Nasser Zefzafi en andere Riffijnse gevangenen zijn vandaag in hongerstaking om te protesteren tegen ‘politieke detentie in Marokko’.
Ze geven hiermee gehoor aan de oproep van journalisten Omar Radi en Soulaiman Raissouni, die allebei in voorarrest zitten. Ze kondigden eerder deze week aan vandaag 24 uur in hongerstaking te gaan, ter gelegenheid van de Internationale Dag van de Mensenrechten.
Zefzafi zit een gevangenisstraf van twintig jaar uit vanwege zijn aandeel in de Rif-protestbeweging van 2016-2017. Vorig jaar smokkelde Zefzafi een audiobericht naar buiten, waarin hij verslag deed van arrestatie, inclusief gruwelijke details over martelingen.
Zefzafi beweerde toen onder meer dat hij door de politie werd ondergeplast en dat agenten hun genitaliën tegen zijn gezicht hielden. Bovendien stopten ze een stok in zijn anus, terwijl ze ‘Leve de koning!’ riepen, daarmee verwijzend naar de Marokkaanse koning Mohammed VI.
Het Franse kabinet heeft ingestemd met een nieuw wetsvoorstel dat als oogmerk heeft de radicale islam te bestrijden. Moslimlanden, Turkije voorop, hebben felle kritiek.
De Franse regering wil na de moord op geschiedenisleraar Samuel Paty, die in oktober werd vermoord door een islamistische extremist, radicaal-islamistische invloeden in het land terugdringen.
Aanvankelijk zou de wet de ‘anti-seperatismewet’ heten, omdat president Emmanuel Macron van mening is dat islamisten zich terugtrekken uit de samenleving. Maar nadat er kritiek op die term is gekomen, heet het nu de wet ‘ter versterking van de waarden van de Republiek’. De waarden die moeten versterkt zijn secularisme en de vrijheid van meningsuiting.
Een van de belangrijkste maatregelen is dat kinderen vanaf drie jaar naar school moeten. Alleen in speciale gevallen is thuisonderwijs toegestaan. De Franse regering wil hiermee een einde maken aan de zogenaamde ‘clandestiene’ scholen die door hardliners worden gerund, schrijft de Arabische nieuwszender al Jazeera.
Een ander artikel moedigt moskeeën aan om zich te registreren als gebedsplaatsen, zodat ze beter kunnen worden geïdentificeerd. Veel van de meer dan 2.600 moskeeën in het land werken momenteel volgens de regels voor verenigingen. Buitenlandse financiering voor moskeeën wordt weliswaar niet verboden, maar als er meer dan 10.000 euro aan donaties wordt uitgegeven moet dit worden verantwoord.
Ten slotte wil het wetsvoorstel een einde maken aan de maagdelijkheidsattesten, die soms voor het huwelijk worden geëist. Als een arts een vrouw toch zo’n attest verleent dan moet hij voor een jaar de gevangenis in, aldus het wetsvoorstel.
Volgens premier Jean Castex wil de Franse regering de godsdienstvrijheid niet aantasten, maar de ‘snode ideologie van radicaal islamisme’. Maar moslimlanden veroordelen dit ‘islamofobe’ wetsvoorstel. De Turkse president Erdogan spreekt van een ‘provocatie’. Ook de Verenigde Staten hebben kritiek. Zij noemen het wetsvoorstel ‘zwaar op de hand’ en mogelijk contraproductief.
De recente implosie van Forum voor Democratie heeft zowel linkse als rechtse mensen opgelucht adem doen halen. Eindelijk lijkt de partij, die in veel opzichten een problematische koers vaart maar tegelijkertijd een formidabele uitdager van het politieke establishment leek, als een kaartenhuis in elkaar te storten, zonder veel hoop op herstel voor de aankomende verkiezingen.
Maar zullen zij die nu staan te juichen straks niet van een koude kermis thuiskomen? Forum voor Democratie mag dan misschien verdwijnen, maar dat geldt niet voor de ruim een miljoen mensen die vorig jaar op Thierry Baudet gestemd hebben. Hun dorst naar een partij die hún verhaal vertelt blijft.
Los van wat we van Baudet vinden, we kunnen niet ontkennen dat hij in staat was om zijn kiezers een groot verhaal voor te spiegelen. Hoe problematisch dat verhaal soms ook was. En het waren juist rechtse politici die in de afgelopen decennia duidelijke idealen wisten te formuleren, die grote groepen in de samenleving aan wisten te spreken en wisten te inspireren.
Maar niet alleen op rechts leeft de behoefte aan een groot verhaal. Dit is iets wat we samenlevingsbreed zien. Mensen hebben behoefte aan gemeenschap en aan identiteit. Ze zoeken naar inspirerende, idealistische politiek, ze willen politici die een groter verhaal kunnen vertellen, zoals Barack Obama en de Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern.
