Atria, het kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis, beschuldigt de beroemde feminist Aletta Jacobs (1854-1929) van een ‘koloniale blik’. Dit leidde gisteren tot grote ophef op Twitter.
Atria deelde een artikel uit 1997 van Ena Jansen, hoogleraar Zuid-Afrikaanse Letterkunde (Universiteit van Amsterdam). Zij onderzocht de reisbrieven van Aletta Jacobs vanuit Zuid-Afrika en Nederlands-Indië in de jaren 1911-1912. ‘Haar verhalen over energieke blanken, raszuivere zwarten en beschaafde inlanders verraden een onvervalste koloniale blik’, aldus de professor.
Eenmaal in de koloniën vertoonden Jacobs’ uitlatingen ‘grote overeenkomsten met het imperialistische en nationalistische denken’ en valt ze ‘onmiddellijk ten prooi aan een trotse onstuitbare bezitsdrang, die heel haar beeldvorming van de mensen op Java en Sumatra kleurt.’ De feministe twijfelt geen volgens Jansen ‘geen seconde aan de rechtmatigheid van de Nederlandse heerschappij over de verre Aziatische eilanden,’
Nadat het account van Atria gisteren een tweet aan Jansens artikel wijdde, ontstond er grote ophef. Zo vindt de rechtse opiniemaakster Kim Boon het hoogst amusant dat Atria gefinancierd wordt door het Aletta Jacobs Fonds.
Fabian van Hal, nummer 5 op de lijst van de links-seculiere partij Splinter, reageert: ‘Zijn ze nu serieus Aletta Jacobs, de voorvechter van het feminisme in Nederland, aan het afvallen? Het is echt clownerij ten top tegenwoordig.’
Het Twitter-account van BIJ1 Groningen is wel blij met de kritiek van Jansen op de beroemdste Nederlandse feministe. ‘Mensen kunnen tegen een vorm van onderdrukking strijden en aan de andere kant toch mensen onderdrukken. Dat niet doen, dat is waar wij voor staan.’
Aletta Jacobs was de eerste universitair geschoolde vrouwelijke arts. Ze startte in 1894 de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, dat in 1919 een feit werd.
Islamwetenschappers Annelies Moors en Martijn de Koning pleiten in het Parool voor repatriëring van alle Nederlandse Syriëgangers: IS-kinderen, -vrouwen én -strijders. Dat het kabinet-Rutte dit niet wil is een ondermijning van de rechtsstaat, stellen zij.
‘Zowel de rechten van kinderen als het recht op een eerlijk proces en de verplichting oorlogsmisdadigers te vervolgen – iets waar de slachtoffers recht op hebben – worden door Nederland met voeten getreden’, schrijven Moors (Universiteit van Amsterdam) en De Koning (Radboud Universiteit Nijmegen).
Volgens de auteurs schuift Nederland de rechtsstaat ook terzijde door Syriëgangers met een dubbele nationaliteit anders te behandelen dat degenen met alleen een Nederlandse nationaliteit. Ze beschouwen Nederlandse IS-strijders als onze jongens ‘een product van onze samenleving’. ‘Onze problemen worden geëxporteerd, zoals naar Marokko.’
De auteurs vinden de huidige situatie, waarin degenen die zelf een Nederlandse ambassade bereiken onder begeleiding terug kunnen keren, onrechtvaardig. Op deze manier zou het ‘recht van de sterkste’ gelden.
‘Degenen die het meest voor vervolging moeten vrezen, zullen vaak niet terug willen komen of doen dat nu onder de radar. Degenen die het kwetsbaarst zijn, kunnen dat niet op eigen houtje.’
Onderzoeker Christophe Paulussen van het T.M.C. Asser Instituut heeft net als Moors en De Koning kritiek op het Nederlandse beleid om Syriëgangers met een dubbele nationaliteit anders te behandelen. ‘Op deze manier maak je onderscheid in je aanpak tussen burgers’, stelde hij in de Kanttekening (2019). ‘Deze indirect discriminerende aanpak kan radicalisering in de hand werken.’
Gaan feminisme en de islam samen, of staan ze tegenover elkaar? Islamitische feministen vinden dit een achterhaalde vraag. ‘Voor mij betekent moslim zijn per definitie dat ik voor vrouwenrechten sta.’
