturele Nederlanders ‘kankervolk’, ‘kutafrikanen’ en ‘pauperallochtonen’, op wie ze wilden ‘schieten’.
De Rotterdamse gemeenteraad had gisteren ook kritiek op burgemeester Aboutaleb, die had gevraagd om de avondklok een uur later te doen laten ingaan vanwege de ramadan. De uitlatingen van de burgemeester werden door kritische gemeenteraadsleden van CDA en Leefbaar omschreven als ‘een beetje dom’.
Yassin Elforkani, voormalig hoofdimam van de Blauwe Moskee in Amsterdam, mocht de petitie ‘Laat Lale Vrij’ niet ondertekenen. De islamitische geestelijke wilde zijn solidariteit betuigen aan de bedreigde schrijfster en ex-moslima Lale Gül, maar de initiatiefnemers wilden zijn naam er niet bij.
Dit initiatief van voormalig D66-Kamerlid Bert Bakker heeft inmiddels zo’n achtduizend ondertekenaars, waaronder D66-leider Sigrid Kaag en actrice Anna Drijver.
‘Er zijn geen prominente Nederlandse moslims in de lijst opgenomen. Als ik het manifest onderteken, dan zou het de boodschap versterken, ook naar de Nederlandse moslimgemeenschap toe’, vertelt Elforkani aan de Kanttekening. ‘Lale had me nog een bericht gestuurd waarin ze me bedankte voor mijn steun. Maar uiteindelijk mocht ik de petitie niet ondertekenen van de initiatiefnemers.’
Elforkani merkt op dat hij, als bekendste imam van Nederland, er de afgelopen twee weken vaak op is aangesproken dat hij de petitie niet heeft ondertekend. Dit knaagt aan hem, omdat hij dit wel wilde maar niet mocht.
In een reactie noemt voormalig D66-Kamerlid Bert Bakker, initiatiefnemer van de petitie, het weigeren van Elforkani een bewuste keus. ‘In zijn tijd als imam bij de Amsterdamse moskee werd hij weleens beschuldigd van salafistische en radicale opvattingen’, antwoordt Bakker. ‘Dat is toegestaan binnen de religie, daar wil ik me verder niet over uitlaten. Wij konden onvoldoende inschatten wat zijn steunbetuiging aan Lale Gül zou betekenen als hij in de lijst van prominente ondertekenaars werd opgenomen.’
Om diezelfde reden zijn Thierry Baudet en Geert Wilders ook niet in de lijst opgenomen, aldus de oud-politicus. ‘Dat zou ook weer een discussie oproepen die we niet willen.’
Elforkani reageert op zijn beurt ontzet op Bakkers bewoordingen. ‘Ik ben vijf jaar lang beveiligd geweest door mijn uitspraken over radicaal salafisme. Als je mij googlet, dan zie je dat ik bedreigd word en dat ik opkom voor mensen met andere geloofsovertuigingen. Ik heb jarenlang met de Blauwe Moskee gestreden tegen radicaal salafisme. Ik ben geen voorstander van het salafisme, in het islamdebat ben ik het vaak oneens met deze stroming, maar hun vrijheid zal ik blijven verdedigen. Bakker beperkt hiermee de vrijheid in plaats van dat hij daarvoor strijdt. Ze hebben mijn bewoordingen meegenomen in het manifest, maar ik mag het niet ondertekenen. Ik ben er boos om. Het klopt niet. Hij moet zijn beweringen over mij intrekken.’
Elforkani heeft Reinier van Dantzig, fractievoorzitter van D66 Amsterdam, op de woorden van diens partijgenoot Bakker aangesproken. Tegen de Kanttekening reageert Van Dantzig dat D66 geen initiatiefnemer van de petitie is en hij dus niet als partijman kan reageren.
Van Dantzig: ‘Ik wil er wel persoonlijk op reageren. Ik ken Yassin als iemand die altijd wil staan voor zijn zaak, iemand die allerlei bedreigingen heeft gehad en veel heeft meegemaakt. Ik vind zo’n vergelijking absoluut niet goed. Wat mij betreft zou je juist mensen ook uit de moslimgemeenschap die voor de rechten van Lale Gül willen staan moeten waarderen en omarmen.’