Deze inspirerende politiek gaat dan op links vooral over inclusie, over verbinding en het doorbreken van polarisatie. Op rechts gaat het eerder over nationalisme, over het behoud van identiteit, en normen en waarden in de samenleving. Maar geen enkele partij in Nederland weet tot nu toe een verhaal te formuleren dat beide perspectieven met elkaar verzoent. Het verhaal van een inclusief nationalisme, wat elementen kent die zowel kiezers op rechts als op links kunnen inspireren.
In mijn onlangs verschenen boek Ik hou van Holland: Pleidooi voor patriottisme ga ik in op dit vraagstuk. Ook kijk ik naar hoe deze behoefte aan zowel inclusie als het koesteren van het nationale te verzoenen. Ik zie een inclusieve, liberale vorm van nationalisme, die ik definieer als ‘patriottisme’ als uitkomst. Patriottisme staat voor verbondenheid met een natie die niet gebaseerd is op afkomst, maar waar iedereen los van etniciteit, culturele achtergrond of religie bij kan horen.
Juist hier lijkt in Nederland op dit moment behoefte te zijn. We zien enerzijds de behoefte aan erkenning van het belang van en waardering van het nationale, van traditie en van gemeenschapsleven, anderzijds het verlangen naar inclusie, erkenning van Nederlanderschap en het omhelzen van diversiteit. Een inclusief nationalisme zou aan beide perspectieven in de samenleving tegemoet komen. Sterker nog, juist een inclusief nationalisme is in staat om burgers met hele verschillende opvattingen en achtergronden op basis van een gezamenlijke identiteit toch met elkaar te verbinden.
Op links lijkt nationalisme nog te veel een taboe te zijn
De politieke partij die bij de aankomende verkiezingen hiervoor kiest, zal wellicht in staat zijn om de dorst naar dat grote verhaal onder veel kiezers te lessen. Dit zal niet Forum zijn. Niet alleen omdat de partij nu in scherven uiteen is gevallen, maar ook omdat het nationalisme wat deze partij propageerde allesbehalve inclusief is. Ook de meeste andere rechtse partijen laten het na een inclusief nationalisme te formuleren. En op links lijkt nationalisme nog teveel een taboe te zijn. Voorzichtige flirts van politici als Lodewijk Asscher en Jesse Klaver met een progressief patriottisme hebben nog weinig concreets opgeleverd.
Er blijft dus een onvervulde behoefte bestaan in de samenleving. Thierry Baudet zal deze behoefte niet gaan vervullen. De grote vraag is nu: wie wel?
Vandaag en morgen vergaderen de leiders van de EU-lidstaten in Brussel over sancties tegen Turkije. Niet vanwege de democratische rechtsstaat of de staat van de mensenrechten in Turkije, maar vanwege een zeeconflict.
Turkije heeft al langer een conflict met Griekenland en Cyprus over de zeegrenzen. Hoewel Turkije een enorme lange kustlijn heeft, kan het land nauwelijks aanspraak maken op de zee vanwege de vele Griekse eilanden. Turkije meent nu recht te hebben op grotere delen van de oostelijke Middellandse Zee en provoceert Griekenland met het schip Oruc Reis, dat in Griekse territoriale wateren op zoek is naar gas en olie.
Tijdens de laatste EU-top in oktober kreeg Turkije een tweekeuzemenu voorgeschoteld, vertelt Joost Lagendijk, voormalig Europarlementariër voor GroenLinks en woonachtig in Turkije. ‘Of Turkije stopt met provocaties en gaat met Griekenland onderhandelen over zeegrenzen, of Turkije doet dat niet maar dan komt Europa met tegenmaatregelen. Het woord ‘sancties’ werd niet genoemd in oktober, maar dat werd wel op gedoeld.’
Sindsdien bleef Turkije doorgaan met provocaties. ‘Vlak voor de onderhandelingen in oktober werd het Turkse verkenningsschip even teruggetrokken, om vervolgens weer in Griekse territoriale wateren te verschijnen’, zegt Lagendijk. ‘Inmiddels ligt het schip, wellicht met het oog op de EU-top, weer in de haven.’
Hierdoor is de positie van Griekenland, Cyprus, Frankrijk en Oostenrijk, die pleiten voor sancties tegen Turkije, sterker geworden. Toch gelooft Lagendijk niet dat de EU zware maatregelen tegen Turkije zal nemen. Duitsland, het machtigste land van Europa, houdt namelijk rekening met Joe Biden, die in januari als president van Amerika wordt geïnaugureerd en in tegenstelling tot Donald Trump voor goede samenwerking met Europa is.