In een recente lezing spraken socioloog Saskia Glas (Radboud Universiteit Nijmegen) en arts en islamoloog Noor Compier over het feminisme binnen de islam. De lezing werd georganiseerd door ‘De Ware Islam’, een jongerenorganisatie binnen de Ahmadiyya-moslimgemeenschap.
Ahmadiyya geloven dat de Indische moslimgeleerde Mirza Ghulam Ahmad (1835-1908) de laatste profeet is, iets dat volgens orthodoxe moslims overigens niet kan. In de grondbeginselen van de Ahmadiyya-moslimgemeenschap is direct te lezen: ‘De ware islam is een religie die gelooft in de gelijkheid en emancipatie van de vrouw’. En daar gaat het dan ook over tijdens de lezing.
‘Het leek de jongerenorganisatie wel belangrijk om vrouwen te betrekken bij dit onderwerp, in plaats van dat mannen erover vertellen,’ vertelt Compier met een lach.
Compier geeft vaker lezingen, maar dan gaat het niet alleen over feminisme. ‘Het is een cliché. Er is veel meer te vertellen dan alleen jihad en feminisme’, zegt ze. Ondanks dat ze inmiddels al bijna vijftien jaar lezingen geeft, vindt ze het niet meteen vervelend: ‘Het is altijd interessant om weer een ander perspectief te laten zien.’
Tijdens de lezing vertelt Compier over het islamitisch feminisme en haar eigen zoektocht naar haar plek binnen Nederland. Toen ze begin jaren negentig vanuit Pakistan in Nederland aankwam, leek het nog alsof migrantenvrouwen meer kans maakten als ze zich kleedden als een westerse vrouw.
Compier: ‘Ik vroeg me af: wat heb ik te bieden?’ Vanuit deze positie hielp het Compier, zelf behorend tot de Ahmadiyya, zich te verdiepen in haar geloof.
De andere spreker, Saskia Glas, heeft een compleet andere achtergrond. Zij besloot onderzoek te doen naar de mening over vrouwenrechten in Arabische landen toen ze hoorde over de massale aanrandingen in Keulen tijdens de nieuwjaarsnacht van 2015 op 2016.
‘Er werd gedacht dat het grootste deel van deze aanranders Noord-Afrikaanse asielzoekers waren. Het publieke debat dat volgde was niet heel genuanceerd en erg populistisch’, vertelt Glas in de lezing. ‘Er volgden protesten van Syrische asielzoekers die zeiden: ‘Ik heb een religie, maar ik ben geen seksist en ik geef wel om vrouwenrechten.’’
Haar interesse was aangewakkerd. De volgende vier jaar werkte Glas aan haar proefschrift over vrouwenrechten in Arabische landen.
Met enquêtes onder 70.000 Arabische burgers deed ze haar onderzoek. Hierin stonden vragen over hoe belangrijk de burgers hun geloof achtten en hoe vaak ze bijvoorbeeld naar de moskee gingen, aangevuld met vragen over vrouwenrechten zoals het recht op educatie en een carrière. Een op de vier noemt zichzelf een moslimfeminist, ‘een grote minderheid dus’, aldus Glas in de lezing. Deze mensen hebben geen problemen met vrouwenrechten.
Als er per land gekeken wordt, dan ziet Glas meer moslimfeministen in de landen met de sterkste feministische bewegingen, zoals Marokko, Tunesië, Egypte en Algerije. Ze zag ook dat vrouwen die zich sterk religieus voelden juist meer vrouwenrechten steunden. Noor Compier voegt toe dat feminisme al ontstond in de islam met de komst van de profeet Mohammed.
Compier: ‘Tegen alle gelovigen, het maakt niet uit of het een man of vrouw is, zegt de islam: ‘Wees als Maria (Maryam, de moeder van Jezus / Isa, red.)’. De islam ziet de vrouw niet als een lager wezen. Ik denk zelfs dat Europese vrouwen een verrijking kunnen vinden in de Koran.’
‘Mohammeds vrouwen mochten blijven werken, iets waar feministen in Nederland voor moesten vechten’
Hierover gaat het ook in de cursus van Anne Dijk, religiewetenschapper en islamitisch theoloog, die sinds begin deze week online te volgen is. Haar cursus duurt zes weken en gaat over de geschiedenis van vrouwen in de islam. Ze maakt zelf onderscheid tussen islamitisch feminisme en moslimfeminisme.
