Tijdens een bezoek aan de plaats Cornwall heeft de Britse premier Boris Johnson zijn excuses aangeboden voor ‘islamofobie’ vanuit zijn Conservatieve Partij.
De Conservatieven lagen al langer onder vuur vanwege uitspraken van partijleden over moslims en de islam. Alleen deze maand openbaarde the Guardian ‘anti-islamitische en racistische social mediaberichten’ door vijfentwintig Conservatieve kopstukken en onthulden Britse media dat een Lagerhuis kandidaat bang is voor ‘Eurabië’.
‘Natuurlijk’, antwoordde Johnson op de vraag of hij sorry wil zeggen voor de vermeende moslimhaat die Conservatieven zouden hebben geuit. ‘En voor alle pijn en afschuw die is veroorzaakt.’
Johnson herhaalde daarbij een ‘onafhankelijk onderzoek naar elke vorm van vooroordelen en discriminatie’ binnen de Conservatieve Partij toe te zeggen. Volgens critici buiten én binnen de partij dit nog onvoldoende. Zij eisen een apart onderzoek naar moslimhaat. Ook willen zij dat Johnson expliciet afstand doet van uitspraken die hij zelf deed.
Zo vergeleek Johnson vorig jaar boerka’s met brievenbussen en bankrovers en vroeg hij zich in een essay uit 2007 af ‘wanneer de 18e-eeuwse Verlichting doordringt tot de achterlijke islam’. ‘Islamofobie’ is volgens Johnson bovendien ‘een natuurlijke reactie’ op de islam, die hij ‘de meest kwaadaardige en sektarische religie wat betreft harteloosheid tegenover niet-gelovigen’ noemt.
Mensenrechtenorganisatie Amnesty International is een campagne gestart met als doel om de Turkse schrijver en journalist Ahmet Altan vrij te krijgen.
Altan werd eerder deze maand opnieuw gearresteerd. Een week eerder werd hij na drie jaar vrijgelaten uit de gevangenis omdat de aanklachten tegen hem volgens het hooggerechtshof ongegrond waren.
Altan werd in 2016 voor het eerst gearresteerd, na de mislukte coup van juli dat jaar. Hij zou volgens de Turkse aanklager betrokken zijn bij de Gülenbeweging, die volgens de Turkse regering achter de mislukte staatsgreep zit. Ahmet Altan schreef in zijn eigen linkse krant Taraf kritische stukken over het Turkse leger en over president Recep Tayyip Erdogan zelf.
‘Ahmet Altan is een gewetensgevangene en moet onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrijgelaten worden’, zegt Amnesty International. De in Groot-Brittannië gevestigde organisatie heeft een briefactie op touw gezet om de Turkse regering onder druk te zetten.
Eerder deze week won Ahmet Altan de Geschwister-Scholl-Preis, een Duitse literaire prijs die vernoemd is naar broer en zus Hans en Sophie Scholl. Deze twee Duitse studenten waren lid van de Duitse verzetsgroep Die Weiße Rose en schreven pamfletten tegen de nazi’s. Begin 1943 werden ze terechtgesteld door middel van de guillotine.
De Turkse schrijver en journalist Ahmet Altan zit weer in de gevangenis. Zijn vrijheid duurde maar acht dagen. Haat het Turkse regime Altan werkelijk zo? Of spelen er nog andere belangen?
Afgelopen maand was de 69-jarige Ahmet Altan twee keer wereldnieuws. Op 5 november werd de beroemde Turkse schrijver, journalist en oud-hoofdredacteur van de linkse krant Taraf vrijgelaten uit de gevangenis. Altan zat drie jaar vast omdat hij zou hebben meegewerkt aan de mislukte couppoging van 2016. Op 12 november werd hij opnieuw opgepakt.
Altan vermoedde al dat hij gearresteerd zou worden, zo schreef hij in een stuk over zijn verblijf in de gevangenis, dat drie weken terug in het Turkse medium T24, de Britse the Guardian en – een paar dagen later – in de Kanttekening verscheen. ‘Ik schrijf terwijl ik wacht op de uitspraak die de rechter zal doen over het beroep dat de openbare aanklager aantekende tegen mijn vrijlating – ze kunnen mij terugsturen naar de gevangenis.’
De grote vraag is nu: zijn er krachten in Turkije die Altan graag voor altijd opgesloten willen zien? En wat zegt dit over de machtsverhoudingen in Turkije? De Kanttekening vroeg het aan oud-Zaman-hoofdredacteur Abdülhamit Bilici, hoogleraar Internationale Betrekkingen Henri Barkey, universitair Turkije-docent Petra de Bruijn en Joost Lagendijk, voormalig GroenLinks-Europarlementariër en nu Turkije-correspondent voor BNR Nieuwsradio.
Eigenwijze Einzelgänger
Oud-journalist Bilici, die in het voorjaar van 2016 naar de Verenigde Staten is gevlucht, vertelt dat zowel Altans vrijlaten als zijn her-arrestatie voor hem onverwacht kwamen. ‘Toch vond ik het eerste besluit onverwachter dan het tweede. Ik dacht: ze laten Altan nooit vrij, want hij heeft te veel vijanden gemaakt.’