‘Het is in niemands belang om NAVO-partner Turkije tegen de schenen te schoppen. Ik denk dat Duitsland geen overhaaste beslissing wil nemen, niet het gras voor Bidens voeten weg wil maaien. Duitsland wil het niet hard spelen, maar samen met de Verenigde Staten Turkije op een ander pad leiden. Misschien komt de EU-top straks met een scherpe tekst, maar ik geloof dat er in de praktijk niets verandert. Turkije krijgt geen pets om de oren.’
‘Dit is slecht voor het imago van de EU’, voegt oud-journalist Abdülhamit Bilici toe. Hij werd in maart 2016 ontslagen nadat de Turkse regering besloot om zijn krant Zaman over te nemen. Bilici ontvluchtte daarop zijn vaderland en woont nu in ballingschap in de Verenigde Staten. ‘De EU is toch een waardengemeenschap, die democratie en mensenrechten hoog in het vaandel heeft staan?’
De relatie EU – Turkije
Wat Bilici steekt is dat de Europese Unie nu pas praat over sancties: niet vanwege de democratische rechtsstaat en mensenrechten, maar vanwege een zeeconflict met een EU-lidstaat. Hoe heeft die klinische benadering tot stand kunnen komen?
‘Het is in niemands belang om NAVO-partner Turkije tegen de schenen te schoppen’
Een belangrijke reden is dat de EU eerst Turkije het EU-lidmaatschap voorhield om hier vervolgens deels op terug te komen, zegt Bilici. Deze ontmoediging was volgens Bilici cruciaal in de transformatie van Turkije van democratisch en op Europa georiënteerd naar autoritair en bewegend richting Rusland, China en Iran. ‘De bezwaren van de toenmalige Franse president Nicolas Sarkozy en anderen tegen het Turkse EU-lidmaatschap waren voor Erdogan ook een mooi excuus om een andere weg in te slaan.’
De andere fout die de EU maakte was de Turkijedeal, vervolgt Bilici. Omdat Turkije de grenzen voor Syrische vluchtelingen sloot, knepen de Europese leiders een oogje toe wat betreft de mensenrechtensituatie in Turkije. Als ze daar wel iets over zouden zeggen, dan zou Erdogan de ‘poorten’ naar Europa openen. ‘Vergeet niet, voor Erdogan werd de rode loper uitgerold, een week nadat hij mijn krant en veel tv-stations had gesloten.’ Door hier vaker mee te dreigen is dit wapen inmiddels wel wat bot geworden, nuanceert Lagendijk.
‘In februari zette Turkije de grenzen naar de EU even open, maar dit leidde niet tot een nieuwe vluchtelingencrisis. Griekenland gooide de grenzen meteen dicht. De vluchtelingen die er wel in slaagden om Griekenland binnen te komen werden opgepakt en teruggestuurd.’ Daarbij: ‘Syriërs hebben nu minder de behoefte om nog naar Europa te vluchten, omdat ze inmiddels best goed geïntegreerd zijn in de Turkse maatschappij. De vluchtelingen die in maart dit jaar naar Europa probeerden te komen waren Afghanen, Pakistanen, Bengalen en mensen uit Afrika.’
Dat brengt ons op de vraag hoezeer Turkije Europa tot last kan zijn. Hoewel Turkije inmiddels actief is in Syrië, Libië, Nagorno-Karabach en de Oostelijke Middellandse Zee, vormt het land volgens Lagendijk geen directe bedreiging voor Europa.
‘Turkije wil een grote speler zijn in de regio, niet met zich laten spotten, de nationale belangen verdedigen. Het gaat om assertiviteit en agressiviteit, maar Turkije doet dit niet met als doel om de grenzen te verleggen en gebieden te annexeren, zoals Rusland deed met de Krim. Turkije verdedigt meer de Turkse belangen via andere partijen: de Libische en Azerbeidzjaanse regering, of – zoals in Syrië – via het regelen van een bufferzone, om daar op termijn uit terug te trekken.’
Volgens Bilici is Erdogans Turkije wel degelijk een gevaar voor Europa: ‘Een Turkije dat geen deel uitmaakt van de oplossing is deel van het probleem, en zelfs de oorzaak van het probleem. Het land ligt geopolitiek gezien zeer strategisch en grenst aan gebieden waar conflicten zijn: Syrië, Iran, de Zwarte Zee, de Middellandse Zee, de Balkan en de Kaukasus. Europa gaf er de voorkeur aan om Erdogan tegemoet te komen in al deze conflictgebieden, terwijl Turkije hier juist handelde in strijd met de belangen die de EU en de NAVO hebben. De Turkse regering heeft betere relaties met Rusland en met verschillende terreurgroepen dan met haar NAVO-bondgenoten.’