Het eerste is meer gericht op het bestuderen en interpreteren van islamitische bronnen. Moslimfeminisme strijdt tegen elke vorm van vrouwenonderdrukking, wat voornamelijk politiek, activistisch of seculier van aard kan zijn. ‘En er kan natuurlijk overlap zijn; een moslimfeminist kan zich baseren op islamitische bronnen’, vult Dijk aan.
Berna Toprak bevestigt dit. Ze is medeoprichter van moslimcollectief S.P.E.A.K., dat zich uitspreekt tegen structurele uitsluiting van moslimvrouwen. Toch krijgt het collectief daar niet altijd de ruimte voor binnen het westerse feminisme, zegt Toprak.
‘Het westerse feminisme heeft een andere geschiedenis dan moslimfeminisme. De strijd met de kerk, het verzet tegen de invloed van de kerk heeft het westerse feminisme erg gevormd. Het moslimfeminisme heeft een andere levensloop gehad. Toch blijft het binnen westers feminisme ‘raar’ als je religieus bent.’
Dit herkent Anne Dijk. Het zorgt ervoor dat ze terughoudend is om zichzelf meteen feminist te noemen. ‘Voor mij betekent moslim zijn per definitie dat ik voor vrouwenrechten sta.’ Zelfbeschikking en gelijkwaardigheid was er al in de tijd van de profeet Mohammed, stelt Dijk, alleen het woord ‘feminisme’ bestond nog niet.
‘Zijn vrouwen mochten blijven werken. Iets waar feministen in Nederland voor moesten vechten, is met de komst van de Koran gegeven. Voor mij is religie júíst een bron van emancipatie.’
Noor Compier ziet het onbegrip naar haar religie veel terug. ‘Het is extra lastig voor migranten die naar Europa toe komen. Zij zijn geen islamitische geleerden en toch worden ze in Europa aangesproken op allerlei regels en kennis van de islam die ze niet hebben.’
Er zijn vrouwen die in Nederland komen en stoppen met het praktiseren van de islam. ‘Zij zetten zich er tegen af, maar dit is een product van hun onderdrukking, iets dat in hun land voorkwam. Die patriarchale systemen zitten in de cultuur, in onwetendheid.’
Beeld: Wikimedia Commons
Toekomst
‘De profeet Mohammed voorspelde dat deze tijd de ergste moslimgeleerden zou kennen. Het zouden de ergste wezens op aarde zijn’, vertelt Compier. ‘Als je kijkt wat er in sommige moskeeën wordt gepredikt over de rol van vrouwen, dan is dit schokkend. Maar dit is tegen de leer van de islam.’
Om dit te verbeteren, is het volgens Compier vooral belangrijk dat we blijven onderwijzen over de islam. ‘Zo leer je mensen zelf na te denken, zodat ze geen schapen zijn.’
De laatste jaren ziet Berna Toprak ook een hoopvolle verandering in het gesprek rondom moslimfeminisme. ‘Soms resulteren gesprekken voor ons in verantwoording afleggen, dat we uit moeten leggen dat we wel echt feminist zijn. Maar sinds een paar jaar zie ik wel een shift: zo zie je tegenwoordig bij de Women’s March altijd een moslima die haar verhaal doet.’
Toprak ziet de verandering ook in talkshows en de politiek. ‘Ik zie enorm goede voorbeelden, maar dat maakt het niet meteen makkelijk. Als moslima hoef je er alleen maar te zíjn en je wordt van alle kanten aangevallen. Er wordt continu aan je getwijfeld. Gelukkig staat er nu altijd een netwerk klaar om je op te vangen.’
En S.P.E.A.K. hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden, voegt ze toe. ‘We kunnen leren van de zwarte vrouwenbeweging en van de LGBTQ+-beweging. We staan op de schouders van reuzen. Deze bewegingen zijn ons voor geweest en zij hebben vergelijkbare dingen meegemaakt. We kunnen ons nu organiseren en zo zie je dat er veel steun is. Dat geeft wel hoop voor de toekomst.’
Met de verkiezingen in aantocht zijn het altijd dezelfde personen op wie de media – en dus wij allemaal – inzoomen. Of we even kunnen stilstaan bij de vrijetijdskleding van Mark Rutte, of de verfrissende elitaire verschijning van Sigrid Kaag.
Gelukkig is er dit jaar eindelijk meer aandacht voor vrouwelijke lijsttrekkers. Maar echt divers is de groep nog niet. De leiders van de grootste partijen in ons land zijn man, wit en niet-jong. Jesse Klaver en Rob Jetten, de jongste telgen van de groep, zijn vroege dertigers die nog net tot de millennial-generatie behoren.