Begin dit jaar kwam de debuutroman Ik ga leven uit van Lale Gül. Ze kreeg veel bijval, maar ook bakken met kritiek en doodsbedreigingen.
Het boek Ik ga leven van de Turks-Nederlandse Lale Gül ontketent een verhitte discussie. Gül vertelt daarin over haar streng-islamitische opvoeding en hoe zij besloot moslim-af te zijn. Ze kreeg veel bijval, maar ook bakken met kritiek en doodsbedreigingen. Imam Yassin Elforkani ziet het met lede ogen aan: ‘De moslimgemeenschap zou met ex-moslims een beschaafd gesprek moeten voeren.’
‘Lale Gül verdient onze steun. Hardop en zonder compromis. Ze verdient veiligheid en het recht om zich uit te spreken. In haar eigen verrassende woorden. Wie haar dat ontzegt, verdient een duidelijk signaal: zo doen we dat hier niet’, aldus het manifest ‘Laat Lale Vrij’. Dit initiatief van voormalig D66-Kamerlid Bert Bakker heeft inmiddels zo’n achtduizend ondertekenaars, waaronder D66-leider Sigrid Kaag en actrice Anna Drijver. Ook Yassin Elforkani, voormalig imam van de Amsterdamse Blauwe Moskee, wilde de petitie ondertekenen.
‘Er zijn geen prominente Nederlandse moslims in de lijst opgenomen. Als ik het manifest onderteken, dan zou het de boodschap versterken, ook naar de Nederlandse moslimgemeenschap toe’, zegt Elforkani tegen de Kanttekening. ‘Lale had me nog een bericht gestuurd waarin ze me bedankte voor mijn steun. Maar uiteindelijk mocht ik de petitie niet ondertekenen van de initiatiefnemers.’
Initiatiefnemer Bert Bakker verklaart: ‘In zijn tijd als imam bij de Amsterdamse moskee werd hij weleens beschuldigd van salafistische en radicale opvattingen. Dat is toegestaan binnen de religie, daar wil ik me verder niet over uitlaten. Wij konden onvoldoende inschatten wat zijn steunbetuiging aan Lale Gül zou betekenen als hij in de lijst van prominente ondertekenaars werd opgenomen.’ Om diezelfde reden zijn Thierry Baudet en Geert Wilders ook niet in de lijst opgenomen, zegt Bakker. ‘Dat zou ook weer een discussie oproepen die we niet willen.’
Yassin Elforkani (Beeld: YouTube)
Elforkani vindt de discussie rond Güls debuutroman te gepolitiseerd. ‘Er zijn kampen die hun gelijk proberen te halen met haar verhaal. Bijvoorbeeld het ‘gelijk’ dat de islam niet deugt, want kijk maar naar wat Lale heeft meegemaakt.’ Tegelijkertijd vindt hij dat er binnen moslimgemeenschappen in Nederland niet genoeg ruimte is om het gesprek aan te gaan met mensen die het geloof willen of hebben verlaten.
‘Wat je ziet is dat moslims heel snel in de verdediging schieten. Dat zegt iets over hun geloofsbeleving. De islam heeft geen persoon nodig om het goed of slecht te maken. Dat iemand een slechte ervaring heeft met de islam maakt mijn islam er daarom niet meer of minder door. Vanuit die overtuiging zouden we juist als moslims het gesprek met ex-moslims aan moeten gaan.’
Begrip voor je ouders
Het taboe op afvalligheid moet worden doorbroken, vindt ook de Egyptisch-Nederlandse Hanen* (26). Net als Lale Gül groeide ze op binnen een islamitisch gezin. Op vijftienjarige leeftijd ontdekte ze dat zij zich niet langer kon vinden in de islam en niet meer in God geloofde.
‘Het is belangrijk dat mijn verhaal en soortgelijke verhalen van mensen die zichzelf niet langer moslim noemen, naar buiten komen’, zegt zij. Ze deed voor het eerst haar verhaal in het boek‘Nieuwe vrijdenkers’ (2018) van journalist Rachid Benhammou en voormalig D66-Kamerlid Boris van der Ham, waarin twaalf ex-moslims hun verhaal doen. Maar aan haar ouders en andere familieleden heeft Hanen nooit verteld dat ze niet meer gelooft in de islam.
