Sri Lanka heeft besloten dat mensen die aan het coronavirus zijn overleden gecremeerd moeten worden. Deze bepaling geldt ook voor moslims, meldt de Arabische nieuwszender al Jazeera.
Aan het coronavirus zijn inmiddels zeven Sri Lankanen overleden, waaronder drie moslims. Ondanks protesten van hun families zijn de overblijfselen van hen door de autoriteiten gecremeerd. Crematie is in de islam verboden.
Mensenrechtenorganisaties als Amnesty Nederland vinden de draconische maatregel in strijd met grondrechten als de vrijheid van godsdienst.
De gezondheidsdienst van Sri Lanka verdedigt zich door te stellen dat begraven het risico meebrengt dat het virus sneller zal worden verspreid. Het grondwaterpeil van het eiland is er hoger dan in andere landen en het begraven van lichamen kost meer tijd, aldus de gezondheidsdienst.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie maakt het voor de verspreiding van het virus niet uit of de lichamen van coronadoden worden verbrand of begraven.
Moslims maken zo’n tien procent van de bevolking van Sri Lanka uit, waar ruim twee derde boeddhist is. Ook wonen er hindoe- en christenminderheden.
Vorig jaar pleegden moslimextremisten op paaszondag aanslagen op christelijke kerken in Sri Lanka. De Verenigde Naties zagen daarna een stijging in moslimhaat op het eiland
Facebook heeft besloten om in te grijpen tegen posts die een verband leggen tussen mobiele 5G-netwerken en het coronavirus.
Het sociale medium is gewaarschuwd door de Britse antiracismewaakhond Hope Not Hate, die verschillende Facebookgroepen- en berichten identificeerde. Daarin werd opgeroepen om vandalisme tegen zendmasten te plegen. In Groot-Brittannië zijn inmiddels ruim twintig zendmasten vernield.
De Facebookgroepen tegen 5G stonden onder de invloed van alt-rightactivisten en waren gelardeerd met antisemitische en anti-overheidscomplottheorieën, aldus Hope Not Hate.
Volgens een opiniepeiling sluit een derde van het Britse publiek niet uit dat er link is tussen 5G en het coronavirus. Nog eens 8 procent is ervan overtuigd dat die link er daadwerkelijk is.
Facebook laat weten: ‘In lijn met ons huidige beleid tegen schadelijke desinformatie, zijn we afgelopen week begonnen met het verwijderen van foutieve claims dat 5G-technologie de symptomen of verspreiding van COVID-19 veroorzaakt.’
Eerder zei Facebook oproepen tot geweld tegen zendmasten op te sporen en te verwijderen. Een week geleden liet videoplatform YouTube al weten om soortgelijke video’s te verwijderen en video’s waarin enkel de link tussen 5G en corona wordt besproken minder zichtbaar te maken.
Er doen verschillende complottheorieën over 5G en corona de ronde. Sommigen denken dat 5G-straling het immuunsysteem verzwakt, waardoor mensen vatbaarder worden voor het virus. Anderen denken dat elektromagnetische velden het virus in omloop brengen.
Ook in Nederland zijn zendmasten in brand gestoken. Volgens experts kan 5G niet het immuunsysteem verzwakken of virussen verspreiden. Tevens is 5G nog niet in Nederland uitgerold. ‘Er zijn dus geen 5G-masten in de brand gestoken, het zijn masten die 2G-, 3G-, en 4G-connectiviteit bieden’, aldus een KPN-woordvoerder.
Justitieminister Fred Grapperhaus noemt de acties ‘levensgevaarlijk’: de masten zijn ‘vitaal’ voor onze hulpdiensten.
Het rommelt in de landelijke top van Denk: de vertrokken fractieleider Tunahan Kuzu en mede-oprichter Selcuk Oztürk rollen vechtend over straat. De interne beslommeringen in de top vormen een mooi moment om wat verder te kijken: is Denk inmiddels een serieuze partij geworden?
Na hun breuk met de PvdA bouwden Tunahan Kuzu en Selcuk Oztürk aan hun politieke beweging Denk. Met succes: sinds 2017 heeft de partij drie zetels in de Tweede Kamer, in 2018 werd de partij gekozen in dertien gemeenteraden, in 2019 in vier provincies en begin 2020 had de partij 3.705 leden. Is de beweging inmiddels een serieuze partij of stelt deze nog steeds betrekkelijk weinig voor?
Om dat te kunnen bepalen dalen we af naar het bestuurlijke niveau waar Denk de minste aandacht krijgt: de gemeenteraden. Hoe doet Denk het daar buiten de schijnwerpers? Lukt het om nieuwe politieke thema’s op de kaart te zetten? We nemen de prestaties in vier gemeenten onder de loep.
In 2018 deed Denk in veertien gemeenten mee aan de raadsverkiezingen. Alleen in Alkmaar haalde de partij de kiesdrempel niet. Grote fracties van drie of vier raadsleden ontstonden alleen in Amsterdam, Rotterdam en Schiedam. Elders bleef de partij klein met een of twee zetels. In gemeenten als Deventer en Veenendaal kreeg Denk één zetel, in Zaanstad en Utrecht twee.
