Maar liefst 61 procent van de Nederlanders heeft geen of (heel) weinig vertrouwen in de politiek, aldus een onderzoek door de NOS en Ipsos uit september. Twee maanden later werd dit beeld bevestigd door een wetenschappelijk onderzoek, waarin zelfs wordt gesproken over een laag-vertrouwensamenleving. Die afname van het vertrouwen in politiek en overheid geldt ook richting lokale overheden. Verontrustend, want binnenkort zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen.
Verschillende politieke partijen doen in sommige gemeenten niet mee met de verkiezingen, omdat er te weinig kandidaat-raadsleden zijn. Als het vertrouwen in de politiek afneemt, is het logisch dat ook de bereidheid van Nederlanders afneemt om zelf politiek actief te worden. Van de zittende raadsleden wil 17,7 procent stoppen als raadslid.
Nederlanders met een migratieachtergrond vormen zo’n tien procent van het electoraat, maar voelen zich onvoldoende vertegenwoordigd in de Nederlandse politiek. ‘Dit idee is het sterkst onder Nederlanders met een achtergrond uit de Antillen, Suriname en sub-Sahara Afrika’, aldus het Nationaal Kiezersonderzoek 2021. Dat gaat dus over mensen als ik.
De Nederlandse democratie kampt nu met drie fundamentele problemen. Ten eerste is er onder alle groepen Nederlanders een dalend vertrouwen in politiek en overheid. Het wantrouwen is nu sterker dan het vertrouwen. Het tweede probleem is dat Nederlanders met een migratieachtergrond onvoldoende vertegenwoordigd worden in door de politiek, en zich ook onvoldoende vertegenwoordigd vóelen. Het derde probleem is het gebrek aan Nederlanders die bereid zijn het verschil te maken in de politieke arena als volksvertegenwoordiger. Overigens zijn er nog meer problemen, zoals een groeiend groep Nederlanders die de democratische rechtsstaat wil afbreken, maar daarover maar een andere keer.
Hoe moeten deze drie problemen worden opgelost? Op lange termijn is het zaak de burgers van morgen te voorzien van nóg beter burgerschapsonderwijs. Aan de ene kant via wereldburgerschap, waardoor kinderen en jongeren nog meer leren inclusief, internationaal en vanuit universele, humane waarden te denken en te handelen. Hierdoor slaan de politici van morgen van nature en vanuit intrinsieke overtuiging bruggen naar minderheden, zoals mensen met een migratieachtergrond, en doen ze dat met meer empathie. Maar wereldburgerschap gaat ook over het leren van de geschiedenis en het belang van onze democratie en onze rechtsstaat. En dat een democratie bestaat bij de gratie van actieve burgers die zich persoonlijk inzetten voor een betere wereld, onder andere in de hoedanigheid van politicus.
Doe mee en strijd van binnenuit aan een betere politiek en betere overheid – júist als Nederlander met een migratieachtergrond
Nederlanders met weinig vertrouwen in de politiek hoeven niet bij de pakken neer te zitten. Ze kunnen zich aansluiten bij bestaande partijen of een nieuwe partij oprichten. Het laatste heeft niet mijn voorkeur, want er zijn al te veel partijen. Wel zouden bestaande politieke partijen er goed aan doen nieuwe mensen met atypische ideeën meer te omarmen, ook in het kader van diversiteit en inclusiviteit.
Juist mensen die de politiek wantrouwen worden nu nauwelijks gescout door politieke headhunters en HR-recruiters. Zij richten zich liever op jonge studenten of midden- en hoogopgeleide Nederlanders die voldoen aan het algemene beeld van de ideaaltypische politicus. Uit recent onderzoek blijkt bovendien dat politici met een migratieachtergrond relatief weinig doorgroeimogelijkheden hebben. ‘Het onderzoek heeft ook laten zien dat de emancipatie van migrantengroepen in de politiek nog lang niet ‘af’ is’, is een van de conclusies. ‘Er zijn met name obstakels voor hun verdere politieke carrière.’
In ons allen schuilt een politicus. Iedereen wil bewust of onbewust een betere wereld voor zichzelf en voor zijn sociale omgeving. Die passie vormt de motor voor iedere volksvertegenwoordiger. Zelf mocht ik driemaal kandidaat-volksvertegenwoordiger zijn. Alleen al kandidaat zijn voelde als een grote eer. Het was een prachtige manier om mijn maatschappelijke betrokkenheid in daden om te zetten.
Desondanks ben ik sinds het voorjaar van 2021 ook geen lid meer van een politieke partij. Daarom zeg ik tegen mijzelf: ‘Overstijg je teleurstelling, word opnieuw lid van een politieke partij, doe mee en strijd opnieuw van binnenuit aan een betere politiek en betere overheid. Júist als Nederlander met een migratieachtergrond en zeker als Surinaamse Nederlander.’
Onder mensen met een migratieachtergrond bestaat nu te veel wantrouwen in de overheid. Erover blijven praten heeft geen zin. Het zijn daden die nu nodig zijn, waardoor hopelijk anderen hetzelfde zullen doen. Een betere politiek begint bij onszelf.