Bilici vermoedt dat Altans artikel in the Guardian bijgedragen heeft aan zijn snelle arrestatie. ‘Misschien lag het plan om Altan opnieuw op te pakken sowieso al klaar. Maar Altan heeft zijn eigen zaak niet bepaald geholpen. Veel mensen die in de gevangenis hebben gezeten en daarna worden vrijgelaten kiezen ervoor om zich stil te houden. Altan deed dat niet. Hij kon niet zwijgen, zei hij ook op de dag dat hij werd vrijgelaten.’
Zijn eerste zonde, aldus Bilici. Altans tweede zonde was dat hij bleef schrijven. ‘Dat stuk in the Guardian kwam hard aan. En daarin maakte hij ook zijn derde zonde. Altan schrijft over Selman, de medegevangene die Altan en anderen wist te verrassen en ontroeren met zijn fluitspel. Dat is Selman Gülen, het neefje van Fethullah Gülen.’
Fethullah Gülen is de leider van de Hizmet-beweging en wordt door Erdogan verantwoordelijk gehouden voor de mislukte staatsgreep van 15 juli 2016. Door juist over zijn neefje Selman te schrijven stak Altan zijn tong uit naar de Turkse autoriteiten. ‘Misschien wilden de autoriteiten hem niet arresteren, maar na de publicatie van deze brief konden ze eigenlijk niet anders’, concludeert Bilici.
‘Altan is een Einzelgänger. Een man die vecht tegen het systeem’
Volgens Turkije-correspondent Joost Lagendijk hing de vrijlating van Ahmet Altan al een tijdje in de lucht. ‘Enkele maanden geleden had het hooggerechtshof gezegd dat de aanklacht tegen Altan niet goed was. De lagere rechtbank moet vervolgens besluiten dat iemand dan vrijgelaten moet worden, wat overigens niet altijd gebeurt. In het geval van Altan was dit wel het geval, maar vervolgens hoorde ik enkele dagen later via het geruchtencircuit dat Altan weer gearresteerd zou worden. Dus ook zijn her-arrestatie kwam voor mij niet als een donderslag bij heldere hemel. De aanklager liet het er namelijk niet bij zitten.’
‘Het past helemaal bij hem’, zegt Lagendijk over het opiniestuk in the Guardian. Lagendijk, die Altans boek Ik zal de wereld nooit meer zien gelezen en hem een paar keer ontmoette, typeert hem als een Einzelgänger, die vecht tegen het systeem. ‘Hij kijkt niet of iets wel of niet handig is, maar luistert naar zijn eigen morele kompas. Dit heeft hem veel fans opgeleverd, maar ook veel vijanden.’
Maar of het stuk in the Guardian er medeverantwoordelijk voor is dat hij na acht dagen vrijheid weer is opgepakt? Dat gelooft Lagendijk niet. ‘Ik denk dat de openbare aanklager het niet kon hebben dat Altan werd vrijgelaten en toen besloot om hem zo snel mogelijk weer achter slot en grendel te krijgen. Een volgende rechter kan weer een heel andere uitspraak doen. Het is totaal onvoorspelbaar.’
Petra de Bruijn, universitair docent Turkse Literatuur en Uitvoerende Kunsten aan de Universiteit van Leiden, vindt die onvoorspelbaarheid typisch voor het Turkije van nu. Volgens haar proberen sommige rechters nog een soort rechtvaardigheid in stand te houden, terwijl andere rechters ja-knikkers zijn die doen wat Erdogan wil.
‘Mensen worden opgepakt en gaan voor jaren de cel in, of worden opeens weer vrijgelaten, om in het geval van Ahmet Altan opeens weer opgepakt te worden. Het enige wat je kan doen in zo’n situatie is je koffers pakken, wat bijvoorbeeld Abdülhamit Bilici van Zaman en Can Dündar van Cumhuriyet hebben gedaan.’
En dat stuk in the Guardian? De Bruijn: ‘De inhoud van het artikel zal zijn her-arrestatie zeker niet vertraagd hebben. Maar ik denk dat het proces toch al in gang gezet was en eerder te wijten is aan een verschil van inzicht binnen het Turkse juridische apparaat.’
Seculiere critici van Erdogan komen regelmatig na een tijdje weer vrij, omdat een deel van de rechterlijke macht nog steeds bevolkt wordt door seculiere rechters van het oude establishment, zegt Lagendijk. Maar volgens hem heeft Altan het seculiere establishment tot vijand gemaakt vanwege publicaties van tien jaar geleden in zijn linkse krant Taraf over ‘Operatie Sloophamer’. Operatie Sloophamer zou een geheim plan zijn van seculiere elementen in het leger om in 2003 een staatsgreep tegen de toen net aangetreden Erdogan te plegen.
‘Seculiere rechters, die misschien geneigd zijn seculiere tegenstanders van Erdogan te helpen, moeten niets van Altan hebben. Altan is misschien wel de meest gehate man van Turkije, ondanks het feit dat men hem in het Westen bewondert.’
Ahmet Altan bij zijn vrijlating, begin november (Foto’s: YouTube)
Ergenekon en Operatie Sloophamer
Volgens oud-Zaman-hoofdredacteur Bilici wordt Altan gehaat door zowel Erdogan en de AKP als de ultranationalisten. ‘Altan heeft zijn kritiek op Erdogan en de AKP niet onder stoelen of banken gestoken. Maar hij heeft ook andere vijanden gemaakt, machtige vijanden: Ergenekon.’