‘Als ik het hen vertel, dan zouden ze mij niet verstoten. Maar het zou wel leiden tot commotie’, zegt zij. ‘Ik denk dat mijn ouders vooral teleurgesteld zullen zijn en het erg gaan vinden, omdat ze niet willen dat ik in de hel beland. Daar zit de gevoeligheid in.’
Ook vreest Hanen dat haar ouders hierop afgerekend worden door sommige moslims, die dan zouden vinden dat haar breuk met de islam ook hun schuld is. ‘Dat wil ik ze niet aandoen. Ik wil ze niet het gevoel geven dat ze als ouders hebben gefaald, want dat hebben ze niet.’
Mede hierdoor heeft het lang geduurd voor ze vrede kon vinden met het idee dat ze niet langer moslim is. Zij voelde zich eenzaam. ‘Ik had altijd gedacht dat ik raar was, en dat ik de enige was die zo denkt. Waarom kan ik niet zijn zoals mijn ouders? Dat zou het leven zoveel gemakkelijker maken.’
Later begon Hanen in te zien dat haar ouders haar met de geloofsregels vanuit de islam wilden beschermen. ‘Mijn vader was begin dertig toen hij naar Nederland kwam, mijn moeder 25. Als je jarenlang in een bepaalde cultuur opgroeit met bepaalde normen en waarden, dan is dat heel moeilijk om te veranderen,’ zegt ze. ‘Stel je voor dat ik nu naar een ander land zou moeten emigreren, dan zou ik ook heel erg proberen vast te houden aan mijn Nederlandse identiteit, omdat ik hier ben opgegroeid. Ik zou mijn kinderen ook op een bepaalde manier willen opvoeden, waar zij het misschien niet mee eens zullen zijn.’
Zo kon ze meer begrip opbrengen voor haar ouders. Het gaf haar rust. ‘Ik heb nu nog geen behoefte om mijn ouders te vertellen dat ik geen moslim ben, later misschien wel. Voor nu accepteer ik de situatie zoals die is.’
Niet representatief
Hanen is ervan overtuigd dat het voor het overgrote deel van de moslims niets uitmaakt of iemand gelooft. ‘Ze vinden respect voor elkaar veel belangrijker. Maar deze moslims spreken zich niet altijd uit, of krijgen daar niet de kans voor’, zegt zij. ‘Het zou daarom heel mooi zijn als er een genuanceerd verhaal over een ex-moslim wordt verteld, dat ook door de moslimgemeenschap wordt toegejuicht. Daarnaast zou ik een dialoog aan willen gaan met moslims om elkaar te begrijpen, maar ook om elkaar te versterken.’
Belangrijk is om de diversiteit in de ervaringen van ex-moslims te belichten, vindt Hanen. Om het taboe te doorbreken, maar ook om de discussie over (on)geloofsvrijheid te nuanceren.
‘Als je op internet op zoek gaat naar verhalen van ex-moslims, dan kom je snel bij uitgesproken islamcritici als Ayaan Hirsi Ali terecht. Daar wil ik niet mee geassocieerd worden, ook omdat mijn ervaring niet vergelijkbaar is met die van haar. Bovendien is haar verhaal niet representatief voor andere mensen die zichzelf niet langer moslim noemen.’
Het boek van Lale Gül heeft Hanen nog niet gelezen. Wel heeft zij de ophef eromheen gevolgd. ‘Haar verhaal heeft veel aandacht gevestigd op ex-moslims, en dat het niet makkelijk is om ervoor uit te komen’, zegt zij. ‘We wonen in Nederland, we zijn vrij om te geloven in wat we willen, en moeten elkaar daarin respecteren. Maar als je uitspreekt dat je niet meer in de islam gelooft, dan krijg je doodsbedreigingen. Voor Lale is het nu zelfs zo erg dat ze het huis uit moet. Daarom is het goed dat hier meer aandacht voor is gekomen.’