Het gebrek aan jonge stemmen in de politiek zou de oorzaak zijn van een gebrek aan interesse binnen de groep. Slechts vier op de tien jongvolwassenen zegt met politiek bezig te zijn. Om betrokkenheid aan te wakkeren schieten er talloze campagnes uit de grond om jongeren te motiveren te gaan stemmen. Maar doen we niet iets verkeerd als we die jaar in jaar uit moeten herhalen?
En is het wel zo raar dat een achttienjarige van kleur weinig connectie voelt met een Mark Rutte of een Wopke Hoekstra? Zeker na een jaar waarin voor veel mensen duidelijk is geworden wat anderen al langer wisten: deze politici geven bar weinig om de bestrijding van racisme, een goed klimaatbeleid of een eerlijke woningmarkt.
Volgens het CBS is bijna 30 procent van de bevolking jonger dan 25 jaar. Vanaf je achttiende mag je stemmen. Maar er zijn nauwelijks jonge politici in de Kamer waarin jongvolwassenen zich kunnen herkennen. Ook in de lokale politiek zijn jongeren amper vertegenwoordigd. Het aantal burgemeesters onder de dertig? Nul.
Is het wel zo raar dat een achttienjarige van kleur weinig connectie voelt met een Mark Rutte of een Wopke Hoekstra?
We faciliteren jeugdparticipatie binnen de politiek niet. En we geven politiek actieve jongeren structureel te weinig media-aandacht. Dit kan en moet anders. Veel besluiten die landelijk genomen worden gaan immers over het alledaagse leven en de toekomst van jongeren: klimaat, infrastructuur en de woningmarkt. Jongeren moeten hierover kunnen meebeslissen.
Daarnaast staan jongeren sneller in contact met generatiegenoten wereldwijd, en leren zo van elkaar. De jongeren van generatie Z, ook wel ‘zoomers’ genoemd, zijn kinderen van de digitale revolutie. Zij weten hoe en waar ze informatie moeten halen over politieke zaken. Ze connecten binnen no time met generatiegenoten van over de hele wereld, waar ze voorbeelden zien van hoe je kan opkomen voor je rechten. Of dacht je dat boomers de Black Lives Matters-protesten naar Nederland hebben gebracht?
Over de steeds kleiner wordende wereld gesproken: de Amerikaanse Alexandria Ocasio-Cortez is een van de weinige jongeren die wél een plekje in het parlement heeft veroverd. Wij zoomers prijzen haar om haar vernieuwende blik en jeugdige uitstraling. Zij spreekt een taal die we zelden van andere politici horen. Haar profilering is, anders dan die van Klaver en Jetten, niet berust op ‘serieus-genomen-willen-worden-ondanks-mijn-leeftijd’.
Ocasio-Cortez omarmt juist haar jeugdigheid en ziet dit als haar kracht. Door haar werk als serveerster en haar sociaaleconomische achtergrond uitdrukkelijk te benoemen geloven we haar als ze zegt dat ze vele lagen van de samenleving goed kent. Jongeren in Nederland verstaan haar taal. Een taal die ons het gevoel geeft dat we inspraak hebben. Daarom is het hoog tijd om de vensters open te zetten, zodat deze progressieve hope and change ook ons land komt binnenwaaien.
In Nederland heb je ook jonge politici als Ocasio-Cortez, die echte verandering willen. Denk aan D66’er Mohammed Saiah (26), die zich hard maakt voor kansenongelijkheid in het onderwijs. Of Almira Henic (28), nummer 13 bij Nida, die graag wil bijdragen aan het behapbaar maken van wetenschappelijke kennis. Aan jonge talenten geen gebrek, maar we moeten ze wel laten zien.
Franse politici en prominente intellectuelen verzetten zich tegen de zogenoemde woke culture aan de universiteiten. Progressieve ideeën over ras, gender en kolonialisme, ontstaan aan de Amerikaanse campussen, zouden de Franse samenleving en identiteit bedreigen.
Maandag zorgde de nieuwe directeur van de Opera van Parijs voor ophef, omdat hij blackface in de ban wil doen. Marine Le Pen van de radicaal-rechtse partij Rassemblement National viel hem aan, evenals de toonaangevende krant le Monde. De nieuwe operadirecteur, een Duitser die tien jaar in de Verenigde Staten had gewoond, heeft een verkeerde cultuur opgezogen, aldus het dagblad.