Ergenekon is volgens Bilici een geheim genootschap van seculiere, ultranationalistische (ex-) militairen, rechters, prominente journalisten en kopstukken. Zij zouden ‘een staat binnen een staat’ vormen en verantwoordelijk zijn voor politieke moorden en verdwijningen. Ergenekon zou aanvankelijk de AKP-regering ten val willen brengen, maar zich na de mislukte coup van 2016 – waarvan Gülen de schuld kreeg – weer met Erdogan hebben verzoend. De aan de Gülenbeweging gelieerde krant Zaman en Altans krant Taraf berichtten vanaf 2007 over Ergenekon. Uit deze berichtgeving zou blijken hoe gevaarlijk deze organisatie was.
Volgens Bilici schreef Altan uitgebreid over Ergenekon en Sloophamer omdat hij zich zorgen maakte over de ultranationalistische kemalisten, die een gevaar zouden vormen voor de Turkse democratie. In 1960, 1971, 1980 en 1997 werd de democratisch gekozen regering in Turkije door middel van een staatsgreep aan de kant gezet. Zaman en Taraf steunden aanvankelijk het regime van Erdogan, toen dat nog democratisch was, tegen het gevaar van een eventuele kemalistische coup.
Een gerechtelijk onderzoek leidde in 2008 tot een aanklacht van meer dan 2.500 pagina’s tegen 86 verdachten in wat nu bekend staat als de ‘Ergenekon-zaak’. De verdachten werden beschuldigd van een samenzwering tegen de staat. Een netwerk van hoge militairen en intellectuelen zou gepoogd hebben door aanslagen een geschikte klimaat voor een militaire coup te creëren. Later werden er nog meer verdachten voor de rechter gedaagd.
Er kwam ook een ‘Sloophamer-zaak’, die van 2010 tot 2012 duurde. Deze werd tegen zo’n 250 verdachten gevoerd. In beide zaken werden tientallen verdachten veroordeeld tot hoge straffen, maar in 2015 is bijna iedereen weer op vrije voeten gesteld, omdat er met het bewijsmateriaal zou zijn geknoeid. Altan en de Gülenbeweging krijgen hiervan de schuld.
Bilici gelooft dat Erdogan en Ergenekon na de mislukte coup van juli 2016, waarvan de Gülenbeweging de schuld kreeg, een bondgenootschap hebben gesloten. Erdogan zou Ergenekon nodig hebben om zijn vermeend corrupte praktijken in de doofpot te kunnen stoppen. Ergenekon zou baat hebben bij Erdogan, die Ergenekon-leden uit de gevangenis kon halen. Daarbij zou Ergenekon zijn steun nodig hebben om wraak te nemen op die mensen van de Hizmet-beweging en Ahmet Altan, die de rechtszaken tegen ‘Ergenekon’ hadden gesteund.
Bilici: ‘Altan heeft nooit afstand genomen van zijn rol in de Ergenekon-zaak en de Sloophamer-zaak. Dit komt omdat hij oprecht geloofde en gelooft dat deze processen van levensbelang waren voor de democratisering van Turkije. In een echte democratie is geen ruimte voor een deep-state.’
Hoogleraar Barkey is een stuk terughoudender over Ergenekon. ‘Ik woon te ver weg van de feiten. Erdogan controleert de Turkse staat volledig en tolereert geen facties. Het kan natuurlijk zo zijn dat er in geheim facties bestaan, maar zij komen niet naar buiten. Aan speculaties hierover wil ik mij liever niet bezondigen. In Turkije bestaan genoeg complottheorieën.’
Ook universitair docent Petra de Bruijn vindt Ergenekon een lastig onderwerp. ‘Sommige onthullingen hierover zullen kloppen, maar ik heb de indruk dat alles is enorm opgeblazen. Er zijn wapens gevonden in het huis van een ex-generaal, maar andere ‘bewijzen’ zijn gefabriceerd. Enkele generaals zijn later ook weer gerehabiliteerd. Altans krant Taraf heeft in deze kwestie een dubieuze rol gespeeld en heeft zich, denk ik, laten gebruiken door de Gülenbeweging. Het leger heeft door de rechtszaken over Ergenekon en Operatie Sloophamer een trauma opgelopen. Erdogan, die het leger nu volledig onder controle heeft, vindt het niet erg om de militairen tegemoet te komen door Altan en de Gülenisten aan te pakken.’
‘Altan zwijgt niet. Ze kunnen hem wel fysiek opsluiten, maar zijn geest niet’
Lagendijk is van oordeel dat de rechtszaken tegen Ergenekon- en Operatie Sloophamer-verdachten zijn gedegenereerd tot een heksenjacht. ‘Sommige militairen die werden opgepakt hadden echt dingen op hun kerfstok, ze waren verantwoordelijk voor verdwijningen en dergelijke. Het is een goede zaak dat de rechter hier eens naar is gaan kijken en dat de stal werd schoongemaakt. Maar omdat de processen ontaarden in een heksenjacht en de stemming daarna 180 graden omsloeg zijn ook die foute mensen weer op vrije voeten gesteld.’