‘Zo slecht als de moslim-/MENA-gemeenschap (MENA is het Midden-Oosten en Noord-Afrika, red.) omgaat met de schreeuw om hulp van Lale, zo hard kicken rechtse Nederlanders op deze bevestiging van het stereotype van de moslima’, schrijft de Marokkaans-Nederlandse studente journalistiek Youssra Oulad Messaoud (19) in een column voor Trajectum, de krant van de Hogeschool Utrecht. ‘Lale heeft inderdaad hulp nodig, maar dan op een positieve, minder gretige manier. Door mensen die haar situatie daadwerkelijk kennen en begrijpen waar ze vandaan komt.’
‘Zo slecht als de moslimgemeenschap omgaat met Lale’s schreeuw om hulp, zo hard kicken rechtse Nederlanders op deze bevestiging van het stereotype van de moslima’
De media die over Lale Gül en de bijbehorende discussies berichten doen weinig aan wederhoor, zegt Oulad Messaoud tegen de Kanttekening. ‘Als er moslimvrouwen op redacties zouden rondlopen, dan zouden veel programma’s een hele andere inhoud hebben.’ Ook de manier waarop het verhaal van Gül in de media wordt gebracht zou er dan heel anders hebben uitgezien, vertelt zij. ‘Het is prima dat haar verhaal veel aandacht krijgt, maar als je alleen haar verhaal vertelt en verhalen die daarop lijken, dan doe je als media de ervaringen van honderdduizenden Nederlandse moslima’s, die zich absoluut niet in haar verhaal herkennen, teniet.’
Youssra Oulad Messaoud (Beeld: YouTube)
Net als ex-moslims zijn moslima’s geen homogene groep, zegt Oulad Messaoud. ‘Er zijn genoeg moslima’s die zich prettig voelen bij de islam, niet onderdrukt worden en niet passen bij het stereotypebeeld dat Lale schetst. Nodig deze moslima’s dan ook uit in de talkshow, om in gesprek te gaan met haar. Niet om haar aan te vallen, maar om het verhaal van haar aan te vullen. Dat is wat veel Nederlandse moslima’s willen: als gelijkwaardige gesprekspartners worden gezien, die vanuit hun perspectief het verhaal vertellen. Dat er niet alleen over hen wordt gesproken, maar ook met hen.’
Hoe gaat het met je?
Yassin Elforkani vindt het irrelevant of moslims zich herkennen Lale Güls verhaal. ‘Belangrijker is dat moslims vanuit hun religieuze plicht van barmhartigheid oog hebben voor de ervaring van de ander. We praten langs elkaar heen, we oordelen veel over elkaar. Niemand vraagt zich af: ‘Hoe gaat het met je? Waarom heb je deze keuze gemaakt? Waar komt dit vandaan? Hoe zit dat? Wat hadden we moeten doen om jou te helpen? Wanneer ben je gelukkig?’ Jouw geluk is voor ons belangrijker dan wat dan ook.’
‘Eigenlijk zou een van de Nederlandse moskeeën Lale’s boekpresentatie moeten organiseren’
Dat sommige moslims hem bekritiseren omdat hij opkomt voor Lale Gül, daar trekt hij zich niets van aan. ‘Ik vind het heftig wat Lale nu meemaakt. Ik voel mij hier deels verantwoordelijk voor en wil haar helpen. Zo heb ik haar uitgenodigd voor een gesprek. Zij ging erover nadenken.’
De voormalige hoofdimam pleit voor begeleiding vanuit de moslimgemeenschap voor moslims die het geloof willen verlaten, maar ook voor mensen die zich tot de islam willen bekeren. ‘Wat ex-moslims meemaken, maken moslims ook mee. Wanneer je van overtuiging verandert of een nieuwe overtuiging omarmt, dan vindt jouw omgeving daar wat van. Daarom is het belangrijk om met elkaar het gesprek aan te gaan, desnoods in de moskee. Eigenlijk zou een van de Nederlandse moskeeën Lale’s boekpresentatie moeten organiseren.’
*Gefingeerde naam. Echte naam bij de redactie bekend.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