Wat moet er gebeuren?
De EU kan samen met het Amerika van Biden dreigender tegenover de Turkse regering staan, zegt Bilici. ‘Om er op deze manier voor te zorgen dat Turkije weer terugkeert naar het ‘oude normaal’: de democratische rechtsstaat.’ Maar dat Duitsland niet voor zo’n harde aanpak pleit, dat begrijpt Lagendijk wel.
‘Je hebt met Turkije te dealen. Je moet helaas ook weleens wat slikken. Zeker op het gebied van de mensenrechten. Het is op de lange termijn belangrijk dat de verhoudingen met Turkije goed zijn. En dat je op een constructieve manier de dialoog aangaat. Als je de dialoog staakt, dan heb je geen poot meer om op te staan. We moeten ons laten leiden door Realpolitik.’
Met deze analyse is Bilici het fundamenteel oneens. ‘We kunnen over een heleboel dingen onderhandelen, maar het probleem is dat het fundament van Turkije nu verrot is. Dat is niet langer de democratische rechtsstaat. Turkije is een autoritaire staat geworden. Erdogan flirt met nationalisme en panislamisme en gaat buitenlandse avonturen aan. Op deze manier wil hij het Turkse volk voor de gek houden en manipuleren, zodat zijn autocratie in stand blijft.’
Lagendijk nuanceert dat er geen coherentie zit in de woorden en daden van Erdogan. ‘Hij doet toezeggingen en dreigt, beledigt en verzoent, er valt werkelijk geen peil op te trekken. Wel zijn toezeggingen van de Turkse president in de praktijk altijd een lege huls gebleken.’
‘De EU heeft zeven jaar lang een zwakke appeasement-politiek gevoerd’
Bilici denkt dat sancties Erdogan in de problemen brengent en mogelijk leiden tot een regime change. Lagendijk is sceptischer. De propagandamachine van Erdogan zal vol op het orgel gaan om de EU de schuld geven, verwacht hij. Ook zal de kloof met Turkije hierdoor nog groter worden, terwijl Europa en Turkije elkaar juist nodig hebben.
‘Een goede relatie werkt alleen als Turkije een democratie wordt’, werpt Bilici tegen. ‘De EU heeft zeven jaar lang zogenaamde Realpolitik gevoerd, die in werkelijkheid een zwakke appeasement-politiek was. Je kunt geen deals sluiten met dictators. Als je ze een vinger geeft, dan nemen ze de hele hand. Uitgerekend Europa zou deze geschiedenisles inmiddels moeten weten.’
De Duitse bondskanselier Angela Merkel gaat het moeilijk krijgen op de Brusselse EU-top van morgen. Duitsland wil geen sancties tegen Turkije, maar de roep om iets te doen tegen het assertieve Turkse beleid in de oostelijke Middellandse Zee wordt steeds luider.
De Europese Unie gaat mogelijk over tot sancties tegen Turkije, vanwege de Turkse booractiviteiten in de betwiste oostelijke Middellandse Zee-wateren. Dankzij de booractiviteiten in Griekse territoriale wateren lopen de politieke en militaire spanningen tussen Turkije en EU-lid Griekenland op.
Duitsland heeft zich tot nu toe tegen een harder standpunt tegen Ankara verzet. Maar de afgelopen maanden heeft Turkije niets gedaan om de spanningen in de oostelijke Middellandse Zee te verminderen, of hervormingen door te voeren die het vertrouwen in de rechterlijke macht van het land zouden kunnen herstellen.
Naast de Franse president Emmanuel Macron, die al langer in de clinch ligt met Erdogan en EU-president Charles Michel sprak ook de Duitser Manfreb Weber zich onlangs uit. Weber is naast Merkels landgenoot ook een geestverwant van CDU’er Merkel: hij leidt de christendemocratische fractie in het Europees parlement.
‘Om geloofwaardig te blijven, zal de EU zich niet kunnen onttrekken aan sanctie’ , schrijft de Duitse krant Frankfurter Allgemeine Zeitung. ‘Het tragische is dat ook deze waarschijnlijk het gedrag van Ankara niet zullen veranderen’
Volgens de Turkse politiek analist Burhanettin Duran, columnist bij staatskrant Sabah, moet de EU juist ‘afstand nemen van de Franse agressie en het Griekse maximalisme en de rationele en verzoenende toon van Duitsland bevorderen.’ Hij wijst erop dat president Erdogan onlangs zei dat ‘Turkije bij Europa hoort’. Dit betekent niet dat de Turkse regering haar rechten om te zoeken naar hulpbronnen in Middellandse Zeegebied moet opgeven, aldus de columnist.