Volgens Lagendijk was Altan als hoofdredacteur van Taraf verantwoordelijk voor het publiceren van een aantal documenten in de Sloophamer-zaak. ‘Later bleek dat een aantal documenten was vervalst. Altan heeft hier onvoldoende rekenschap over afgelegd. Hij ziet niet in, of wil niet inzien, dat het te ver ging.’
De klopjacht tegen de Gülenbeweging lijkt, qua vorm, erg op de Ergenekon-zaak en de Sloophamer-zaak, stelt Lagendijk. ‘Maar de heksenjacht tegen de Gülenbeweging is vele malen groter. Bij Ergenekon ging het om enkele honderden mensen, bij Sloophamer om zo’n 250 mensen, Turkije heeft echter tienduizenden Gülenisten en vermeende Gülenisten gearresteerd en gevangengezet.’
Bilici benadrukt aan de telefoon dat wij deze mensen niet mogen vergeten. Ten slotte is Altan ook zijn medegevangenen niet vergeten. Toen hij zijn verhaal voor the Guardian schreef, kwam hij juist voor hen op. ‘Altan zwijgt niet. Ze kunnen hem wel fysiek opsluiten, maar zijn geest niet. De autoriteiten willen Altan breken, maar door hem op te sluiten hebben ze hem juist groot gemaakt.’
Druk of appeasement?
Dat brengt ons op de vraag of Altan weer vrij komt. De enige manier om hem eruit te krijgen is Europese druk, zegt Barkey. ‘De Verenigde Staten geloven niet meer in mensenrechten. Altan is een symbool. Je kunt een campagne beginnen in Europa om hem vrij te krijgen, posters met zijn beeltenis overal ophangen in grote steden, Turkije en Turkse diplomaten onder druk zetten. Daar is Turkije zeker gevoelig voor.’
Maar Barkey twijfelt of Europa dit wel wil. De EU reageert slap op provocaties uit Turkije en wil graag dat de vluchtelingendeal in stand blijft, zegt hij. ‘De mensenrechten in Turkije zijn nu helaas van ondergeschikt belang. En Altan heeft geen hoge prioriteit.’
Petra de Bruijn beaamt dit: ‘Ik denk dat Europese weinig voor Altan voor elkaar kan krijgen. De betrekkingen zijn slecht en er staat voor Europa, in verband met de terugkeer van IS-gevangenen en het indammen van andere migrantenstromen, te veel op het spel. Ze zijn te afhankelijk van Erdogan om echt een vuist te kunnen maken.’
Bilici is nog pessimistischer. ‘Ik heb weinig hoop. De Verenigde Staten en Europa zijn te laat. De democratie in Turkije is nu al behoorlijk stuk. De EU en de VS blijven echter deals met Erdogan sluiten, waardoor ze hem legitimeren. Ze sluiten hun ogen voor de mensenrechtenschendingen in Turkije, het verwoesten van democratische vrijheden. Europa’s appeasement gaat heel ver.’
Volgens Bilici maken Westerse landen zich alleen hard voor hun eigen staatsburgers die in een Turkse gevangenis zitten. ‘Denk aan die Amerikaanse dominee Andrew Brunson die tien jaar gevangenisstraf had gekregen, maar dankzij tussenkomst van Trump is vrijgelaten. En de Turks-Duitse journalist Deniz Yücel, die na onderhandelingen tussen Merkel en Erdogan na een jaar is vrijgekomen. Altan wordt gestraft omdat hij geen Amerikaans of Duits paspoort heeft.’
Lagendijk is hoopvoller. ‘Europa en de Verenigde Staten moeten blijven aankaarten en duidelijk maken dat die willekeurige arrestaties en rammelende rechtszaken een vlek op het blazoen van Turkije zijn. Op korte termijn levert dit wellicht niets op. Maar bij twijfel in Ankara kan de weegschaal – tussen wraak op critici enerzijds en de economische belangen van Turkije op langere termijn anderzijds – soms ook de andere kant op doorslaan.’
Ben je pas een echte Nederlander als je het Wilhelmus kunt zingen? Kun je als moslim wel een echte Nederlander zijn? En hoe zit het met dubbele paspoorten? We vroegen het aan voorbijgangers in hartje Rotterdam.
Turkse Nederlanders voelen zich over het algemeen zeker verbonden met Nederland, maar koesteren ook een band met Turkije. Dat bleek begin deze maand uit een onderzoek in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Veel Turkse Nederlanders geven aan dat discriminatie en moslimhaat hun band met Nederland verslechtert.
Maar zien autochtonen hen wel als volwaardig Nederlander? Met andere woorden: wat moet je beslist doen om door autochtonen als een volwaardige Nederlander beschouwd te worden? Het Wilhelmus uit je hoofd kennen? De Nederlandse taal spreken? En in hoeverre kun je moslim zijn? Deze vragen legden we voor aan ‘de autochtone burger’ op straat in het centrum van Rotterdam.
