Er zijn genoeg handtekeningen opgehaald voor een eerste islamitische middelbare school in Utrecht, meldt het AD Utrecht.
Het Utrechtse Al Amana College moest minimaal 648 handtekeningen ophalen. Dat is nu gelukt. In het verleden zijn eerdere pogingen om een islamitische middelbare school in Utrecht te starten mislukt.
Met de handtekeningen laten ouders zien dat ze interesse hebben in de school. Vervolgens moet de Onderwijsinspectie de scholen beoordelen.
Voor 1 juni 2022 besluit de minister van Onderwijs daarna of de school bekostiging krijgt. De gemeente Utrecht wijst de school daarna een pand toe.
Op dit moment telt Nederland twee islamitische middelbare scholen: het Rotterdamse Avicenna College en het Amsterdamse Van Haga College.
Vorige week werden in Den Haag al genoeg krabbels verzameld om daar een islamitische middelbare school op te richten.
Vorige week werd bekend dat de Nederlandse kunstenares Tinkebell en twee vrienden op het Griekse eiland Lesbos urenlang vast werden gehouden nadat ze eten hadden gegeven aan migranten. Ze zijn daarbij onderworpen aaneen ‘seksistisch’ onderzoek, waarbij de politie hen beval zich uit te kleden. Dit verklaarde Tinkebell gisteren op Instagram.
‘Met een busje zijn we meegenomen naar het politiebureau in Karatepe’, aldus Tinkebell. ‘Onder valse voorwendselen’: tegen hen werd gezegd dat ze wat formulieren moesten invullen en dat het ‘niet meer dan een uur’ zou duren.
Maar ze werden uren vastgehouden, zonder eten en drinken. Een vriendin werd door een vrouwelijke agent gevraagd naar een aparte kamer te gaan en zich uit te kleden, zegt Tinkebell.
Omdat ze zich geïntimideerd voelde en bang was, heeft ze dat gedaan, aldus Tinkebell. ‘Ze moest knielen om te tonen dat ze niks in haar vagina had verstopt.’
Naakte fouillering en genitaal onderzoek is bij wet verboden als iemand niet officieel is gearresteerd en er geen aanklacht is. Het mag ook niet plaatsvinden zonder de aanwezigheid van een advocaat.
Toen Tinkebell aan de beurt was, weigerde zij tot driemaal toe dit te doen. ‘Ik zei: ‘Dit is illegaal’, en dat er ook geen aanklacht was.’ Uiteindelijk werd Tinkebell met haar kleren aan gefouilleerd.
Volgens Tinkebell hoort dit allemaal bij de intimidatie van ‘mensen die mensen willen helpen’ op Lesbos. Bij Tinkebell en haar vriendin hoorde ook een man, maar die werd niet gevraagd om zich uit te kleden.
Tinkebell denkt dat ze veel langer hadden vastgezeten als ze niet een berichtje naar haar vrienden had gestuurd – voordat haar telefoon in beslag werd genomen.
Van veel van de migranten waar ze contact mee hadden, is niks meer vernomen. Tinkebell: ‘Waarschijnlijk zijn ze teruggeduwd (naar Turkije, red.)’.
Seksuele intimidatie en gewelddadige pushbacks door de Griekse politie komen steeds vaker voor. Onlangs verklaarde de Koerdische schrijfster Meral Simsek aan de Kanttekening dat ze is aangerand en naakt gefouilleerd door de Griekse politie.
Het undercoveronderzoek van Nederlandse gemeenten naar moskeeën heeft het vertrouwen van de moslimgemeenschap in de overheid geschaad, blijkt uit verschillende reacties van moskeebestuurders.
NRC onthulde dat onderzoekers van onderzoeksbureau NTA in opdracht van ten minste tien Nederlandse gemeenten undercover islamitische organisaties hebben bezocht. Dit met als doel om gevoelige informatie te verzamelen over bestuurders, imams en docenten. Onder meer Rotterdam, Eindhoven en Zoetermeer gaven opdracht hiertoe.