In veel gemeenten lagen de verwachtingen hoger. Zo stapte de Eindhovense lijsttrekker direct na de verkiezingen op toen Denk niet met zes maar met slechts één zetel in de raad kwam. In Enschede haalde de partij er niet de gehoopte vier maar ook slechts ééntje.
Denk is ontstaan in een periode van politieke versnippering en is ook een van de partijen die aan die versnippering bijdraagt. Dat is nergens duidelijker zichtbaar dan in de gemeente. In Amersfoort, Arnhem en Enschede zit Denk met één zetel in de gemeenteraad, als een van twaalf of zelfs dertien fracties, op een totaal van 39 zetels.
Het meest versnipperd is de gemeenteraad van Lelystad, waar Denk één zetel heeft en er in totaal vijftien partijen in de raad zitten. Deze versnippering verkleint op voorhand de mogelijkheden om als partij het verschil te maken en de aandacht te trekken. We moeten daarom kijken naar wat Denk uniek maakt en bestaansrecht geeft: de lokale programmapunten op het gebied van diversiteit.
Wat wil Denk in de gemeente?
Denk wil, zo lezen we in de lokale verkiezingsprogramma’s, geen integratie maar wederzijdse acceptatie. In Amersfoort, Arnhem, Enschede en Lelystad heeft de partij als eerste speerpunt discriminatie- en racismebestrijding. Om de meldingsbereidheid toe te laten nemen wil Denk in Amersfoort een bestaand meldpunt onder de aandacht brengen en in Lelystad een anti-discriminatie-app introduceren. Ook wil Denk ‘mystery guests’ inzetten om discriminatie op te sporen, etnisch profileren tegengaan en de politie meer werk laten maken van discriminatiebestrijding. In Arnhem wil Denk bovendien onderzoek naar islamofobie.
Een tweede lokale speerpunt van Denk is diversiteit. De partij wil dat het personeelsbestand van de gemeente een afspiegeling is van de bevolking. In Arnhem wil men een quotum van 15 procent. Bij aanbestedingen moeten bedrijven beloond worden die een divers personeelsbestand hebben. Denk wil dat bedrijven die discrimineren ‘aan de schandpaal worden genageld’ en worden uitgesloten van gemeentelijke opdrachten. In Lelystad wil de partij een diversiteitsprijs voor organisaties die het goede voorbeeld geven. Denk wil dat ook op scholen, bij de politie en bij maatschappelijke organisaties aan diversiteit wordt gewerkt.
Denk heeft als derde lokale speerpunt onderwijs. De partij wil aandacht voor een inclusieve samenleving. Onderwijzers krijgen in Amersfoort een rol toebedeeld in het signaleren van discriminatie. Scholen krijgen bovendien voorlichtingspakketten over discriminatie en migratie. In Amersfoort en Lelystad wil Denk docenten op anti-discriminatietraining sturen en in Lelystad moeten interculturele contacten worden versterkt door het opzetten van ‘vriendschapsscholen’.
Het laatste lokale speerpunt is dat de gemeente mensen bij elkaar brengt en segregatie tegengaat. Projecten die gemeentelijke subsidie ontvangen moeten diversiteit en wederzijdse acceptatie stimuleren. In Lelystad stelt de partij ‘worldcafés’ voor waar oude en nieuwe inwoners elkaar kunnen leren kennen. Ook wil Denk een feest om de gedeelde identiteit als Lelystedelingen te vieren. In Arnhem moet er een monument komen om de bijdrage van gastarbeiders aan de samenleving te erkennen. In Lelystad wil Denk permanente bewustwording van zwarte bladzijden in onze geschiedenis en een alternatief voor Zwarte Piet.
‘Onze aanwezigheid geeft vooral een signaal’
Plannen en concrete acties
Hoewel antidiscriminatiebeleid bij uitstek landelijk geregeld moeten worden, zijn er lokaal wel zaken te bereiken. Zo kan de gemeente horeca-eigenaren die discrimineren beperkingen opleggen, bestaan er meldpunten voor discriminatie en kunnen gemeenten lespakketten, iftars en maatschappelijke organisaties subsidiëren. Ook kan de gemeente een diversiteitsquotum voor de eigen organisatie hanteren. Toch kan ook niet alles wat Denk lokaal wil: zo hoort de gemeente zich niet te bemoeien met de bedrijfsvoering van andere organisaties.
In hoeverre Denk deze thema’s op de agenda zet kunnen we zien aan de door de fracties ingediende moties. In Amersfoort en Enschede krijgt Denk meer dan tien moties aangenomen in 2019. In Lelystad en Arnhem zijn dat er wat minder. De moties gaan over uiteenlopende kwesties, van pleintjes, huurbeleid, poliklinieken, parkeerterreinen tot studietoeslag. Denk werkt bij vrijwel alle moties samen met zo goed als alle andere partijen, waaronder zelfs de PVV. Opvallend is dat het slechts in een of twee gevallen per jaar om een speerpunt van Denk gaat. In 2019 wordt in totaal drie keer zo’n motie aangenomen.