Ook president Emmanuel Macron is kritisch over het progressieve Amerikaanse gedachtegoed. Universiteiten zouden sociale vraagstukken racialiseren en de Republiek in tweeën breken, zei hij vorig jaar oktober. Hij gaat sinds de moord op geschiedenisleraar Samuel Paty zelf ook de strijd aan met het ‘separatisme’, door enkele ‘radicale’ islamitische organisaties en moskeeën te sluiten.
Ook beschuldigde onderwijsminister Jean-Michel Blanquer eind vorig jaar universiteiten ervan medeplichtig te zijn aan terreur. Zij zouden de intellectuele rechtvaardiging van hun daden leveren door het progressieve Amerikaanse ‘woke’ gedachtegoed, waarin het ‘witte’ Westen als dader wordt afgeschilderd, aldus de minister.
Honderd geleerden schreven in oktober een open brief in le Monde, stellende dat ‘aan de universiteiten een soort verbod is ingesteld om na te denken over de politieke islam, in naam van een linkse ideologie die de islam beschouwt als religie der gemarginaliseerden’. Volgens hen worden onderzoekers van ras, moslimhaat en postkolonialisme gedreven door een ‘haat tegen het Westen’ en de volgende agenda: ‘Dekoloniseren, ontmannen, ont-Europeaniseren. De heteroseksuele witte man is de vijand die moet worden geëlimineerd.’
In een andere open brief wezen 76 geleerden vorige maand ‘de ongekende identiteitsgolf binnen het hoger onderwijs’ af. Identiteitsdenkers zouden wetenschap en propaganda verwarren en de wetenschappelijke methode ‘in een geest van extreem relativisme’ bestrijden: ‘Alle kennis wordt uitsluitend gereduceerd tot machtskwesties, en de wetenschappen worden systematisch aan de kaak gesteld vanwege de dominantie van ras, cultuur en geslacht, zogenaamd hun fundament.’
De dominante visie in Frankrijk is seculier, universalistisch en individualistisch. Deze valt moeilijk te rijmen met de progressieve Amerikaanse benadering, waarbij de verschillen tussen diverse groepen worden benadrukt en machtsstructuren kritisch worden bevraagd. Zo wordt in de Franse statistieken ras niet bijgehouden. Maar veel racisme-deskundigen vinden dat dit beleid niet deugt. Deze Franse terughoudendheid maakt volgens hen deel uit van een lange Franse geschiedenis van slavernij, kolonialisme en ontkenning van racisme.
‘Frankrijk voert een guerre de mémoire, een herinneringsoorlog, over kolonialisme en slavernij’, zei de in Parijs gevestigde journalist Marijn Kruk (Trouw, de Groene Amsterdammer) vorig jaar tegen de Kanttekening. In Frankrijk debatteren ze hier al twintig jaar over, en het ziet er niet naar uit dat dit snel over zal gaan. ‘Als iemand als Macron, toch geen onredelijk mens, mensen niet kan verbinden, wie dan wel?’
De politieke islam is gevaarlijker dan jihadisme, omdat het ‘een project van sociale transformatie op de lange termijn nastreeft’.Hiervoor waarschuwt islamisme-expert Lorenzo Vidino in de Duitse krant Frankfurter Allgemeine.
De Italiaans-Amerikaanse Vidino (foto) is programmadirecteur Extremismestudies aan de George Washington University in Washington. Hij onderzoekt islamisme in Europa en Noord-Amerika.
Hoewel jihadisten in alle Europese landen een bedreiging vormen, zijn ‘goed georganiseerde en goed gefinancierde groepen’ die in de moslimgemeenschappen hun islamistische boodschap propageren een groter probleem, zegt de wetenschapper.
Hun boodschap volgens Vidino neer op het volgende: ‘We zijn anders, we horen niet echt thuis in deze samenleving, we hebben andere waarden.’ Deze boodschap zaait verdeeldheid, zegt hij.
Hij wijst ook op een ‘slachtofferverhaal’, dat volgens hem een vruchtbare voedingsbodem vormt voor het rekruteren van moslims voor radicale, militante groeperingen.
Vidino noemt de internationale beweging van de Moslimbroederschap en de Turkse moskeekoepel Milli Görüs als voorbeelden van ‘erg slimme’ islamistische groeperingen. Ze beheersen ‘de taal van islamofobie en postkoloniale theorie’ en beschuldigen critici ervan ‘racistisch of islamofoob te zijn’.