Maar volgens deskundigen mag je niet zomaar undercover onderzoek doen naar ‘verdachte’ organisaties. Alleen de AIVD mag dit, onder strikte voorwaarden. De onderzoeken van NTA werden betaald door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), die NTA had aanbevolen bij diverse gemeenten.
De Leidse rechtsgeleerde Tom Zwart haalde gisteravond in een uitzending van de online-omroep IslamOmroep fel uit naar de NCTV: ‘Via een achterdeur gaat de NCTV dingen doen die het niet mag doen. (…) Er is nu een oorverdovende stilte van de zijde van Justitie. Dit is verontrustend. Minister Ferd Grapperhaus moet ter verantwoording worden geroepen.’
De hoogleraar vindt dat het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek moet instellen. Doet het OM dat niet, dan moeten de benadeelde moskeeën aangifte doen. Moskee Nasser in Veenendaal zegt zich al te buigen over eventuele vervolgstappen.
Voormalig Nida-politicus Nourdin el Ouali, nu voorman van de Rotterdamse moskeekoepel SPIOR, zegt dat het vertrouwen in de overheid geschaad is. In een persbericht spreekt SPIOR over ‘staatsislamofobie’.
Toch wil El Ouali in contact met de overheid blijven. ‘Dit is de enige weg. Maar het vertrouwen moet worden hersteld.’ Gemeenten moeten openheid geven over deze onderzoeken.
Imam Ismail Abou Soumayyah is het met El Ouali eens, zei hij bij IslamOmroep. Hij wil niet dat moslims zich van de samenleving afkeren, maar snapt moslims die dit doen wel. ‘Je wordt nu wel heel erg in je moslim-zijn bemoeilijkt.’
Moskeeën in de regio Haaglanden eisen nu excuses van gemeenten. ‘Het rechtsstatelijk gevoel van moslims in Nederland is ernstig aangetast’, stelt koepel SIORH naar aanleiding van het onderzoek in NRC.
‘Nu komen we er eigenlijk achter dat de overheid, die ons moet beschermen tegen islamofobie van extreemrechts, keihard meewerkt aan diezelfde islamofobie’, zei Abdelhamid Bouzzit van SIORH bij IslamOmroep.
Voor moslims is hij een bron van inspiratie en staat hij bekend als Hoeddjat al-islaam – ‘bewijs van de islam’. Maar in Europese literatuur wordt hij gezien als een dogmaticus, een extremist vergelijkbaar met de Taliban. Wie was de middeleeuwse denker Abu Hamid ibn Muhammad al-Ghazali (1058-1111)? En wat kunnen we van deze islamitische filosoof leren over de zin en onzin van het leven? We vroegen het islamoloog Cornelis van Lit, die onlangs Ghazali’s autobiografie naar het Nederlands vertaalde.
De autobiografie Verlost van onzin, die Van Lit samen met filosoof Gerko Tempelman uitbracht, behandelt onder meer de reputatie van Ghazali als gelovige, jurist en filosoof. Maar het boek biedt ook een context van de tijd waarin hij leefde. Van huis uit was Ghazali een islamitische wetsgeleerde en geen wetenschapper of filosoof. Dat is een van de redenen waarom hij in Europese literatuur een bedenkelijke reputatie heeft gekregen, aldus Van Lit.
Beeld: Twitter / Cornelis van Lit
‘Ghazali begint zijn boek met kritiek op de wetenschap en daagt verschillende denkbeelden uit. Hij wordt daardoor gezien als anti-filosoof en dogmaticus. Dat is raar, want de Duitse filosoof Immanuel Kant deed precies hetzelfde in zijn boeken, en van hem wordt gezegd dat hij de grootste filosoof ooit is’, vertelt hij. ‘Het lijkt alsof Ghazali’s kennis en enthousiasme voor filosofie als het ware tegen hem werden gebruikt. Hij was ook zoveel meer dan enkel een filosoof, waardoor het misschien moeilijker werd om hem te duiden als persoon.’