In Amersfoort dienen Denk, CDA, D66 en PvdA een motie in voor een pilot cultuurspecifieke ouderenzorg, waarbij ouderen met een migratieachtergrond in de eigen taal en cultuur worden verzorgd. Met GroenLinks, PvdA en D66 dient Denk in Arnhem een motie in over betere ondersteuning van de inburgering van na-reizigers. In Enschede dienen PvdA, GroenLinks, ChristenUnie en Denk een motie in voor meer diversiteit in de top van FC Twente. In Lelystad dient Denk in zijn eentje moties in met een oproep dat het college zich uitspreekt tegen racisme en voor het veranderen van het uiterlijk van Zwarte Piet. Beide moties worden verworpen.
Denk-raadsleden spreken zich al met al over allerlei thema’s uit en werken met het hele politieke spectrum samen, maar ze halen nauwelijks zichtbare resultaten op hun eigen speerpunten. In de media is de partij ook zo goed als afwezig, ook op eigen thema’s. Het blijft bij uitzonderingen: in Amersfoort spreekt de partij zich tegen Zwarte Piet, in Arnhem wil Denk dat het college de situatie van de Oeigoeren bespreekt met een Chinese delegatie, in Lelystad maakt het raadslid zich zorgen over de veiligheid van islamitische instellingen en in Enschede spreekt Denk zijn zorgen uit over een protest bij een moskee.
Een partij in wording?
Hoe Denk zelf aankijkt tegen de lokale prestaties blijft in nevelen gehuld. De Denk-raadsleden in Arnhem, Amersfoort en Lelystad beantwoorden een herhaald verzoek om contact niet. Alleen Enes Sariakce – het raadslid in Enschede – wil de Kanttekening te woord staan.
Een ingewijde in de partijorganisatie, die anoniem wil blijven, heeft er een verklaring voor: de fractievoorzitters worden geacht zich niet te veel te profileren en moeten media-verzoeken met het partijkantoor in Rotterdam afstemmen. Daar wordt meestal negatief geadviseerd en raadsleden conformeren zich daar vrijwel altijd aan. Lokale verslaggevers geven een andere verklaring: Denk bereikt eigenlijk niets.
In Arnhem wordt volgens Simon Trommel (deGelderlander) gezegd dat Denk ‘geen gamechanger’ is: de partij heeft niet of nauwelijks iets binnengehaald. Richard Schuurman (Omroep Flevoland) zegt dat Denk in Lelystad ‘een zeer bescheiden rol in de lokale politiek’ speelt en zich ‘terughoudend’ opstelt. Raadslid Ali Höke houdt zich over het algemeen redelijk afzijdig. Schuurman kan zich geen voorbeeld herinneren van een kwestie die door Denk op de agenda is gezet. De laatste schriftelijke vragen dateren van een jaar geleden en gingen over de beveiliging van moskeeën.
Ook Kees Bakker (Flevopost) zegt dat de partij ‘geen rol van betekenis’ speelt. De partij profileert zich vooral op landelijke thema’s, maar die spelen lokaal nauwelijks. Het is niet zo duidelijk waar de partij lokaal precies voor staat. Andere fracties praten wel met Höke, want in Lelystad is de gemeenteraad zo versnipperd dat elke stem telt. Er is tegelijk weinig sympathie voor Denk: er waait een rechtse wind in Lelystad en er is al een andere partij met een allochtone achterban: Jong Lelystad, dat een deels Turkse achterban kent en veel meer voor elkaar krijgt met eigen voorstellen.
Succes in Enschede?
In Enschede heeft Denk meerdere successen geboekt, meldt raadslid Enes Sariakce. Het college deed een toezegging over de bestrijding van menstruatiearmoede en er komt door een motie van Sariakce een kindervragenuur. Ook kreeg hij een motie unaniem aangenomen over groene zorgbureau’s en kreeg hij een toezegging over een stadspas voor mensen die in armoede leven. Daarnaast worden de termen ‘hoogopgeleid’ en ‘laagopgeleid’ niet meer gebruikt in Enschede.
Foto: Gemeente Enschede / Enes Sariakce
Teun Staal (Tubantia) noemt het optreden van Sariacke degelijk en veilig: ‘Je denkt niet: dit is de hand van Denk’.
Sariakce volgt de ontwikkelingen rond de komst van een nieuwe moskee, die al twee keer is vertraagd. Ook valt het op dat Sariakce opkwam voor een Turkse ondernemer. Maar onderwijs, discriminatie en diversiteit zijn geen grote thema’s in Enschede.
Het grootste succes van Denk in Enschede is een motie over vluchtelingenkinderen. De PvdA in Enschede wilde een motie indienen om vluchtelingenkinderen uit Griekenland op te vangen, maar dat stond haaks op het coalitiebeleid. Sariakce diende motie vervolgens zelf in en deze kreeg steun van de raad. Staal: ‘Dat doet hij handig’.
Wat is volgens Sariakce zelf de belangrijkste bijdrage van Denk in Enschede? ‘We horen in Enschede dat we constructiever zijn dan mensen verwachten. We zijn het bij veel thema’s met de PvdA eens. Onze aanwezigheid geeft vooral een signaal. Een hele groep mensen stemde dit keer voor het eerst: dat heeft Denk voor elkaar gekregen. Hun stem werd nu gehoord.’