Vidino: ‘Het is begrijpelijk dat normale burgers moslimgemeenschappen als problematisch beschouwen als ze islamisten constant als hun vertegenwoordigers in de media zien.’
Vidino linkte de internationale studentenorganisatie Femyso, waar GroenLinks-kandidate Kauthar Bouchallikht tot december vorig jaar vicevoorzitter van was, aan de Moslimbroederschap.
De ChristenUnie is een petitie gestart voor een christelijk echtpaar uit Pakistan dat ter dood is veroordeeld. De petitie wordt ondersteund door het CDA en de SGP.
Het gaat om Shafqat en Shagufta Emmanuel (foto). Zij zouden zich in appjes beledigend hebben uitgelaten aan het adres van de profeet Mohammed.
Ze hielden tijdens het proces vol onschuldig te zijn. De rechter had hier geen boodschap aan en veroordeelde hen ter dood. Het echtpaar zit nu in de dodencel, in afwachting van hun hoger beroep.
Enkele rechtszaken moesten binnen de gevangenismuren plaatsvinden, omdat fanatieke islamitische geestelijken hadden opgeroepen Shafqat en Shagufta Emmanuel te vermoorden.
Het echtpaar wordt juridisch bijgestaan door de advocaat die eerder Asia Bibi heeft bijgestaan. Bibi werd ook ter dood veroordeeld wegens blasfemie, maar werd na grote internationale druk vrijgesproken.
Met de petitie roepen ChristenUnie, CDA en SGP minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) op ‘alles in het werk te stellen om hun levens te beschermen’. Ook hopen ze dat de EU druk zal zetten op Pakistan.
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft Turkije opgeroepen om de zakenman en filantroop Osman Kavala onmiddellijk vrij te laten.
Dit is nieuwe taal van de VS over mensenrechtenkwesties in Turkije. President Joe Biden en zijn Turkse collega Erdogan hebben nog niet met elkaar gesproken, net als hun ministers van Buitenlandse Zaken. Eergisteren nog vroegen ruim vijftig senatoren Biden per brief om actie tegen Turkije vanwege de mensenrechtenschendingen in het land.
Zakenman en mensenrechtenactivist Kavala (foto), die zich inzet voor de dialoog tussen Turken en Armeniërs, werd in november 2017 gearresteerd. Hij zou de Geziparkprotesten van 2013 aan hebben willen grijpen om een staatsgreep te plegen.
Kavala werd begin 2020 onverwacht vrijgesproken in de Gezi-rechtszaak. Maar vijf uur na zijn vrijlating werd Kavala opnieuw gearresteerd vanwege een onderzoek naar de mislukte coup van juli 2016.
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft onlangs ook de vrijlating van Kavala geëist. Maar Turkije is tot dusverre doof voor dit soort oproepen geweest.
Ook moet Turkije van de VS een veroordeling van de Amerikaanse professor Henri Barkey terugdraaien. ‘Een Turkse rechter heeft mij onlangs in afwezigheid tot verzwaard levenslang veroordeeld, omdat ik tijdens de mislukte staatsgreep van 2016 in Istanbul was’, vertelde Barkey de Kanttekening vorig jaar.
‘Mijn persoon zou het bewijs zijn van buitenlandse, Westerse inmenging bij de coup. Dat Biden in een interview heeft gezegd dat hij de oppositie in Turkije wil steunen, wordt ook gezien als buitenlandse inmenging, als steun voor een nieuwe coup.’
De Turkse minister Süleyman Soylu (Binnenlandse Zaken) zei vorige week nog dat de VS achter de coup van 2016 zitten. De in Amerika woonachtige Fethullah Gülen en zijn aanhangers in Turkije, dikwijls door Erdogan aangewezen als schuldigen achter de coup, waren slechts marionetten van de VS, aldus Soylu. ‘Ongegrond en onverantwoordelijk’, reageerde het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken op die aantijging.
Nederland ziet zichzelf wereldwijd al heel lang als gidsland. Het houdt de eigen praktijken graag als lichtend voorbeeld voor anderen. Als die anderen die niet a priori van Nederlandse betweterigheid zijn gediend, en dat lichtende voorbeeld vervolgens niet stante pede op willen volgen, tikt Nederland ze niet minder graag op de vingers.