Van Lit kwam voor het eerst in aanraking met Ghazali en de islamitische wereld toen hij na zijn wiskundestudie besloot om filosofie te gaan studeren. Hij volgde uit fascinatie enkele cursussen om zich te verdiepen in de islam na de aanslagen op 11 september. ‘Ik merkte tijdens mijn studie filosofie dat ik een ander perspectief nodig had. Ik las hele depressieve teksten over de Verlichting die gefaald had, waardoor ik uit dat Europese denken wilde stappen. Daarop begon ik te zoeken naar andere wereldbeelden, en dat werd volop aangeboden in cursussen over de islamitische wereld, dus die ben ik gaan volgen.’
Wat begon als een hobby mondde uit tot een specialisme, toen hij de kans kreeg om zijn master te doen aan de McGill University in de Canadese stad Montreal. ‘Daar ben ik echt islamoloog geworden. In zekere zin had het ook een hele andere beschaving kunnen zijn, zoals bijvoorbeeld het oude China, maar de islamitische wereld heeft me altijd enorm geboeid. Het is een ontzettend rijke traditie, en ik vind het mooi om me daarin te kunnen begeven als een soort van tijdreiziger tussen grote filosofische denkers.’
Op aanraden van zijn docenten begon Van Lit zich te verdiepen in de autobiografie van Ghazali. ‘Toen ik voor het eerst Ghazali’s autobiografie in handen kreeg werd ik hier meteen enorm door gegrepen. Het zijn hele persoonlijke teksten die zo mooi zijn opgeschreven. De manier waarop hij negenhonderd jaar geleden worstelde met levensvragen die voor ons vandaag de dag nog steeds relevant zijn, voelde heel authentiek’, zegt hij.
Wetenschap en godsbewustzijn
Er zijn volgens Van Lit maar weinig denkstappen nodig om met de problemen van onze tijd tot de oplossingen te komen die Ghazali in zijn autobiografie aandraagt. ‘Het antwoord op een deel van deze levensvragen en ons diepste verlangen ligt niet in nóg harder werken, nóg meer genieten, en nóg meer doelen bereiken. Het ligt in onszelf: in het werken naar een stabiele vrede met onszelf en met de wereld om ons heen. Dat is ongeveer waar Ghazali op aanstuurt.’
Van Lit vindt dat goed aansluiten op hedendaagse problemen. ‘We jutten elkaar allemaal ontzettend op om nog meer productief te zijn en om een leuk leven te leiden.’ Dat ziet hij bijvoorbeeld in sociale media als Facebook en Instagram, waar mensen foto’s plaatsen en daarmee anderen laten zien dat ze de meest fantastische dingen doen in hun vrije tijd. Ook op een sociaal medium als LinkedIn worden foto’s geplaatst van mensen die maar al te graag willen laten zien dat ze de meest fantastische dingen doen in hun werktijd, stelt Van Lit.
‘Mensen verlangen dus allemaal waardering of social credits van anderen in hun omgeving. Terwijl Ghazali zegt: de enige waardering die je ten diepste nodig hebt, is waardering van jezelf en de waardering van God.’
‘Ghazali zegt: de enige waardering die je ten diepste nodig hebt, is van jezelf en van God’
Dat Ghazali in God geloofde en dit als uitganspunt nam in zijn zoektocht naar waarheid, zal niet bij iedereen in de smaak vallen, weet Van Lit. Zo luidt een passage uit Verlost van onzin:
‘Wat waarheid is, is onzeker, en de weg ernaartoe is moeilijk. Bovendien bestaat er een veelvoud aan meningsverschillen over. De ene leerrichting heeft niet meer recht van spreken dan een andere, en verstandelijke bewijzen zijn tegenstrijdig. De mening van rationele mensen is dus niet betrouwbaar. Maar de prediker van de batiniya (groepen die onderscheid maken tussen een buitenste en een binnenste betekenis in islamitische geschriften, red.) beslist zonder bewijs nodig te hebben. Hoe kan ik dan die zekerheid opgeven voor twijfel?’