Breder kijken
Veel voorbijgangers hechten aan één ding: meedoen. Marijke (47) vertelt dat ze vrijwilligers zocht voor een activiteit bij haar in het dorp. ‘Er meldde zich een Syrische asielzoeker die nog niet goed Nederlands sprak. Toch wilde hij graag een steentje bijdragen. Dat is voor mij veel belangrijker dan al die discussies over dubbele paspoorten, enzovoort.’ Ze is het ‘gezeur’ over wie er nu wel bij hoort en wie niet spuugzat. Er zijn belangrijker zaken, zegt ze, zoals de wachtlijsten bij de voedselbank.
‘Deel uitmaken van de samenleving. Breder kijken dan je eigen bevolkingsgroep,’ vindt Denis (54). Daar sluiten Ben (57) en Ernst (70) zich bij aan. ‘Als je hier komt, dan moet je je aanpassen zonder je eigen identiteit te verliezen. De taal leren.’ Het Wilhelmus kennen, daar zit het niet zo in volgens Ben en Ernst. Het draait om meedoen, accepteren hoe de dingen hier gaan.
Ernst vindt normen en waarden belangrijk. ‘Als ik in het buitenland ben, dan pas ik me ook aan. Ik ben daar te gast. Van veel mensen hier kun je niet meer zeggen dat ze te gast zijn, maar toch.’ Maar met mensen die moslims zijn, daarmee hebben ze geen probleem.
Moslimburgemeester
Ingrid, die alleen kwijt wil dat ze qua leeftijd ‘richting AOW’ gaat, denkt daar heel anders over. ‘De islam hoort wat mij betreft niet bij de Nederlandse samenleving, zeker niet als je iets wilt bereiken. Neem Zuid-Amerika, waar ik heb gewoond. Carlos Menem wilde graag de politiek in. Hij was moslim, maar heeft zich bekeerd tot het rooms-katholieke geloof. Zo hoort het wat mij betreft.’ Carlos Menem was van 1989 tot 1999 president van Argentinië. Hij is van oorsprong Syriër.
Ook wil Ingrid graag kwijt dat ze het niet vindt kunnen dat een moslim in dit land burgemeester kan worden. Overigens woont ze zelf niet in Rotterdam.
René (71) denkt er heel anders over. ‘Tja, je moet je aan normen en waarden houden. Maar dat is wel een vaag begrip, want niet iedereen heeft dezelfde normen en waarden.’ De Grondwet als uitgangspunt nemen vindt hij een goed idee. ‘Het Wilhelmus kennen, daar zit het niet in. Dan ga je iets opleggen en daar bereik je niets mee. Van moslims vragen om christen te worden? Nee! Geloof moet je niet opdringen. Dat geldt trouwens voor álle religies.’
‘Als je hier komt, dan moet je je aanpassen zonder je eigen identiteit te verliezen’
Ton en Ad zijn twee broers die een dagje Rotterdam doen. Ze onderbreken het eten van hun smakelijke broodje om kort en bondig antwoord te geven. Ton: ‘Je moet stoppen met onderscheid maken tussen Nederlanders en niet-Nederlanders. Klaar.’ Ad voegt er aan toe dat je gewoon moet zijn wie je bent.
Spierwitte Nederlanders
Jesse (‘begin twintig’) noemt het opzoeken van ‘de ander’ als voorwaarde voor het Nederlanderschap. Hij vond het zelf vervelend dat hij tijdens zijn opleiding in de pauze overal groepjes leerlingen zag staan van dezelfde afkomst. Een van oorsprong Turks groepje, een Marokkaans groepje en niet te vergeten spierwitte Nederlanders.
‘Als je gaat werken, dan moet je toch ook kunnen samenwerken met collega’s die andere achtergronden hebben? Ik heb daar een keer iets over gezegd tegen een docent, maar ik kreeg te horen dat leerlingen in de pauze moeten doen wat ze zelf willen. Dat begrijp ik, maar als we zelf werkgroepen moesten vormen gebeurde er precies hetzelfde en daar werd niets over gezegd. Jammer. De apartheid is toch zeker afgeschaft?’
Tijdens zijn stage ging het heel anders, vertelt Jesse. ‘Ik was als blanke in de minderheid, maar er was niets aan de hand. Als jij je gewoon gedraagt, dan doen je collega’s hetzelfde. Nou ja, tijdens mijn stage wel. Voor mij is meedoen en mixen met andere bevolkingsgroepen een voorwaarde om Nederlander te zijn.’
Dubbele paspoorten
‘Om te beginnen moet je de Nederlandse taal beheersen. Je moet ook het Wilhelmus kennen, maar niet alle 26 coupletten. Het eerste couplet is voldoende, zeg maar de voetbalwedstrijdversie’, zegt Kees (81). Als Kees hoort wat een andere dame over het Wilhelmus heeft gezegd, sluit hij zich daar helemaal bij aan. ‘Ons volkslied moet op school worden geleerd.’
Moslims zegt hij te accepteren, maar hij stelt daar wel een aantal voorwaarden aan. ‘Ze moeten de zeden in Nederland accepteren. Bovendien moeten moslims westers gekleed zijn. Geen djellaba en geen hoofddoek. Mijn huisarts had een moslima als assistente. Ze was altijd casual gekleed. Op een dag kwam ik daar en zag dat ze plotseling een hoofddoek droeg. Ik vroeg haar of ze hoofdpijn had. Nee, ze had zichzelf gevonden. Had ze daar dan 23 jaar voor nodig gehad? Was ze de weg kwijt? Wat is dat voor iets?’