Die Nederlandse gidslandgedachte kreeg drie decennia terug een neoliberale vorm. Zo wist Den Haag het tijdens de bankencrisis beter: in Zuid-Europa moesten ze hun geld maar eens wat minder besteden aan wijn en vrouwen.
Toen zich vorig voorjaar in Bergamo de lijken opstapelden en Brussel besloot een noodfonds op te tuigen, liet Wopke Hoekstra weten dat er eerst maar eens gekeken moest worden waardóór het kwam dat in Italië de boel niet naar behoren functioneerde. Met Rutte straalde hij uit dat in Nederland dankzij zijn ‘intelligente lockdown’ wel alles op rolletjes zou lopen.
Niet meer doen, zou ik zeggen.
Want anders wijzen ze vanuit Spanje en Italië nog eens terug naar Nederland. Daar loopt namelijk niets ‘op rolletjes’. Niet de invoering van een paar basismaatregelen – wekenlang getreuzel rond mondkapjes. Niet de opschaling van de zorg – ook in de tweede golf moeten we om IC-bedden bedelen in Duitsland. Niet het organiseren van teststraten, die op Schiphol om vijf uur dicht gaan, alsof het virus ook nachtrust nodig heeft. Niet het naar beneden krijgen van de besmettingscijfers – zo intelligent blijkt die lockdown toch niet.
En niet bij het vaccineren, waar Nederland binnen Europa als laatste uit de startblokken kwam, lang met Bulgarije de hekkensluiter vormde, en elke week weer de volgorde omgooit. De vooral door onszelf veelgeprezen Nederlandse efficiëntie leidt ertoe dat in verpleeghuizen voor elke patiënt een andere arts met de naald voorbij moet komen.
Alsof de postbode niet op postcode maar op alfabet sorteert, aldus een betrokkene. Nu: die vergelijking was raker dan de steller besefte. De Post biedt namelijk inderdaad een treffende voorbeeld, want dankzij de liberalisering rennen er nu drie postbestellers met hun pakketjes door dezelfde straat, waar dat werk vroeger door één werd gedaan.
Toppunt van amateurisme: in sommige gevallen is het vervoer van het vaccin aan een cateringbedrijf uitbesteed, zodat het door elkaar geschud op de plaats van bestemming arriveert.
Dit alles valt niet los te zien van de neoliberale privatiseringspolitiek, die vooral door de VVD tot in het absurde is gepropageerd. Lean and mean: geen voorraden, geen reserve, alles aan de markt uitbesteden om het zo goedkoop mogelijk te houden. In normale omstandigheden gaat het net, maar bij een beetje crisis zakt het systeem door zijn hoeven.
En dan was er afgelopen weekend dus die kleine koudegolf – en opnieuw zakte Nederland finaal door het ijs. Vanwege het ‘extreme winterweer’ schaalde de NS ook op maandag nog nagenoeg af naar nul. ‘Extreem winterweer’: het vroor een paar graden en er dwarrelde een beetje sneeuw uit de lucht. En meteen lag vrijwel alles plat.
Dit alles valt niet los te zien van de neoliberale privatiseringspolitiek, die vooral door de VVD tot in het absurde is gepropageerd
Was dit een opzetje van het Opperwezen om ons met het RIVM nu echt tot thuiswerken te dwingen? Baudet en zijn coronawappies heb ik er nog niet over gehoord, de nieuwe actiegroep Sneeuwwaanzin van Willem Engel moet nog worden opgericht.
Hoe dan ook: de NS bleek niet meer in staat om dat te doen wat zij een halve eeuw geleden nog probleemloos kon: de boel een beetje moeiteloos te laten functioneren. Ik werd er maandag zelf mee geconfronteerd, toen ik met de trein van Bilthoven terug naar Amsterdam moest. De eerste poging strandde in Breukelen omdat plots alle vervolgtreinen vervielen, de tweede via Weesp kostte meer dan twee uur.
Abjecte gevolgen van lean and mean en de privatisering: door de scheiding van NS en ProRail – spoorvervoer en spoorbeheer – mogen machinisten niet meer zelf snel een wisselprobleem oplossen. De afrekening op punctualiteitscijfers betekent: liever een trein schrappen dan vertraagd laten rijden, want een geschrapte trein komt ook niet te laat aan.