De zekerheid waar Ghazali over spreekt door te geloven in God staat haaks op de denkbeelden van het seculiere Westen. ‘Er is in het Westen een grote beweging geweest die het geloof in God verwerpt. Dit blijkt onder andere uit de beroemde uitspraak van Duitse filosoof Friedrich Nietzsche: ‘God is dood.’ Daarmee bedoelde Nietzsche dat God is vervangen door de wetenschap en technologische vooruitgang’, legt Van Lit uit. ‘Daardoor is er een neiging om in bepaalde tropen te spreken wanneer het gaat over God. Het geloof wordt dan als Middeleeuws bestempeld, en de connotatie daarbij is dat het niet alleen ouderwets is, maar ook barbaars en achterhaald. Dat zit wel sterk in de percepties van sommige mensen.’
Deze percepties hebben volgens de filosoof ook invloed op islamkritiek en negatieve beeldvorming over moslims. ‘Vaak wordt er dan gedaan alsof de islam anti-rationeel of tegen de wetenschap is, en dat aanhangers van de islam – de moslims – dat dus ook per definitie zijn. Zo worden alle moslims over een kam geschoren’, gaat hij verder. Het idee dat de islam tegen de wetenschap zou zijn, wordt enigszins beïnvloed door Ghazali’s kritiek op de wetenschap. Toch was de islamitische denker er niet op tegen. In tegenstelling tot veel westerse filosofen kwam Ghazali juist dichter tot God door zich te verdiepen in de wetenschap.
Was het dan ook de intentie van Van Lit om iets te doen tegen negatieve beeldvorming van moslims en de islam, door juist de teksten te vertalen van een middeleeuwse denker die voor moslims belangrijk is? ‘Ik kan niet andere mensen dwingen om hun mening over de islam of moslims te veranderen, dat is mijn intentie ook niet. Dit is het beste wat we konden doen om Ghazali’s werk zo toegankelijk mogelijk te maken’, zegt hij. ‘We hebben het boek niet met een bepaald politieke agenda geschreven, maar ik hoop wel dat het mensen evenveel bewondering en zelfreflectie geeft als wat wij hadden toen we ermee bezig waren.’
Vocabulaire voor levensvragen
Ondanks islamkritiek en scepsis over het geloven in God zijn er wereldwijd nog steeds meer mensen die in God geloven dan mensen die niet in Hem in geloven, weet Van Lit. ‘Atheïsme heeft niet de overhand genomen. En ondertussen zie je ook wel dat zingeving van alle tijden is.’ Van Lit hoorde laatst een gesprek van twee vriendinnen. ‘De ene vriendin zei: ‘Het zou mooi zijn als we de laatste zondag van de maand met alle vrienden bij elkaar komen zonder dat er verder iets is, en dat de kinderen daar ook bij zijn’. Toen dacht ik: ‘Dat is het concept van zondag naar de kerk gaan.’ Zijn ze dat opnieuw aan het uitvinden? Dan zie je ineens dat het geloof dezelfde principes bevat, die aansluiting hebben op de basisbehoeften van de mens.’
‘In zijn zoektocht naar waarheid vond Ghazali goud te midden van gruis’
De zoektocht naar waarheid, zingeving en antwoorden op verschillende levensvragen is een levenslang proces dat voor iedereen anders is, aldus Van Lit. ‘Dit boek geeft je een vocabulaire om erover te praten. In eerste instantie leek Ghazali’s zoektocht naar waarheid een eenzaam en individualistisch proces. Gaandeweg ontdekten we bij het schrijven en bespreken ervan echter dat hij een brug sloeg naar de samenleving en naar de ander.’
Beeld: Boom
Ghazali had geen geduld voor onnozelheden en wekte weleens de indruk van een norse, onaardige man, aldus Van Lit. ‘Toch heeft hij ook altijd die openheid naar anderen bewaard. Ghazali zegt dan: ‘Goud is te vinden te midden van gruis.’ Dat is ook letterlijk zo. Als je goud wil vinden, moet je in een goudmijn zijn, en gruis en steen afvoeren voordat je het goud vindt. Met deze vergelijking zegt Ghazali dat hij het niet erg vindt om zich te bevinden in kringen van mensen en meningen die sterk van zijn eigen ideeën verschillen. Door je je open te stellen voor anderen en alles goed af te wegen kun je toch nog tot hele nieuwe stukjes kennis komen, stukjes goud.’