Kees is ook geen voorstander van traditionele Marokkaanse kledij voor mannen. Hij wil dat ‘allochtonen’ assimileren. Hij is ook tegen dubbele paspoorten. ‘Het is of het één of het ander. Een Marokkaans paspoort kan nooit verlopen. Je kunt geen afstand doen van de Marokkaanse nationaliteit. Daarom vind ik dat de wet in Marokko moet veranderen. Het maakt mij overigens niet uit wie het is. Ik ben tegen het hebben van dubbele paspoorten. Dat we een minister Kajsa Ollongren hebben die twee paspoorten heeft, vind ik ook niet kunnen.’
Het feit dat er joodse mensen zijn die twee nationaliteiten hebben, uit angst dat ze op een dag moeten vluchten voor antisemitisme, speelt voor Kees geen rol. Ook dat kan wat hem betreft niet. Geen twee paspoorten en hij maakt géén uitzondering.
‘Op een dag zag ik dat ze een hoofddoek droeg. Ik vroeg haar of ze hoofdpijn had’
Vianne (26 jaar) is het absoluut niet met Kees eens. Het Wilhelmus kennen hoeft voor haar niet, maar ze begrijpt heel goed dat oudere mensen hier waarde aan hechten en waarom. ‘Iemand moet wat mij betreft gewoon zijn best doen om te integreren. We zijn niet allemaal hetzelfde. Assimilatie zie ik niet zo zitten, want ik houd van diversiteit. Ik werk samen met vrij veel mensen van niet-Nederlandse afkomst. Ik voel me bij hen op mijn gemak, omdat we ons best doen elkaar te begrijpen.’
Hollandse herrie
Loes (71 jaar) vindt dat je niets hoeft te doen om een echte Nederlander te zijn. ‘Je bent het of je bent het niet. Het is geen voordeel en geen nadeel. Soms schaam ik me voor mijn landgenoten.’ Ze vertelt dat ze een keer in een jeugdherberg was, waar een groep zeer luidruchtige Nederlandse jongeren een heleboel herrie maakte.
‘Dat vond ik geen reclame voor Nederland. Om twee uur ’s nachts had ik er echt genoeg van en ben naar ze toe gegaan. Eerlijk is eerlijk, ze waren daarna stil. Je ziet vaker dat mensen zich in het buitenland anders gedragen dan in hun eigen land. Ik ervaar dit als zeer vervelend. Net als dat onze regering de grens steeds dichter doet. Via een langzaam sluipend proces is dit al langer aan de gang, dat weet ik.’
Volgens Sylvia (‘ergens in de veertig’) zijn er geen vaste regels om toe te passen op het Nederlanderschap. Integreren is volgens haar maatwerk, omdat het een persoonlijk proces is. ‘Ik vind dat het integratiedebat is verziekt door de ongenuanceerde aanpak van Geert Wilders. Daarom ben ik blij met Forum voor Democratie. Thierry Baudet draait af en toe een beetje door, maar zijn kompaan Theo Hiddema houdt hem wel in bedwang.’
Het lukt de gevestigde partijen in de Oost-Duitse deelstaten Thüringen, Saksen en Brandenburg niet om de rechts-populistische partij Alternative für Deutschland (AfD) klein te krijgen. Ondertussen blijft de partij even radicaal als weleer, schrijft het Duitse tijdschrift der Spiegel.
Bij de verkiezingen eerder dit jaar in de Oost-Duitse deelstaten Thüringen, Saksen en Brandenburg werd AfD de tweede partij met ongeveer een kwart van de stemmen. AfD is in geen enkele deelstaatregering gekomen.
Maar omdat de partij in de oppositie blijft, draait het steeds meer om de tegenstelling AfD versus de rest. Politieke meningsverschillen tussen de christendemocraten, sociaaldemocraten en groenen worden in de achterkamertjes bedisseld. Dat versterkt het AfD-narratief dat de andere partijen in wezen niet van elkaar verschillen.
Ernstiger is volgens der Spiegel dat er bij AfD geen proces van matiging optreedt, zoals wel is gebeurd bij de groenen en de Piratenpartij. Zo vroeg AfD in Thüringen hoeveel homo’s en lesbiennes er in de staat zijn. Ook grossieren AfD-politici in complottheorieën en bezorgen ze ambtenaren en de deelstaatregeringen veel onnodig werk.
De verschillende strategieën van de gevestigde partijen om AfD te bestrijden helpen tot nu toe niet, stelt der Spiegel. Uitsluiten, demoniseren, negeren, tolereren, argumenteren, kopiëren: het zet geen zoden aan de dijk.
‘Het is alsof de AfD een cheatcode heeft ontdekt, zoals bij een computerspelletje, waardoor de partij blijft groeien. Voor elk belangrijk probleem, of het nu de euro, migratie of het klimaat betreft, levert de AfD een ondergangsscenario. De AfD maakt mensen bang – en daarom stemmen ze op de partij.’
Via een video op het sociale medium TikTok vraagt de Amerikaanse moslima Feroza Aziz aandacht voor de situatie van de islamitische Oeigoeren in Chinese kampen. Het filmpje, dat aanvankelijk lijkt te gaan over het krullen van wimpers, ging deze week viral.