Uit protest tegen hun voorarrest zullen de Marokkaanse journalisten Omar Radi en Soulaiman Raissouni morgen in hongerstaking gaan.
Beide journalisten zeggen 24 uur in hongerstaking te gaan, ter gelegenheid van de Internationale Dag van de Mensenrechten. Ze hebben anderen ook opgeroepen om in hongerstaking te gaan. Radi (foto, links) en Raissouni (foto, rechts) eisen dat er een einde komt aan politieke detentie in Marokko.
Deze zomer arresteerden de Marokkaanse autoriteiten journalist Omar Radi op verdenking van spionage. Ook werd hij van verkrachting beschuldigd. Radi ontkent alle beschuldigingen.
Radi werd vorig jaar ook al opgepakt vanwege ‘minachting van de wet’, via een kritische tweet over een strafproces van enkele Rif-activisten dat toen werd gevoerd. Toen besloten honderden mensen de straat op te gaan om te protesteren.
Soulaiman Raissouni was hoofdredacteur van de islamitische oppositiekrant Akhbar al Yaoum, die kritisch over de Marokkaanse overheid bericht. In mei dit jaar werd hij gearresteerd na een anonieme Facebookbeschuldiging. Hij zou seksueel misbruik en homoseksuele handelingen hebben gepleegd, wat illegaal is in Marokko en drie jaar celstraf kan opleveren.
Marokko heeft er een handje van kritische journalisten van zedenmisdrijven te beschuldigen. Vorig jaar werd Raissouni’s nichtje Hajar, ook werkzaam bij Akhbar al Yaoum, opgepakt. Ook zij werd, naast het plegen van abortus, beschuldigd van buitenechtelijke seks. Na haar veroordeling kreeg ze gratie van de koning.
Een 63-jarige Duitse tandarts heeft van een Turkse rechter een voorwaardelijke celstraf van zeventien maanden opgelegd gekregen, omdat hij Turkije een ondemocratisch land had genoemd.
Kristian B. (foto) vloog op 4 november voor een korte vakantie naar Antalya. Hij kreeg naar verluidt ruzie met een Turkse vrouw bij de bagageband, nadat hij haar had gevraagd zich aan de coronamaatregelen te houden. Hij zei toen luid hebben gezegd: ‘Zo zijn jullie Turken. Dit kan niet worden beschouwd als een democratisch land…’
Een reiziger had een video-opname gemaakt van het incident en stapte hiermee naar de autoriteiten, die de tandarts uit Duitsland besloten op te pakken.
Gisteren vond de rechtszaak tegen de tandarts plaats. Hij zou de Turkse president Erdogan hebben beledigd met zijn uitspraken en hebben aangezet tot haat en verdeeldheid. Omdat het om een voorwaardelijke straf gaat werd de tandarts vrijgelaten, zodat hij weer naar Duitsland terug kon keren.
De theaters gingen dicht, toen weer open voor beperkt publiek en daarna weer dicht. Als theatermaker was het voor Nasrdin Dchar een bewogen jaar. En juist dit bizarre jaar leverde hem een nieuwe voorstelling op: ADEM.
In ADEM zoekt Nasrdin Dchar op zijn eigen, persoonlijke manier naar grip op de chaos van dit jaar. Wat gaan we van 2020 nooit meer vergeten? En gaat het de wereld en ons écht veranderen? We spraken Dchar vlak voor de repetitie voor zijn groots opgezette online voorstelling van aankomende zaterdag.
‘Het is voor de gehele mensheid een bizarre tijd, en een bizar jaar’, begint Dchar. ‘Voor mij persoonlijk: ik zat aardig in een trein die dit jaar heel lekker zou gaan.’ Dchar had mooie projecten in het vooruitzicht, maar dat stopte in één keer allemaal in maart. ‘En dan denk je in het begin vooral: ‘O, hopelijk kunnen we over een maandje wel opstarten.’ Maar na een maand blijkt het toch langer te gaan duren. En het blijft maar nog langer duren, waardoor je dingen moet opschuiven of zelfs niet meer kunnen doorgaan. Dan moet je wel gaan nadenken over hoe hier mee om te gaan.’
Dchar geeft aan in het begin vrij onrustig te zijn geweest. Hij wist praktisch niet hoe met de situatie om te gaan. Zowel thuis als op het werk, want er moest toch ook brood op de plank komen. ‘Maar ik merkte toch wel na een aantal weken dat ik mij kon neerleggen bij de situatie en op een gegeven moment – en dat klinkt misschien heel raar – ook wel kon genieten van de situatie. En vooral van het feit dat ik mijn kinderen bij me had. En van alles met ze kon doen, heel bewust.’