De wachthokjes op de perrons, indien al aanwezig, zijn veel te klein en onverwarmd. De vast vandalismebestendige ijzeren banken ijskoud. En nergens is meer personeel aanwezig: alle communicatie gebeurt op afstand door een omroeper vanuit een vast wél prettig warm hok.
Kritische Turkse journalisten worden zelfs nadat ze gevlucht zijn nog belaagd door het regime van president Erdogan en zijn aanhangers. Dat zei de Turkse journalist Yavuz Baydar gisteren in een online bijeenkomst over persvrijheid en Turkije.
De bijeenkomst was bedoeld als voorzetje in de aanloop naar het ‘Turkey Tribunal’, een symbolisch proces tegen de Turkse staat. Het is een initiatief van Van Steenbrugge Advocaten uit Gent. De bedoeling is dat in mei dit jaar in Genève het werkelijke ‘proces’ gaat plaatsvinden.
Kritische journalisten worden bij wet verdacht van terrorisme en vaak veroordeeld. Dat vertelde de Belgische journalist Philippe Leruth, die een vernietigend rapport over persvrijheid in Turkije schreef, op deze bijeenkomst.
Veroordeelden hebben nauwelijks een mogelijkheid tot hoger beroep. Sommige journalisten kregen levenslange gevangenisstraffen zonder mogelijkheid tot gratie, terwijl anderen hoge straffen opgelegd kregen. Het gebeurt vaak dat journalisten vrijgelaten worden, om niet lang daarna opnieuw gearresteerd te worden. Er zitten gemiddeld meer dan honderd mensen vast, stelde Leruth vast.
‘In Berlijn kunnen Turkse journalisten zonder bodyguards niet naar hun werk vanwege de vele Erdogan-aanhangers’
Met de persvrijheid van Turkije was in het verleden ook niet al te best gesteld; denk aan de moord op de Armeens-Turkse journalist Hrant Dink door een Turkse nationalist in 2007. Maar onder Erdogan werd het erger. Journalist Yavuz Baydar, hoofdredacteur van de Turkse website Ahval, vertelde in deze online sessie dat de Gezipark-protesten van 2013 een belangrijk keerpunt vormden.
Na deze protesten werden veel journalisten ontslagen, iets wat onder Erdogan inmiddels al ruim drieduizend keer gebeurd is. In het jaarrapport van de Amerikaanse NGO Freedom House degradeerde Turkije na 2013 van een land met gedeeltelijke persvrijheid naar een land met een onvrije pers. Erdogan sloot daarna vrijwel alle kritische media, als hij ze niet al had overgenomen.
‘We hebben nu te maken met zeven jaar nachtmerrie’, zegt Baydar, ‘en we bevinden ons nu op de bodem. 95 procent van de media staat, direct of indirect, onder controle van de overheid. En de overgebleven vijf procent krijgt het steeds moeilijker.’
Na de overname van onafhankelijke kranten door de regering werden de digitale archieven vernietigd, aldus Baydar. Oude artikelen van Taraf, de krant van schrijver en journalist Ahmet Altan die nu een levenslange gevangenisstraf uitzit, zijn verdwenen. Hetzelfde geldt voor Zaman, de krant die banden had met de Gülenbeweging – die volgens Erdogan verantwoordelijk is voor de mislukte staatsgreep van juli 2016. Deze vorm van intellectuele kapitaalvernietiging noemt Baydar ‘barbaars’.
Baydar meldde ook dat na de mislukte coup ongeveer tweehonderd Turkse journalisten naar het buitenland zijn gevlucht, waaronder hijzelf. De Erdogankritische journalist Abdullah Bozkurt, die na de coup asiel heeft gekregen in Zweden, werd vorig jaar september aangevallen door drie mannen. Dit roept de vraag op hoe veilig Turkse journalisten in ballingschap zijn.
Volgens Baydar zijn zulke aanvallen op Turkse ballingen symptomatisch. ‘Vooral in Duitsland en Zweden gebeurt dit’, vertelde Baydar. ‘We volgen de zaken in Berlijn op de voet, waar Turkse journalisten in ballingschap zonder bodyguards helaas niet naar hun werk kunnen gaan vanwege de vele Erdogan-aanhangers in de stad.’
Baydar noemde ook dat de Koerdisch-Oostenrijkse politica Berivan Aslan vorig jaar ontkwam aan een moordaanslag. Baydar: ‘We moeten ons heel goed bewust zijn van deze feiten. Ons werk is niet gemakkelijk, zelfs niet in vrije landen.’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