Het Turkse ministerie van Volksgezondheid houdt het aantal officiële coronadoden kunstmatig laag. Dit schrijft de Turkse Medische Associatie in een verklaring.
De officiële corona-aantallen liggen in Turkije op 42.282 besmettingen en 908 doden. De afgelopen week lijkt de stijging van het aantal doden af te vlakken en rapport Turkije er steeds tussen de zeventig en negentig. Maar deze getallen houden geen gelijke tred met het hoge en sterk groeiende aantal besmettingen, aldus de artsenfederatie.
‘Hoewel het gebrek aan toename van het aantal sterfgevallen ongetwijfeld een welkome situatie is, is het opmerkelijk dat het niet overeenkomt met het patroon dat in andere landen over de hele wereld wordt gezien.’
De Turkse Medische Associatie zegt verontrustende berichten te ontvangen van aangesloten artsen. Veel mensen die doodgaan aan het coronavirus zouden niet als zodanig de boeken ingaan. In plaats daarvan wordt gerapporteerd dat ze zijn gestorven aan een ‘virale longontsteking’, ‘infectieziekte’ of een natuurlijke oorzaak.
Ook zegt de artsenvereniging dat Turkije de coronadoden niet volgens de standaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) rapporteert, maar door middel van een bepaalde truc met deze WHO-codes het werkelijke aantal coronadoden verdoezelt.
De Turkse Medische Associatie is niet de enige die vraagtekens zet bij de betrouwbaarheid van de Turkse corona-cijfers.
Een onverwachts hoge piek in het aantal doden in Istanbul doet vermoeden dat het ministerie van Volksgezondheid met de coronacijfers knoeit, schrijft de onafhankelijke Turkse nieuwssite Ahval.
In Istanbul zijn de meeste besmettingen met het coronavirus in Turkije. Ook de medische vereniging van Istanbul zegt dat de regering systematisch het werkelijk aantal doden uit Istanbul onder de pet houdt.
De Assyrische gemeenschap in Nederland rouwt. Op 20 maart werd het stoffelijk overschot van Simuni Diril teruggevonden in een beek in het Turkse dorpje Beytüssebap, in de zuidoostelijke provincie Sirnak.
De vrouw was sinds 11 januari vermist. Haar man Hurmüz Diril is nog steeds spoorloos. Het vermoeden is dat hij ook vermoord is.
Het Nederlandse Platform Tur Abdin zet zich in voor de rechten van de Syrisch-orthodoxe christelijke minderheid in Turkije en maakt zich grote zorgen. Volgens woordvoerder Adnan Kulhan is het Turkse dossier over de zaak vertrouwelijk. Hij vermoedt dat de overheid de daders de hand boven het hoofd houdt.
De Turkstalige editie van the Independent – Independent Türce – suggereert dat de Koerdische terreurbeweging PKK achter de ontvoering en de moord zit. Kuhan wijst dit van de hand. Als de PKK een actie uitvoert, dan houden ze hier ook een persverklaring over. Dat is nu niet gebeurd, zegt hij.
‘Bovendien heeft de PKK helemaal geen reden om het echtpaar Diril wat aan te doen. Ze stonden niet bekend als tegenstanders van de PKK of als informanten van de regering. Sterker nog, toen Simuni en Hurmüz Diril nog in Istanbul woonden namen ze regelmatig deel aan demonstraties van de Zaterdagmoeders, die aandacht vragen voor kinderen die vermist zijn. Ook veel Koerden doen aan deze demonstraties mee.’
Volgens Kulhan zou het heel goed kunnen dat jaloerse dorpsbewoners of dorpswachters uit Sirnak achter de ontvoering en moord zitten. ‘Simuni en Hurmüz Diril hadden veel geld en woonden lange tijd in Istanbul. Dat kan ressentiment hebben veroorzaakt.’
Hij zegt dat Syrisch-orthodoxe christenen in Zuidoost-Turkije sinds 1915 – het jaar van de Armeense en Assyrische genocides – als ‘prooi’ worden gezien. ‘Er heerst straffeloosheid in Turkije. Het jachtseizoen is van tijd tot tijd geopend. We weten nog niet wie deze twee mensen heeft gekidnapt en wie Simuni Diril heeft vermoord, maar we kennen de discriminerende en haatdragende soevereine mentaliteit.’
De Turkse overheid doet veel te weinig om de moord op te lossen, zegt Kulhan. ‘De autoriteiten voerden de eerste dagen geen zoek- en reddingsactiviteiten uit, maar verlieten het dorp door een showfoto te geven. Het stoffelijk overschot van Simuni Diril werd op 20 maart gevonden door haar eigen zoon.’
Wat hij toen zag was volgens Kulhan verschrikkelijk: ‘Ze lag ontkleed in de beek, haar haar was eraf geschoren, ze had verschillende botbreuken en ze miste bovendien een arm.’
In de Turkse media lees je nergens over de ontvoering van het echtpaar Diril en de moord op Simuni Diril.
‘Het interesseert ze niets. In Turkije is geen persvrijheid’, aldus Kulhan. ‘Vroeger had je tenminste nog een linkse onafhankelijke pers, maar die is er niet meer. Turkse kranten vinden een misdaad nu alleen interessant als ze de PKK of de Gülenbeweging hiervan de schuld kunnen geven – wat Independent Türce ook probeerde te doen, zonder enig bewijs.’