Dat bewust leven, en bewust met het gezin bezig zijn, vond Dchar wel bijzonder. Minder gehaast leven deed hem realiseren dat hij een erg gehaast leven leidde. ‘Het gaat allemaal maar door, en op dat moment hield wel meteen alles op en moest je daarmee dealen. Dit is nu de realiteit.’ De onrust vervaagde voor Dchar en hij leefde met de dag, vooral als huisvader.
Op werkgebied moest Dchar ook goed nadenken, want er stonden projecten klaar die niet meer mogelijk waren, bijvoorbeeld een hele grote theaterproductie in september. ‘In mei realiseerde ik mij: ‘Shit, dat gaat hem niet worden’. De voorstelling was in de grote zaal geprogrammeerd met publiek en veel mensen achter en voor de schermen.’
Dchars angst was dat hij alleen maar kosten zou maken. Hij maakte geen gebruik van subsidie. Om het project toch op te kunnen starten, kreeg hij een bijdrage van het Kickstart Cultuurfonds, dat is opgezet vanwege de coronapandemie. Verder moet hij het enkel hebben van de kaartverkoop. ‘Toen bleek dat de zaal niet gevuld mocht worden, heb ik eigenlijk de stekker eruit gehaald en gezegd: ‘In hoeverre kunnen we dit verzetten?’’
Beeld: Raymond van Olphen
ADEM
Dchar vroeg zich ook af in hoeverre hij nu iets nieuws kon maken. ‘En toen ben ik na gaan denken over 2020. Er gebeurt zoveel in een jaar, in dit jaar! Zoveel grote dingen. Misschien kan ik daar wel iets mee, dacht ik. Dat heb ik gepitched en theaters waren daar wel enthousiast over.’
Zodoende ontstond er weer voor Dchar een nieuwe tour. En dat was de tour van ADEM. ‘Maar die heb ik ook amper gespeeld’, lacht hij. Tot eind december zou Dchar negentig keer spelen: twee keer op een avond, omdat er maar een beperkt aantal bezoekers in de zalen mogen. Maar hij heeft er maar een stuk of vijf kunnen spelen. ‘Alles wat ik tot nu toe niet heb gespeeld, is verzet naar januari tot en met maart. En dat is eigenlijk mijn hele speellijst, dus het is rampzalig.’
ADEM, geschreven door Nasrdin Dchar en Floris van Delft, is een voorstelling van een uur en bestaat uit drie delen. Een deel bij Dchar thuis, een ander deel is bij zijn ouders thuis en een ander deel bij Mike thuis. Mike is zijn fictieve beste vriend die ook terugkomt in eerdere voorstellingen.
‘De titel ADEM kwam vrij snel bij mij omhoog. Als ik aan dit jaar denk dan denk ik ook aan adem. En op allerlei verschillende manieren. Ik denk aan adem wat betreft het virus; mensen komen in het ziekenhuis terecht omdat ze letterlijk naar adem snakken. Mensen krijgen geen adem en gaan zelfs dood. Tegelijkertijd was het ook weer een tijd van op adem komen als het ware, het bewust thuis met je kinderen bezig zijn. Buiten lopen en denken: ‘Wow, wat een stilte’, bewust met de natuur bezig zijn. Dat zorgt ook voor een soort van vrijheid, voor adem. En natuurlijk de beelden die we allemaal kennen van George Floyd, de man die op de grond lag en vijf agenten op zich had. Die letterlijk zei: ‘Ik kan niet ademen.’’
De voorstelling bestaat uit deze grote thema’s: COVID-19 en racisme. Wie eerder een voorstelling van Dchar heeft gezien, weet dat hij een eigen vorm van verhalen vertellen heeft ontwikkeld. Hij schiet in en uit personages en doet alles eigenlijk zelf. In deze vorm speelt Dchar weer ADEM. ‘En ik heb met mezelf afgesproken: ook al gaat het over deze thema’s, het woord ‘corona’ wil ik geen enkele keer gebruiken. We weten allemaal wel waar het over gaat. Nou, dat is wel gelukt!’
Dchar reageert op de vraag hoe hij de pandemie bespreekt, zonder het beestje bij de naam te noemen, met een voorbeeld van hoe het bij zijn ouders gaat. ‘Dat gaat heel erg over de kwetsbaarheid van ouderen, over eenzaamheid. Eigenlijk zijn het die thema’s die ik liever wil aankaarten dan het virus zelf. Wat heeft het met ons gedaan? Hoe zijn we met elkaar omgegaan? Hoe gaan we nog steeds met elkaar om en hoe ga ik met mijn ouders om? Het feit dat je elkaar niet kan knuffelen, de gesprekken die je voert, de gevolgen. Stel dat één van mijn ouders komt te overlijden in deze gekke tijd, wat gebeurt er dan? Ik weet dat mijn vader heel graag in Marokko begraven wil worden, maar dat gaat hem niet worden nu. Dat soort onderwerpen.’