Tonje Brenna (33) en Jan Christian Vestre (35) overleefden in 2011 de terroristische aanslag van Anders Breivik op het eiland Utøya. Ze zijn nu minister in het nieuwe Noorse kabinet.
Hun sociaaldemocratische partij won met een kwart van de stemmen de Noorse verkiezingen van vorige maand. De nieuwe linkse premier Jonas Gahr Støre is trots dat Brenna, Vestra en vele anderen sociaaldemocratische jongeren na de aanslag doorgingen met politiek, zei hij op een persconferentie.
‘Tien jaar later kunnen we zeggen: de democratie heeft gewonnen.’ De verklaring van de premier werd met groot applaus ontvangen.
Tonje Brenna is minister van Onderwijs in het nieuwe kabinet, Vestre minister van Handel en Industrie. Die laatste zegt: ‘Toen de premier dit vandaag zei, dacht ik vooral aan al degenen die we hebben verloren. Dit is iets waar we nog steeds over nadenken en mee leven. Het motiveert me om nog meer op te komen voor democratie en alles waar we toen in geloofden, en waar we nu in geloven.’
Op 22 juli 2011 vermoordde de extreemrechtse terrorist Anders Breivik in totaal 77 mensen. Acht mensen kwamen om bij een bomaanslag in Oslo; 69 mensen schoot hij dood op het eiland Utøya, waar een sociaaldemocratisch jongerenkamp aan de gang was.
Zijn daden verdedigde Breivik in een manifest dat onder meer de extreemrechtse terrorist Breton Tarrant inspireerde. Tarrant vermoordde in 2019 vijftig moslims in Nieuw Zeeland en schreef in navolging van Breivik ook een manifest om zijn massamoord te rechtvaardigen.
9 procent van de Franse jongeren veroordeelt de moord op Samuel Paty, maar herkent zich deels in zijn beweegredenen. 5 procent van de Franse jongeren weigert zelfs de moord te veroordelen. Dit blijkt uit een enquête van peilingbureau Ifop onder 1.014 Fransen tussen de 18 en 30 jaar, in opdracht van het Franse tijdschrift Marianne.
Enkel gemeten onder moslimjongeren liggen de percentages dubbel zo hoog. 20 procent herkent zich deels in de motivatie van de moordenaar en 10 procent veroordeelt de moord niet.
De Franse geschiedenisleraar Samuel Paty werd op 16 oktober 2020 onthoofd door een extremist, omdat de docent tijdens zijn lessen burgerschapskunde Mohammed-cartoons van het satirische blad Charlie Hebdo liet zien.
Uit de Ifop-enquête blijkt niet alleen dat een op de zeven jongeren begrip heeft voor de moordenaar van Paty, maar dat 9 procent zegt er ‘onverschillig’ onder te zijn.
Ruim een vijfde zegt dat het tonen van de Mohammed-cartoons door Paty een ‘onnodige provocatie’ was. Enkel gemeten onder moslimjongeren is dit 56 procent.
Twee derde van alle jongeren vindt dat de verdediging van de laïcité, de radicale scheiding tussen kerk en staat in Frankrijk, misbruikt wordt door politici en journalisten om moslims te vernederen. 72 procent vindt dat religies moeten worden gerespecteerd om gelovigen niet te beledigen.
Jongeren denken heel anders over de seculiere waarden van de Republiek dan ouderen, is de belangrijkste conclusie van Ifop.
Een politieagent uit de Duitse stad Rostock, die zich moest verantwoorden voor een anti-islamitische post op sociale media, is door de rechtbank vrijgesproken.
De gedeelde uitspraak valt onder de vrijheid van meningsuiting, aldus de rechter. De agent was aangegeven door twee collega’s.