De Raad van Marokkaanse Moskeeën in Noord-Holland luidt de noodklok. Er zijn in de provincie Noord-Holland te weinig begraafplaatsen met eeuwige grafrust, wat een voorwaarde is in de islam.
Vanwege het inreisverbod in Marokko kunnen Marokkaanse Nederlanders nu niet daar begraven worden. Ondertussen raken islamitische begraafplaatsen in Amsterdam en omgeving vol.
De Raad van Marokkaanse Moskeeën in Noord-Holland heeft daarom een brief gestuurd aan Amsterdam en omliggende gemeenten. De raad vraagt daarin samen te zoeken naar een geschikte plek voor een begraafplaats waar eeuwige grafrust verzekerd is
‘Vanwege de coronapandemie is de nood nu erg hoog’, zei Stichting Almeerse Moslims Ar-Raza eerder op de Kanttekening.
‘Families beginnen na te denken of ze liever in Nederland of in Marokko begraven willen worden’, vertelt Yassin Elforkani, hoofdimam van de Blauwe Moskee aan het Parool. ‘Niemand zag deze pandemie aankomen. Het heeft de discussie over de toekomst van eeuwige grafrust in Nederland zeker aangejaagd.’
Marokko kondigde aan de begrafeniskosten van Marokkaanse Nederlanders en andere ‘Marokkanen in het buitenland’ deels te vergoeden.
De coronacrisis zorgt ook in andere landen voor een tekort aan islamitische graven, zoals in Italië. De Franse president Emmanuel Macron heeft moslims in Frankrijk de garantie gegeven dat zij eeuwige grafrust krijgen, mochten zij tijdens de coronapandemie komen te overlijden.
Waar de coronapandemie voor burgers een ramp is, biedt het virus voor autoritaire regimes ook een kans. Hongarije, Turkije en India laten zien dat de coronacrisis hen verder in staat stelt om antiliberale en antidemocratische maatregelen door te drukken, democratische vrijheden te onderdrukken en politieke tegenstanders en minderheden te demoniseren. Ondertussen maken mensenrechtenactivisten zich grote zorgen.
Vorige week aanvaardde het Hongaarse parlement een machtigingswet die premier Viktor Orbán de macht geeft om voor onbepaalde tijd per decreet te regeren. Officieel om de coronacrisis te bestrijden, maar critici zien dit als Orbáns zoveelste stap om Hongarije te veranderen in een autoritair land.
‘Wel weer heel toevallig dat het juist in Hongarije nodig zou zijn om een machtigingswet aan te nemen ter bestrijding van COVID-19’, twitterde politicoloog Tom Louwerse sarcastisch. Politiek commentator Ishaan Tharoor voelde eerder de behoefte om te huilen dan om te lachen: ‘Coronavirus kills it first democracy’, schreef hij in the Washington Post.
‘De machtigingswet is een extreme stap, zelfs voor Orbán’
‘Voor buitenstaanders kwam de machtigingswet misschien als een verrassing, maar Hongarije-watchers hadden een wet als deze wel verwacht’, zegt Aron Demeter van Amnesty Hongarije. Sinds 2010 is de rechtsstaat in Hongarije steeds meer onder druk komen te staan en is de uitvoerende macht steeds sterker geworden, legt hij uit. ‘Maar de machtigingswet is een extreme stap, zelfs voor Orbán.’
Aha, dit zijn “vijf lessen” die we volgens een pro-Orbán denktank kunnen trekken uit de pandemie. https://t.co/KaKna657hj
De Hongaarse politiek is volgens Demeter ‘Orbáns onemanshow’. De premier wordt door regeringspartij Fidesz blindelings gevolgd. Oppositiepartijen boden wel weerstand tegen de machtigingswet, maar heel voorzichtig. ‘Ze verzetten zich niet tegen de machtigingswet op zich, maar tegen het ontbreken van een tijdslimiet.’
Deze voorzichtigheid geldt ook voor de weinige onafhankelijke media, vertelt Demeter. ‘Op social media werd de vergelijking getrokken met Hitlers machtigingswet van 1933, die een einde maakte aan de Weimarrepubliek en Duitsland veranderde in een dictatuur. Maar in de kranten durfde niemand die historische parallel te trekken. Dit komt denk ik ook door zelfcensuur. Van de machtigingswet gaat een zekere intimiderende werking uit.’
Het narratief beheersen
Ook in Turkije is er nauwelijks nog een vrije pers: onafhankelijke journalisten zijn naar het buitenland gevlucht, zitten in de gevangenis of worden om de zo veel tijd aangeklaagd door de staat, die hen probeert te belemmeren om hun werk goed te doen. Toch weet Turkije nog altijd honderden mensen te arresteren vanwege ‘provocatieve’ corona-uitingen.
De Koerdische journaliste Nurcan Baysal kan erover meepraten: zij werd er onlangs van beschuldigd haat te zaaien en vijandschap onder het publiek te kweken. Het gaat onder meer om een serie tweets waarin ze oproept om politici en mensenrechtenactivisten vrij te laten uit de gevangenis. Gevangenen lopen volgens haar een extra risico om besmet te raken met het coronavirus.