Zo heeft Dchar geprobeerd drie verhalen te maken die voor hem heel belangrijk zijn geweest het afgelopen jaar. ‘Eigenlijk is dit mijn oudejaarsconference’, voegt hij toe. De voorstelling speelt zich ook af op oudejaarsavond waarbij hij in elk verhaal aftelt. Elk verhaal is de laatste tien minuten van dit jaar.
12 december
Dchar wilde elke keer spelen, maar dat kon of mocht niet vanwege de maatregelen. Dat gevoel van achter de feiten aanlopen was hij op een gegeven moment zat, vertelt Dchar. ‘Ik wil zelf de controle hebben. Niet spelen, juist nu er zo veel te vertellen en te verwerken is, dat is voor mij geen optie.’
Dchar werkt samen met het livestreamplatform van het Internationaal Theater Amsterdam, ITALive, volgens hem ‘de Champions League wat betreft theater maken. Zij hebben een platform ontwikkeld waarbij zij op een heel hoog kwaliteit theater registraties live streamen.’ 12 december, aankomende zaterdag, speelt Nasrdin Dchar live in het Internationaal Theater Amsterdam ADEM voor een online publiek. En waarschijnlijk met wat publiek in de zaal.
‘Ik zit er nog aan te denken om misschien een meer intieme setting te creëren, waarbij we toneel óp toneel spelen. Dat betekent dat er een paar mensen op het podium verspreid mogen zitten, in plaats van in de zaal. In een zaal van zevenhonderd man voor dertig man spelen is niet echt leuk spelen. Dus we zijn aan het kijken wat de mogelijkheden zijn.’
‘Ik vind het super spannend, want het is nog maar de vraag hoeveel mensen er gaan kijken. Als ITALive uitgaat van de eigen voorstellingen – ze hebben er nu drie live gestreamd -, dan zien ze een soort van stijging in kaartverkoop. Gemiddeld zitten ze zo rond de 1.500. En ik moet zeggen: als dat lukt, dan ben ik daar heel blij mee. Dan zijn we in ieder geval uit de kosten.’
‘Ik ga het maar één keer doen, dus ik hoop dat dat ook mensen trekt’
Het maken van de voorstelling is ook kostbaar door de hoge kwaliteit. ‘En als het hopelijk gaat zoals het moet gaan, dan is het wel vrij uniek. Het is ook eenmalig, natuurlijk: ik ga het maar één keer doen, dus ik hoop dat dat ook mensen trekt.’ Zo’n 800 á 900 verkochte kaartjes zijn minimaal nodig om uit de kosten te komen. ‘Het is ook gewoon een manier om bezig te blijven. Ik wil niet de handdoek in de ring gooien, en zo breng ik het theater bij je thuis.’
Het idee is: geheel in corona-stijl koop je online een kaartje. Vlak voor de voorstelling ontvang je per mail een code om mee in te loggen. In je eigen veilige huis, waar ook ter wereld, kijk je naar de voorstelling live vanuit Amsterdam.
‘Weet je, als ik op een hele positieve manier ernaar kijk: wie weet zitten er mensen te kijken die normaal nooit naar het theater gaan. En door juist te kijken naar zo’n livestream een volgende keer misschien wél naar het theater gaan. Je weet het niet, hè’, lacht Dchar. ‘Je weet het niet.’
2020 is al bijna weer voorbij. Het was een verschrikkelijk jaar voor velen bij wie corona hun dierbaren uit het leven heeft gerukt en hen economisch heeft verwoest. God hebbe de ziel van de mensen die zijn heengegaan, sterkte aan de nabestaanden. Voor de mensen die economisch zijn geruïneerd hoop ik van harte dat de steunmaatregelen van het kabinet enigszins de schade hebben kunnen verlichten, of dat ze zo snel mogelijk weer uit hun as herrijzen. Niet bij de pakken neerzitten, broeder.
2020 was namelijk niet alleen een rampjaar van slachtofferschap en verslagenheid. Nee, zeker niet. Het was ook een periode van creativiteit en uitdaging. Een realitycheck om op een andere manier te kijken naar de inrichting van onze maatschappij en economie. Voor mij was vooral het herboren activisme interessant. De steunmaatregelen van het kabinet kwamen mede op gang, en werden verruimd, juist doordat van begin af aan actie werd gevoerd. Een petitite voor noodlijdende zzp’ers werd meer dan 180.000 keer ondertekend. De VVD’er Eric Wiebes kon geen kant meer op en moest zijn belachelijke uitspraken over het ‘ondernemersrisico voor zzp’ers’ inslikken.