De officier van justitie kreeg ploegchef Björn M. (53) in het vizier na het plaatsen van een omslagfoto van de anti-islamitische Turks-Duitse auteur Akif Pirincci op zijn Facebookprofiel, vergezeld van diens quote ‘Islam behoort tot Duitsland als stront op de eettafel’.
Volgens zijn advocaat bekritiseerde Björn M. niet de islam maar de politieke islam. De rechtbank besloot Björn M. vrij te spreken vanwege de vrijheid van meningsuiting.
‘Wat bedoeld wordt is de kritiek op de integratie van de islam in Duitsland en dat is toegestaan’, aldus de rechter. ‘Er wordt niet verwezen naar de inhoud van het geloof, het islamitische geloof wordt niet aangetast.’
Bovendien is de gewraakte tekst geen uitspraak van de agent zelf en bevat de uitspraak ook geen oproep tot geweld.
Er zijn genoeg steunverklaringen binnen om in Den Haag een nieuwe islamitische middelbare school te starten. Daarmee is een derde islamitische middelbare school in ons land een stuk dichterbij.
Er zijn minimaal 650 handtekeningen nodig van ouders met kinderen in de leeftijd van tien tot en met twaalf jaar, aldus het AD Den Haag. Dankzij de steun van moskeeën, onderwijsinstellingen, sportverenigingen en vrijwilligers in Den Haag werden er 778 handtekeningen opgehaald.
In Nederland zijn vijftig islamitische basisscholen, maar slechts twee islamitische middelbare scholen: één in Amsterdam en één in Rotterdam. In Den Haag is meerdere keren geprobeerd om ook een islamitische middelbare school te beginnen, maar tot dusverre is dat niet gelukt.
Vorig jaar probeerde het Rotterdamse Avicenna College, de eerste islamitische middelbare school in Nederland, in Den Haag een nieuwe school te stichten. Maar vanwege intern gedoe is dit initiatief van de baan.
De nieuwe islamitische school zal het Aida College heten. Woordvoerder Turan Narcicegi zegt tegen het AD Den Haag dat veel leerlingen nu naar Rotterdam moeten reizen als ze islamitisch onderwijs willen volgen.
Nu de handtekeningen er zijn, moet er een aanvraag ingediend worden bij het ministerie van Onderwijs. Dat zal kijken of de aanvraag aan alle voorwaarden voldoet. ‘Maar de belangrijkste stap is gezet’, aldus een moskeevoorzitter die het initiatief van harte ondersteunt.
Racistisch taalgebruik, raciale loonkloven en discriminatie vormen schering en inslag in de Britse muziekindustrie. Dat concludeert het collectief ‘Black Lives in Music’, dat een enquête uitvoerde onder 1.718 artiesten en muziekmedewerkers.
63 procent van de zwarte muziekmakers geeft aan racisme te hebben ervaren in de Britse muziekwereld, zoals racistisch taalgebruik of een andere behandeling vanwege hun ras.
Anonieme respondenten gaven onder meer aan dat ze herhaaldelijk andere artiesten hebben moeten vragen om te stoppen het ‘n-woord’ te gebruiken. Verder komen ‘grapjes’ over huidskleur of Afrika geregeld voor en er wordt hardnekkig gevraagd naar waar zwarte artiesten ‘werkelijk vandaan komen’.
Black Lives in Music wil gelijke kansen voor zwarte mensen in de muziekindustrie. Daar hoort discriminatie niet bij, aldus Black Lives in Music. Dit is de eerste studie die onderzoek doet naar ‘zwart zijn’ in de Britse muziekindustrie.
‘De data tonen overduidelijk dat verandering hard nodig is in het gehele muzikale ecosysteem, vanaf het onderwijs tot aan de top van platenmaatschappijen’, zegt Charisse Beaumont, chef van Black Lives in Music.
In zijn romandebuut Amarok vertelt Mounhim Tahtahi het levensverhaal van zijn vader, die in de jaren zestig de armoede in Marokko ontvluchtte. ‘Dit soort verhalen zijn vrijwel onbekend. We zien de cijfers, maar niet de mensen erachter.’