China houdt naar schatting meer dan een miljoen Oeigoeren vast in ‘heropvoedingskampen’ in de westelijke regio Xinjiang. In deze kampen worden de islamitische Oeigoeren onderworpen aan een streng regime.
In het TikTok-filmpje is te horen hoe de 17-jarige tiener Feroza Aziz uit New Jersey van het onderwerp ‘wimpers’ overschakelt op de situatie van de Oeigoeren. Ondertussen gaat ze rustig door met het krullen van haar wimpers:
‘Dus het eerste wat je doet is je wimperkruller nemen en je wimpers krullen. Dan leg je die neer en gebruik je de telefoon die je nu ook gebruikt om te zoeken naar wat er in China gebeurt, hoe ze concentratiekampen hebben, daar onschuldige moslims in gooien. Dit is een nieuwe Holocaust, waar niemand over spreekt.’
De ‘wimpervideo’ is ook via andere social media-kanalen verspreid en miljoenen keren bekeken. Maar nu is Aziz’ account voor een maand geblokkeerd, zo tweette ze gisteren zelf. Volgens TikTok, dat in Chinese handen is, komt dit vanwege een ‘meervoudige schending’ van de huisregels.
Ze zou eerder in een video hebben gezegd dat ze als een kind een crush op Osama bin Laden had, iets wat volgens Aziz’ gewoon humor was. Maar een woordvoerder van het TikTok noemt dit het ‘promoten van terrorisme’.
Aziz laat zich er niet door ontmoedigen. ‘China is bang dat de waarheid zich verspreidt. We moeten ze bang blijven maken en de waarheid blijven verkondigen. Red de moslims.’
Het was geen fijne week voor de 420.000 bijstandsgerechtigden in Nederland. En daarmee doel ik niet op het povere bestaan dat zij al leiden, dat met de invoering van de Participatiewet in 2015 alleen maar armoediger is geworden.
Nee, ik heb het over ‘de tegenprestatie’ die Rutte III wil invoeren in elke gemeente. Want, zo beweert staatssecretaris Tamara van Ark (VVD) van Sociale Zaken, zij is ‘ook de staatssecretaris van de belastingbetaler’.
Wat een polariserende manier van spreken. Ik ergerde mij echt toen ik deze woorden van Tamara van Ark las in de Volkskrant: ‘Ik ben ook de staatssecretaris van de belastingbetaler.’ Hebben uitkeringsgerechtigden ooit het tegendeel beweerd? En wat bereik je nou met die trap na voor mensen die al in een benarde situatie zitten?
Het was daarom enigszins bevrijdend om de reactie van de Amsterdamse wethouder Sociale Zaken Rutger Groot Wassink van GroenLinks te lezen in diezelfde krant: ‘De Participatiewet werkt niet.’
Ook in het rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau staat dat verplichtingen en sancties niet tot meer uitstroom uit de bijstand leiden. Groot Wassink wil juist een gesprek over meer persoonlijke begeleiding, die mensen meer vertrouwen geeft en tot stapsgewijze participatie leidt. Maatwerk dus, dat ook financieel geprikkeld mag worden.
Geef de armen geld, geef ze rust
Wat ik in de discussie heb gemist is de terreur van de kostendelersnorm. Die is namelijk ook in 2015 ingevoerd met de Participatiewet. De kostendelersnorm betekent dat als een woning gedeeld wordt door meerdere volwassenen, de inkomens van de mensen met een bijstand of AOW worden verlaagd. Hoe meer volwassenen in een huis, hoe lager de woonkosten, omdat de woonkosten gedeeld kunnen worden. Dit is natuurlijk de theorie. De praktijk is zoals altijd weerbarstiger.
Met een lager aantal vacatures dan het aantal werkzoekenden, een woningentekort waar je verschrikkelijk depressief van wordt en steeds hogere prijzen voor het levensonderhoud is het geen toeval dat sinds de invoering van de kostendelersnorm het aantal daklozen explosief is gestegen. Nederland telt op dit moment 40.000 daklozen. Een kwart daarvan is het laatste jaar dakloos geworden, met relatief veel jonge daklozen die niet meer thuis kunnen blijven wonen omdat hun ouders of andere familieleden op hun uitkering worden gekort.
Ook wordt het steeds drukker bij de voedselbanken. Het is werkelijk te zot voor woorden dat dit gebeurt in een land dat tot één van de rijkste landen van de wereld behoort. De depressieve toestand van werkloosheid wordt verergerd door een dichtgeslibde woningmarkt en een samenwoonboete. Wat gaat Tamara van Ark voor deze mensen doen? Of in haar eigen woorden: ‘Is zij ook niet de staatssecretaris van deze mensen?’
In het interview zegt de staatssecretaris dat ze de wet zo gaat veranderen dat iedereen die onder de participatiewet valt van de gemeente ‘een passend aanbod’ kan verwachten: ‘Een passend aanbod om te participeren.’ Volgens mij kan je het beste participeren als je een dak boven je hoofd hebt, een goedgevulde maag hebt en niet gekort dreigt te worden op je uitkering omdat je noodgedwongen samenwoont met je ouders.