De Turkse overheid wil ongeveer 90.000 van de in totaal 300.000 gevangenen vrijlaten of onder huisarrest plaatsen, maar politieke gevangenen komen niet in aanmerking voor deze regeling. Volgens mensenrechtenactiviste en academica Mehtap Tosun is de reden simpel: ‘Omdat de AKP en Erdogan politieke gevangenen beschouwen als de grootste bedreiging voor hun regime.’ Erdogan ziet hen als ‘krijgsgevangenen’, zegt ze.
Prominente politieke gevangenen als zakenman Osman Kavala, schrijver Ahmet Altan en oud-HDP-voorzitter Selahattin Demirtas behoren vanwege hun leeftijd en gezondheid tot de risicogroep. Ook zijn de Turkse gevangenissen overbevolkt en worden er volgens NGO’s geen maatregelen genomen om gevangenen te beschermen. Arts en HDP-politicus Ömer Faruk Gergerlioglu voorspelt een ‘ramp’ als corona de gevangenissen bereikt. Politiek commentator Yavuz Aydin schetst zo’n uitbraak zelfs als een verkapt vonnis: het coronavirus kan in feite gelijkstaan aan ‘de doodstraf’.
Onder de politieke gevangenen in Turkije bevinden zich prominenten als zakenman en filantroop Osman Kavala (rechts), schrijver en journalist Ahmet Altan (midden) en Selahattin Demirtas (links), oud-voorman van de pro-Koerdische HDP-partij (Foto’s: Associated Press, Ahmet Altan)
Sinds 2017 heeft Turkije een presidentieel systeem dat de president enorm veel macht geeft. De macht van Erdogan werd in 2019 uitgedaagd, toen de links-seculiere oppositiepartij CHP in Istanbul, Ankara, Izmir en andere grote Turkse steden de lokale verkiezingen won. De coronacrisis wordt nu door Erdogan aangegrepen om de macht van de grote steden te beperken, legt de Turkse mensenrechtenadvocaat Orhan Kemal Cengiz uit.
‘Lokale overheden hebben in reactie op de coronapandemie hulpfondsen opgezet om financieel gedupeerden te helpen. Erdogan zit hier natuurlijk niet op te wachten, want alleen zijn AKP mag voor weldoener spelen. De Turkse regering heeft daarom alle lokale hulpfondsen bevroren.’
Ook worden websites van lokale overheden geblokkeerd als hun cijfers over de coronaslachtoffers hoger blijken zijn dan de officiële cijfers. ‘Erdogan wil het narratief beheersen’, zegt Cengiz. ‘Als blijkt dat er veel meer besmettingen en doden zijn dan de regering beweert, dan lijkt de regering zwak.’ Activiste Tosun: ‘Veel informatie over de coronapandemie wordt door de overheid geheim gehouden voor het publiek, vanaf het prille begin al.’
‘Als blijkt dat er veel meer besmettingen en doden zijn, dan lijkt de regering-Erdogan zwak’
Erdogans volgende stappen tijdens deze crisis? Volgens Tosun zal Erdogan deze crisis zeker misbruiken om omstreden wetten door te drukken. ‘Hij wil milieuwetten en een wet ter voorkoming van vrouwenmoord versoepelen. Daarnaast werd de aanleg van het Istanbulkanaal aanbesteed, ondanks de bezwaren van een groot deel van de bevolking van Istanbul.’
Moslimhaat en een nieuw premierfonds
Het adagium ‘Never waste a good crisis’ is eveneens aan de Indiase premier Narendra Modi besteed: zo riep hij vorige zomer de noodtoestand uit in de overwegend islamitische deelstaat Jammu en Kashmir, waarna lokale parlementariërs in de gevangenis belandden.
Sinds Modi en zijn ‘hindoe-nationalistische’ BJP aan de macht zijn begint ‘de grootste democratie ter wereld’ steeds meer autoritaire trekjes te vertonen. ‘En de coronacrisis maakt het alleen maar erger’, zegt rechtswetenschapper Ritumbra Manuvie, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Op 26 maart hield Modi een speech waarin hij zei dat journalisten behoren tot de essentiële beroepen en dat hun werk moet doorgaan tijdens de coronacrisis. Niet veel later nam het parlement een wet aan om de persvrijheid aan te pakken, vertelt Manuvie. ‘Zogenaamd om nepnieuws over het coronavirus te bestrijden, maar de overheid doet niets aan nepnieuws en hate speech over moslims.’
Dat sommige parlementariërs van Modi’s BJP hate speech inzetten tegen moslims is een van de redenen dat zijn partij al langer als ‘hindoe-nationalistisch’ wordt gezien. En dat de BJP in december moslims uitsloot in een wet die het voor migranten makkelijker maakt om Indiaas staatsburger te worden, was voor velen een bevestiging dat moslims tweederangsburgers beginnen te worden. Tienduizenden Indiërs protesteerden tegen de wet, maar politiegeweld en anti-islamitische pogroms zorgden daarop voor veel doden en gewonden.