De laatste jaren verschijnen er steeds meer boeken van auteurs, veertigers en vijftigers, die kinderen zijn van de eerste generatie migranten. Kinderen van vaders die op verzoek van Nederlandse ambtenaren onder meer Turkije en Marokko hebben verlaten om hier te komen werken. De vader van Tahtahi kwam op goed geluk naar Nederland, waardoor hij een ander traject heeft afgelegd. Ook gaat het verhaal, anders dan bij migratieverhalen die al zijn gepubliceerd, veel dieper in op de periodes vóórdat de migratie op gang kwam.
Beeld: Mounhim Tahtahi
Mounhim Tahtahi werd in 1974 geboren in het Marokkaanse Rifgebied. Al snel emigreerden hij en zijn moeder naar Nederland. Zijn vader woonde hier al een tijdje, aanvankelijk als ongedocumenteerde. Tahtahi bracht zijn jeugd door in Het Oude Noorden in Rotterdam.
Tegenwoordig is Tahtahi actief binnen de PvdA in zijn woonplaats Utrecht en succesvol ICT’er. Zijn roots wil hij niet vergeten. ‘Mijn vader mocht niet naar school van zijn ouders. Dat mocht alleen de oudste zoon en mijn vader was de oudste niet. Mijn moeder heeft ook nauwelijks onderwijs genoten. Tot haar grote frustratie vond haar vader het na de basisschool wel welletjes, omdat ze een meisje was.’
Tahtahi heeft bewondering voor zijn vader. Hij vraagt zich af wat hij allemaal had kunnen bereiken, als hij de kans had gekregen om te leren lezen en schrijven. Om die reden groeide Tahtahi op met het idee dat naar school gaan heel belangrijk was.
‘We kregen het advies van onze ouders om kansen te pakken. Mijn vader werkte een tijd bij een papierfabriek, waar oud papier werd samengeperst. Ondanks dat ‘redde’ hij regelmatig boeken van de sloop en nam ze mee naar huis. Onder andere delen van een encyclopedie. Zelf ging ik graag naar boekhandel Donner in Rotterdam om historische boeken te bekijken. Geld om ze te kopen had ik niet, maar ik was wel lid van de bibliotheek. Daar ging ik de boeken zoeken die ik bij Donner had gezien.’
Tahtahi wil dat het verhaal van zijn ouders verteld wordt. ‘Dit soort verhalen zijn vrijwel onbekend. We zien de cijfers, maar niet de mensen erachter. Je verlaat je land niet voor de lol, maar om armoede te ontvluchten. Armoede zorgt ervoor dat je gedwongen wordt om risico’s te nemen. Dwars door de woestijn reizen, bijvoorbeeld. Niet iedereen overleeft deze reis naar de kust. Ik heb mijn boek ook geschreven uit bewondering voor mijn vader.’
Uitbuiting en geweld
De hoofdpersoon in Amarok (Riffijns voor ‘vreemdeling’ of ‘migrant’) is Abderrahmane (1944), die inmiddels weer in Marokko woont en daar van zijn pensioen geniet. Wanneer zijn zoon uit Nederland bij hem op bezoek is, vertelt hij hem zijn levensverhaal. Het perspectief wisselt. Soms is de zoon aan het woord, meestal de vader.