Onder deze omstandigheden is het enige passende aanbod de afschaffing van de kostendelersnorm. Geef de armen geld, geef ze rust. Presteer als staatssecretaris eerst de basale behoeften van een welvaartsstaat, voordat je over ‘tegenprestaties’ begint.
Een omstreden Turks familiebedrijf, dat door Amerika op de zwarte lijst is gezet om ‘het bevoorraden van IS met oorlogsmateriaal’, onderhoudt banden met de AKP-partij van president Erdogan. Dat stelt de Turks-Zweedse onderzoeksjournalist Abdullah Bozkurt.
Bozkurt komt tot deze conclusie op basis van het social media-gedrag van de AKP-afdeling in de Turkse grensprovincie Sanliurfa, waar IS-cellen zich jarenlang zouden hebben schuilgehouden.
In verscheidene social mediaberichten uit deze zomer is de voorzitter van de AKP in Sanliurfa, Bayattin Yildiz, te zien met de managers van het door Amerika veroordeelde familiebedrijf Tevhid Bilisim Merkezi.
AKP-voorzitter Yildiz bracht Tevhid-directeur Mustafa Bayaltun dit jaar een bezoekje in zijn kantoor, meldt Bozkurt. Ook andere Bayaltun-familieleden zijn samen met Yildiz te zien op social media posts van de AKP in Sanliurfa.
Tevhid Bilisim Merkezi heeft volgens de Amerikaanse overheid geholpen met het leveren van ‘goederen of diensten naar of ten behoeve van IS’. En Rusland schreef in 2016 al een brief naar de VN-Veiligheidsraad waarin het land de link legt tussen Tevhid Bilisim Merkezi en IS.
‘De hofleverancier voor wapens en militair materiaal aan IS is Turkije, dat dit doet via organisaties die buiten de overheid vallen’, schreef Rusland toen. Dit proces zou zijn overzien door de Turkse geheime dienst en zou met name gaan om explosieven. ‘In het bijzonder fungeert het bedrijf Tevhid Bilisim Merkezi als intermediair.’
Tevhid Bilisim Merkezi werd in 2013 opgericht als bedrijf dat mobiele telefoons en accessoires verkoopt. Eind vorige maand lieten de Bayaltuns het bedrijf opheffen.
In een tijd waarin racisme op en rond de Nederlandse voetbalvelden in de schijnwerpers staat, doet Ajax-keeper André Onana in voetbalblad VI een boekje open over zijn ervaringen.
De 23-jarige keeper, die sinds 2015 bij Ajax onder de lat staat, zegt dat in uitwedstrijden ‘altijd wel iets racistisch’ naar hem wordt geschreeuwd. ‘Ik hoor die dingen al heel lang’, zegt hij in een interview.
Anderhalve week geleden scandeerden supporters van FC Den Bosch racistische geluiden richting Excelsior-aanvaller Ahmad Mendes Moreira. Die wilde hierdoor niet meer spelen en de wedstrijd werd tijdelijk stilgelegd. Oranje-middenvelder Georginio Wijnaldum zei vlak daarna dat hij altijd van het veld zou lopen als hem dit zou overkomen. Onana zegt dat zelf niet te doen.
‘Door van het veld te lopen geef ik het extra aandacht. Dat wil ik niet.’ Onana vindt het statement van Wijnaldum weliswaar mooi, maar: ‘dan kan ik bijna elke wedstrijd wel van het veld lopen. Het is niet altijd makkelijk er mee om te gaan, maar als je van het veld loopt, krijgen die mensen in zekere zin toch hun zin. Dan laat je zien dat ze je raken. Ik laat me niet raken.’
Een Amsterdamse basisschool is in opspraak geraakt om vermeende discriminatie. De school zou een kind hebben geweigerd vanwege haar Marokkaanse naam, meldt het Parool.
In eerste instantie gaf de school aan dat zij geen plek meer had. Maar toen de moeder haar dochtertje opnieuw aanmeldde – ditmaal met een fictieve Nederlandse naam – werd zij opeens wél toegelaten. De moeder heeft inmiddels aangifte gedaan van discriminatie.
‘Ik ben inmiddels dertig jaar en voelde me deze week voor het eerst Marokkaans,’ zegt de moeder tegen stadszender AT5. ‘Het is een gevoel alsof je echt anders bent en er nooit echt bij zult horen.’
Volgens openbare basisschool De Notenkraker in Amsterdam-Zuid, de school in kwestie, is er geen sprake van discriminatie. De Notenkraker wijst op een administratieve fout waardoor er twee verschillende antwoorden zijn gegeven. ‘Dat had niet mogen gebeuren.’
De Amsterdamse fractie van Denk is niet overtuigd. Fractievoorzitter Mourad Taimounti heeft een spoeddebat aangevraagd.
‘Hier is duidelijk sprake van etnisch profileren in het basisonderwijs,’ stelt Taimounti, die de mailwisseling tussen de ouder en het kind heeft ingezien.
Ook zal Denk morgen een motie indienen in de Amsterdamse raad om discriminatie op scholen te bestrijden. De partij wil speciale ‘mystery guests’ inzetten op scholen, net zoals in de horeca gebeurt om discriminatie op te sporen.
Fractievoorzitter Taimounti zegt wel vaker signalen te krijgen van discriminatie door scholen. ‘In Amsterdam heerst veel angst een zwarte school te worden.’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