De coronacrisis heeft deze anti-moslimwind nog een stuk harder doen waaien, vertelt Manuvie. Omdat duizenden moslims in maart op een islamitisch festival in Delhi stonden, worden moslims door hindoe-nationalisten nu geframed als corona-verspreiders. ‘Terwijl de bijeenkomst plaatsvond voordat op 25 maart de lockdown werd afgekondigd’.
Het moslimpesten gebeurt ook op sociale media. Hindoe-nationalisten verspreiden anti-islamitische memes waarop het coronavirus wordt voorgesteld als een Chinees virus, verspreid door moslims. Op Twitter was de hashtag #coronajihad trending.
— #कांग्रेसमुक्तभारत (@sagenaradamuni) April 3, 2020
Verder heeft de crisis Modi in staat gesteld om zijn wettelijke bevoegdheden uit te breiden, zegt Manuvie. ‘Sinds 1948 bestaat er in India een premierfonds, een soort geldpotje dat je kunt gebruiken in tijden van nood. Dit fonds is transparant, het parlement kan de cijfers inzien. Maar nu heeft Modi, officieel om de coronacrisis te bestrijden, een nieuw fonds geopend dat niet transparant is. Het is zijn eigen BJP-fonds. Zo heeft de uitvoerende macht opeens toegang tot financiën gekregen waar de wetgevende macht geen zicht op heeft.’
Geen medicijn, maar een symptoom
Hongarije, Turkije en India staan niet alleen. Steeds meer landen gebruiken de coronacrisis om democratische vrijheden aan banden te leggen. Cambodja, Thailand, Egypte, Azerbeidzjan, Rusland, Iran, de Filippijnen, Honduras, Singapore en Zuid-Afrika: allen hebben maatregelen genomen om journalisten en sociale mediagebruikers aan te pakken, officieel om ‘nepnieuws’ tegen te gaan.
‘Censuur is geen onderdeel van het medicijn’
Volgens mensenrechtenactivisten Jacob Mchangama en Sarah McLaughlin is zo’n massale overreactie niet toevallig. ‘Harde en ongekende maatregelen zijn nodig om het coronavirus te bestrijden’, schrijven zij in Foreign Policy. ‘Maar censuur is geen onderdeel van het medicijn – en hoe meer autoritaire leiders dit inzetten, des te meer we zien dat dit een symptoom is van een andere ziekte.’
Het was een oproep van Mark Rutte, anders altijd op werk-werk-werk en winst-winst-winst voor het bedrijfsleven bedacht, die vorig jaar ondenkbaar was geweest: de oproep aan Duitse toeristen om met Pasen uit Nederland weg te blijven. Precies zoals van de Waddeneilanden een zelfde oproep naar de rest van Nederland uitging. Even geen Willkommenskultur!
Zal niet alleen reizen, maar ook de rest van de samenleving er in het post-coronatijdperk (ervan uitgaande dat dat ooit toch wel aanbreekt) wezenlijk anders uitzien? Hoe verhoudt zich, tot het alles bevrijdende vaccin gevonden is, dan de behoefte aan vrijheid tot die aan veiligheid? In hoeverre gaan de rechten van het collectief boven die van het individu? Het is niet toevallig dat wereldwijd door regeringen toch, in elk geval qua tempo, heel verschillend is gereageerd.
Dat zien we al tussen Noord- en Zuid-Europa. In Spanje, Italië en Frankrijk strenge directieven van bovenaf (‘We zijn in oorlog’, om met de Franse president Emmanuel Macron te spreken), en dat is niet alleen omdat de uitbraak daar zoveel heviger is. In Engeland een aanvankelijk wat nonchalante houding van ‘Keep calm and carry on’, die inmiddels wel Boris Johnson op de IC heeft doen belanden.
En in Nederland doen we vooral alles ‘samen’ – al decennialang het magische codewoord dat dankzij een ooit op een onbewaakt moment kennelijk in de hersenpan van elke politicus ingeplante chip onvermijdelijk om de drie overheidszinnen opduikt.
Buiten Europa vallen vooral autocraten en populisten door de mand. Donald Trump en Jair Bolsonaro ontkenden aanvankelijk alles, want het virus kwam in hun electorale macho-agenda niet van pas; corona was een hoax, verzonnen door de linkse vijand.
China zat aanvankelijk ook in de ontkenningssfeer, om vervolgens met zeer drastische maatregelen te komen. Nu heet het officieel dat de epidemie daar onder controle is – maar hoe betrouwbaar zijn de cijfers in een totalitaire staat zonder kritische pers? Wie ze in China zelf openlijk betwijfelt, loopt nog steeds het risico om te verdwijnen.
Autocraten grijpen de coronacrisis dankbaar aan om tegenstanders monddood te maken
Individuele vrijheid versus collectieve veiligheid: dreigt nu de gezondheidsdictatuur? Is het toeval dat in Nederland juist de twee intern meest dictatoriaal georganiseerde partijen het felst op een complete lockdown aandrongen? De zogenaamde Partij voor de Vrijheid en het zogenaamde Forum voor Democratie blijken het snelst bereid om vrijheid en democratie te offeren.