De zoon krijgt dingen te horen die hij nooit heeft geweten en schrikt af en toe. Zijn vader is heel jong gaan werken in een periode waarin je als jongen eigenlijk op school had moeten zitten. Hij was niet alleen veroordeeld tot vervelend werk, maar was ook vogelvrij:
‘Wanneer de meloenen moeten groeien is er voor mij minder te doen. Mijn baas heeft een vriend toegezegd, dat ik in die tijd voor hem kan gaan werken. Ik zou bij die vriend houtskool moeten maken. Voor mij is dat de druppel. Ik wil niet meer voor deze boer werken. En ik wil zeker geen houtskool maken. Dat is precies wat ik hem ook vertel. Mijn weigering schiet in het verkeerde keelgat van de meloenenboer. Hij heeft mij al aan zijn vriend beloofd en mijn weigering zou betekenen dat hij op zijn woord zou moeten terugkomen. ‘Wát zeg jij daar? Wil je weggaan? Jij gaat helemaal nergens heen! Als ik zeg dat je iets moet doen, dan doe je dat!’ De ogen van de meloenenboer worden groot en zijn hoofd loopt rood aan. Hij schreeuwt en pakt mij stevig vast bij mijn armen. Hij hijst mij in de lucht en draait me een kwartslag. Hierdoor lig ik horizontaal in zijn armen. Met alle kracht in hem, smijt hij mij op de grond. Ik hoor mijn rug kraken wanneer ik de vloer raak. Een onbeschrijfelijke en helse pijn schiet door mijn rug. Ik verga van de pijn en liggend op de grond huil ik en smeek ik om genade. De meloenenboer loopt weg en laat mij, kermend van de pijn, achter. Het duurt dagen voor ik weer normaal kan lopen. In het holst van de nacht loop ik het schuurtje uit en verlaat ik de meloenenboer.’
Een citaat uit lang vervlogen tijden? Volgens Tahtahi is dat niet zo. ‘Uitbuiting en geweld komt volgens mij overal ter wereld voor waar armoede heerst. Niet alleen in Marokko. Het gaat hier sowieso om de arme gebieden en de achterstandswijken.’
‘Onze ouders zijn niet alleen weggegaan voor zichzelf. Ze hebben het ook gedaan voor ons, hun kinderen’
Amarok verhaalt ook over de wijdverspreide corruptie in Marokko. Het bemachtigen van een paspoort was in de jaren zestig van de vorige eeuw voorbehouden aan de elite. Wie arm was, viste achter het net. Behalve als je een flinke som geld kon neertellen voor corrupte ambtenaren.
Abderrahmane kon aan een paspoort komen via de Marokkaanse ambassade in Algiers, de hoofdstad van buurland Algerije. Alleen ging dat niet zonder slag of stoot, want hij moest bewijzen dat hij legaal Algerije was binnengekomen, wat natuurlijk niet het geval was.
‘Een paspoort aanvragen in Marokko verloopt tegenwoordig zonder corruptie, maar veel Marokkanen leven nog steeds in armoede’, vertelt Tahtahi. ‘Onze ouders zijn niet alleen weggegaan voor zichzelf. Ze hebben het ook gedaan voor ons, hun kinderen.’
De roman Amarok is uitgegeven in eigen beheer en online te bestellen. Tahtahi heeft het manuscript naar verschillende uitgeverijen gestuurd, maar kreeg geen reactie. Dit had volgens hem ook te maken met dat veel uitgeverijen vanwege de coronapandemie geen nieuwe manuscripten in behandeling wilden nemen.
‘Ik ben uiteindelijk zzp’er en heb besloten het zelf te doen’, vertelt Tahtahi, ‘maar ik heb wel een redacteur ingeschakeld omdat ik het taalkundig gezien helemaal in orde wilde hebben én goed verzorgd. De coverfoto van mijn vader op de Coolsingel én de presentatie bij boekhandel Donner maakten voor mij de cirkel rond.’
Beeld: Mounhim Tahtahi
‘Geschiedenis gaat pas leven als er een gezicht bij hoort,’ sprak Agnes Jongerius, van huis uit historica, voormalig FNV-voorzitter en nu Europarlementariër voor de PvdA, tijdens die presentatie. ‘Zo mooi om dit verhaal te lezen. Armoede, omzwervingen, maar ook het ongelooflijke doorzettingsvermogen. Proberen om een tegenslag om te zetten in iets positiefs. Het is een universeel verhaal over mensen die niet opgeven.’
PvdA-Kamerlid Khadija Arib, tot voor kort voorzitter van de Tweede Kamer, was ook aanwezig. Zij merkte op dat er eigenlijk niet zoveel bekend is over de geschiedenis van de migratie naar Nederland. Veel verhalen zijn niet verteld. Dat van de vader van Tahtahi nu dus wel. De ouders van Tahtahi leven nog en straalden zo van trots dat de verlichting in de zaal eigenlijk overbodig was.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