De economische maatregelen vanwege de pandemie lieten ook zien dat Nederland diepe zakken heeft als het er op aankomt, of beter gezegd, als de belangen van grote bedrijven in het geding komen te staan. Het gemak waarmee de miljardensteun aan KLM werd gegeven, spreekt boekdelen. Als dat allemaal kan, dachten velen, waar waren die jaren met pijnlijke bezuinigingen dan goed voor? Ze hebben de kloof tussen arm en rijk alleen maar vergroot. Maar goed. Terug naar het herboren activisme.
2020 was natuurlijk ook het jaar van de verschrikkelijke politiemoord op George Floyd, die een wereldwijd protest ontketende tegen antizwart racisme en institutionele discriminatie. Duizenden mensen gingen de straat op en dwongen witte machthebbers in het nauw. Tijd om kleur te bekennen. Geen zoethoudende praatjes meer. Dekoloniaal beleid tegen racisme eisten we in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en andere steden. Het maakte mij trots en strijdvaardig. Maar in mijn achterhoofd speelde altijd: hoe lang houdt dit aan?
Immers, de racisten met stropdas en goedgeföhnde haren zijn niet op hun achterhoofd gevallen. In het Turks zeggen we wel eens: dilin kemigi yoktur, er zit geen bot in tong. Wat vandaag is beloofd, wordt met hetzelfde gemak morgen weggekletst.
Dat het bijna allemaal lippendienst was van de gevestigde machthebbers bleek in de ijver waarmee moslims collectief verdacht werden gemaakt na de moord op Samuel Paty. Hoe Kauthar Bouchallikht van GroenLinks werd aangevallen vanwege Moslimbroeder-associaties die kant noch wal raakten. De bedreigingen die vreedzame demonstranten van Kick Out Zwarte Piet ontvingen. Het laat nogmaals zien hoeveel malen harder je als minderheid moet werken om een millimeter vooruitgang te boeken naar een gelijkwaardige positie in Nederland. We zijn er nog lang niet.
Wat vandaag is beloofd, wordt met hetzelfde gemak morgen weggekletst
Zo stellen bijna alle verkiezingsprogramma’s weer teleur qua diversiteit en sociaaleconomische rechtvaardigheid. De meeste kandidaten van kleur bungelen bij gevestigde partijen ergens onderaan op onverkiesbare plekken. De meeste partijen lijken ook geen benul te hebben van de economische pijn die aan de onderkant van de maatschappij wordt gevoeld. Dat blijkt alleen al van het feit dat alleen GroenLinks en BIJ1 voor een afschaffing van de kostendelersnorm pleiten in hun programma. Door de kostendelersnorm krijgen mensen zonder baan of AOW fors minder geld omdat ze noodgewongen samenwonen, want ze zouden kosten kunnen delen. Alsof de uitkeringen een vetpot zijn.
Het is werkelijk een gotspe. Door asociaal beleid van de VVD en de PvdA is de sociale woningsector vastgelopen, en dan moeten die mensen ook nog een samenwoonboete betalen omdat er geen betaalbare woningen meer voorhanden zijn. Nee broeder, we zijn er nog lang niet.
De gemeente Amsterdam vraagt opnieuw aandacht voor de campagne ‘Kom op Amsterdam!’, aldus AT5. Onder meer zangeres Glennis Grace, voormalig Ajax-voorzitter Michael van Praag en schrijfster Natascha van Weezel doen nu aan de campagne mee.
Doel van de campagne is om mensen op te roepen op te staan tegen elke vorm van discriminatie. ‘Wees nooit bang om je uit te spreken, want het kan een wereld van verschil maken’, zegt Glennis Grace. Natascha van Weezel vertelt hoe zij als enige opkwam voor een oudere Joodse man toen hij uitgescholden werd.
De gemeente krijgt vooral meldingen binnen van anti-zwart racisme: 40 procent van de meldingen. Maar er zijn ook meldingen overmoslimhaat en antisemitisme. In reactie op de Black Lives Matter-demonstraties is de gemeente een onderzoek gestart naar hoe slachtoffers discriminatie ervaren.
Het aanpakken van discriminatie is al langer een speerpunt van het collegebestuur van GroenLinks, D66, PvdA en SP. Zo probeert de gemeente Amsterdam te sturen op meer culturele diversiteit binnen de organisatie en krijgen organisaties die ‘niet-inclusief’ zijn geen subsidie meer. Ook zet de gemeente zogenoemde mystery guests in tegen discriminatie op de arbeids- en woningmarkt.
Op de campagnesite is te lezen hoe veilig op te komen voor iemand die gediscrimineerd wordt. Ook zijn op deze site de ervaringsverhalen en oproepen van Bekende Amsterdammers te lezen.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