Het was ook onder druk van Geert Wilders dat tijdens Rutte-I het ministerie van Justitie in dat van Veiligheid werd omgedoopt. Met de rechtsstaat heeft men in die kring weinig op. Voor rechtse populisten, altijd op zoek naar een zondebok, is dit het moment om minderheden als schuldigen aan te wijzen (het ‘Chinezenvirus’, om met het Witte Huis te spreken) en hen hun rechten te ontnemen.
Dat wordt wereldwijd natuurlijk de hamvraag: gaat de coronacrisis ten koste van de vrijheid en democratie? Overal haalt de staat nu heel strak de touwtjes aan, zelfs in Amerika, waar ze niets van de staat moeten hebben. Dat is in deze crisistijd ook logisch – maar sommigen doen dat gretiger dan anderen. Zullen zij na afloop ook de touwtjes weer laten vieren, of is dit een goed excuus voor de altijddurende noodtoestand?
Voor West-Europa ben ik dan niet zo bang, daar zullen, gezien de lange democratische traditie, veel beperkingen wel weer verdwijnen. Maar autocraten grijpen de coronacrisis dankbaar aan om tegenstanders monddood te maken. Dat begint in onze buurt al met het Hongarije van Viktor Orbán en het Turkije van Recep Tayyip Erdogan.
Corona als welkom excuus om definitief de macht te grijpen, want autocraten vinden altijd wel een argument om herstel van de vrijheid even uit te stellen. Niets zo hardnekkig als ‘tijdelijke’ noodmaatregelen!
Maar ook elders is reden tot zorg. Die hardnekkige demonstraties in Hong Kong: nu even stil gevallen. Voor Beijing een ideale gelegenheid om via gezondheidsapps de totale controlestaat in te voeren. Want in zulke landen strekt de gezondheid zich al snel van de fysieke ook tot de gewenste politieke uit.
De website van Amnesty bezocht? Blijft u dan vanwege besmettingsgevaar nog maar even een jaartje in quarantaine.
De door Saoedi-Arabië geleide coalitie heeft een wapenstilstand afgekondigd in Jemen, waar al vijf jaar een burgeroorlog plaatsvindt.
De belangrijkste partijen in deze burgeroorlog zijn de sjiitische Houthi-rebellen, die steun krijgt van Iran, en de soennitische regering, gesteund door Saoedi-Arabië en de golfstaten.
De oorlog eiste het leven van tienduizenden militairen en ruim honderdduizend burgers, waaronder meer dan 80.000 kinderen door ondervoeding. Er zijn meer dan drie miljoen burgers op de vlucht geslagen.
Analisten vrezen nu dat er een nieuwe humanitaire ramp op de loer ligt: de uitbraak van het coronavirus in Jemen.
Behalve dat de ondervoede burgers een lagere weerstand hebben, kunnen zij ook niet in het ziekenhuis worden behandeld. De ziekenhuizen in de hoofdstad Sanaa hebben nu al te weinig personeel, spullen en medicijnen om patiënten te helpen.
Mensenrechtenorganisatie Mwatana for Human Rights documenteerde tussen 2015 en 2018 in totaal 120 aanvallen op ziekenhuizen en medisch personeel, een fractie van de verwoestingen die zijn aangericht. Bovendien hebben in het gemilitariseerde Jemen militairen voorrang op burgers.
In 2016 – terwijl de oorlog in volle gang was – was Jemen onderhevig aan een cholera-epidemie die aan duizenden mensen het leven kostte. Cholera is tegenwoordig vrij gemakkelijk te verhelpen, maar niet in het door oorlog verscheurde Jemen.
Gisteren debatteerde het Turkse parlement over een wetsvoorstel om 90.000 van de 300.000 gevangenen vrij te laten vanwege de corona-dreiging. De ongeveer 50.000 politieke gevangenen blijven echter vastzitten.
Tijdens het debat droegen parlementariërs mondkapjes en hielden ze 1,5 meter afstand om elkaar niet te besmetten met het coronavirus.
Die 1,5 meter afstand werd niet meer in acht genomen toen er tussen de parlementariërs een gevecht uitbrak. Parlementsleden van de ultranationalistische MHP gingen op de vuist met hun collega’s van de pro-Koerdische HDP.
De MHP heeft geen medelijden met Koerdische gevangenen in de Turkse gevangenissen, die van terrorisme worden beschuldigd. ‘Laat niemand verwachten dat dit parlement een amnestie voor PKK-verraders goedkeurt. Ik vervloek de liefhebbers van terreur’, aldus MHP-Kamerlid Cemil Enginyurt.
Met ‘terroristische organisaties’ doelt Turkije, naast de gewapende Koerdische PKK-separatisten in het zuidoosten van het land, op de beweging van de Turkse geestelijke Fethullah Gülen. President Erdogan beschuldigt Gülen ervan achter de mislukte couppoging van 2016 te zitten. Gülen zelf ontkent.
Volgens politiek commentator Yavuz Aydin van de onafhankelijke Turkse website Ahval News kan het coronavirus in feite de doodstraf betekenen voor politieke gevangenen.
Onder de politieke gevangenen in Turkije bevinden zich prominenten als zakenman en filantroop Osman Kavala (foto rechts), schrijver en journalist Ahmet Altan (foto midden) en Selahattin Demirtas (foto links), oud-voorman van de pro-Koerdische HDP-partij.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
